v.mi-
zastosowania
w gospodarce
technice
Spis treśći CoAepHtamïè C on ten ts P R O B L E M A T Y K A A U T O M A T Y Z A
C J I P R Z E T W A R Z A N IA D A N Y C H N A V K O N G R E S IE T E C H N IK Ó W P O L S K IC H ...
P r o f . d r L e o n Ł u k a s z e w ic z , d r Z y g m u n t S a w ic k i: K O N G R E S 1 F IP (35 D o c. in ż . J ó z e i T h ie r r y : T E C H N IK A O B L IC Z E N IO W A N A W Y S T A W IE IN F O R G A 65. . . . . . . . M gr in ż . Z b ig n ie w B z y m e k , d r in ż . W o jc ie c h J a w o r s k i : P R O P O Z Y C JA M O D E R N IZ A C JI PR O G R A M O W N A U C Z A N IA W Y Ż SZ Y C H U C Z E L N I T E C H N IC Z N Y C H . . . . M gr in ż . A n d rz e j T a rg o w s k i, K r z y s z to f M ę d rz y c k i: O R G A N IZ A C JA B IB L IO i &KI PR O G R A M O W I D O K U M E N T A C JI W Z O W A R . . . O P O L S K IC H M A SZ Y N A C H P IS A L I M g r in ż . A n ie la K u ja w ia k , m g r in ż . J a d w ig a P rz e ż d z ie c k a - D y d y c z : Z A S T O S O W A N IE A N A L IZ Y P R Z E P Ł Y W ÓW M IĘ D Z Y G A Ł Ę Z IO W Y C H DO P L A N O W A N IA P R O D U K C JI I Z A O P A T R Z E N IA W Z JE D N O C Z E N IU .
l i
15 13
19
A B T O M A T M 3 A IÜ P IH n E P E P A B O T - K M f tA H H B lX H A V K O H r P E C C E n O J I b C K M X T E X H H K O B . . .
JI. JlyKauieBHH, 3 . CannuKM: K O H - r P E C C I F X P - 6 5 ...
IO. T -beppii: B B P lH C JIH T E Jib H A H T E X H H K A H A B L IC T A B K E H H - c I > O P r A - 6 5 ...
3 . B3biMeK, B . HBojpCKw: IlP E ftJIO - 2K EH H E HO M O Ä EPH I13A U 1IlM y H E B H b IX IIP O rP A M M B B B IC - 1UI1X TEX H I1H EC K M X Y H E E - H b lX 3A B E Ä E H H H X . . . .
A . TaproBCKJi, K . MéHflíKHUKii:
O P rA H M 3 A U ^ ia BM EJIM O TEK H n P O l'P A M M H A O K Y M EH TA - J J p M B B A P lilA B C K O M B B I- HM CJIM TEJIBHOM IJE H T P E . . O 1TOJIBCKHX MA1UMHAX IIH - CAJIM ...
M g r in ż . W ito ld K r u c z e k : P E R S P E K T Y W Y S Z Y B K IC H U R Z Ą
D Z E Ń W Y JŚ C IO W Y C H . . . . 24
E T O — E X P R E S S ... 30 M g r in ż . J e r z y S z e w c z y k : U N IW E R S A L N A M A SZ Y N A C Y FR O W A U M C - 1 0 ... . . . 31 M g r in ż . H e n r y k O rło w sk i, m g r in ż.
W a n d a S c h illin g : L E C T O R — A U T O M A TY C ZN Y C Z Y T N IK D O K U M E N TÓ W ... 33 M g r J a n W ie rz b o w s k i: P E W N E D O Ś W IA D C Z E N IE Z L E C T O R E M . . 37 E n c y k lo p e d ia : L IC ZB Y - W M A SZ Y
N A C H D W Ó JK O W Y C H . . . . 38
( S tre s z c z e n ie a r t y k u ł ó w p o d a je m y n a s tr o n ie 40)
A . K y jiB iia K , H . H>Ke3A3ei;Ka-ÄL>i- A b lti: n P M M E H E H M E A H A JIM 3 A M E J K O T P A C JIE B B IX n O T O K O B K 1 T JIA H H P O B A H H IO II P O M 3 - B O Ä C T B A PI C H A B 2 K E H H H B M A C H IT A B E r iP O M B I in J I E H H O - r o O B 'B E /U 'IH E H W H . . . . B . K p y 4 eK : n E P C llE K T M B b l B b lC -
T P O Ä E H C T B y iO IU llX y C T P O H - C T B B B IB O ß A Ä A H H b lX . . 3 B T —D K C I IP E C C ...
E. ILteBHiiK: Y H H B E P C A JIb H A H 3JIE K T P O H H A H BBIHM CJIH - T E JIB H A fl M A H II1H A UMC-10 . T. OpjIOBCKIl, B. lUMJIJIHHr: L E C T O R ~ A B T O M A T H H E C K O E y C T P O H C T B O BBO A A äA H - H b lX M3 ßO K Y M E H T O B . • . H. Be>KöOBCKii: H E K O T O P b lH
O n b l T n P M M E H E H H H Y C T P O I Ï - C T B A L E C T O R ...
E nuiiK JioneA H H : H H C J IA B B H H A P - H B IX M A I I I M H A X ...
(Pe3ioaie cxaT beii n a 40 cTp.)
11
15 18
19
24 30
D A T A P R O C E S S IN G A U T O M A T IO N A T T H E V C O N G R E SS O F P O L IS H T E C H N I C I A N S ... 1 L . Ł u k a s z e w ic z , Z . S a w ic k i: I F I P C O N G R E SS 1 0 6 5 ... 3 J . T h ie r r y : IN F O R M A T IO N P R O C E S S IN G E Q U IP M E N T A T T H E IN -
FO R G A -65 E X H IB IT IO N . . . . G
Z. B z y m e k , W . J a w o r s k i: P R O P O S E D M O D E R N IZ A T IO N OF T E C H N IC A L U N IV E R S IT IE E D U C A T IO N P R O G R A M S . . . . . r 1Ł A . T a rg o w s k i, K . M ę d rz y c k i: O R G A N IZ A T IO N O F T H E L IB R A R Y O F P R O G R A M S A N D D O C U M E N T A T IO N IN T H E W A R SA W CO M P U T A T IO N C E N T R E ... 15 N O T E S ON P O L IS H C O M P U T E R S . 18 A . K u ja w ia k , J . P rz e ż d z ie c k a - D y d y c z : A P P L IC A T IO N O F I N P U i - O U T P U T A N A L Y S IS F O R P R O D U C T IO N P L A N N IN G A N D S U P P L Y IN T H E S C A L E O F A B R A N C H A S S O C IA T IO N
A D P S H O R T N E W S
37 38
19 W. K r u c z e k : P E R S P E C T IV E S O F H IG H S P E E D O U T P U T D E V IC E S . 24
30 J . S z e w c z y k : UM C-lO U N IV E R S A L D IG IT A L C O M P U T E R . . . . H . O rło w sk i, W . S c h illin g : „ L E C T O R ” — A U T O M A T IC R E A D E R O F D O C U M E N TS ...
J . w ie r z b o w s k i: SO M E E X P E R IE N CE W IT H „ L E C T O R " . . . . E n c y c lo p e d ia : N U M B E R S IN B I
N A R Y C O M P U T E R S
37
( S u m m a rie s o f so m e a r tic le s a r c g i
v e n o n p a g e 40).
Ceny ogłoszeń w „Maszynach M atem atycznych”
C ala k o lu m n a (fo rm a tu A4) — 5000 zł
1/2 k o lu m n y — 2600 zł
1/4 k o lu m n y — 1400 zł
O za k aż d y d o d a tk o w y k o lo r dolicza się 20% Z am ó w ien ia p rz y jm u je 9 za ogłoszenie n a I stro n ie o k ła d k i + 50% B iu ro O głoszeń
0 n a I I i I I I s tro n ie o k ła d k i + 15% W y d a w n ictw C zasopism T ech n iczn y ch
# n a IV stro n ie o k ła d k i + 25%. P rz e d się b io rstw a N ac ze ln ej O rg a n iz acji T ec h n icz n ej R a b a ty : ogłoszenie 2 -k ro tn e — 10%, W A R SZA W A I
6 -k ro tn e — 15%, 1 2 -k ro tn e — 20%. ul. C zackiego 3/5
W Y D A W N I C T W A C Z A S O P I S M T E C H N I C Z N Y C H
N O T W a r s z a w a 1 C z a c k i e g o 3 / 5
K O L E G IU M R E D A K C Y JN E
R e d a k to r n a c z e ln y — p r o f. d r L e o n Ł u k a s z e w ic z , z -c a r e d a k t o r a n a c z e ln e g o — d r T o m a sz P ie trz y k o w s k i, r e d a k to r z y d z ia ło w i: d r in ż . K o n r a d F ia łk o w s k i, d r in ż . W o jc ie c h J a w o rs k i, W ła d y s ła w K le p a c z , in ż . D o r o ta P r a w d z ie , m g r in ż . A n d r z e j T a rg o w s k i, s e k r e t a r z r e d . —
A n d rz e j B r o n la r e k . R e d . te c h n ic z n y A n d r z e j Ł u sz c z e w sk i.
R E D A K C JA : W a rsz a w a , u l. K o s z y k o w a 70, te l. 28-37-29 Z a k ł. G r a f. „ T a m k a ” . Z. 2. Z a m . 852. N a k ła d 2000 egz. M-74.
maszyny D W U M I E - Nr 1(2) S I Ę C Z N IK
1 9 6 6
R o K
iia n i e w g o s p o d a r c e , t e c h n i c e i n a u c e
O r g a Ł M ł n o n i d c n i k a R z ą d u do S p r a w E l e k t r o n i c z n e j T e c h n i k i O b l i c z e n i o w e j i N a c z e l n e j O r g a n i z a c j i T e c h n i c z n e j ---
w m l e 6
Problematyka automatyzacji przetwarzania danych na V Kongresie Techników Polskich
lu ty m 1966 r, odbędzie się V K o n g res T echników P olskich. Z ad a n iem V K o n g resu je s t p rz e d y sk u to w a n ie i w y ty czen ie zasadniczych k ie ru n k ó w i m eto d d zia ła n ia św ia ta technicznego, k tó re p rzyczy
n iły b y się do re a liz a c ji głów nych zadań gospodarczych now ego p la n u 5 -letn ieg o n a la ta 1966—1970 i do stw o rze n ia n a jb a rd z ie j sp rz y ja ją c y c h w a ru n k ó w szybkiego p o stę p u te c h n ik i i ekonom iki w naszym k ra ju .
Z arów no p ra c e p rzygotow aw cze do V K ongresu, ja k i r e f e r a ty oraz d y sk u sje podczas o b rad K o n g resu będą od byw ały się w d w u n a stu sek cjach .
Z a g a d n ien ia ek o n o m ik i i o rg an iz ac ji p ro d u k c ji orąz now oczesnych m etod i śro d k ó w tech n iczn y ch w sy s
te m ie z a rząd z an ia sta n o w ią zak res d ziała n ia IX S esji K ongresu.
W IX S e k c ji działacze gospodarczy — in ży n iero w ie i te c h n ic y o raz ekonom iści p o w in n i sk o n c en tro w ać u w ag ę n a ty c h w szy stk ich czy n n ik ach ekonom icznych, o rg an iz ac y jn y ch , k a d ro w y c h i in n y c h , k tó re m ogą stw o rzy ć lepsze w a r u n k i d la p o stę p u technicznego, k rze w ien ia pom ysłow ości te ch n ic zn e j i w szelkiego ro d za ju u sp ra w n ie ń .
W o p arc iu o tę an alizę p o w sta w a ć po w in n y k o n k r e t
n e p ro p o zy cje i p ro g ra m y , dotyczące zarów no posz
czególnych odcinków , ja k i całych gałęzi p ro d u k cji.
W ysiłek w łożony w ra c jo n a ln e u k sz ta łto w a n ie sto s u n ków ekonom icznych, w p ra w id ło w ą o rg an iz ac ję za rz ą dzania, u le p sza n ie m e to d p la n o w a n ia , w stw o rzen ie n a jb a rd z ie j sk u te cz n y ch bodźców sp ołeczno-ekonom i- cznych, w e w łaściw e w y k o rz y sta n ie k a d r itp . m oże sta ć się n iezw y k le efe k ty w n y .
M etody i śro d k i d z ia ła n ia m u szą być sta le d o skonalo
n e i d ostosow ane do zm ien iają cy c h się w a ru n k ó w ekonom icznych, społecznych i k ad ro w y ch . M etody d ziałan ia, k tó re m ogły być w łaściw e i sk u te cz n e w ie le la t te m u , w ra z ze w zro stem poziom u ekonom icz
nego g ospodarki, rozw ojem k a d r itp. s ta ją się coraz m n iej p raw id ło w e . Z ty m w iąże się konieczność p rz e b u d o w y m e to d p la n o w a n ia i za rząd z an ia w sk a li k r a jow ej o raz konieczność tak ieg o ich u k sz ta łto w a n ia w k aż d ej gałęzi, ab y sp rz y ja ły one m ożliw ie n a jb a rd z ie j p o stęp o w i te ch n iczn o -ek o n o m iczn em u gospodarki.
W k r a ju naszym p ro w a d zo n e są p ow ażne p ra c e n ad u doskonaleniem m eto d p la n o w a n ia i re fo rm ą za rz ą d za n ia w op arciu o ogólne k ie ru n k i, w y ty czo n e w u ch w a ła c h IV Z ja zd u P Z P R . O czyw iste je st, że nie chodzi tu o je d n o ra z o w ą refo rm ę, d o k o n an ą je d n y m a k te m p ra w n y m , a le o p ow ażny p ro ces p rze b u d o w y
m eto d i zasad działan ia, k tó ry będzie tr w a ł k ilk a la t.
Ś w iat techniczny, sta n o w iąc y zasadniczy trz o n d ziała
czy gospodarczych w szy stk ich szczebli, m oże m ieć n a p rzy g o to w y w an e re fo rm y p ow ażny w p ły w zarów no w ro zw ią zan iac h b ard z iej ogólnych, ja k i w ro zw ią za
n iach k o n k re tn y c h każdej gałęzi czy org an izacji. I s t
n ie je szeroko ro z u m ia n a p o trz e b a i m ożliw ość w y s tę p ow an ia z in ic ja ty w ą now ych ro zw iązań w zak resie sy stem u za rząd z an ia i o rganizacji, m etod p la n o w a n ia itp. N ie je s t d la n a s o bojętne, w ja k ic h w a ru n k a c h b ę dziem y p rac o w a ć i tw orzyć, n ie je s t rów n ież niem oż
liw e o k reśle n ie co trz e b a zm ienić, ab y stw o rzy ć b a r dziej sp rz y ja ją c e w a ru n k i d la p o stęp u i rozw oju.
S p ra w a je s t pow ażn a i nie m ożna je j zostaw ić w ą s k im grupom . M usi się do n ie j w łączyć cały a k ty w go
spodarczy.
W z a k resie za g ad n ień p la n o w a n ia , za rząd z an ia i o r
g an iza cji S e k c ja IX w y su n ęła szereg w aż n y ch tez, m.
in. tezy w iążące się b ezpośrednio z u ży tk o w an iem m aszy n m a te m a ty c z n y c h w gospodarce.
— N ależy upow szechnić m a te m a ty c z n e o pisyw anie procesów p ro d u k c y jn y c h o ra z p ro b lem ó w k o n s tr u k cyjn y ch , technologicznych, te chnicznych, o rg an iz ac y j
nych lu b ekonom icznych ja k o p o d sta w y do fo rm u ło w a n ia zadań dla m a szy n m a tem aty c zn y c h .
— W w ielu dziedzinach du że znaczenie d la zw iększa
n ia ra c jo n aln o ści ekonom icznej m oże m ieć sto so w an ie m a tem a ty c z n y c h m e to d p ro g ra m o w a n ia . M am y ju ż w te j dziedzinie szereg dośw iadczeń i w arto śc io w y ch r e zu ltató w .
— N ależy upow szechniać o p rac o w y w a n ie m odeli o p ty m a liz ac y jn y ch (częściow ych czy b a rd z ie j ogólnych) i sto so w an ie m aszy n m a te m a ty c z n y c h d la ich ro zw ią zy w an ia .
— W szeregu d ziedzinach m oże b y ć sto so w a n a z d u żym i e fe k ta m i m e to d a PER T. M a o n a oszczególne znaczenie d la p la n o w a n ia i o rg a n iz a c ji p ro cesu r e a li
zacji in w e sty c ji, u ru c h o m ia n ia n ow ej p ro d u k c ji, k a p ita ln y c h re m o n tó w itp . M e to d a t a p o w in n a być w p ro w a d zo n a ja k o obow iązkow a d la w szy stk ich w ię k szych o biektów in w esty cy jn y ch .
— S zybki rozw ój p rz e m y słu w y m a g a stałeg o d o sko
n a le n ia m e to d i te c h n ik i za rz ą d z a n ia co raz b a rd z ie j sk o m p lik o w an y m a p a ra te m p ro d u k c y jn y m . P ry m i
ty w n e, ręc zn e tn e to d y p ra c y b iu ro w e j nie w y sta rc z a ją d la k o o rd y n o w a n ia i p la n o w a n ia działalności w ielkich p rz e d się b io rstw czy zjednoczeń.
P ra co w n ic y k ie ru ją c y p rzem y słem co raz w y ra źn iej zd a ją sobie sp raw ę, że zm echanizow anie tw o rzen ia, obiegu i p rz e tw a rz a n ia p otężnych s tru m ie n i in fo rm a cji te ch n ic zn y c h i ekonom icznych s ta je się n ie u n ik n io n ą koniecznością.
S y tu a c ja n a ty m odcin k u nie je s t n ajlep sza. W odróż
n ie n iu od naszy ch sąsiad ó w (CSRS i NRD), P o lsk a n ie p o sia d a tra d y c ji sto so w an ia środków m e c h a n iz a cji p ra c y b iu ro w e j, d y sp o n u je n ie zm iern ie szczupłą k a d rą sp e cja listó w w ty m zak resie, p a r k m aszy n je st ilościow o i jakościow o n ie w y sta rc z a ją c y . P ra k ty c z n ie n ie p o sia d am y w łasn eg o p rze m y słu śro d k ó w te c h n ik i obliczeniow ej.
O becnie d y sk u to w a n y je s t p roblem , ja k w sposób n a j b a rd z ie j e fe k ty w n y m ożna n a d ro b ić opóźnienie, na ja k ic h o d cin k ac h ro zw in ąć w ła s n ą p ro d u k c ję m aszy n liczących i u rzą d zeń ra c jo n a liz u ją c y c h p ra c ę b iu ro w ą, w ja k i sposób n a jle p ie j w y k o rz y sta ć kosztow ny sp rzę t im p o rto w a n y .
P o n iżej p rz e d sta w ia m y n ie k tó re p ro b lem y zw iązane z zastosow aniem now oczesnych śro d k ó w obliczenio
w y ch dla celów z a rząd z an ia gosp o d ark ą, w ro zw ią
za n iu k tó ry c h głos te ch n ik ó w m oże m ieć szczególnie w ażne znaczenie.
1. P ra k ty c z n ie w P olsce nie d y sp o n u je m y jeszcze d u żym i m a szy n a m i e lek tro n ic zn y m i do p rz e tw a rz a n ia d a n y c h (w faz ie ro z ru c h u z n a jd u je się p ie rw sz a m a szyna cy fro w a do p rz e tw a rz a n ia danych, z a in stalo w an a w N BP). P o w a żn e dośw iadczenia w dziedzinie p rz e tw a rz a n ia m aso w y ch d an y c h zgrom adzono je d n a k w k ilk u d ziesięciu s ta c ja c h m a szy n liczących sy stem u k a r t d ziu rk o w a n y ch , k tó re — ja k n a to w sk a z u ją p rzy k ła d y zag ran ic zn e — sta n o w ią n a tu ra ln ą fazę p rzejściow ą do zasto so w an ia w dziedzinie p rz e tw a rz a n ia d a n y c h znacznie w y d a jn ie js z y c h i b a rd z ie j u n iw e rsa ln y c h ele
k tro n ic z n y c h m a szy n cyfrow ych.
2. J e ś li m a szy n y liczące sy stem u k a r t d ziu rk o w a n y ch m ożna stosow ać z ro zsą d n ą e fe k ty w n o ścią do m e c h a nizacji p ro b lem ó w częściow ych, ja k n a p rz y k ła d obli
czanie płac, e w id e n c ja m a te ria ło w a itp . to e le k tro n i
czne m a szy n y cy fro w e do p rz e tw a rz a n ia d an y c h z r e g u ły n ie będ ą efe k ty w n ie w y k o rz y sta n e w tego ty p u p ro b lem ach . N iezbędne je s t o rg an iz o w an ie sy stem ó w in fo rm a c y jn y c h o znacznie w ięk szej kom pleksow ości.
N ie oznacza to, że w pierw szy m o k resie sto so w an ia elek tro n ic zn y c h m a szy n cy fro w y ch nie będzie m ożna rozpoczynać m e c h a n iz a c ji od ła tw iejszy c h pro b lem ó w częściow ych.
3. W k om pleksow o zm ech an izo w an y m sy stem ie in fo r
m a cy jn y m p rz e d się b io rstw a e le k tro n ic z n a m a szy n a cy
fro w a sta n o w i ty lk o je d e n z elem e n tó w tego sy stem u . S p ra w ą zasadniczą je s t zm echanizow anie, a w n ie k tó ry c h p rz y p a d k a c h z a u to m a ty z o w a n ie p rze n iesien ia in fo rm a c ji p ie rw o tn e j n a k a r ty d ziu rk o w a n e lu b ta ś m y p erfo ro w a n e. Do tego celu sto s u je się cały w a c h la rz ró żn o ro d n y ch m aszyn: su m a to ró w , m aszy n k się g u jący ch , m aszy n fa k tu ru ją c y c h o raz u rzą d zeń ra c jo n alizu jąc y ch p ra c ę b iu ro w ą , ja k pow ielacze, sp e c ja ln e k a r to te k i itp., k tó ry c h łączny koszt w n ie k tó ry c h p rz y p a d k a c h p rz e k ra c z a koszt m a szy n y elek tro n ic zn e j.
D latego m e ch a n iz u ją c stru m ie n ie in fo rm a c ji w p rz e d się b io rstw ie n ie należy rozpoczynać od za k u p u m a szyny cyfrow ej, lecz k o n stru o w a ć sy stem in fo rm a c y j
ny od podstaw , k o rz y sta ją c p rzy tym d la celów e k s
p e ry m e n to w a n iu z m a szy n w in n y c h c e n tra c h oblicze
niow ych.
4. Z asto so w an ie w p rze d sięb io rstw ie m a szy n liczących sy stem u k a r t d z iu rk o w a n y ch oraz elek tro n ic zn y c h m a szy n cyfrow ych, p ra c u ją c y c h w sy stem ie o dużym sto p n iu kom pleksow ości, je s t zadaniem b ard z o sk o m p lik o w a n y m , w y m ag a ją cy m n a ogół p rze b u d o w y o r
g an iza cy jn e j w ielu działów p rze d się b io rstw a , u n ifi
k a c ji d o k u m e n ta c ji p ie rw o tn e j, zm iany obiegu in fo r
m a c ji itd . P ra c e te są k osztow ne i w y m a g a ją w y so k ic h k w alifik acji.
S p ra w ą o dużym znaczeniu je s t p rz y stą p ie n ie do o p ra cow yw ania ty p o w y ch rozw iązań o rg an izacy jn y ch , k tó re m ogłyby być a d a p to w a n e p rzez p rze d się b io rstw a o ra z uw zg lęd n ian e p rzez b iu ra p ro je k to w e w fazie p ro je k to w a n ia now ych zakładów .
5. C elem zastosow ania m aszy n do p rz e tw a rz a n ia d a nych nie je s t n a obecnym eta p ie zdecydow ane o g ra
niczenie liczby p rac o w n ik ó w b iu ro w y ch , ale przed e w szy stk im pod n iesien ie efe k ty w n o ści za rząd z an ia sk o m p lik o w an y m i je d n o stk a m i gospodarczym i. D la te go szczególnego znaczenia n a b ie r a ją p o śred n ie efek ty
zastosow ania now oczesnych śro d k ó w liczących, k tó re ja sk ra w o w y stę p u ją p rzy ro zw iązan iach o c h a ra k te rz e b ard z iej kom pleksow ym .
6. P o w a żn ą z a le tą e lek tro n ic zn y c h m aszy n cyfrow ych je s t ich u n iw ersa ln o ść , k tó ra pozw ala n a w y k o rz y sta n ie ty c h m a szy n dodatk o w o do obliczeń n au k o w o - -tec h n icz n y ch i ek onom etrycznych. J e s t to dziedzina w n aszy ch w a ru n k a c h znacznie b a rd z ie j rozpoznana.
7. E le k tro n icz n e m a szy n y cyfrow e m ogą być rów nież sto so w an ie do a u to m aty cz n eg o ste ro w a n ia p ro ce sam i p ro d u k c y jn y m i. N a ty m odcinku te c h n ik i czynim y dopiero pie rw sz e k ro k i, ty m n ie m n ie j d ziedzina ta r o k u je p ow ażne e fe k ty w p rze m y sła ch o ciągłych p ro cesach p ro d u k cy jn y c h .
*
* *
Z a g a d n ien ia p ro d u k c ji śro d k ó w a u to m a ty z a c ji są ob
ję te p ra c a m i S e k c ji III V K on g resu T ec h n ik ó w P o l
skich. B ędą ta m d y sk u to w a n e k ie ru n k i ro zw o ju p r o d u k c ji p rze m y słu elek tro m aszy n o w eg o ja k o głów nego d o staw cy m a szy n i u rzą d zeń d ecy d u ją cy c h o p ostępie i _ w y d a jn o śc i w całej gospodarce n aro d o w ej. Z w ra c a się uw agę, że a u to m a ty z a c ja procesów p ro d u k c y jn y c h i p ra c obliczeniow ych sta n o w i w p la n ie 5 -letn im je d en z głów nych k ie ru n k ó w p ostępu technicznego i m o d e rn izac ji p rze m y słu . O te m p ie ro zw o ju a u to m a ty z a c ji będzie decydow ać rozw ój p ro d u k c ji i now o
czesność śro d k ó w au to m aty za cji. W zrost p ro d u k c ji e le k tro n ic zn y c h m aszy n m a te m a ty c z n y c h je s t p la n o w a n y o 1300%, a w ięc m a to być p ra k ty c z n ie p rze jście z p ro d u k c ji je d n o stk o w e j n a se ry jn ą . W ym aga to d u żego w y siłk u ze stro n y p rzem y słu . G łów ne za d an ie w te j dziedzinie to sz ero k a tra n z y s to ry z a c ja i m in ia tu ry z a c ja podzespołów , p rzy m a k sy m a ln y m p odniesieniu p a ra m e tró w niezaw odności i sta b iln o śc i p rac y . Z a d a n ia te s ta w ia ją p rzed k a d r ą p rze m y słu e le k tro n ic z n e go obow iązek o p an o w a n ia n a jb a rd z ie j now oczesnych p ro cesó w technologicznych, a n a ic h b azie — g e n e ra l
nego unow ocześnienia ro zw iązań k o n stru k c y jn y c h sp rzę tu . P o w a żn ie ro zw in ię ty w ubieg łej pięciolatce p rze m y sł e lek tro n ic zn y m u si obecnie dokonać z a sa d n i
czego p o stę p u w k u ltu rz e p ro d u k cji, głó w n ie w za k resie elem e n tó w i podzespołów .
(N apisano na p o d sta w ie te z do d y s k u s ji p rze d zja zd o - w e j o p u b lik o w a n y c h p rze z N aczeln ą O rganizacji? T e c h n iczną)
2
Prof. dr Leon ŁUKASZEWICZ dr inż. Zygm unt SAWICKI I n s ty tu t M a szy n M a tem a ty c zn y c h
681.14—523.8:621.374.32:061.3
KONGRES IFIP 65
Z a ry s h isto rii IF IP (M ię d zy n a ro d o w e j F ederacji P rze tw a rza n ia In fo rm a c ji), je j cele. N a jw a żn ie jsze sp o strzeżen ia i w n io s k i deleg a cji p o lsk ie j z K o n g resu IF IP 65, N o w y Jo rk, m a j 1965 r. C ech y n o w o c zesn yc h m a s z y n c y fro w y c h , k ie r u n k i ro zw o ju ich k o n s tr u k c ji oraz oprogram ow ania. S to so w a n ie tim e -sh a rin g u . O rgani
za cja m a szy n cy fro w y c h . P a m ięci fe r r y to w e o bardzo d u ży c h po jem n o ścia ch i m a ły c h czasach cy k lu ; n o w y s y s te m w y b ie ra n ia , z w a n y „2 -i- D". P a m ięci bęb n o w e i d y s k o w e . P am ięci n a taśm ach m a g n e ty c z n y c h . M in ia tu ry za c ja : u k ła d y h y b r y d o w e i scalone. M eto d y program ow ania; n o w y ję z y k fir m y IB M , zw a n y P L /I.
&
m a ju 1965 r. odbył się w N o
w ym J o rk u m ięd zy n aro d o w y k o n g res pośw ięcony n au k o w y m zagadnieniom p rz e tw a rz a n ia in fo r
m acji, zorgan izo w an y p rze z I F I P (In te rn a tio n a l F e d e ra tio n fo r In fo rm a tio n P ro c essin g — M iędzynarodow a F e d e ra c ja P rz e tw a rz a n ia In fo rm a cji).
K o n g resy IF IP o d b y w ają się co trz y la ta i zaw sze są doniosłym w y d a rz e niem w św iecie n au k o w y m zw iąza
nym z m a szy n a m i m atem aty c zn y m i.
P ierw sza m ię d zy n a ro d o w a k o n fe re n cja pośw ięcona zagadnieniom p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji zo stała zo rg a
nizow ana przez UNESCO w czerw cu 1959 r. i zgrom adziła 1800 d eleg a
tó w z 37 k ra jó w . P rz eb ie g i w y n ik i p o tw ie rd z iły celow ość dalszych sp o t
k a ń m iędzy n aro d o w y ch . P rz e d s ta w i
ciele 18 o rg an iz ac ji z różn y ch k r a jów , w tym rów n ież p rze d staw ic ie le P o lsk ie j A k ad em ii N au k , o p rac o w a li w P a ry ż u s tr u k tu r ę o rg an iz ac y jn ą przyszłej organ izacji. P ro je k t s ta tu tu został n a s tę p n ie p rz y ję ty p rzez 13 k ra jó w i w styczniu 1960 r. została u tw o rzo n a pod naz w ą I F IP m ię d zy naro d o w a fe d e ra c ja sto w arzy szeń lu b o rg a n iz a c ji n au k o w y c h z a jm u ją cych się w poszczególnych k ra ja c h za g ad n ien ia m i p rz e tw a rz a n ia in fo r
m acji. O becnie do I F IP p rz y stą p iło ponad 25 o rg an iz ac ji z różnych k r a jów . Z p a ń stw socjalisty czn y ch w IF IP u cz estniczą: Z w iązek R a d ziec
ki, C zechosłow acja, B u łg a ria i P o l
ska. O rg a n iz acją re p re z e n tu ją c ą P o l
sk ę je s t P o lsk a A k ad e m ia N auk.
D elegatem P A N do I F I P je s t prof.
d r L eo n Ł ukaszew icz, k tó r y w 1964 r. został w y b ra n y p rzez R ad ę IF IP w icep rezesem te j org an izacji.
P re ze sem IF IP do 1965 r. b y ł I. A u e r- bac h (USA), a obecnie je s t prof. A.
S p eise r ze S zw ajc arii.
C elem IF IP je st:
— organ izo w an ie m iędzynarodow ych k o n fe re n c ji i sym pozjów na te m a t p rz e tw a rz a n ia in fo rm ac ji,
— pow o ły w an ie m iędzynarodow ych k o m itetó w te ch n ic zn y c h dla o praco
w a n ia zag ad n ień specjalisty czn y ch ,
— in ic jo w an ie i p o p ie ra n ie in n y c h form w sp ó łp rac y m iędzynarodow ej w dziedzinie p rz e tw a rz a n ia in fo r
m acji.
P ierw szy k o n g res I F I P odbył się w M onachium w 1962' r. i zgrom adził p o n ad 2800 uczonych i k o n s tr u k to ró w z 41 k ra jó w . D okonano p rz e g lą du osiągnięć w dziedzinie m aszyn m a tem aty c zn y c h i ich zastosow ań.
R ów nolegle z ko n g resem IF IP 62 odb y w ała się w y sta w a INTERD A TA , u z u p e łn ia ją c a w y n ik i p rz e d sta w ia n e w czasie se sji roboczych k o ngresu.
W w y sta w ie te j, k tó r a k ła d ła nacisk raczej n a u rzą d zen ia te ch n iczn e m a szyn m a tem aty c zn y c h (h ard w a re), b ra ło u d ział 48 w y staw có w z 8 k r a jów .
W ok resie m iędzykongresow ym k o m ite ty te ch n iczn e p rac o w a ły nad za
g ad n ien ia m i term in o lo g ii, języków p ro g ra m o w an ia , szkolenia itd.
D rugi z kolei k o n g res IF IP 65 zgro
m a d ził w N ow ym Jo rk u około 5000 uczestników . P rz y g o to w an ia do k o n g resu IF IP w 1965 r. b y ły b ardzo s ta ra n n e i d łu g o trw ałe. Zgłoszono w iele p ra c n a u k o w y c h z całego św ia ta , k tó re b y ły te m a te m se sji n a u k o w ych.
W czasie k o n g resu o d b y w ała się w y sta w a , n a k tó re j w iele firm d em o n stro w a ło sw oje n ajn o w sze m aszyny i u rząd zen ia, ja k np. m a szy n y SDS 9300, A S I 6040, E A I 8400, R a y th e o n 520,- GE 600, DD P 224, CDC 6600.
S p e c tra 70/25 (o statn ie dw ie nie fu n k cjo n o w a ły n a w ystaw ie).
K o n g res IF IP 65 s ta ł się k o lejn y m w y d arze n iem w sk a li m ię d zy n a ro dow ej i u m ożliw ił sk o n fro n to w a n ie poglądów n a te m a t dalszego rozw oju k o n s tru k c ji i zastosow ań m aszy n m a tem aty czn y ch .
D uże w ra ż e n ie w y w o łały p ostępy p ra c a m e ry k a ń sk ic h b ad aczy i użyt-, k o w n ik ó w m a szy n m a tem aty c zn y c h w k ie ru n k u ro zw ią zan ia zagadnień tim e -sh a rin g u (podziału czasu p r a cy). F irm a „ G e n eral E le c tric ”, k tó ra m a duży d o robek w ty m zakresie, d aw a ła w y c z e rp u ją c e o b ja śn ie n ia n a te m a t nadążnego ste ro w a n ia za p o
m ocą 6 dalekopisów p ra c ą m aszy n y cyfrow ej GE 235, zn a jd u ją c e j się w m iejscow ości P h o en ix (A rizona).
O p erato rz y firm y C on tro l D a ta Corp.
k ie ro w a li p ra c ą m a szy n y cyfrow ej CDC 6600 um ieszczonej w Los A n geles.
N a stę p n y k o n g res I F IP 68 odbędzie się w E d y n b u rg u (Szkocja) w o k re - się od 5 do 10 sie rp n ia 1968 ro k u . D eleg acja p olska b r a ła u d ział w po siedzeniach k o n g resu , w iele czasu pośw ięciła w y sta w ie, ja k rów nież, po zakończeniu k o n g resu , zw iedziła k ilk a in s ty tu tó w n aukow ych i za
kładów p ro d u k cy jn y c h . N ależy ż a łow ać, że d ziała ją c w szczupłym — ty lk o dw uosobow ym — sk ład zie m ia ła o g raniczone m ożliw ości z b ie ra n ia in fo rm a c ji n a u k o w y c h i te c h nicznych oraz szerokiego n aw ią zy w a n ia k o n ta k tó w . D la p o ró w n a n ia m o żn a podać, że z C zechosłow acji p rzy je ch a ło 8 osób, z R u m u n ii — 4, zaś ze Z w iązku R adzieckiego — 13 osób.
W dalszym ciągu a rty k u łu p o d a je m y nasze n a jw a żn iejsz e sp o strzeże
nia i w n io sk i w zak resie organ izacji m aszy n cyfrow ych, k o n s tru k c ji p a m ięci, zag ad n ień m in ia tu ry z a c ji oraz m eto d p ro g ra m o w an ia .
Organizacja maszyn
P ro b le m a ty k a o rg an iz ac ji m aszyn cyfrow ych b y ła d y sk u to w a n a n a w ielu se sjac h n au k o w y ch . S zczegól
nie in te re s u ją c e było posiedzenie pt.
„T ren d s in C o m p u ter D esig n ” , na k tó ry m oceniano dotychczasow e osiągnięcia i te n d e n c je dalszego ro z woju. S zeroko d y sk u to w a n o r e f e ra t F. P. B rooksa, głów nego k o n s tru k to ra ro d zin y m a szy n IBM 360, k tó ry p rz e d sta w ił te n d e n c je rozw ojow e n ajw ięk szeg o w te j dziedzinie p o te n ta ta am ery k ań sk ieg o — firm ę IBM . W edług n ajn o w szy c h d an y c h w y n i
ka, że now oczesne m aszy n y od zn a
cz ają się n a s tę p u ją c y m i ocecham i:i 1) w ią z a n ie szeregu m o d eli m aszy n w rodziny, k tó re c h a ra k te ry z u ją się:
a) je d n o lity m sy stem em p ro g ra m o w an ia,
b) m odułow ością k o n stru k c ji, c) u n ifik a c ją podzespołów i zespo
łów ;
2) m ożliw ością sto so w a n ia dużych p am ięci ferry to w y c h , co n ajm n ie j 32 tys. słów ;
3) u n iw e rsa ln o śc ią zastosow ań o b e j
m u ją cy c h p rz e tw a rz a n ie d an y ch , ob
liczenia n a u k o w o -te ch n ic zn e oraz s te ro w a n ie p ro ce sam i te chnologicz
nym i;
4) m ożliw ością dołączenia p ra k ty c z n ie dow olnej liczby i ro d zajó w u rz ą dzeń z e w n ętrzn y c h za pom ocą s ta n d ard o w y ch połączeń (stan d a rd in - te rfac e), łączn ie z u rzą d zen iam i tra n s m is ji d an y ch ;
5) m ożliw ością szerokiego sto so w a
n ia „tim e s h a rin g ” o raz w ielo p ro - gram ow ością;
6) sto so w an iem sy stem u o p e ra c y j
nego w p o sta c i odpow iednich p ro g ram ó w z a jm u ją c y c h od k ilk u do k ilk u n a s tu ty sięc y słów p am ięci f e r ry to w e j m aszyny.
N ależy zaznaczyć, że ty lk o n ie k tó re m aszy n y a m e ry k a ń sk ie p o sia d a ją pow yższe cechy. W śród nich w y ró ż
n ia ją się w szczególności m aszy n y IBM 360 i w zo ro w an a n a n ich ro d zin a m a szy n R C A -S p e c tra 70.
P o ró w n a n ie o r g a n i z a c j i m a szyn ro d zin y ZAM z p oznanym i p rze z n as m a szy n a m i a m e ry k a ń sk i
m i w y p a d a d la n a s b ard z o k o rz y st
nie. M aszyny ZAM p o sia d a ją w szy stk ie w y m ie n io n e pow yżej cechy, k tó re zrealizo w an e są za pom ocą sto sunkow o p ro sty c h rozw iązań logicz
nych. M aszyny ZAM u stę p o w ać b ę dą m aszynom a m e ry k a ń sk im szyb
kością d ziała n ia , co nie je s t je d n a k w y n ik ie m o rg an iz ac ji m aszyny, lecz n iedo stęp n o ści w k r a ju o d pow ied
nio szybkich półprzew odników . Z chw ilą u zy sk a n ia ty c h elem en tó w m a szy n y ZAM b ę d ą odpow iednio sz y b k ie p rz y zachow aniu te j sam ej o rg an iz ac ji. N ależy też p o d k reślić, że obecnie u z y sk a n a szybkość m a szyn ZA M w niczym n ie o g ran ic za m ożliw ości o p rac o w a n ia d la nich now oczesnych sy stem ó w p ro g ra m o w an ia , ja k ró w n ież w iększości sy stem ó w zastosow ań, ja k ie obecnie m ożna p rze w id y w a ć w k r a ju . Z pow yższych ro zw aż ań w y n ik a, że:
1. R odzina m aszy n ZAM sta n o w i b a r dzo d o b ry p u n k t w y jśc ia dla d a l
szego ro z w ija n ia p ro d u k c ji i za sto sow ań m aszy n m a te m a ty c z n y c h w k ra ju .
2. Z ach o w an ie now oczesności m a szyn ZAM w y m ag a stosunkow o szybkiego p rz e jśc ia do d ru g ie j g e
n e ra c ji m aszy n ZAM o p a rty c h na szybkich ep ip la n a rn y c h p ó łp rzew o d n ik a c h krzem ow ych, a n a s tę p n ie do trzeciej g e n e ra c ji o p a rte j n a te c h nice obw odów scalonych.
3. Z ac h o w an ie te j sam ej o rg an iz ac ji ogólnej m a szy n ZAM, pom im o p r z e j
ścia n a sz y b k ie ele m e n ty te c h n ic z ne, ' pozw oli n a za chow anie całej w cześniej o p raco w an ej b ib lio te k i
p ro g ra m ó w oraz zw iązanych z nią dośw iadczeń.
In te re s u ją c e je s t zdanie w iększości sp e c ja listó w n a k o n g resie , ja k np.
F. P. B rooks Ir, k tó rz y n ie oczekują w najb liższy m czasie ja k ic h ś za sa d niczych in n o w a c ji w dziedzinie o r g an iza cji m aszyn, k tó re by m ogły z d ezak tu alizo w ać w ciągu n a jb liż szych 10 la t w p ro w a d zo n e obecnie system y.
Pam ięci ferrytow e
W za k re sie ty m w zięliśm y u d ział w sp e cja ln ej se sji n au k o w e j D2 •—
„O utlook in th e m em o ry a r e a ” oraz sy m p o zju m 16 — „M ass m e m o rie s”
— pośw ięconych p ro b le m a ty c e p a m ięci, a w szczególności pam ięciom ferry to w y m . Ł ącznie w y słu c h aliśm y 7 re fe ra tó w oraz zw iązanych z nim i d y sk u sji. W d y sk u sjach ty c h w y m ie n ili sw o je p o g lą d y n a jw y b itn ie jsi sp e cja liśc i w te j dziedzinie ja k : I. A.
R a jc h m an , R. W. S ta a ts , E. E. H a n - ro n (USA); G. K o h n (S zw ajcaria);
G. G. S c a rro t (Anglia).
P o n ad to n a w y sta w ie zapoznaliśm y się z e k sp o n a ta m i pam ięci f e r ry to w ych oraz p rze d y sk u to w a liśm y za
sa d y ich p rac y ze sp e c ja lista m i n a stę p u ją c y c h firm : A m pex I n te r n a tio n a l, F a b r i-te k In c ó rp o ra te d , E le c
tro n ic M em ories, INC, R adio C o r
p o ra tio n of A m e ric a i F e rro x c u b e C o rp o ratio n of A m erica.
W za k re sie p am ięci fe rry to w y c h ob
se rw u je się siln y rozw ój p ra c w k ie ru n k u u zy sk a n ia p am ięci o b a r dzo dużych pojem nościach od 5 do 20 m in b itó w i cyklu od 2,5 usek, a w p e rsp e k ty w ie — o p ojem ności do 108 bitów .
W zak resie k o n s tru k c ji o b se rw u je się p rze jście od liniow ego sy stem u w y b ie ra n ia do sy stem u zw anego
„2V2D ”. Z alety tego sy stem u są n a stę p u ją c e :
1) p rze z k ażdy rd ze ń przechodzą dw a lu b n ajw y ż ej trz y przew ody, 2) na je d e n b it p o trz e b n y je s t tylk o je d e n rdzeń,
3) o siągany cy k l p ra c y je s t sto s u n kow o k ró tk i — p rzy p am ięc ia ch o pojem ności poniżej 1 m in b itó w cykl w yn o si około 1 usek,
4) e le k tro n ik a je s t sto su n k o w o osz
czędna w sto su n k u do in n y c h sy
stem ów ,
5) o sią g an a ca łk o w ita pojem ność pam ięc i m oże być b ard z o d u ża — obecnie do 20 m in bitów .
N a w y sta w ie m ogliśm y zapoznać się z k o n s tru k c ją ta k ic h pam ięci. Na szczególną uw agę z a słu g u je k o n s tr u k c ja ra m k i z rd z e n ia m i o ś r e d nicy około 0,5 m m firm y A m pex, z dw om a p rze w o d a m i p rze ch o d zą cy m i p rze z je d e n rd zeń .
F irm y A m p ex i F a b r i- te k sto su ją system d w u p rzew odow y, podczas g d y E M I sto s u je sy stem tró jp r z e - w odow y. N ależy p o d k reślić, że f i r m a A m pex sto s u je w sw ych p a m ię ciach rd ze n ie o p a rte n a m a te ria ła c h w y k o n an y c h n a bazie p ie rw ia stk a
litu , o sią g ając p rze z to znacznie w ięk sze z a k resy te m p e r a tu r i le p szy sto su n ek sy g n a łu do zakłóceń.
O becne k o n s tru k c je dużych p am ięci m asow ych są w s ta d iu m w d ra ż a n ia do p ro d u k cji. N ależy p o d k reślić, że cen a pam ięci m aso w ej o p ojem ności 20 m in rd z e n i fe rry to w y c h w ynosi około 600 tys. dolarów . D uże p o je m ności i szybkości p rac y p am ięci p ro d u k o w an y c h w U SA o siągnięto dzię
k i m ożliw ości użycia najw y ższej j a kości tra n z y sto ró w i diod e p ip la n a r
nych o odpow iednio dużych p rąd a ch . K o n s tru k c ja i tech n o lo g ia bloków i ra m e k p am ięci fe rry to w y c h ro z
w ija n a w In sty tu c ie M aszyn M a te m aty czn y ch , sto s u ją c a je d y n ie dw a p rzew ody p rzechodzące p rzez rdzeń, je s t zgodna z k ie ru n k a m i ro zw oju pam ięci w USA . N a to m ia st e le k tro n ik a p am ięci fe rry to w y c h k o n s tr u k cji IMM, w y m a g a ją c a „dw óch rd z e ni n a b it”, je s t ju ż w U SA z a stę p ow ana p rzez e le k tro n ik ę , w k tó re j w y sta rc z a „jed en rd ze ń n a b it” . D aje to oczyw iście dużą oszczędność w ilości rd z e n i n a u sta lo n ą p ojem ność pam ięci w b ita ch , w y m ag a je d n a k rd ze n i o b ard z o dob rej jak o ści. N a system te n należy p rz e jść i u nas, gdy ty lk o o p a n u je się m aso w ą p ro d u k c ję rd z e n i odpow iedniej klasy.
P am ięci bębnowe i dyskow e W S ta n a c h Z jednoczonych po
w szech n e s ta je się sto so w an ie p a m ięci m asow ych d yskow ych dw óch ro dzajów ;
— pam ięci z n ie d u ży m i w y m ie n n y m i d y sk a m i o po jem n o ściach do k il
kudziesięciu m in bitów ,
— p am ięci z dużym i n ie w y m ie n n y - m i d y sk a m i o pojem ności do k ilk u se t m in .bitów .
Bliższe zapoznanie się z m e c h a n iz m a m i'ty c h pam ięci, a w szczególno
ści z p re c y z ją o b ró b k i pow ierzch n i dysków o ra z sto p n iem złożoności ra m io n w y b ie ra ją c y c h , n a s u w a za
sadnicze w ątp liw o ści odnośnie re a l
ności o p rac o w a n ia i p ro d u k c ji t a kich p am ięc i w n ajb liż szy m czasie w k ra ju .
Ja k o znacznie ła tw ie jsz e te ch n o lo gicznie i ta ń sze ro zw ią zan ie p a m ię ci m aso w ej p ro p o n o w a n e są p rzez n ie k tó re firm y a m e ry k a ń sk ie odpo
w ied n ie p am ięci bębnow e. N a p rz y k ła d n a w y sta w ie ogląd aliśm y k o n s tr u k c ję p am ięc i b ęb n o w e j f-m y B ry a n t P hD -1 7 0 -ran d o m access m ass m em ory, o pojem n o ści 170 m in b i
tów . K o n s tru k c ja ta je s t znacznie p ro stsz a od k o n s tru k c ji p am ięc i d y s
kow ych i w y d a je się re a ln a do o p a n o w an ia w Polsce.
Pam ięci taśm ow e
W USA' w dalszym ciągu są ro zw i
ja n e i d o skonalone k o n s tru k c je p a m ięci n a ta śm ie m a g n ety c zn e j.
M ieliśm y m ożliw ość za p o zn a n ia się z now oczesnym i k o n s tru k c ja m i t a k ic h pam ięci. D otyczy to w szcze
gólności p am ięci firm y A m pex o szybkości 120 tys, zn ak ó w /sek oraz
4
z m i ę c i firm y IBM H Y PE R T A PE o szybkości 340 tys. znaków /sek. W k o n s tru k c ji p am ięc i firm y A m pex n ależy w y m ien ić trz y now e elem e n ty:
— s ta r t i sto p ta śm y realizow any je s t p rzez koło o śred n ic y ok. 70 m m o p asan e ta ś m ą i n a p ę d za n e se rw o - m o to re m o odpow iednio dużej m o cy i o m ały m m om encie b ez w ład ności;
— ta ś m a ślizga się n a poduszkach p o w ietrz n y ch w ro lk a c h p ro w a d z ą cych;
— p ro w a d ze n ie ta śm y je s t k o n tro lo w a n e w sto s u n k u do je d n e j k ra w ę dzi sta n o w iąc ej bazę, p o p rzez docisk sp rę ż y n k ą p rze ciw le g łej k raw ęd zi.
N ow a pam ięć IBM H Y P E R T A P E p o sia d a au to m a ty c z n ą w y m ia n ę szpul z n a w in ię ty m i ta śm a m i. P o siad a b ard z o sk o m p lik o w an ą i zarazem n iezw y k le p re c y z y jn ą k o n s tru k c ję m ech an izm ó w fu n k c jo n a ln y c h . U w ażam y że:
1) w n ajb liż szy c h la ta c h re a ln e je s t osiągnięcie w In sty tu c ie M aszyn M a
te m aty cz n y ch k o n s tru k c ji p am ięci ta śm o w ej o śre d n ic h p a ra m e tra c h o d p o w iad ający ch k o n stru k c jo m np.
f -m y A m p ex ;
2) należy u siln ie dążyć do u ru c h o m ie n ia p ro d u k c ji p am ięci n a ta śm ie m ag n ety c zn e j w k r a ju ju ż n a po d s ta w ie u zy sk an y c h do te j p o ry r e zu ltató w .
M iniaturyzacja
R ozw ój e le k tro n ic zn e j te c h n ik i m i
n ia tu ro w e j w U SA n a zasadzie u k ła dów h y b ry d o w y c h lu b scalonych p ro w ad zo n y je s t p rzez co n a jm n ie j k ilk a dużych firm . N a szczególną u w ag ę z a słu g u ją firm y IBM , GE o raz RCA. N a jd a le j p o su n ię te są p ra c e w firm ie IBM , k tó ra rozpoczę
ła w ie lo se ry jn ą p ro d u k c ję m aszyn cy frow ych o p a rty c h n a u k ła d a c h h y b ry d o w y ch . F irm a RCA w p ro w a d za do p ro d u k c ji m a szy n y cyfrow e RCA S PE C T R A 70 SYSTEM , k tó ry c h k o n s tru k c ja sto su je u k ła d y scalone.
F irm a G e n e ra l E le c tric d e m o n stro w a ła n a w y sta w ie p ełn e zestaw y u k ła d ó w scalonych, sk a talo g o w a n e i o fero w a n e do sprzedaży. F irm a ta rów n ież p rzy g o to w u je do p ro d u k c ji
m aszy n y cyfrow e o p a rte n a tech n ice u k ład ó w scalonych.
T ec h n ik ą u k ła d ó w m in ia tu ro w y c h w y tw a rz a n e są nie ty lk o p ro ste p o d staw o w e u k ła d y logiczne m aszy n cy
frow ych, lecz ta k ż e ta k ie uk ład y , ja k w zm acniacze lin io w e p rą d u stałego o paśm ie do 30 M H z lu b u k ła d y s te ru ją c e p am ięcią fe rry to w ą . N a p rz y k ła d firm a RCA p ro w a d zi in te n sy w n e b a d a n ia nad p am ięc ią f e r ry to w ą la m in a to w ą sc alo n ą łącznie z elek tro n ik ą .
W prow adzenie te c h n ik i u k ła d ó w m i
n ia tu ro w y c h do m aszyn cyfrow ych p o w o d u je p rzed e w szy stk im :
— zm niejszenie w y m ia ró w urządzeń elektronicznych,
— zm niejszenie kosztów w y tw a rz a nia,
— w z ro st szybkości p rac y ,
— zw iększenie ' n iezaw odności d zia
łania.
N ależy podkreślić, że ju ż obecnie w A nglii, F ra n c ji i N R F p ra c e w dzie
dzinie te c h n ik i u k ła d ó w m in ia tu ro w y ch w chodzą w fazę p ro d u k cji.
C h a ra k te ry sty c z n e je s t, że zarów no w USA, ja k i w pow yższych k ra ja c h , te c h n ik a cyfrow a, w szczególności m a szy n y cyfrow e, to ru je drogę dla te j technologii.
W ypływ a stą d w niosek, że i u nas w k r a ju należy p o d ją ć in te n sy w n e p ra c e badaw cze w dziedzinie m in ia tu ry z a c ji układów , łącząc to ściśle z te c h n ik ą m a szy n cyfrow ych.
M etody program owania
P rz e d m io t te n w zb u d zał n a k o n g re sie b ard z o duże za in te re so w an ie. W szczególności w se sji n au k o w e j na te m a t te o rii p ro g ra m o w a n ia w zięło udział około 100 n a jw y b itn ie jsz y c h uczonych p ra c u ją c y c h w te j dziedzi
nie. S esji te j przew odniczył prof. d r L. Ł ukaszew icz.
P rz eb ie g ty c h o b ra d w y k azał, że m e
tody p r o g r a m o w a n i a z n a jd u ją się obecnie n a św iecie w m o m e n cie przełom ow ym . O cenia się, że za
sto so w an e dziś pow szechnie języ k i a u to m aty cz n eg o p ro g ra m o w an ia , t a kie ja k FO R TR A N , COBOL lu b A L G OL s ta ją się p rz e sta rz a łe i zo sta
n ą za stą p io n e p rzez opraco w y w an e obecnie ję zy k i now ocześniejsze. W
szczególności m ożna przew idyw ać, że now y ję zy k firm y IBM , n az w an y roboczo P L /I, z a stą p i w przyszłości ję zy k i FO R TR A N i COBOL, zaś no w y A L G O L X zastąp i stosow any obecnie A L G O L 60. P ro p o n o w an e ję zy k i są ju ż w e w stę p n y c h w e r sja c h opraco w an e, aczk o lw iek szereg szczegółów m oże jeszcze ulec zm ia
nom.
W zw iązku z pow yższym i te n d e n cjam i uw ażam y , że należy ro z p a t
rzyć sp ra w ę ja k najszybszego p rz y stą p ie n ia w k r a ju do o p rac o w a n ia tr a n s la to r a now ych języków ta k ic h ja k P L /i lu b A L G O L X , nie czeka
ją c n a w e t n a o stateczn e zakończenie w szy stk ich szczegółów ty c h języków . D zięki te m u te rm in o statecznego za
koń czen ia ty c h p ra c m ógłby być znacznie sk rócony, co pozw oliłoby n am n a sto su n k o w o szybkie osiąg
nięcie p om yślnej sy tu a c ji w sk a li m ię d zy n a ro d o w e j. Z an iech a n ie ro z w ija n ia ję zy k ó w COBOL i A LGO L 60 n ie m ia ło b y u n as b a rd z ie j z n a czących sk u tk ó w , gdyż sto p ień ich rozpo w szech n ien ia nie je s t u n as ta k pow szechny, ja k w w ielu k ra ja c h b ard z iej za aw a n so w an y ch w stoso
w a n iu p rz e tw a rz a n ia in fo rm ac ji.
*
* *
R e asu m u ją c ro zw aż an ia szczegółow e m ożem y ogólnie stw ierd zić, że nasze p o stęp y w dziedzinie elek tro n ic zn e j te c h n ik i obliczeniow ej w y k a z u ją w iele opóźnień i b ra k ó w w p o ró w n an iu z p rzo d u ją c y m i k ra ja m i k a p ita listy cz n y m i. D otyczy to zw łasz
cza k o n s tru k c ji i technologii, a je d n ą z w ażn iejszy ch tego p rzyczyn je s t b r a k now oczesnych i niezaw odnych podzespołów , m iędzy in n y m i diod i tra n z y sto ró w . N a to m ia s t w zakresie o rg an iz ac ji ro d zin a m a szy n ZAM nie odbiega d alek o od podobnych o p ra cow ań za granicznych. W dziedzinie języków p ro g ra m o w a n ia m am y szan se zajęcia w n ie d ale k ie j p rz y szłości d o b rej pozycji w sto su n k u do in n y c h k ra jó w . Z m n iejszen ie n a sz e go opóźnienia w z a k resie te c h n ik i i te chnologii w y d a je się całkow icie rea ln e, w y m ag a je d n a k znacznego p o w iększenia w ysiłk ó w k ra jo w y c h i odpow iednio pom yślanej w sp ó łp rac y m ię d zy n a ro d o w e j.
5
Doc. inż. Józef TIIIERRY
B iu ro P ełn o m o c n ik a R zą d u do S p ra w E le k tro n ic zn e j T e c h n ik i O b liczen io w ej
681.14—523.8:681.14.001.57:681.141:681.177:061.4
Technika obliczeniowa na wystawie
INFORGA-65
P odano c h a r a k te r y s ty k i EM C p r o d u k c ji ra d zie c k ie j oraz om ów iono m a s z y n y a n a lo gow e, a n a lityczn e i liczące z r ę c z n y m w p ro w a d za n ie m d a n yc h ze sp e cja ln ijm u w z g lę d n ie n ie m m a s z y n w y ró żn io n y c h d yp lo m a m i w y s ta w y . P rze d sta w io n o le ż na p o d sta w ie prac e k sp e rtó w p o w o ła n ych do o cen y ek sp o n a tó w w y s ta w y te n d e n c je r o z w o ju p ro d u k c ji i k o n s tr u k c ji m a s z y n liczących na tle p o zio m u osiągniętego w tej d zie d zin ie w s k a li św ia to w e j.
W
o k resie od 15 m a ja do 30 czerw ca 1965 r. czynna b y ła w M oskw ie w y sta w a śro d k ó w m ech a n iza cji i a u to m a ty z a c ji p ra c in fo rm a c y jn y c h , in ż y n ie rsk ich i b iu ro w y c h — IN FO R G A -65. W y staw a z o rg a n i- , zo w an a p rze z 6 k ra jó w członkow skich R W PG : B u ł
g arię, C zechosłow ację, N iem ieck ą R e p u b lik ę D em o
k ra ty c z n ą , P olskę, W ęgry i ZSR R , pozw oliła n a doko
n a n ie po r a z p ierw szy , w sposób kom pleksow y, d o k ła d nego p rze g ląd u s ta n u i ro zw o ju p ro d u k c ji środków te ch n iczn y ch , służących do za stą p ie n ia p rac y ręczn ej w w ielu d ziedzinach p ra c y um ysłowej*).
P oczesne m ie jsc e w śró d e k sp o n ató w w y sta w y zajęły śro d k i te c h n ik i obliczeniow ej, od ręczn y ch a ry tm e ty c z n y ch m aszy n b iu ro w y c h poczynając, do e le k tro n ic z n y ch m a szy n cyfrow ych, ek sp o n o w a n y ch p rzez ZSR R i P olskę.
W szystkie m aszy n y liczące e k sp o n o w a n e b y ły w dziale 5 w y sta w y — „Ś ro d k i te c h n ik i obliczen io w ej”, z a jm u ją c y m n ajw ięk sz ą, c e n tra ln ą h a lę w y sta w o w ą . D ział te n podzielony b y ł z kolei n a 5 poddziałów ;
1) elek tro n ic zn e m aszy n y cyfrow e, 2) m a szy n y analogow e,
3) m a szy n y an a lity cz n e,
4) m a szy n y liczące z ręczn y m w p ro w a d za n iem danych, 5) u rzą d zen ia w e jś c ia -w y jś c ia i pam ięci.
P rz y ję ta h ie ra rc h ia d e m o n stro w a n ia m a szy n liczących p o d y k to w a n a b y ła p ra g n ie n ie m o rg an iz ato ró w w y s ta w y p o d k re śle n ia w a g i ro zw o ju n a jb a rd z ie j now oczes
nych, u n iw e rsa ln y c h m aszy n , czyli elek tro n ic zn y c h m a szy n cyfrow ych.
P rz e b ie g w y sta w y w p e łn i p o tw ie rd z ił słuszność tego założenia; d em o n stro w a n e EM C w zb u d z ały od p ie rw szego do o sta tn ie g o d n ia p ra c y w y sta w y n ajw ięk sz e za in te re so w a n ie zw iedzających, b y ły one b ard z o w n ik liw ie i w sz e c h stro n n ie a n a liz o w an e i ocen ian e przez robocze zespoły e k sp e rtó w i g ru p ę g łów nych e k s p e r
tów , im te ż pośw ięcono n a jw ię c e j u w ag i w cyk lu od
czytów , k tó re b y ły w y g łasza n e w czasie tr w a n ia w y staw y .
Elektroniczne m aszyny cyfrow e
N ajw ięcej m a szy n w y sta w ił Z w iązek R adziecki. B yły to N A IR I, MIlŚrSK-22, W NI1EM -3 oraz RAZDAN.
P o lsk a z a d em o n stro w a ła 2 m a szy n y — ODRA-1003 oraz UM C-10. NRD p o k az ała m ały , sto jąc y n a p o g ran iczu
*) C z y te ln ik ó w p r a g n ą c y c h o tr z y m a ć b a r d z ie j sz c z e g ó ło w e in f o r m a c je o w y s ta w ie IN FO R G A -65 o d s y ła m y d o n a s t ę p u j ą c e j l i t e r a t u r y :
1. J . T h ie r r y : In fo rg a -6 5 , A k tu a ln e P r o b le m y I n f o r m a c j i i D o k u m e n ta c ji 1965, n r 4, s t r . 24—29.
2. J . T h ie r r y : In fo rg a -6 5 — P r ó b a o c e n y 1 w n io s k i o g ó ln e . O rg a n iz a c ja , M e to d y , T e c h n ik a — 1965 r ., n r 11, s tr . 1—4.
3. P r a c a z b io ro w a . S p ra w o z d a n ie z p rz e b ie g u i w y n ik ó w w y s ta w y IN FO R G A -65 w M o sk w ie , K r a jo w y K o m ite t O r g a n i
z a c y jn y W y s ta w y IN F O R G A , w y d . C IN T E , 1965.
m a szy n b iu ro w y ch a m a s z y n . m a tem aty c zn y c h , a u to m a t liczący CELLA TR O N SER-2B.
Z n a m ien n e je st, że ty lk o d w ie m aszyny: M IŃ SK -22 i ODRA-1003 re p re z e n to w a ły p ro d u k c ję se ry jn ą , po zostałe b y ły b ąd ź p ro to ty p a m i, b ąd ź też u n ik a ln y m i
egzem plarzam i, np. UM C-10, W N IIEM -3.
N a jb a rd z ie j u n iw e rsa ln ą i ro zb u d o w an ą m a sz y n ą b y ła ra d z ie c k a m a szy n a M lN S K -22 (fot. 1). M ożna n a niej obliczać zarów no p ro b le m y z różn y ch dziedzin n a u k i i te ch n ik i, ja k też w y k o rz y sty w ać ją d la p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji g ospodarczych w celach za rząd zan ia i a d m in istro w a n ia . J e s t to m a szy n a d w u ad re so w a ró w n o leg ła o długości słow a 37 b itó w i szybkości liczenia (k atalogow ej) 5—6 tys. o p e ra c ji n a sek u n d ę. A ry tm e ty k a b in a rn a , sta ło - i zm ien n o -p rze cin k o w a. M aszyna p o sia d a d w a ro d za je pam ięci:
— o p e ra c y jn ą fe rry to w ą o p je m n o śc i 8192 słow a (w m o d u ła ch po 4096) i cy k lu p rac y 24 m ik ro se k u n d ,
— z e w n ę trz n ą n a ta śm ie m ag n ety c zn e j o łącznej po jem n o ści do 1,6 m in słów (16 je d n o ste k po 108 tys.
słów każda), gęstość zapisu 10 b itów /m m , szybkość p rze su w u — 2 m /sek., czas s ta rtu i sto p u — 20 m ili
se k u n d , szerokość ta śm y 35 m m , długość ta śm y u m iesz
czonej w zaso b n ik u — 90 m .
M IŃ SK -22 je s t bog ato w yposażony w u rzą d zen ia w e j
ścia i w y jśc ia. U rz ąd z en ia m i w ejśc ia są:
— cz y tn ik p e rfo ta ś m y o szybkości 800 znaków /sek.,
— cz y tn ik p e rfo ta ś m y ty p u „ s ta r t- s to p ” o szybkości 50 znaków /sek.,
— cz y tn ik p e rf o k a rt 8 0-kolum now ych o szybkości w p ro w a d z a n ia 300 k a rt/m in .,
— d alek o p is o szybkości do 7 znaków /sek.
U rz ąd z en ia m i w y jśc ia są:
— d w ie d z iu rk a rk i p e rfo ta ś m y o szybkości 20 zn a ków /sek.,
— d r u k a r k a w ąsk iej ta śm y p ap iero w ej o szybkości 20 w ierszy /sek . po 12 znaków w w iersz u ,
— d z iu rk a rk a p e r fo k a r t o szybkości 100 k a rt/m in .,
— d r u k a r k a w iersz o w a ty p u A CPU-128 o szybkości d ru k o w a n ia 300 w ierszy /m in . po 128 znaków w w ie r
szu,
— d alek o p is o szybkości 7 znaków /sek.
S to so w an e są trz y ro d z a je d ru k o w a n ia n a d ru k a rc e w iersz o w e j: d ru k o w a n ie liczb w zapisie ósem kow ym i dziesiątk o w y m o ra z d ru k o w a n ie te k stó w . Is tn ie ją d w a ro zk a zy d ru k u : p ierw szy p o w o d u je p rz e sła n ie in fo rm a c ji do u rz ą d z e n ia buforow ego, w k tó ry m zo staje o n a au to m a ty c z n ie p rz e k sz ta łc o n a w ż ą d a n ą p ostać;
d ru g i ro zk a z p o w o d u je w y d ru k o w a n ie za w a rto śc i p a m ięci b u fo ro w ej.
J a k m o żn a było zo rie n to w ać się podczas d e m o n stro w a n ia p ra c y m a szy n y n a w y sta w ie, p o sia d a ona b o g a tą b ib lio te k ę p ro g ra m ó w i p o d p ro g ra m ó w .
D w ie m a szy n y za d em o n stro w a ł a m b itn y o śro d ek z E re w a n ia (A rm e ń sk a SRR), n a d a ją c im n azw y p ły n ą cy c h
\
6
1. M a sz y n a d u ż a M IK SK -22 (ZSRR )
p rzez te n k r a j rze k : N A IR I i RAZDAN. (C iekaw e, k to b y ł p re k u rso re m n a d a w a n ia m aszynom n azw rz e k — k o n stru k to rz y z W rocław ia, czy z E rew an ia?).
M aszyna N A IR I p rzeznaczona je s t do obliczeń inży
n ie rsk ic h i n au k o w o -te ch n ic zn y c h . J e s t to m aszy n a d w u ad reso w a , rów n o leg ła, o długości słow a 36 b itó w i szybkości liczenia 1,5—2,0 tys. o p era cji/sek . A ry tm e ty k a b in a rn a , sta ło p rze cin k o w a (zm ienny p rzecin ek p ro g ram o w an y ).
M aszyna p o sia d a d w a ro d za je pam ięci:
— o p e ra c y jn ą fe rry to w ą o pojem ności 1024 słow a i cyklu p ra c y 24 m ik ro se k u n d y ,
— s ta łą n a rd ze n iac h fe rry to w y c h tzw . m ię k k ic h o łączn ej pojem ności 16 384 słów i cyk lu p rac y 16 m i
k ro se k u n d : 2048 słów 72-bitow ych przeznaczonych je s t n a tzw . m ik ro p ro g ra m y , a pozostałe 14 336 słów 36- b ito w y ch n a b ib lio tek ę p o d p ro g ra m ó w i p ro g ra m ó w typow ych.
J a k o u rzą d zen ie w e jśc ia zastosow ano czy tn ik ta śm y p ap iero w ej o szybkości 10 znaków /sek.
Ja k o u rzą d zen ie w y jśc ia — d z iu rk a rk ę p e rfo ta śm y 0 szybkości 20 znaków /sek. o ra z d alekopis z p e r ta - p rz y sta w k ą o szybkości 7 znaków /sek. M aszyna posiada b o g atą b ib lio te k ę p ro g ra m ó w i p o d p ro g ram ó w . D użą je j z a le tą je s t zasto so w an ie sy stem u au to m aty czn eg o p ro g ra m o w a n ia w p o sta ci tr a n s la to r a ję z y k a ALGOL.
M aszyna R A ZD A N -3 przezn aczo n a je s t do obliczeń nauk o w y ch , in ż y n ie ry jn o -te c h n ic z n y c h , ekonom icznych 1 sta ty sty c zn y c h . T a k sam o ja k poprzed n ie, je s t to m a sz y n a d w u ad reso w a , rów n o leg ła, o długości słow a 48 bitó w , ale o znacznie w iększej szybkości liczenia, do chodzącej do 20,0 ty s. o p era cji/sek . A ry tm e ty k a dzie
sią tk o w a, zm ien n o p rzecin k o w a; obliczenia w sta ły m p rze cin k u w y k o n u je się za pom ocą p o d p ro g ram ó w , p rz y czym w ty m p rz y p a d k u długość słow a w ynosi 40 bitów .
M aszyna R A ZD A N-3 w ypo sażo n a je s t w trz y ro d z a je pam ięci:
— o p e ra c y jn a fe rry to w a , zb u d o w a n a z rd z e n i o w y m ia ra c h 1,4 X| 1,0 X 0,6 m m w sy stem ie k o ic y d en c y j- n y m ; pojem ność 16 384 słow a. I s tn ie je m ożliw ość do
łą cz en ia dru g ieg o b lo k u o ta k ie j sam ej pojem ności.
C ykl p ra c y pam ięci — 8 m ik ro se k u n d ,
— ze w n ę trz n a n a ta śm a c h m a g n ety c zn y c h o łącznej p o jem n o ści 5,2 m in słów p rz y gęstości zapisu 10 b i
tów /m m , szybkości p rz e su w u 2 m /sek. i szerokości ta ś m y 35 m m . P o jem n o ść je d n e j je d n o stk i pam ięci 320 ty s. słów.
W eksponow anym zestaw ie p rac o w a ły ty lk o dw ie je d n o stk i pam ięci;
— ze w n ę trz n a n a b ęb n ie m a g n ety c zn y m o pojem ności 8000 słów p rz y gęstości zapisu 10 bitów /m m , 1450 o b ro tó w n a m in u tę . 48 głow ic zg rupow ano po sześć w bloku. D em o n stro w a n o zestaw z dw om a je d n o stk a m i pam ięci bębnow ych. W edług ośw iadczenia k o n s tru k to ró w istn ie je m ożliw ość d o łączenia 16 je d n o ste k .
M aszyna ta je s t ró w n ież bogato w ypo sażo n a w urzą-*' dzenia w ejścia i w y jścia. Ja k o u rzą d zen ie w ejścia słu żą:
— czy tn ik p e rfo ta ś m y ty p F SM -3 o szybkości 1000 zn/
/sek.,
— czytnik p e r fo k a r t 80-kolum now ych ty p WU-700 o szybkości 700 k a rt/m in .,
— e le k try c z n a m a szy n a do p isa n ia o szybkości 7 zn/
/sek.
U rząd z en ia m i w y jśc ia są:
— d z iu rk a rk a ta śm y p ap iero w ej ty p P Ł -20-2 o szy b kości 20 zn/sek.,
— d z iu rk a rk a k a r t ty p P I-8 0 -M o szybkości 100 k a r t/
/m in.,
— d r u k a rk a w ąsk iej ta śm y p ap iero w ej o szybkości 20 w ierszy /sek . po 12 znaków w w ierszu,
— dalekopis o szybkości 7 znaków /sek.,
— d r u k a r k a w ierszo w a ty p ACPU-128 o szybkości d r u k o w a n ia 400 w ierszy /m in .
M aszyna W N IIEM -3 re p re z e n to w a n a b y ła n a w y sta w ie je d y n ie p rze z je d n o stk ę c e n tra ln ą W N IIEM -30 zaw ie
r a ją c ą pam ięć o p era cy jn ą o pojem n o ści 4096 słów z dołączonym czytn ik iem p e rfo ta ś m y i dalekopisem . W edług d a n y c h k atalo g o w y c h W N IIE M -3 je s t m a szy n ą b ard z o ro zb u d o w an ą o dużych p o je m n o śc iac h p a m ięci i w ie lk ic h szybkościach, b ogato w ypo sażo n ą w u rzą d zen ia p e ry fe ry jn e , przezn aczo n ą do ste ro w a n ia p ro cesam i technologicznym i i p rz e tw a rz a n ia in fo rm a cji gospodarczych.
Z estaw k o m p le tu je s t zm ienny, w zależności od p rz e znaczenia. W N IIE M -3 je s t m a szy n ą je d n o ad reso w ą , rów noległą, o długości słow a 24 b itó w i szybkości li
czenia dochodzącej do 75,0 ty s. o p e ra c ji n a se k u n d ę.
A ry tm e ty k a d w ó jk o w a, sta ło p rze cin k o w a (zm ienny p rzecin ek p ro g ram o w an y ). P a m ię ć o p e ra c y jn a f e r r y to w a o p o jem n o ści 4096 słów , z m ożliw ością ro z b u dow y do 28 672 słów w m o d u ła c h po 8192 słow a, cy k l p rac y 10 m ik ro se k u n d . P am ię ć m a g n e ty c z n a ta śm o w a o łącznej pojem ności 32,0 min- słów (16 je d n o ste k po 2,0 m in słów każda), gęstość zap isu 20 bitó w /m m , szybkość p rz e su w u 2 m /sek., szerokość ta śm y 25,4 m m , czas „ s ta r t- s to p ” — 5 m sek.
J a k o u rz ą d z e n ia w e jś c ia -w y jś c ia zastosow ano:.
— cz y tn ik p e rfo ta ś m y o szybkości 1000 zn/sek.,
