Eldono: F landra E sp era n to -In stitu to , P. v. H u m b eekstr. 3, B russel-W est.
R edakcio-A dm inistracio: T .Jung, H arstenhoekw eg 223, Scheveningen, Ned.
A bonkotizo po r la k u ra n ta periodo (jan u aro -sep tem b ro 1947 = 9 m o n ato j);
B elgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere 2.50 dol. aŭ 10 angl. til.
A noncetoj : 20 ko m en cita j vortoj aŭ maUongigoj b. fk . 20.-—, gld. 1.— ktp. DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA O RG ANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
FO NDITA EN 1920 — 23-a JARKOLEKTO Aŭgusto 1947
M ondrevolucio E sp era n tista
Pensoj okaze de la 60-jara Jubileo de Esperanto
Ho bela revo de sp irit’ genia : Ke ĉiu ĉiun en la m ond’ kom prenu ! Ide’ m ajesta , pens’ revolucia, Valora, vere !, ke por ĝi ni penu.
Kiam dum tiuj ĉi tagoj, en Eern, estos sankciita la rekuniĝo de 1EL kaj UEA — eble nur post vigla dis- kuto pri la pli aŭ malpli « neŭtrala » tendenco de 1’ reunuigita asocio, aŭ pri aliaj punktoj — tio certe estos ĝojiga momento en la historio de la mondlingva movado. Tamen ĝi estos nur unua paŝo en la bona direkto. Dua paŝo devos esti la kreo de instanco reprezentonta la tutan Esperantista- ron. Tria kaj lasta paŝo estus la kun- ordigo de la tuta mondlingva mova- do, esperantistoj kaj aliprojektanoj.
Kaj oni devas, por nia estonta orga- nizo, kapti ne nur la aktivajn anojn de nia afero, sed oni devos inkluzivi ankaŭ tiujn centmilojn kaj milionojn (ni skribas milionojn, malgraŭ la iom malgrasa rezulto de la Petskribo), kiuj simpatias al nia ideo kaj kiuj ea
t a a
p r e la j sufctenl g m p e r s ia m o ra la aŭ financa apogo.
Nur kiam ni formos blokon de ne- ŝanceleblaj kaj samtempe larĝvidaj batalantoj por la ideo, apogatan de milionvoĉa simpatiantaro, ni repre- zentos nian aferon en maniero je ĝi inda, per kiu ni ankaŭ impresos kaj fine konvinkos la publikon kaj la ofi- cialajn instancojn.
Aŭ ĉu povas ekzisti inter homoj ideo pli sublima ol tiu ke « ĉiu ĉiun en la mond’ komprenu », jes. ke ĉiu homo en iu loko sur la tero povu kom- preni kiun ajn alian homon en kiu ajn alia loko sur la sama terglobo ? Ĉu ne (kiel ni foje skribis en alia loko) io
« senkompare revolucia kuŝas en la fakto, ke la internacia lingvo perme- sas la rektan kaj senmankan inter- kompreniĝon de individuo al indivi- duo, de homo al homo, tra la tuta mondo, trans ĉiujn barojn naciajn, socialajn, geografiajn kaj politi- kajn » ?
K iam a n ta ŭ iom pli ol kvincent ja ro j Jo- h ano G utenberg estis p re tig in ta la p atri- con por sia u nua p rese b la litero, li krede- ble estis tre k o n te n ta pri la su k c esin ta eks- perim ento ; sed ĉu li estis konscia pri la revolucio, kiun lia invento estis kaŭzonta, precipe sur sp irita te re n o ?
A n k aŭ m u lta j esp era n tisto j ne estas k onsciaj pri la tu te ege g ra n d a j ŝanĝoj, k iu jn certe kaŭzos la m ondlingvo en ĉiuj
m anke k a j sen m iskom preno. Vere, tiam ja m neniu sentos sin senhelpa k a j forlasi- ta, al kiu a jn fre m d a urbo aŭ izolita vilaĝo la sorto aŭ vojaĝem o lin pelu.
Ne plu okazos m iskom prenoj pro n u ra nescio aŭ m albona scio de la lingvo de alia homo. E n ĉiuj in te m a c ia j kunvenoj, kon- ferencoj, kongresoj, festoj, m anifestacioj E sp era n to estos la sola traduklingvo, fine la sola lingvo u za ta . Ciu tu risto , ĉiu kom er- cisto, ĉiu stu d e n to venos kun E sp era n to tr a la tu ta mondo. L a lim oficisto, la tra jn k o n duktoro, la taksiŝoforo, la hotelpordisto, la kelnero, la ĉam bristino, la kuracisto, la poli- cisto, la butikisto, la laboristo, la le rn e ja knabo — ĉiu vin kom prenos, ĉiu povos vin helpi, doni al vi respondon aŭ inform ojn.
Cie estos aĉeteb laj libroj k a j gazetoj, k iu jn ĉiu kom prenos. Ĉiuj novaj libroj iom g ra v a j aperos tu j en la n a c ia lingvo k a j en la E s p e ra n ta trad u k o . Cium om ente oni po- vos a ŭ sk u lti rad io -p ro g ra m o jn en la inter- n ac ia lingvo. E n ĉiu iom g ra v a urbo oni povos rig a rd i te a tra ĵo jn , film ojn k a j aliajn prezentadojn a n k a ŭ en E sp eran to . Ciuj g ra- vaj av e rttab u lo j, kom unikoj, reklam oj ktp.
estos, krom en la n ac ia lingvo, a n k a ŭ en la intern acia.
E speranto por neniu plu estos frem dlin- gvo, sed por ĉiu ĝi estos fa riĝ in ta la dua
l i n a v o a m u d l a g & pa& ra., p r o l a p o r u& rrta
Tial malpravas esperantistoj, kiam ili traktas la Fundamenton kiel dog- mon kiu por eterne devas resti n«tu- ŝebla, anatemante ne nur diskuton sed eĉ aludon pri eventuala ŝanĝeto, kaj plej volonte mortsilentante aŭ malgravigante rilatajn opini-espri- mojn kaj proponojn de la majstro mem ; ja ni, Esperantistaro, estas la mastro de 1’ Fundamento sed neniei bezonas esti ĝiaj sklavoj por ĉiuj tem- poj*). Kaj tial eĉ pli malpravas la ceteraj mondlingvanoj, kiam ili per antaŭtempa propagando de siaj apar- ta j projektoj subminas la laboron de 1’ esperantistoj kaj konfuzas la publi- kon, malutilante per tio al la ideo kaj do ankaŭ al sia propra projekto, ki- om ajn da bonaj detaloj ĝi eble en- havas.
Oni flu stris al ni, ke la sta te m p e an k a ŭ IA LA m o n tra s la intencon, puŝi unu el la tr i sĝem oj de sia k o n a ta ellaboraĵo en la prakljikon. N i m ulte h ez ita s kredi ĝin. Ni opiniis ke la am bicio de IA L A ira s en alia direk(o. Ni pensis ke ĝ ia intenco estas, p re t ■ h a v ijd iv e rsa jn skem ojn de in te rn a c ia lin-
3;GOuĵn ĝl povus prezenti
a liu g r
gvo, g ra v a
lo senkompare revolucia kuŝas en la fakto, ke la internacia lingvo permesas la rektan kaj senmankan interkompreniĝon de individuo al individuo, de homo al homo, tra la tuta mondo, trans ĉiujn baroin naciajn, socialajn, geografiajn kaj politikajn.
estas nur Rekuniĝo IEL/UEA
unua paŝo.
Dua paŝo devas esti la kreo de instanco reprezentonta la tu- tan Esperantistaron.
Tria paŝo estus kunordigo de la tuta mondlingva movado.
sferoj de 1’ hom a pensado k a j laborado, k ia m ĝi est is ĝen erale a p lik a ta . N iaj plej g ra n d a j m aiam ikoj, la nacisocialistoĵ, ĝin pli bone konsciis. K aj k v a z a ŭ te ru rite de tiu konsciiĝo, ili (en g a z e ta rtik o lo ) ek k riis:
« Oni im a g u : Ciu hom o povu kom preni ĉiun alian hom on en la mondo, tu te g a le de kie li venu ! »
Jes, oni im ag u tion ĝ is la la s ta j konsek- vencoj ! Im a g u la tem pon k a j cirk o n stan - coĵn, k iam ĉie en la mondo, en kiom ajn m a lp ro k sim a k a j ek sterv o ja angulo, oni lern o s k a j kom prenos la in te rn a c ia n lin- gvon ! K iam oni povos alsk rib i aŭ alparoli iun a jn hom on en la kvin k o n tinentoj, k aj e s ti c e rta ke oni esto s k o m p re n a ta sen-
k a j servigota ĉium om ente, kia m bezonate aŭ dezirate.
La ĝenerala, tutmonda uzado de 1’
internacia lingvo faros ĝin vivanta lingvo unuaranga, evoluigos, plufor- mados, riĉegigos ĝin, kaj siavice ĝi influos, evoluigos, formos kaj spirite riĉigos siajn uzantojn, en mezuro ho- diaŭ eĉ ne supozebla. Mondkulturo jam ne estos nura vorto sed pli kaj pli fariĝos fakto.
La ĝenerala, tutmonda uzado de 1’
intemacia lingvo kreos la spiriton, kiun nia tiom turm entita kaj tiom senkonsila mondo urĝe bezonas. Ĝi (kiel la brazila samideano en la pa- sinta numero de Heroldo tre vive al ni pentris) « kondensos la spiritan forton de la homoj por ne uzi ĉiujn aliajn fortojn por detruado, kaj por ilin uzi por la bono de la ĥomaro ».
Sekve (kiel ni mem skribis aliloke) la mondhelplingvo estas la antaŭkon- diĉo, la premiso — unu el la premi- soj sed certe la plej grava — por es- tonta daŭra paco.
K iam oni p rezentos al si ĉiujn ĉi kon- sekvencojn, oni j a kom prenos la te ru ro n de 1’ nacisocialism o pro nia afero, k a j oni certe pravigos nin pro la tito lo « M ondre- voiucio E s p e ra n tis ta » super tiu ĉi artikolo.
*
Sed ideo, kiu estas tiom majesta, tiom grandioza, tiom revolucia en siaj konsekvencoj, ankaŭ devigas si- ajn adeptojn al konforma sintenado.
Antaŭ ĉio, ĝi devigas nin al larĝvi- deco, al vasta spirita konceptado. Kaj ĉi-konceme ni devas konfesi ke gran- da parto de 1’ mondlingvanaro tre of- te ne atingas la spiritan nivelon kaj vasthorizontecon, kiu estas dezirinda, eĉ necesa por adeptoj kaj pioniroj de mondrevolucia ideo.
Tio montriĝas jam, kiam temas pri la nura formo. Certe ankaŭ la formo estas grava ; sed kiam la ideo tiom ĉielalte elturas, ke ĝi trapikas la ste- lan plafonon, ĝia formo tamen estas nur de sekundara signifo.
instanco —- UNO aŭ d iv ersaj reg istaro j en la kazo, se tia instanco p ritra k tu s la m ondlingvan problem on k a j ne em us sen- plue ak c ep ti E speranton. (Ke a n k a ŭ la skem oj de IA LA rep rezen tas n u r unu tipon de m ondhelplingvo : la latinidan, tio estu ĉi tie n u r apude k o n s ta ta ta ; sendube oni po- v as im agi m ultege da a liaj tipoj k a j ske- moj, el kiuj ekz. iuspeca an g lid a pro jek to povus esti tre a k tu a la .) Sed tion ni certe povas a n ta ŭ d iri : Se IA LA efek tiv e provus sekvi la sam an vojon, kiun a n ta ŭ ĝi ja m iris dekoj da aliaj : de B eaufront, F oster, L avagnini, P eano, de S aussure, v. W ahl ktp., la rezulto de !a IALA klopodoj estus tu te la sa m a kiel tiu pri la aliaj p ro jek to j : Ido, Ro, Mondilinguo, In terlin g u a , E sp eran - tido, O ccidental ktp., — do, absolute negati- va A nkaŭ la dispono pri k e lk a j centm iloj aŭ eĉ miiiono d a dolaroj ne povus ŝan ĝ i la negativecon de la rezultato.
Por elŝiri la venkon de la mond- lingva ideo, antaŭ ĉio estas necesa unu afero : Unueco ! Unueco estas nia unua aksiomo. Kaj en tiu ĉi unu- eco devas partopreni senescepte ĉmj kiuj estas aŭ pretendas esti anoj de la ideo : esperantistoj, « reformuloj » kaj plibonigemuloj (reformoj ne ĉiant estas plibonigoj), kaj la simpatiantoj.
*
Kia ni imagas la umuecan organi- zon de 1’ esperantistoj kaj, plue, de ĉiuj amikoj de la mondlingva ideo ? Ideala estus uww mondorganizo kun landaj kaj fakaj sekcioj (inter ili an- kaŭ politikaj kaj religiaj) aŭ mond- ligo el ĉiuj landaj kaj fakaj asocioj.
Sed la spertoj en la pasinteco igas nin dubi pri ĝia efektivigeblo.
Eĉ la ideo unuigi, ekz., U niversalan Li- gon ku n IEL , tu j fra k a siĝ is je la lim igita (niaopinie tro lim ig ita) n eŭ traleco de la la ste nom ita. T em ts precipe pri la celado de U.L. al m ondfederacio, kio efektive estas celado politika, k v an k a m ĝi, elflu in ta el la cirk o n stan co j en la mondo mem, k v azaŭ sin a ltru d a s al la hom aro kiel solvo de Ia plej m in a ca j problem oĵ nuntem paj. Sen la lim ig ita n eŭ traleco de IEL , la g ekongresa-
*) P ra n c a sam ideano, sim pla sed iarĝvi- da laboristo, en m anuskripto, sen d ita al ni a n ta ŭ nelonge k a j te m a n ta pri landnom oj, dem andas : «C u ni esti.s nepre d ev ig ata j esti etern e sk la v o j de la F u n d am en to ? »
noj en B ern eble povus sankcii k a j festl ne n u r la rekuniĝon de IE L k a j U EA, sed an- k aŭ la unuiĝon kun U n iv ersala Ligo, Cseh- In stitu to k a j la denovan oficialigon de Heroldo, kun sa m te m p a fondo de in tern a- cia eldona institu to , kiun povus aliĝi di- versaj ja m e k z ista n ta j eldoneĵoj. N1 silentis ĝis nun pri la ĵu s sk iz ita plano. Sed en tiu ĉi m om ento, tr a k ta n te la tu ta n a k tu a la n problem on de nia organizo, ni opinias ke ni ne devas kaŝi al la e s p e ra n tista ro a n k a ŭ tiun planon, kiu su rtab liĝ is ja m frue post la la s tp a s in ta m ilita, k a j kiu en la kom enco de 1946 estis p r itr a k tita en m a lg ra n d a kon- ferenco, okaze de vizito de la ĝ e n e ra la se- k re ta rio de IE L al H ago. N i ne bezonas em- fazi ke unuiĝo IE L -U E A -U L C seh-institu- to-H eroldo ktp. fo rm u s tre rep rez en ta n kom - binon, precipe se tiu n kom binajon d lre k tu s la plej sp e rta j hom oj, kiu jn nia m ovado m om ente disponas.
Alia solvo por atingi unuecan or- ganizon estus la aranĝo de intemacia komitato, konsistanta el reprezentan- toj de la diversaj kolonoj de nia mo- vado, oficialaj kaj eventuale ankaŭ privataj. Laŭlande tiaj komitatoj jam ekzistas, ekz. en Danlando kaj Neder- lando, kie tamen ilia kompetenteco estas tre limigita. La siatempa « In- ternacia Centra Komitato de la Es- peranto-Movado » reprezentis ne la tutan movadon sed nur ĝian ĝenera- lan (t.n. « neŭtralan ») parton.
Trian solvon ni proponis ankoraŭ lastmomente, antaŭ ol la milito (le- gu : Nazi-Germanujo) en 1940 sur- prizis ankaŭ nin en Nederlando. Ĝi estus la fondo de t.n. «Verda Fronto», kun la Esperanto-Kontoro, al kiu kon- tribuus la diversaj organizoj, entre- prenoj, individuoj kaj simpatiantoj ĉiu laŭ sia bontrovo kaj kapablo — ĝi estus la plej libervola s&d ankaŭ la malplej strik ta formo de internacia kunlaborado, kiu tamen povus porti plej bonajn fruktojn. Tiu Kontoro re- prezentus la tutan movadon interna- cian; krome ĝi organizus por ĉiu tria, kvara aŭ kvina jaro kongreson de es- perantistoj ĉiutendencaj : Kongreson de Tutmonda Kompreno, al kiu pil-
Tri vojoj por atingi nian celon : gut-post-guta detallaborado ; enkonduko de internacia lingvo
pere de gravaj instancoj ; investo de grandaj kapitaloj.
grimus ne milo aŭ du miloj da gesam- ideanoj el 20-25 landoj, sed miloj aŭ dekmilo da adeptoj el ĉiuj terangu- loj : « neŭtraluloj », laboristoj, kato- likoj, kristanoj ktp.
Cu tia n vere universalan K ongreson ni ne povus unuafoĵe festi, eĉ sen la ja m a ek- zisto de 1’ unueca organizo, en 1950, en loko in te resa k a j facile atin g eb la el ĉiuj flan- koj, k a j en iando, kie la E speranto-vivo es- ta s relativ e vigla, ekzem ple (ni rip e ta s n ian ja m pli frue fa rita n su g esto n ) en A m sterd am ? Dum tiu kongreso oni eble povus definitive m eti la bazon por la vere u nueca organizo.
Kaj kia ni imagas la kunlaboradon de esperantistoj kun refori, uloj kaj plibonigemuloj ? Tre simple : ni espe- rantistoj (t.e. . tj inter ni kiujn inte- resas tia laboro) okupu nin pli mul-
Ne forgesu forsendi vian poŝtkarton!
Vidu en la pasinta num ero, paĝo 1, dek-
stre m alsupre. Se vi skrib o s su r ĝin nenion
kro m via j nom o k a j adreso, vi povos afram-
k i ĝin kiel « presajon ». N e hezitu sed tu j
sendu vian karton, — por k e poste vi ne
plendu !
N -ro 14 (1073) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I Aŭgusto 1947
Granda ideo devigas
£te ol ĝis nun ankaŭ pri la teoria flan- ko de la mondlingva demando, kaj
« la a lia j», niaj duonfratoj en la mondlingva familio, almenaŭ tiuj ki- uj sincere deziras la venkon de 1’
mondlingva ideo, dume apogu en la praktiko la esperantistojn kaj Espe- ranton.
Cu la sugesto ŝ a jn a s al vi fa n ta z ia ? Tio efek tiv e p av a s n u r ŝa jn i tiel. E nvere ĝi es- ta s la plej logika k a j Zd plej racia ideo im a- g e b la p ri tiu ĉi problem o. P ra k tik o k a j teo- rio a n k a ŭ en la m ondlingva te re n o a p a rte - n a s kune, n u r al nelogikulo ili povas ŝajni k o n tra ŭ a j un u al la alia. L a p ru d en to pos- tu la s un u solan m ondlingvon en la p ra k ti- ko. Sed la logiko d ira s al ni, k e ĉiam estos hom oj kiuj serĉas p erfektigon, k a j ia per- fek tig em o certe ne h a lta s ĝ u ste a n ta ŭ nia afero. N i do helpu tro v i kiel eble plej per- fe k ta n solvon, sed dum e en la p ra k tik o se- ,vere g a rd u unuecon.
A n k aŭ la publiko kom prenus tia n sinte- nadon. Se ni m em (ne ĉiu el ni, sed tiu j k iu jn ĝi in te re sa s) serioze n in okupus an- k a ŭ p ri la te o ria flan k o de la afero, ni pre- n u s la venton el la veloj de tiu j k iu j eĉ tia m a n k o ra ŭ p rovus iri sian p ro p ra n vojon de « re fo rm u lo j» e k s te r la k a d ro de la E speranto- movado, k a j la publiko re stu s fid a n ta al ni. N i k re d a s ke, ekzem ple, en tiu ĉi rila to la libro de D-ro M anders havos tr e u tilan infiuon Ĉe la nederlan d lin g v a pu- bliko.
L a ideo cetere ne e s ta s nova. Ci unufoje ap e ris s u r ia kolonoj de n ia ĵu m a lo ja m a n ta ŭ pli ol 25 ja ro j. N un denove ĝ i estas tu te a k tu a la , k a j pli a k u ta ol tiam .
K ia l do ni esperantisto) ne prenu tiun sciencon : la lingvokonstruadon, en niajn proprajn m anojn ?
*
Do, unueco pri la formo (en la pro- pagando kaj praktika aplikado de la mondlingvo) kaj unueca organizo es- tas la premisoj por la venko de nia afero, egale ĉu ni esperas atingi tiun venkon per la malrapida vojo de de- tallaborado, kiu kondukis nin al la punkto, kie ni nun staras, aŭ, en ka- zo de bonŝanco, pli baldaŭ per la pro- pagando ĉe gravaj instancoj.
La konstanta, guto-post-gute frap- anta detallaborado estis precipe nece- sega en la komenco, por atentigi la publikon pri nia afero, kaj por atingi certajn poziciojn. Sed — ni ne havu iluziojn — kun tiu detallaborado ni de kvardek jaroj tretas preskaŭ sur la sama loko. Se tiel same ni devus daŭrigi ankaŭ en la estonteco, kiel antaŭ nelonige mi legis en artikolo de konata franca samideano, — post pluaj kvardek jaroj, okaze de la cent- ja ra jubileo de nia lingvo, ni krede- ble ankoraŭ estus nemulte progres- intaj. Tamen, se la detallaborado es- tus nia sola espero, ĝia ĝisnuna re- zultato povus instigi nin al tre seri- oza pripensado pri tio, ĉu ne ankaŭ en tiu detallaborado io aŭ alia estis ne- taŭga, kaj ĉu ne eble nia lingvo mem prezentas detalojn, kiuj montriĝis malpli akcelaj al la disvastigo de la mondhelplingvo, tiel longe kiel ĝia disvastigo dependas de tia detallabo- rado.
La dua vojo por antaŭenpuŝi nian ideon kaj, se ni bonŝancos, la pli ra- pida vojo estas la propagando de nia afero ĉe kaj ĝia akcepto per gravaj instancoj : UNO, landaj registaroj, kaj ĝia enkonduko kiel deviga instru- fako samtempe en la lernejoj de mi- nimume du, se eble najbaraj, divers- lingvaj ŝtatoj. Ne gravus, se tiuj ŝta- toj apartenus al t.n. « malgrandaj na- cioj ». Se la «malgrandaj» komencus, la « grandaj » ne postrestus. Ekzem- ple Ĉeĥoslovakio kaj Aŭstrio. Aŭ Aŭstrio kaj Hungarujo. Aŭ Finnlan- do kaj Svedujo. Ĝuste malgrandaj na- cioj plej multe devus montri intere- son por nia afero : ja ili plej multe profitus : ili sendependigus sin cer- tagrade de la lingvoj de 1’ grandaj po- poloj, kiujn ili nun estas demgataj uzi kiel « helplingvojn » en siaj in- ternaciaj traktadoj. kai tio nur povus grandmezure utili al ilia nacia mem- konscio kaj prestiĝo.
S erioza provo en d irek to de la d d a vojo e s ta s la Petsfcribo, o rg an iz ita de IEL . Be daŭ rin d e e s ta s k o le k tita j por ĝi ne m ulte pli ol kvaronm iliono da subskriboj. L a re- z u lta to ne e s ta s ĝrandioza, ta m en aten tin - da, precipe ĉ a r tro v iĝ a s in te r la subskri- b intoj bona nom bro d a em inentaj personoj:
ŝta tĉ efo j, m inistroj, episkopoj ktp. Sed ĉu ni ne povus plig rav ig i la rez u ltato n p er el- dono de fo rm u laro j p o r sub sk rib o de orga-
...r— ... ... 1 ■
Unueco nia unua aksiom o!
...I — --- --- ---
nizajoj ? E kzem ple se mil org an izaĵo j kun m eznom bre po m il m em broj subskribus, tio e stu s unu miliono da voĉoj de sim p atian to j.
Sed ek z istas organizaĵoj, kies ĉiu po r si soia povas rep rez en ti m ilionojn da mem- broj, ekz. sindikatoj, po litik aj p artio j, re- ligiaj kom unum oj, junular--organizoj.
Verdire, ekzistas ankoraŭ tria vojo por enkonduki la mondlingvon : tiu de la mono. Sed tiu vojo postulus ve- re tre konsiderindajn sumojn. Ek- zemple, se kompanio de kapitalistoj decidus investi en la mondlingvan afe- ,ron dekojn da milionoj (da dolaroj), por pli poste reenspezigi ilin kun multobla profito, per eldonado de ga- zetoj kaj literaturo kun eldonciferoj je milionoj. Tia kompanio, kun mult- miliona kapitalo, povus, se ĝi volus, trapuŝi mondlingvan projekton eĉ ali- an ol Esperanto. Sed tio estus jam pu- re kapitalista afero kiu, krome, po- ,vus havi tre gravajn politikajn kon- sekvencojn, pro la grandega influo, kiun havus tia eldona entreprenego sur la opiniojn de la tutmonda Iegan- taro.
N iaj esperoj pli m u lte k o n ce n triĝ as al la d u a vojo. Dum e ni d aŭ rig o s sekvi la unuan, la « gut-post- g u ta n » detallaboradon, kiu g a ra n tia s ke n ia a fe ro ne estu forge- s a ta sed k o n sta n te m e m o rig a ta al la du m iliardoj, al kiuj n i devas an k o ra ŭ lernigi la m ondlingvon.
*
Jen kelkaj pensoj, kiujn ni jam de- longe rulis kaj rerulis en nia cerbo.
Ni opinias ke la unua universala kon- greso post la plej teru ra el ĉiuj ĝis- nunaj militoj kaj la 60-jara jubileo de Esperanto estas la plej konvenaj okazoj por komuniki ilin al la espe- ran tista legantaro.
Volonte ni atendas la eĥon.
Sed, ni petas : al larĝe prezentitaj ideoj respondu ne malvusta/rvime aŭ bagateleme ! Pri detaloj pli poste ! Nun interesas nin nur la granda linio.
Jmagu foje nian movadon ne kiel par- keton ĉirkaŭitan per alta muro, kun pikdrate disigitaj fakoj, en unu el ki- uj vi estas sidanta aŭ promenanta, aŭ rondsaltanta kiel rano, apenaji vi- dante la najbaran fakon apud vi, aŭ peceton de la ĉielo super vi, pro la arboj kaj arbustoj vin ĉirkaŭantaj ; sed imagu ĝin kiel vastan terenon, etendiĝantan en ĉiuj direktoj, super kiu vi flugas libere en la libera spa- co kaj de kiu viajn rigardojn trafas nur la ĉefaj linioj kaj la plej elstaraj punktoj kaj objektoj. Bone observu la terenon, komparu viajn observojn kun niaj rimarkoj, juĝu, kaj poste al ni skribu.
Zzi ■mĉmtZrcpoZizcia karaktero de 'nia ideo postulas ke ni truktu ĝin kon- forme al ĝia tuta majesto kaj subli- mcco.
T.J.
P.S. — S kribonte al ni p ri iu j pun k to j en la su p ra artikolo, bonvolu tion fa ri su r aparta folio aŭ a p a r ta p o ŝtk a rto , sen aliaj sciigoj su r la sa m a folio aŭ k a rto , p o r ke ni povu kune k o lekti ĉiujn oplniojn k a j pli p o ste e k s tra k ti ilin p o r n ova artik o lo . A1 la ko lek to de tiu j opini-esprim oj ni provizo- re m etos an k a ŭ la artik o lo jn , kiu jn ni ri- cevis p ro publikigo de n ia recenzo pri la libro de D -ro M anders en n -ro 11. N i es- p e ra s reveni al la d iv e rsa j tem oj en ok- tobro.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Radio kaj la Berna Kongreso.
K onsidere al la B ern a K ongreso, ni eldo- nis la h o diaŭan n um eron de H eroldo kel- k a jn ta g o jn a n ta ŭ la aperd ato . Do tiu j le- g antoj, k iu j ne povis vojaĝi al Bern, tam en eble povos sp irite ĉeesti, p ro fita n te de la s e k v a n ta kom uniko :
De la 25 a de julio ĝis la 3-a de aŭgusto, ĉiutage, je 18 00 18.10 h. MET, per ondoj 48.66 k a j 31.46, elsendos la sv isa m ailong- onda rad io stacio E sp e ra n ta n rap o rto n k a j kom en tario n pri la kongreso. P a r o la n t o : D -ro A. B aur. A dreso de la stacio : N euen- g asse 28, Bern.
B ero m ŭ n ster fa ro s sabaton, la 26.7., je 16.00 16.30, elsendon pri la k o ngreso k a j E sp e ra n to ; a lia j elsendoj eble sekvos.
Nia kontoro en Scheveningen estos ferm ita
de la 2-a ĝis la 17-a de aŭgusto. L a venon- ta nu m ero de Heroldo aperos la 15-an de septem bro. M aterialo d estin ita por ĝi atin- gu nin ĝis la 20-a de aŭgusto.
■
1 y '
«V . V’'
> i C ' A .
I * ”
jv-’
rr..
Propaganda murpentraĵo.
K iam mi, a n ta ŭ nelonge, dum unu sem ajno libertem pis ĉe la belga m arbordo, m iaj a fa b la j g a s tig a n to j ges roj Leon k a j M a ria B ra e t el N ieuw poort in v itis m in po r vizito al s-ro P au l Benoit, delegito de IE L en O ostduinkerke, estro k a j posedanto de la tie a Grand’ H otel d ’OostdMinkerke. Tiu ĉi hotelo s ta ra s su r la m ardigo, k a j e s ta n te en ĝ ia kafeĵo, aŭ en la m anĝoĉam bro, oni povas ĝui la belegan p anoram on n ordm aran.
L a m anĝejo k a j salono e s ta s o rn a m ita j p er m odernaj m u rp e n tra ĵo j de la fam ko- n a ta m u rp e n tristo M aes el Ostende. T am en kiom mi estis su rp rizita, k ia m m i vidis la m u rp en tra ĵo n en la kafejo ! Tiu ĉi e s p e ra n tista p e n tra ĵo p re z e n ta s grupon da ek ster- landanoj el ĉiuj p a rto j de la terglobo ; m eze, sidante su r seĝo, tro v iĝ a s s-ro P. Benoit mem, p o rta n ta la verd an stelon k a j le g a n ta sian fa v o ra ta n ĵu rn alo n Heroldio de Es- peranto.
Vere, tiu im pona m u rp e n tra ĵo e s ta s vidinda, k a j m i k o n silas al ĉiuj gesam ideanoj, kiuj iam ek sk u rso s aŭ libertem pos ĉe la belga m arbordo, nepre viziti la « G ra n d ’ H ĉtel a ’O ostduinkerke » k a j adm iri tiu n in te re sa n p entraĵon.
Mi estis tiel feliĉa fa ri la su p re re p ro d u k tita n foton kiu, m i esperas, a n k a ŭ plaĉos ai la geleg an to j de Heroldo.
A. M A N TJES, K rom m enie (N ederlando).
Pri la hungara kaj jugoslava Esperanto-kongresoj
n! ricevis d etala jn rap o rto jn , kiuj bedaŭ- rinde a tin g is nin tro m alfrue po r la num ero de Ia 1-a de julio. In terte m p e tiu j rap o r- to j ja m fa riĝ is ne tre a k tu a la j ; krom e la loko en la ho d iaŭ a num ero e s ta s eĉ pli li- m ig ita ol en la a n ta ŭ a j num eroj.
L a 17-a H ungara L anda E speranto-K on- greso okazis en Pecs, la 25-26 m ajo. L a a t- m osfero estis pacem a, ne okazis a k ra j dis- kutoj, eĉ la to n d raj paroloj de k elk aj ora- to ro j estis n u r m ildaj k a j sa ĝ a j konsiloj.
L a urbo mem e s ta s sendifekta, senruina, k u n e le g a n ta j p a rto j, vidindaj an tik v aĵo ĵ, bela ĉirk aŭ aĵo . P a rto p re n is ĉ. 300 kongres- anoj, in te r ili p re sk a ŭ t u t a vagono ku n B udap estaj tram v o jisto j. L a post longa paŭ- zo denove o k az in ta vizito de e k s te rla n d a j g asto j en tu ziasm ig is la kongresanojn, kiuj ak c ep tis kun k o ra ak lam o la sa lu to jn de ges-roj V okal el Vieno (A ŭ strio ) k a j de s-ro M inko Conkovski, prez. de la Esp.- So- cieto S ofia (B ulgario).
Cefa rezulto de la k o ngreso estis : la hun- garaj societoj unuiĝos Z Ne estas loko ape- rigi la d etala n rap o rto n pri kunvenoj, tem oj, p aroladoj, p ri la ekzam eno de le rn a n to j k a j de in stru a n to j, p ro v in stru ad o de B aghy, koncertnum eroj, fondiĝkunveno de S o cialdem okrata P a r tia E sp.-G rupo (en A g ra ra k a j K om unista P a rtio j ja m fun k - cias tia j g ru p o j), la vigla diskuto, ĉu la v e n o n tja ra k ongreso estu en G y6r aŭ en Ceglĉd. L a ĉefa afe ro : la estonteco de n ia m ovado en H ungarujo, ŝa jn a s esperiga k a j sukcesprom esa.
*
L a 8-9 jun io okazis en la ĉ a rm a u rb eto V arasdin la lS -a (u n u a p o stm ilita) K ongre- so de la ju goslavia esperantistaro k a j la 2-a B alkana E speranto-K onferenco, k iu j brile sukcesis. E1 la tre am p lek sa ra p o rto de s-ano N a d a G ropuzzo ni ĉerp as la jenon :
L a b u lg a ra n rep rez en ta n taro n , kiu kon- sistis el 13 gesam ideanoj, gvidis s-an o Iv a n E sperov. En la nom o de R u m an a Esp.-So- cieto p arto p ren is k v a r senditoj, ĉ e fru n te s-ano Sim ion Zal. L a h u n g a ra n esp eran tis- ta ro n rep rezen tis s ano Bleier, kiu sam tem - pe rep rezen tis la h u n g a ra n k o m u n istan p a r- tion, en kies nomo li sa lu tis la konferencon.
L a kongreson p arto p ren is ĉ. 300 gesam ide- anoj el ĉiuj p a rto j de Jugoslavio. E stis re - p re z e n tita j Slovenia, S erbia k a j K ro a tia E speranto-L igoj, krom e 22 lokaj grupoj. E n la nom o de la M inisterio po r K lerig aj Afe- roj la kongreson per v a rm a j v ortoj sa lu tis sp eciala sendito V ajnaht. L a radio-stacioj P ra h a k a j Sofia okazigis a p a rta jn elsen- dojn resp ek tiv e je 11 k a j 11.10 h., en kiuj ili tran sd o n is la sa lu to jn de la ĉehoslovaka k a j de la b u lg a ra e s p eran tistaro . P li ol 60 leteroj k a j teleg ram o j estis rice v ita j el ĉiuj p a rto j de la mondo.
L a ja rk u n v e n o dediĉis a p a rta n aten to n al la rekuniĝo IE L -U E A . Oni ak c ep tis re- zolucion, p e r k iu oni k ritik a s la se k re ta n gvidadon de la tra k ta d o j p ri k u nfandiĝo k a j c e rta jn p u n k to jn de la p ro p o n ita nova sta tu to . K unveno de individuaj IE L -m em - broj k ritik is la proponon de ok B -kandida- to j (el k iu j kvin elek to taj por la kom i- ta to ).
L a 2 a B a lk a n a E speranto-K onferenco m o n tris ia vere unuecan spiriton, k iu reg a s in te r la b a lk a n la n d a e sp eran tistaro . Ĝi oka- zis p a rte en V arazdin k a j p a rte en !a pi- to re sk a k astelo T rakoŝĉan. P o st d e ta la p rid isk u to de ĉiuj a k tu a la j problem oj, la konferenco ak c ep tis rezolucion, p er kiu oni decidis daŭrigi, plilarĝ ig i k a j p riprofundigi la in tim a n kunlaboradon en B a lk a n a Kon- ta k ta K om itato, plu eldoni la kom unan re- vuon « In te rn a c ia K u lturo », eldoni fa m a jn verkojn de b a lk a n a j aŭtoroj, k tp. k tp. An- k a ŭ la B a lk a n a K onferenco, k v a n k a m de- zira n te unuecan E sp.-organizon, ne konsen- ta s pri la p ro p o n ita s ta tu to sed p o stu las
Usona registaro
oficiale reprezentota en Bern.
E1 ra p o rto de D -ro W .S. p ri la 37-a Kon- greso de la E speranto-A socio de N ordam e- riko ( E A N A ), ae rp o ŝte se n d ita al ni tu j p o st ĝ ia okaziĝo, ni ĉe rp as la jenon :
L a k ongreso okazis k u n m ulte d a sukceso en belega m o n ta ra regiono, en Conw ay (ŝta - to N ew H am p sh ire ), la 3.-6.7. L aŭ la J a r a R a p o rto de la ĝen. se k re ta rio la m em braro k resk is de 327 en m a rto 1945 al 527 en aŭ g u sto 1946, k a j a l 729 en m a jo 1947. L a kongreso voĉdonis por nova s ta tu to k a j unuanim e elektis la je n an e s tra ro n : Prez.
Prof. D-ro E dw in L. C larke, W in ter P a rk (P lo rid a ) ; vicprez. D -ro W illiam Solzba- cher, Y onkers (N ew Y o rk) ; ĝen. sekr.
G. A lan Connor, N ew Y ork C ity ; kas.
H a r r y H a r r i s o n ,
New
Y o r k C i t y : a s o c i a jd irek to ro j: D -rino L ydia A llen DeVilbiss, M iam i (F lo rid a ) ; Joseph Leahy, W ashing- to n (D .C .) ; D an W a rd Gibson, S eattle
(W ash.).
L a k ongresanoj aŭ d is kun plezuro, ke la usona re g ista ro nom is oficialan reprezen- ta n to n por la Univ. Esp. K ongreso en B ern;
la Ŝ ta ta D epartem ento elek tis por tiu ofico s-ron Harold S. Schroeppel el G alesburg
(Illinois).
L a E A N A -kom itato por la U N O -P etskri- bo k olektis pli ol 7000 su b skribojn el Usono, K anado, P u erto rik o , la P ilipinaj Insuloj k a j k e lk a j a lia j landoj. Dum la kongreso okazls d iv e rsa j g ra v a j paroladoj k a ĵ diskutoĵ. L a kon g resan o j esprim is sia n firm a n volon, fo rte k u nlabori en la in te rn a c ia m ovado k a j fa ri la n o rd am e rik an E speranto-m ova- don unu el la plej fo rta j k a j efik a j en la mondo.
Novaĵoj el Polujo.
E d u k a F a k o de M inisterio de K om unika- do dissendis la 18.4. al ĉiuj ferv o ja j direk- cioĵ, in stitucioj ktp . te k sto n de k onform a letero de la ĉ e fe stra ro de Asocio de Espe- ra n tisto j en P oilando p ri lernado k a j in- stru a d o de E sp eran to , kun speciala reko- m endo. F e rv o ja D irekcio en K rakovo, kon- fo rm e al tiu ordono, rekom endis al fervojis- to j lerni E speranton. Ciuj p ro fe sia j unuiĝoj en K rakovo sendis kom u n an peton al la m in istro de klerigado, p o stu la n te enkondu- ki E sp era n to n en lernejojn.
La E sp eranto-korespondkurso, a ra n ĝ ita de la ĉe fe stra ro de A E P, h a v a s g ran d a n sukceson ; ĉiu tag e la poŝto a lp o rta s dekojn da dem andoj pri la k u rso el ĉiuj anguloj de la iando. Filioj nun e s ta s o rg a n iz a ta j en p lu ra j lokoj de Pollando.
V arsoviaj e sp eran tisto j g a s tig is la 17.5.
la se k re tariin o n de Sveda Esp. F ederacio, s-inon A nna Alam o, kiu in teralie a ra n ĝ is helpagadon po r polaj esp era n tisto j ; sam - ta g e ŝi parolis esp eran tlin g v e p er rad io ; la p aro lad eto n oni tra d u k is polen, k a j ĉiuj po- la j rad io stacio j ĝin disaŭdigis.
E n pola g a z e ta ro ofte a p e ra s kom unikoj k a j artik o lo j p ri E sp eran to . « M loda Rzecz- pospolita » (L a J u n a R espubliko), la plej le g a ta se m ajn a ĵu rn a lo de pli a ĝ a jun u la- ro, p resig a s E sp.-kurson de P rof. H oda- kow ski. A peris bonega lernolibro de P rof.
M. S ygnarski, eldonnom bro 5000.
m a lk a ŝa n d iskuton okaze de la B e rn a Kon- greso ; krom e a n k a ŭ ĝi m a lk o n se n tas p ri ia pro p o n itaj B -kandidatoj. F in e oni pro- te s ta s k o n tra ŭ publikigo de artikoloj, fal- se p re z e n ta n ta j ia v era n s ta to n su r Bal- kano, en k elk aj (k iu j ?) E sp.-gazetoj.
O kaze de la k ongreso k a j de la konfe- renco estis a r a n ĝ ita en la u rb a te a tr o alt- n ivela a r t a vespero k u n prelego de univ. do- cen to D -ro L apenna, prez. de Ju g o slav ia E sp.-F ederacio, sol- k a j h o rk an to j, m uzika- ĵoj, dancoj ktp.
E n tu z ia sm ita j la kon g resan o j disiĝis post
la kongreso, kun la firm a decido an k o ra ŭ
pli insiste d aŭ rig i la laboron por la in te r-
n a c ia lingvo.
I Aŭgusto 1947 Heroldo de Esperanto N-ro 14(1073) paĝo 3
O ŜW IECIM
E stas aferoj, al kiuj oni devas de tempo al tempo reverti, ne por bredi aŭ inspiri malamon, sed por ke la homaro memoru pri la fa rita j teru- raj krimoj, por ke ĝi havu la aver- ton por la estonteco. Tion postulas la memoro de milionoj da viktimoj, postulas tion la bono de estontaj ge- neracioj, bono de la tu ta homaro en la daŭro de venontaj jarcentoj.
La 14-an de junio forpasis sep ja- roj, de kiam en la germanan koncen- trejon Oŝwiedim (en la mondo pli bone konata sub la nomo Ausch- witz) alvenis la unua transporto de poloj. Post tiu ĉi unua transporto sek- vis pluaj, venigitaj al morto kaj pe- reo, por « scienca » vivisekco kaj en gaskamerojn, por homa hŭmiligo, por korpaj kaj spiritaj suferadoj, milio- noj da judoj, centmiloj da poloj kaj dekrriiloj da reprezentantoj de ĉiuj landoj el la de barbara Hitlerismo subjugita Eŭropo.
Sur la surfaco de pli ol 40 kvadra- ta j kilometroj troviĝis la ĉefa kon- centrejo Oŝwiecim kun sia parto Brzezinka. Troviĝis tie centoj da ba- rakoj, en kiujn dense estis ŝtopitaj la restaĵoj de tio, kio iam nomiĝis Homo. Tie sin tiris al la ĉielo kamen- tuboj de 1’ kremaciejoj, kies densa fumo dum tago kaj nokto kovris ti- un ĉi terenon de suferado kaj males- perado ; estis tie la gaskameroj, al kiuj estis konstruita senpera fervojo, sur kiu alvenadis vagonaroj el tuta Eŭropo. Estis tie ankaŭ grandaj fosa- ĵoj, en kiuj oni likvidis la viktimojn, kiam la kremaciejoj kaj gaskameroj ne povis plensekvi la produktadon de 1’ pereigo ; estis tie ankaŭ institutoj, kie en la nomo de la « scienco » estis fa rita j la plej monstraj eksperimen- toj. Tio estis Oŝwiecim !
Nun tie estas kreita muzeo, kies solena malfermo okazis en la datre- veno de 1’ venigo de la unua trans- porto de poloj al Oŝwiecim. Tio estos Intem acia Muzeo, kiu ĉiuflanke mon- tros la krimojn, fa rita jn de germa- noj kontraŭ poloj, judoj kaj civitanoj de aliaj nacioj. Ĉiu interesita popolo ricevos parton de la barakoj por sia dispono. Kelkaj barakoj estas tute
irek o iisL i-u u L a j p u r d u ii i b il d u u p r i l a
vivo de 1’ maltiberuloj en tiu ĉi kon- centrejo.
Kiaj ekspoziciaĵoj troviĝas en tiu ĉi muzeo ?
Mankas tie vaksfiguruj, prezen- ta n ta j pafmortigon, pendigon aŭ ga- sumon de viktimoj de 1’ Hitlerismo.
E stas tie mapoj kaj dokumentoj, ilus- tra n ta j la dSsvolviĝon de tiu ĉi mort- fabriko, de 1’ murdado de milionoj da homoj ; estas fine multnombraj res- taĵoj de tiuj, kiujn la senindulga sor- to pelis en tiun ĉi murdejon. Korboj kaj valizoj, en kiuj troviĝis la sub- mana havaĵo de la viktimoj ; ama- soj da okulvitroj, infanludiloj, ŝue- toj kaj ŝtrumpetoj, ankaŭ protezoj de invalidoj kaj, fine, tunoj da virinaj haroj, kiujn jam ne sukcesis «utiligi»
la germanaj m atracfabrikoj ...
La duobla vico de pikdrato kun blankaj elektraj izolatoroj, gardturoj ĉiujn kelkdek metrojn, plue gardas tiujn ĉi terenojn, kie la fondita muzeo devas fiariĝi simbolo por la eterna venko de 1’ grandaj ideoj de la homa- ro kontraŭ la nigraj fortoj de barba- reco kaj Hitlerismo.
EKZAMENU VIN MEM ! Respondoj
al Za demandoj en la pasinta numero.
81. E n « A nni k a j M o n tm artre » (p. 80), de R aym ond S chw artz.
82. D an k ’ al vi ni sav is n ia n vivon.
83. L a voksignoj. Je n la ĝ u s ta respondo : N e ! d iru la veron ĉiam ! m ensogu ne- n ia m ! esti verem a esta s ja plej a lta virto.
84. a ) Julio, b ) Carlo, c) Odo, d ) Thĉophile, e) Andreo, f) Stellan, g ) Jaum e, h ) H ector.
85. N. Hohlov, L a tajdo.
Troa materialo.
N ia re d a k cia m a te ria lo ŝvelas k a j ŝvelas.
Tio e s ta s ĝ o jig a signo. E ĉ pli ĝojige e s ta s k a la plim ulto de tiu m a te ria lo e s ta s ta ŭ g a k a j vere m e rita s publikigon. Sed ... ni dis- p o n as p ri n u r k v a r paĝoj. Neeble, pubiikigi ĉion, eĉ n u r e k s tra k te . C etere, Ia pli m ul- ta j artik o lo j e s ta s tro am pleksaj. Ĝ enerale v alid a s la regulo, alm en aŭ en la nun aj cir- k o n stan co j : ju pli koncize, des pli bone ! Kiel k u rio zaĵo n ni m enciu ke v ersa ĵo de n ia p ro p ra red ak to ro , ja m kom postita en decem bro p a s in tja ra , ĝis nun ne havis ŝan- con aperi, k a j ke la p resisto ja m proponis fa n d i la kom postaĵon.
Parolas la leganto
P E R SA M A J ARM ILOJ.
E n unu el la a n ta ŭ a j num eroj de He- roldo plendas ita la sam ideano, kiel te ru re estis ru in ig ita dum la la s ta m ilito, en prin- tem po 1944, !a urbo T reviso kun 30.000 lo- ĝ an to j, p e r a e ra ta k o de aliancanoj, k a j ke p e r tiu ĉi a ta k o 6000 senkulpaj loĝantoj estis m o rtig ita j de liberigontoj.
E n okazo de sim ilaj afero j oni devas serĉi la kaŭzon, kia l la m ilito kom enciĝis, k a j fcta dum p resk a ŭ dudek ja ro j ĝin pre- parad is, a ra n ĝ is k a j fine proklam is.
En la u n u a periodo de la m ilito, alianca- noj eĉ n e p re p a rita j sole observis, k iam a- niere k a j p e r k ia j iloj la ak san o j a k iris sia jn ra p id a jn venkojn. Se la aliancanoj ne volis k a j ne povis esti venkitaj, ili devis uzi tiu jn sa m ajn arm ilojn, sim ilajn m anie- ro jn k a j rim edojn, k ia jn uzis germ anoj k a j iliaj helpantoj.
Fr.K ., Plzen.
NOVA PR O PA G A ND A PUŜO PO R ESPER A N TO .
Mi fo rte bonvenigas la artik o lo n de s-ro M agnusson en n ro 10, sed opinias ke elek- tit a lando a n k a ŭ estu tre cen tra, ĉ a r la efiko de la pro fesia p ro p a g a n d ista ro m ult- obliĝus, se sam tem pe la lando e stu s Meko por ĉiuj esp era n tisto j ; ekz., p er p riv a ta korespondado, alsk rib o al radiostacioj, b an- lokoj ktp., k a j perso n aj vizitoj. Cio cen triĝ u k o n sta n te su r tiu n landon ; ekz., n u r en tiu lando oni okazigu ĉiun in te rn acian espe- ra n tis ta n kunvenon. J e elekto de la la n d o (j) oni a te n tu p ri vizitebleco, enlanda stato, alilan d aj rila to j ktp., k a j la politiko de la p ro p ag a n d ad o ricevu ne m alpli zo rg an aten- ton. E stu alm enaŭ k v in ja ra plano.
L a kaso de la c e n tra k o m itato pleniĝu p e r alm en aŭ dek procentoj de la enspezoj de ĉiu alila n d a organizaĵo, de landasocio ĝis grupeto.
Se tia agado unue m a lrapidigus la progre- son en ce te ra j landoĵ, ce rte post kvin ja ro j ili ricevus riĉa n rekom pencon de ekzem - ploj en la e le k tita lando, k a j post dek ja ro ĵ ...
C.M.C., A lexandria.
t» , •
Psikologio.
Kiel rim edon por m alhelpi esto n tan mili- ton, la n ac ia Societo de Psikologio en Uso- no rekom endas tu ja n sendon de g ra n d a k vanto d a n u tra ĵo j k a j v estaĵo j al m alsa- ta n ta j popoloj de E ŭropo k a j Azio, « ĉ a r m a lsa to sem as en m enson sem ojn de mili- to ».
*
E n la la s ta m ilito, agoj diplom ataj k a ĵ m ilitaĵ estis d ik tita j p er konsideroj el psi- kologia vidpunkto. Tiel oni kondukis Ja p a - nion, perd ig in te al ĝi arm ilojn, al k ap itu la - co sen a rm ita invado de la lando, ŝp a ra n te tiu m an iere la vivojn de miliono da homoj.
Samideanoj malsatas.
Kiu povas helpi, helpu !
J a m plu rfo je ni publikigis ad re so jn de sam ideanoj m a ls a ta n ta j kiuj bezonas hel- pon. J e n vico da aliaj, ĉiuj en G erm anujo : Jo sej B row nenm ayer, W e tte rh a u se n /B u r- g a u (B a y e m ), US-zono. — 7 4-jara pioniro, esp era n tisto de 1904, precipe d ezlras iom d a from aĝo, kakao, kafo, ko n d en sita lakto, sukero, k o n se rv ita viando k a j tab ak o .
K arl Frohner, K a rlstr. 9, (16) H eppen- h eim /B e rg str., P ro v in z S tark en b u rg , US- zono. —■ D ife k tita en m ilito, 6-foje opera- ciita, duonblinda, sam ideano de 1923 k a j ia m a delegito de U EA, d eziras n u tra ĵo ĵn k a j eventuale unu ĉemizon, k olĉirkaŭo 39 cm.
E w aid Ja n isch o w sky, Z entrale 17, (20a) R ethen bei H annover, b rita zono. — Ri- fu ĝ in to el Silezio, e sp e ra n tisto de 1921.
Erich K lotz, G eorg-S chw arz-str.l64, (lOb) L eipzig W. 35, ru s a zono, sk rib a s : « Ia m m i loĝis en K dnigsberg (P r.), sed pro ia te ru ra j m anipulacioj de la fripono H itle r mi devis fo rla si m ian b elan hejm on k u n m ia fa m ilio .» D eziras korespondi kun ek ster- la n d aj gesam ideanoj. D eziras ricevi unu aŭ du fajro ŝto n o jn po r bruligilo, ĉ a r oni d istrib u a s n u r unu skatolon d a alum etoj m onate.
E rich K oblischke, L u th e rstr. 17, L u th er- sta d t-W itten b e rg , ru s a zono. — S udetger- m a n a rifuĝinto. G estapo ŝtelis liajn Espe- ra n ta ĵo jn , li m em estis d estin ita por kon- centrejo. N un vivas kun edzino k a j gefiloj m izere in te r frem duloĵ. T reege m alhelpas
« m alsato, g ra v a k a j potenca fak to ro , kon- tr a ŭ k iu m ia fam ilio b a ta la s ĉiuhore. Ke ni posedas n u r po unu vestaĵo, ne g ra v a s ; sed p lim alfo rtiĝ i ĉiutage, tion venki ape- n aŭ estos eble a n k o ra ŭ longan tem pon, ĉa r nun ni m a ls a ta s ja m du ja ro jn , du ĵa ro jn post la m ilito ! L a ĉitieaj germ anoj, ha- v a n ta j am ik o jn el pli fru a tem po k a ĵ in~
te rŝa n ĝ o b je k to jn , vivas m ulte pli bone ol ni forp elito j . .. »
A. v. L o b ko w itz, D ietram szeller Str. 8 (13b) Bad Tolz (fc>ayern), US zono. — Ri- fuĝinto, su fe ra s pro m ilitdifekto : lia tro- fro stiĝ in ta piedo p u tra s denove, ĉefa kaŭzo, laŭ k u ra c is ta d eklaro : nesufiĉa n u traĵo . Kiu sendos a l li pak eto n ? K aj « ni m alsa- ta s ne n u r je n u tra ĵo , sed an k a ŭ je aĵo ĵ po r la spirito », t.e. m a n k e g a s E sp era n to - legaĵo.
Otto P ilhofer, (13a) Rockenbach, P ost M unchsteinach, ŭ b er N e u sta d t a.d.A isch, US-zono. — E s tis v icprezidanto de la Univ.
K ongreso en N ŭ rn b e rg 1923. Dum la nazi- reĝim o su sp e k tita kiel pacifisto. P erdis ĉion pro ae ra ta k o . N un vivas kun fam ilio en la kam paro, sed « bedaŭrinde an k a ŭ la k am p a ra n o j ne povas subteni nin, ĉ a r ĉiu domo e s ta s plena je rifu ĝ in to j » ; sekve la fam ilio m ulte m a lsa tas.
W a lter W eber, D ab e rsted te r S tr. 5. E r- fu rt, ru sa zono. — E s tis UEA- delegito, sus- p e k tita kiel pacifisto, k a j nun m a lsa ta s k a j m alsanas.
(Libera Tribuno).
K IU POVAS DONI IN FO R M O JN ? E n la sem ajn a « Ĝ enerala P olica Revuo por la N ed erlan d a R e ĝ la n d o » mi trovis peton p ri inform oj k a j fa ris p ri ĝi la jenan a rtik o le to n :
P roksim um e en sept. 1946 nederlanda sol- dato a lp o rtis 20 seĝojn al la re ĝ a palaco en Soestdijk. L a seĝoj devenis el vilao, situan- t a en la apudeco de la flugkam po Soes- te rb e rg , kiu estis loĝita de germ anoj dum la m ilita okupado. Ci tiu j seĝoj e s ta s te g ita j per ru ĝ a ŝtofo, su rh a v a s la blazonon de la fam ilio « O ldenburg » k a j supozeble esta s ra b ita j de !a g erm anoj el unu el la skan- dinavaj landoj.
P e ta ta j e s ta s inform oj pri la deveno k a j proprulo de ĉi tiu j segoj. Inform ojn oni bon- volu sendi al : J. Th. de Goeij, ĉefpolicisto, Policejo S tra a tw e g 138, R otterdam , N eder- lando.
(R epreso de la su p ra artik o le to en skan- d inavaj E s p ,-k a j n ac ia j gazeto j (post tra - duko) e s ta s p e ta ta .)
L aŭ m ia opinio ni a tin g u s bonan propa- gandon po r E sp e ra n to in te r la policaj ofi- cialuloj, ee ni sukcesus doni la p e ta ta jn in- form ojn pere de E speranto.
J. Th. de G., R otterdam . P R I LA G EN ER A LA ESPERANTO-TAGO.
L a propono de la sekcio H aarlem , ara n - ĝi ĉ iu ja ra n ĝ en e rala n E sp era n to -F esttag o n , e s ta s tre salu tin d a. C ar la n a sk iĝ ta g o de D -ro Zam enhof estas v introtem pa, estus la k onvena ta g o por tio eble la 26-a de julio, la n a sk iĝ ta g o de nia k a r a E sp era n to mem. T iun ĉi ta g o n aperis la m a lg ran d a k a je re to de D -ro E sp era n to ĉe G ebethner
& W olff en Varsovio, kiu e n ten a s la fun- d am en ta jn leĝojn de la « Lingvo In te rn a - cia ». A nkoraŭ pli sim ple estus, la « P a tri- n an T agon » k a j Ia ĝ en eralan « E sp era n to - Tagon » fe sti sam tem pe. Ciu v e ra p atrin o deziras tu tk o re la m ondpacon por sia ĵ in- fanoj, sam e kiel ni e sp eran tisto j ĝin dezi- ras. T iam aniere e stu s tiu ta g o a n k a ŭ la vera M ondpaca T ag o de la t u ta h o m aro : patrina am o k a j pacam o akcelas ia mond- pacon ! D -ro E. PA B ISC H , Graz.
Eugemiusz Matunejczuk : HO , ĈESU J A M !
M u zik-a m u z’ ! ...
... en rond’ sen fin ’ E briaj g a sto j gaje dancas.
F la g ra n ta j lum oj ornuancas.
V erŝiĝas brand’, periiĝas vin ’ ...
Campano ŝaŭm as en poka l’.
S utiĝas « k o n feti »-lavango, k a j sonas tra la bru’ de bal’
L a tonoj de brazila tango ! M u zik-a m u z’ ... en danca rond’
S a lte ta s hom-parodiuloj.
S u r tabloj ruĝas vinm akuloj.
D anc-saltas hom oj de S e n h o n t’
E n ia a k u - r i t m a b a la n o ’.
