Eldono: Flandra E sp era n to -In stitu to , P. v. H um b eekstr. 3, B russel-W est.
Redakcio A dm inistracio: T .Jung, H arstenhoekw eg 223, Scheveningen, Ned.
Abonkotizo por la k u ra n ta periodo (jan u a ro septem bro 1947 = 9 m o n ato j):
Belgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere 2.50 dol. aŭ 10 angl. ŝil.
Anoncetoj : 20 ko m en cita j vortoj aŭ mdllongigoj b. fk . 20.— , gld. 1.— ktp.
DE ESPERANTO
D U O N M O N A T A IN T E R N A C IA O R G A N O DE L A E S P E R A N T O -M O V A D O
N-ro 6 (1065) FONDITA EN 1920 — 23-a JARKOLEKTO 15 M arto 1947
Post nelonge, Hindujo ĉesos esti brita dependaĵo. Britujo deziras ke popoloj de Hindujo prenu la re- spondecon pri sia sorto en siajn pro- prajn manojn. Oni esperas ke la po- poloj de Hindujo decidos daŭrigi la nunan unuecon de la regno, kaj ke la mahometana malplimulto rezignos la kreadon de aparta mahometana ŝtato PAKISTANO.
Hindujo, efektive, estas geografia unuaĵo, preskaŭ-insulo de I' granda azia kontinento ; sed kun sia loĝan- taro konsistanta el multaj popoloj di- versrasaj kun multaj diversaj lingvoj, kvankam ekzistas komuna interkom- prenilo HINDUSTANI, ĝi mem pres- kaŭ estas kontinento.
Se la popoloj de Hindujo decidos por daŭrigo de I' nuna unueco, ĝi estos kun siaj 400 milionoj da loĝan- toj, krom Ĉinujo, la plej kompakta kaj plej multloĝata lando en la mon- do. Sed se la hindoj mem decidus por Pakistano, kiu — precipe en Eŭ- ropo — volus ilin riproĉi pro tio ?
Ankaŭ Eŭropo estas nur pres- kaŭ-insulo de I' granda azia kontinen-
t o , l o ĝ a i a d e d iv e rs a j p o p o lo j -..21
diversaj lingvoj ; sed Ĝl NE posedas unu ĝenerale akceptitan internacian interkomprenilon, kaj ĝi havas MUL- TAJN Pakistanojn eĉ en poŝformato.
Fieraj eŭropanoj, frapu je via brus- to kaj faru ordon ĉe vi mem !
Nederlanda instrua ministro akceptis reprezentantojn de oficejo
« Esperanto ĉe la Instruado ».
La 2 an de jan u aro , la n ederlanda minis- 10 por la instruo, a rto j k a j sciencoj inten- cis akcepti trion da rep rez en ta n to j de nia oricejo « E sp eran to ĉe la In stru a d o » (C.
K rusem anstr. 43/3, A m sterd am -Z .). P ro ne- an taŭ v id ita m alhelpo lia ĝ en e rala se k re ta- 110 a n s ta ta ŭ is lin. P etsk rib o k u n klarigo estis tran sd o n a ta . En ĝi estis p eta te : fari ce la p r itr a k ta ta j reorganizado k a j reno- vigado de la in stru o tia jn aranĝojn, kiaj necesas por fru k to d o n a enkonduko de Es- p era n to en la instruon.
L a 13 an de februaro ia sarnaj delegitoj estis a k c e p ta ta j de la m inistro mem. Lia mosto rakontis, ke iam li iom studis Espe- ran to n k a j ke li ne em is tu te rifuzi niajn Tam en akcepto de E sp era n to kiel Ia n 6 ™ tĤVa,. fi!'k ? signifus PH ol teknikan
! '• " vnr.6 , a ego’. kiu eflle k u n p o rtu s mul- konsi,leriSbkVh j e° V ' T an,en 11 estis preta, de divers-n' Ĵ blOf!’ ,i0I? f a r i.ee la konceptado ra ta i r i 1 •°V!l ĵ ie&°Ĵ, kiuj devos esti fa- dtdĵ. Li opiniis, ke diversai av«nta6-ni I Z o " ^ , fa v ° m a ’ la enkondul<o daen E 8VeĴ:
lt a h J t ad h e ra j sam e al la instruado e a liaj frem dlingvoj : finefika motivo laŭ li devus esti la ĝ e n e rala disvastiĝo k a i uzado de E speranto. P o st la dem ando ĉu iia m osto inklinus, laŭ diplom ata vojo’ es- ,P ? r.lg’ ?,Ujn du Prem is°Jn k a Ĵ eventuale m iciati klopodon, sta rig i in te rŝta ta n inter- k ° nsenton p n sam tem p a enkonduko de Es- p e ia n to h petis la delegitaron, skribe pr e - viT hA - tlUn dem andon- L a v iz itantoj ekha-
, , m preson, ke la m inistro serioze pri- tiun a f eron. L a p e tita letero jam en sia n m m In istron’ k a Ĵ la oficejo esploros en sia unuav en o n ta kunsido, kio esta s nlu faren d a rila te la tem on. P
L a prezidanto : P. w . BAAS.
Kurso de nederlanda Teknikumo.
N ederlanda teknikum o P.B.N A en A rn- hem kies te k n ik ajn ku rso jn de post ?a m ilito jam sekvis 9000 personoj en^sia or b l X u P 9 y t *Chniek> n ’r ° 4693denove p ‘- kon n , i p p a g a n , a r tlk °lon k aj enkondu- E s n e L l r t P a n t ° , k a j sam tem Pe anoncas t l d e a' Tn ’ k ‘eS g v id a n t° e s t° s ing.
M.J. de Bange. L a k urso okazos skribe.
Aero-Fair 1947 Utrecht uzos Esperanton
Esperanto-stando, Esperjnto-interpretisto kaj multaj atrakcioj por esperanfistoj kaj neesperantistoj.
En la centro de Nederlando, en la urbo Utrecht, okazos de la 16-a ĝis la 22-a de majo nunjara granda inter- nacia Aviada Ekspozicio, nomita
« Aero-Fair ». Ĉi tiu ekspozicio estas la tria en Nederlando kaj okazos en la konstruaĵoj de la Nederlanda Foiro
(« Jaarbeurs »).
La organizanto, s-ro J.P. de Klerk.
Nin esperantistojn speciale intere- sas ke la sekretario de Aero-Fair ko- respondas ankaŭ (kaj kiel eble plej multe !) en Esperanto. Nia lingvo es- tos oficiale uzata dum la ekspozicio.
Ĉeestos interpretisto por Esperanto.
En la ekspozicia poŝtoficejo deĵoros esperantista poŝtoficisto. La informe- jo donos informojn ankaŭ en Espe- ranto. Estos speciala Esperanto-stan- do, kie oni povos ricevi ĉiajn sciigojn pri nia movado.
Ekspozataj estos la plej novaj flug- maŝinoj. R.A.F. ensendos i.a. « Glos- ter Meteor » maŝinon, per kiu oni po- vas atingi horrapidecon de preskaŭ mil kilometroj. Krome oni povos vidi kompletan Radar-aparaton, tiel ke oni ekhavos ĝustan ideon pri tiu in- ventaĵo. Pruvata estos la ebleco de poŝttransporto per raketo. Diversaj aerpoŝt-unuiĝoj ornamos parton de la konstruaĵo per vidindaj poŝtaĵoj kaj poŝtmarkoj.
Samtempe okazos granda interna- cia balonkonkurso, kiel neniam an- taŭe en Nederlando. Ne malpli ol ses
Bonvolsaluto de britaj esperantistoj al la soveta popolo.
A ro da b rita j gesam ideanoj red a k tis la se k v an ta n leteron al la soveta am basa- doro en Londono :
A1 Lia Moŝto la Soveta A m basadoro.
Ni subskribintoj, b rita j esperantistoj, pe- tas, ke vi ak cep tu ĉi tiun esprim on de nia k o ra bonvolo. Ni m em oras la kunlaboradon de n iaj du popoloj dum la m ilito, k a j ni v arm e deziras, ke m uite pli intim a kunla- borado evoluiĝu dum la ta g o j de Paco.
K o rsalu ta n te la tu ta n sovetan popoion, kun ĝiaj m u ltaj k u ra ĝ a j estroj, ni memo- ras, ke estas m iloj da esp eran tisto j en via lando, k a j ni d eziras sendi al ili an k a ŭ n ia jn salutojn.
Ni so p iras la tagon, en kiu ĉiuj hom oj estos vere in te rn aciaj ne n u r lingve, sed an k a ŭ spirite. Tio esta s la celo, kiu por ni k o n sta n te b rilas k a j al kiu ni senĉese ali- ras. P ro tio perm esu, ke ni certig u al vi, Via Moŝto, ke ni deziregas la plej firm an k a j d a ŭ ra n am ikecon in te r tiu potenca unuiĝo de nacioj, kiun vi reorezentas. k a j B ritujo, n ia lando.
diyersnaciaj famkonataj balonnavi- gantoj partoprenos. La balonoj elĵe- tog flugfoliojn favore al diversaj laŭ- di.idaj celoj.
La Ministro por Financoj faciligis la eniron de 1’ eksterlandaj ekspozi- cijtĵoj, ordonante ke importakcizo ne bezonos esti pagata por ili.
E1 ĉiuj partoj de la lando funkcios specialaj vagonaroj al la ekspozicio.
L | konata oficejo Havas en Parizo oilganizas grandan ekskurson al Ne- dĉrlando por viziti la ekspozicion.
Jam 10.000 belgaj, francaj kaj luk- seniburgaj komercantoj enskribiĝis.
Multaj bone konataj organizaĵoj pĝrtoprenos, i.a. R.A.F., Ned. Radio- Ufiuiĝo, Rotterdama Lloyd, Good Year, la Angla Admiralaro, la Ĉeho- slpvaka Aerarmeo, Letov, Savri-ŝveb- flpgaparatoj el Praha, Cogea, Dou- glgs ktp.
Jam de granda distanco estos vide- bla la loko, kie okazos la ekspozicio.
Katenbalono pendos je alto de kelkaj centoj da metroj. Ankaŭ ventosako ipdikos la foirejon.
iPluaj informoj estas haveblaj ĉe ii rn-Fnir sekretario, Anton de H aenstraat 118-122, Den Haag, Ne- derlando.
La balono de sinjoro Boesman.
P er tiu ĉi balono la k o n a ta nederlanda balonnaviganto intencas klopodi rom pi la altrekordon, unu tagon a n ta ŭ la balonkon
k urso mem.
Akcepto de esperantistoj ĉe Prezidanto de Pola Respubliko.
L a 9 an de februaro, rep rezen tan to j de la ĉe festraro de Asocio de E sp era n tisto j en Pollando, s anoj I. Dratvver k a j B. Cze- chowski, estis ak c ep tita j de ŝta tp rez id an to Bol. Bierut, kiun ili bondeziris en la notno de pollandaj esperantistoj, okaze de lia elekto kiel prezidanto de la P ola Respu- bliko.
L a 30.12.1946 okazis dissendo de pollin- gva radioparolado de I. D ra tw er pri « Es- peranto, la lingvo de dem okratio ».
E n la ĉefa organo de P ola L aborista P ar- tio, « Glos lu d u », aperis g ra n d a artikolo pri la m ondlingva dem ando lcaj E speranto, de I. D ratw er. Tiun artikolon represis la organo de la p artlo en K rakovo.
V arsovia filio de A E P presigis, krom 35.000 ekz. de la peticio, 1000 fra p a jn afi- ŝojn pri kursoj.
Samideana solidareco.
Irla n d a j esp eran tisto j decidis, laŭ propu- no de s-ano O hU iginn. klopodi por sendi m a teria n helpon al bezonantaj eŭropaj s.i m ideanoj. Oni nun esnioras !a eblecojn tior.
fari
En la Sveda Parlamento
Kiam la sveda Parlamento kolekti- ĝis la 10 januaro, la registaro prezen- tis siajn proponojn pri la budĝeto de la ŝtato por la venonta tempo. La por ni esperantistoj plej interesa punkto estas propono pri monsubteno al Esperanto-kursoj por instruistoj.
Ĉar tiu afero certe trovas ĝeneralan intereson, ni citas la jenon el la
« Budĝetplano de la Reĝistaro al la Sveda Parlamento » de la nuna jaro 1947, sub la titolo Ĉefbezonaro de la Instrum inistro :
Perfektigaj kursoj de Esperanto por instruistoj.
Kaŭze de proponoj p rez en titaj pri tiu ĉi tem o la P arlam en to asignis por ĉiu el la budĝetaj ja ro j 1929 1932 m onsubtenon de 2.900 kronoj por a ra n ĝ ad o de perfek tig aj ku rso j de E sp era n to por instruistoj. P ost kiam la P arlam en to de la ja ro 1932 rifuzis du proponojn de deputitoj por d aŭ rig a monsubteno, plu a asigno por la koncerna celo ne estis konsentita.
Ĉe la Reĝa R eg istaro la Sveda E speranto- In stitu to — kiu esta s organo por studaj k aj ekzam enaj aferoj, fondita de Sveda E speranto-F ederacio k a j Sveda L aborista E sp eran to Asocio k aj Sveda In s tru is ta Es- peran to Federacio nun petis ŝta ta n mon ■ helpon de 5.000 kronoj por ara n ĝ i en la som ero de 1947 p erfek tlg ajn kursojn de E sp eran to por fnstru isto j de svedaj lerne- joj.
Dum la m ilitaj ja ro j la in te rn acia Espe- ra n to m ovado simile al aliaj ideaj celadoj devis batali k o n traŭ g ra n d a j m alfacilaĵoj en m u ltaj landoj ; tam en en landoj allaf, ekzem ple en G randbritujo, ĝi paŝon post paŝo pligrandiĝis laŭ forto k a j am plekso.
P ost uiam la in te rn aciaj rilatoj post la fino de la m ilito povis laŭ a ltiĝ a n ta grado rtkom enciĝi, la intereso por E speranto m ontris rapidan kreskon. La eldonado de libroj k aj gazetoj post la necesigita halta- do denove kom encis revigliĝi, la korespon dado peresp eran ta tra n s la landlim ojn, tree ge m ultam pleksa a u ta ŭ la milito, ree ekpro gresis, k aj la intereso por kursoj k aj stud- rondoj de E speranto k o n sta n te kreskadas.
En nia lando la E speranto-laboro funk- ciis senĉese dum la tu ta m ilito m a lg ra ŭ la foresto de tiu stim ulilo, kia estas la in te r naciaj kunrilato j (ek ste rlan d a j vojaĝoj, korespondado k a j in terŝanĝo de prelegistoj, libroj k aj g azeto j). G randa nom bro da studrondoj estis funkciantaj, k a j ĉlusome re ku rso j de iom a longdaŭro estis ara n ĝ i ta j en diversaj lokoj de la lando. Krom tio, sendeviga instruado de E sp eran to kun raj- tig ita perm eso de la ko m p eten ta a u to rita to okazis en k elk a nom bro da lernejoj, k aj la sperto de tiu ĉi agado estis tre bona.
P ro la gran d a intereso por la lingvo, an ta ŭ ĉio en la rondoj popolklerigaj k aj in stru ista j, la Sveda E speranto In stitu to kon sideris la tempon konvena por rekom enci la instru k eian laboron. Sub la kondiĉo de ŝta ta m onsubteno la In stitu to intencas a ra n ĝi en la somero de 1947 du ku rso jn por in stru isto j, am baŭ po 10 tag o j kun sum e 50 p arto p ren a n to j k aj ĉefe laŭ la principoj jam pli frue provitaj. L a instruado estos p ra k tik a ta per la tiel n o m ata re k ta metodo, k a j se eble la In stitu to invitos kiel kursgvi- danton la internacie fam a n E speranto-in • stru isto n Andreo Cseh, kiu gvidis la men- ciitan in stru istan kurson en la ja ro 1929 kaj a n k a ŭ p ria te n tita n kurson de E speranto al svedaj parlam entanoj.
L a Supera E stra ro de In stru ad o opiniis, ĉ a r la plan itaj kursoj verŝajne povos pros perigi la k o ntakton kun aliaj landoj, sian devon rekom endi la proponon de monhelpo por la celo per sunio, kiun la R eĝa Regis ta ro povas trovi m otivita.
Sam e kiel la S upera E stra ro de In stru a- do, mi (konkludas la M inistro) konside- ra s povi rekomendi, ke ŝ ta ta helpmono estu d o n ata por la d irita celo. K ontraŭ la grando de la subvencio mi ne trovis kaŭzon de ri- m arkigo. Mi tia l rekom endas, ke en la propono de reg n a budĝeto por la proksi- m a financa ja ro estu en sk rib ita asigna sum o de 5.000 kronoj por la celo. Devos esti la afero de la R eĝa R egistaro doni laŭ propono de la S upera E s tra ro de In struado pli precizajn regulojn pri la uzado de la mono asignita. Mi do proponas. ke Ia Reĝa R e g ista ro volu rekom endi al la P arlam ento:
ke por P erfe k tig a j K ursoj de Espe- ranto por in stru isto j por la budĝeta jaro 19}~-19^S estu asignata m onsu- mo de 5.000 kronoi.
Trad PA U L NYLEN.
N-ro 6 (1065) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 15 M arto 1947
Nia rilato al germanaj espsrantistoj.
(Vidu en numeroj 5, 7 k aj 10 de la pasinta jaro.) Ankoraŭ unu fojon ni devas re-
veni al la demando pri la rilato de 1’ tutmonda samideanaro al la ger-
• im anaj esperantistoj. Ĉu ni devas ?
<*Jes. Atingis nin pri tiu ĉi temo an- koraŭ tiom da artikoloj kaj opini-es- primoj, ke ne eblas ilin silente pre- teriri. Cetere povas esti nur utile, se tiu demando unufoje por ĉiam estos klare kaj ĉiuflanke eksplikita. Tial ni decidis, dediĉi al ĝi en tiu ĉi nu- mero kiel eble plej vastan lokon;
sed samtempe ni opinias ke per tio la temo estos sufiĉe pritraktita. Eble ni povos denove ekpritrakti ĝin, kiam ankaŭ la ĉefaj koncernatoj de ĝi, la germanaj esperantistoj, havos oka- zon partopreni en ĝia pritraktado.
Provizore la germanaj esperantistoj ankoraŭ restas sen Heroldo, ĉar la belga aŭ nederlanda poŝto ĝis nun ne akceptas gazetojn destinitajn por germanaj abonantoj. Do, la tuta dis- kuto okazas sen ilia partopreno, eĉ sen ilia scio.
*
P o st la la s ta publikigo (en n-ro 10) de kom ento pri la artik o lo de la juda-pola e sp eran tisto (en n-ro 5 p a s in tja ra ) alvenis an k o ra ŭ am aso d a m alaproboj ; sed nia rim a rk ig o en n-ro 10, ke ni ricevis n u r pro- te sto jn k a j ne eĉ unu aprobon, elvokis al- m enaŭ unu centprocentan konsenton, de s ro C.St. B. el N orvegujo.
S ro C.St. B. sk rib as ke li « kun konten- to legis la artikolon de la ju d a pola es- p era n tisto ». « Mi vivis kvin ja ro jn sub la jugo de germ anoj, k a j m i utiligis la tem - pon por studi ilin... Mi k o n sta tis ke la ger- m anoj mense, psike, esence d iferencas de a lia j homoj. P la ĉ a s al ili m arŝadi, kom andi k a j esti kom an d ataj, al tim ige g ra n d a nom- bro da ili la tu rm e n tad o k a j m ortigado de bestoj k a j hom oj p rez en ta s videblan ĝuon, ktp. > « L a n a tu ra konsekvenco » de la vid • pun k to j m o n trita j de s-ro C.St.-B. igas lin konkludi ke « ni esp eran tisto j ne p®vas ha- vi ian in te rrilato n k u n germ anoj, eĉ se tiu j scias E sp era n to n ». Li opinias ekz. ke
« delegito de IE L ne h av u la devon fa ri ser- von al germ ano, k v an k a m li kom preneble r a jt a s tion fari, se li d e z ir a s », k a j li fi- n a s : « Se, k o n tra ŭ supozo, m ontriĝos ke la g erm anoj esta s konverteblaj, dem okratige- blaj, oni povos rekonsideri la aferon. »
F ra n c a sam ideano R.L. el V. opinias ke ne decas riproĉi al la aŭtoro de 1’ artikolo en n ro 5 m alam eg an vidpunkton, k a j li d em andas : « Kiu m u ltjare sem adis en la koroj plej abom enajn sennom ain m alam a- ĵojn ? Kiu uzis plej k an ib ala in ŝovinismon k a j rasism on ? Kiu plej perfek te organi zis tiu ĵn hom buĉejojn, nome koncentre- jo jn ? R ig ard u ĉien ! S ur nia m alnova kon- tinento ne tro v iĝ a s eĉ unu stratan g u lo , kiu ne a k u z as Germ anion. » « K ortuŝe m i salu- tas la m alcedintajn germ anajn esperantis- tojn, kiel la aliaj, ai la H itle ra sovaĝeco.
Sed ho ve, kelkaj individuaj oferoj ne sufi- ĉas, ne povas senkulpigi tu ta n popolon kiu, konscie aŭ ne, p arto p ren is al la plej kbn- tra ŭ h o m a entrepreno. » L a fra n c a sam idea- no opinias ke g erm a n aj sam ideanoj devas doni pruvojn pri sia k o n tra ŭ fa ŝ ista k aj plene d em o k ra ta sento, ne per vortoj sed p er k o n sta n ta agado sincera. « Se tiel estos,
•ni helpos ilin ; se ne, ni restos p ru d en ta j. » Ne e s ta s m irige ke in te r tiuj, k iu j skri- bis al ni p ri la dem ando, esta s p lu ra j ju- daj aŭ juddevenaj sam ideanoj. Sed ĝuste ili rifu z as la konkludon de la ju d a polo ke
« anoj de la m urdista fam ilio ne povas esti niaj sam ideanoj ».
P a le stin a judo, s-ano M K. sk rib as : «Ne rom pi la rila to jn kun la g erm a n aj esperan- tistoj, e s ta s por mi tu te kom prenebla. Laŭ la rap o rto j ni ja scias, ke ili estas k a j estis a n tifa ŝis to j... (krom eble tre m a lm u ltaj esceptoj, kiuj jes estis faŝistoj, ne sciante kio estas la v era E sp era n to ). Tiai ni ne r a jta s kulpigi ilin pro la farad o j de iliaj ko n traŭ u lo j n u r pro tio ĉ a r ili h av a s unu kom unan nom on Germano. L a g erm a n aj e sp eran tisto j e s ta s niaj sam ideanoj, kiel la esp eran tisto j en ĉiu lando, ĉu en tiu mi- lito am ika, aŭ n eŭ tra la, aŭ m a lam ik a al la venkintoj, k a j sam ideanoj estas niaj am i- koj » L a sa m a iu d a sam ideano ta m en pro- te s ta s k o n tra ŭ la form o en la arg u m e n ta- do de W.M. en V. (en n ro 7), kiu sk ribis:
«Laŭ ju d a konvinko (kiun mi re sp e k ta s ) la postulo (t.e. m albona postulo) povas esti prava, laŭ k ris ta n a ĝi estas m aljusta.»
L eteron de nia (ju d a) sam ideano k a j k u n la b o ra n to D ro A. M ildw urf ni publi- k ig a s en tu te (vidu pli poste en tiu ĉi sam a num ero).
Ju d a rifuĝintino, kiu n u r lastm om ente a n ta ŭ la m ilito eskapis kun sia m a lju n a p a tro k a j sia fra tin o el G erm anujo, k aj kiu perdis 22 el siaj 26 parencoj, h av a s
Plej nova mondlingvo
aperis en la ĉefurbo de ĉeK oslovaka R espu- bliko. E lkovis ĝin iu F. Musil, ka j li donis al ĝi la nom on « K o m u n ». K onsekvence li povas ku n bona konscienco aserti ke e k zista s en la m ondo ja m m ilionoj da
« ko m u n »-istoj. Sed estas verĉajne ke tiu ruzeto al s-ro M u s (k a p t)il ne m u ite utilos.
L a ŭ aserto de jurnalisto, tio estas ĝis nun la sesa provo pri kreado de facila inter- kom preniyilo internacia. La naivulo ! L i ek- havus apopleksion, se ii vidus eĉ n u r duon- ko m p leta n liston de « m o n d lin g v o j» ja m elko v ita j k a j ... m orte-naskitaj.
U RTIKO.
kom prenon por la m a lam aj sentoj de la suferigitoj, sed ŝi tiu jn sentojn nek parto- p ren a s nek ap ro b as : « E stas ja komprene- ble (ŝi sk rib a s) ke la ju d a j rifuĝintoj gran- d am ase k o n traŭ is G erm anujon. Ili tro mul- te suferis, iliaj fam ilianoj estas m u rd ita j en plei k ru e la m aniero : do (laŭ ili) la tu ta g erm a n a nacio ne valo ras ion. Ili ne pri- pensas ke ili uzas la sam an m etodon kiel H itler k a j liaj anoj.»
Ni aldonu ke a n k a ŭ la homo, k iu plej energie postulis helpon por germ anoj en iliaj n u n aj m izeraj cirkonstancoj, la b rita p arla m en tan o V. Gollancz, esta s judo.
Svisa sam ideano J.G. sk rib as : « ŝa jn a s al mi ke tiuj, kiuj senescepte kulpigas ĉiujn germ anojn, k u lp ig a s sin m em je mal- justeco, m altolerem o k a j m alam o, sentoj kiuj per si mem su ferig a s tiu jn kiuj havas tia jn sentojn. K aj mi an k a ŭ devas kom pa ti ilin pro la m allum o, en kiu ili ank o raŭ estas. » K aj (la sa m a ) : « Persone mi ne povus subteni iam aniere E speranto-gaze ton kiu ne helpas al Ia kvietiĝo de la homa- ro. »
B rita sam ideano S.P. opinias ke, pro ne- ĝ u sta edukado, la plej m u lta j germ anoj
« perdis sian p ro p ra n senton de respondeco al Dio k a j Homo, sian povon rezoni, im agi k tp. », k e la finrezulto do estis « la pli ol b estaj intern ig ejo j k tp. ». Li opinias ke la b rita re g ista ro an k a ŭ e s ta s tro naciem a
« k a j fine ĝi kondukos nin en la sam ajn m albonojn kiel G erm anlando. » Li konklu- das : « Laboru por m onda harm onio ka j pardonu la germ anojn ! »
« N i hom oj d istin g iĝ a s de Ia bestoj per la posedo de la inteligento, » sk rib as la es- tra ro de E speranto-rondo en G. (B eigujo),
« sed ĝis k iam nia inteligento estas en ser vo de n ia j pasioj, ni re sta s esenc • bestoj, kun pli g ra n d a potenco. Ni re sp e k tas la suferojn k a j perdojn de Ciuj viktim oj k a j precipe de la judoj ; sed absolute ne inten cas fa riĝ i iliaj kunkulpuloj en tio ke ili klopodas inversi la rolojn. Tio signifus ne pii sed ne m alpli, ol ke ni ne esta s pli bonaj ol la n acisocialistai krim uloi Ni ju ĝ a s ĉiun hom on laŭ ĝ ia j individuaj kvalitoj. K aj se ĉiuj 70 milionoj da germ anoj estu s krim u- loj, sed e stu s unu, kiu ne estis tia, li estas n ia am iko, k a j n» faros nian eblon por fori- gi la koton g luiĝintan al li pro la neevite- bla kon ta kto . M alam o estis kiu pelis la ger- m anojn al te ru ra ĵo j. Se m alam o e s ta s ne cesa por fa ri m iliton (kio estas nekonteste- bla, eĉ se estas M ussolini kiu ĝin diris), tia m ĝi certe estas la m alhelpaĵo por la paco. Aŭ ĉu vi, am ikoj p o stu lan ta j reven- ĝon, ne volas pacon ? C erte jes, k a j estas sendube, ke koncernaj personoj trovos siajn postulojn m em sensencaj post la paso de tem po, k iam la p asia m alam o donos lokon al kom preno. »
A ŭ stria sam ideanino M.L. a te n tig a s pri pogrom oj en P olujo eĉ post la m ilito, « kaj en Vieno oni nun povas vidi la judojn fu- g in ta jn el Polujo, ĝ uste al Vieno, la urbo de la m urdista fam ilio. <5u pri la pogrom oj en Polujo an k a ŭ esta s respondeca la skribin to de la artikolo ? ĉ a r e s ta s ja respondeca la tu ta popolo laŭ la opinio de li. »
A liaj leteroj el A ŭstrio rem em origas pri la dum m ilitaj k a ŝa j kunvenoj de esperan- tistoj, pri persek u tad o k a j are stad o de aŭs tr a j sam ideanoj, p ri m orto de aliaj en kon centrejoj. S am ideano el S alzburg rak o n ta s pri la vizito de juda-pola sam ideano kiu.
leginte la artikolon de sia sam landano en H eroldo n ro 5, indigniĝis k a j konsilis al la grupo p ro testi k o n tra ŭ ĝia publikigo.
E1 M eksiko venis anonim a (pli ĝuste, pseŭdonim a) letero, kie la skribinto, laŭdire mem d evenanta de ju d a j gepraavoj, atenti- g as pri ju d a ŝovinism o k a j pri ĉap itro j en la M alnova T estam ento (E s te r), kie estas ra k o n tite ke judoj, ak irin te povon k a j in
Ĉu ni bojkotu la germanajn kaj aŭstriajn
esperantistojn ?
U nu el la plej dep rim aj fa k to j de hodiaŭ estas la konduto de venkintoj k o n traŭ la venkitoj. Ni k o ndam - s la germ anojn pro ilia m aldeca konduto , 'a ŭ k a j dum la rni lito, sed ŝa jn a s ke la g ig a n ta perdo de am - baŭ : hom aj estaĵo j k a j k u ltu ra j valoroj, estis vana.
Mi mem trav iv is du te ru ra jn ja ro jn en la T ria Regno k a j estis dufoje enkarcerigi- ta. L a deklaro de are sto okazis en la norno de la g erm a n a popolo. Mi perdis senescepte ĉiujn m iain fam ilianojn (patrinon, gefra tojn, geonkloĵn k a j g ekuzojn) en la ger- m a n aj eksterm ejoj. T am en unu ideo helpis min trav iv i ĉion tion, k aj ĝi estis la penso ke iam, k iam la alian can o j venkos (k a j mi neniam dubis p ri tio ), la koncentrejoj k a j la p erfortigo de hom oj finiĝos por ĉiam.
M alfeliĉe la o kazaĵoj m o n tris ion alian ; m i bone povus kom preni ke homoj, kiuj suferas, e s ta s an k o ra ŭ plenaj je m alam o k a j sento de revenĝo. Sed estas tre abom ene esti supera je v e n k ita nacio, k a j estas tre facile agi nun laŭ la nazi-m aniero. Se ni volas doni al la hom aro ideon p ri E speran- tism o, kio certe ne e s ta s tre fac ila tasko, ne sufiĉas paroli p ri E sp era n tism o ; la ĉefa afero esta s agi kiel esperantisto.
Ni devas prikonsideri la problem on tu te k la re sen vualo de am areco k a j ne akcep ti la sintenon : « K ondam nu ilin ĉiujn ! »
N i devas d isvastigi in te r la esp eran tista- ro spiriton de am nestio k a j pardono de p a s in ta j m alam oj.
L a plej g ra v a Ŝanĝo estas, ke ni devas reveni al sento de ko m u n a frateco de la homaro, k a j de la asp iro j de 1’ A tla n tik a Dokum ento.
D ro A. M ILDW U RF, Londono.
fluon ĉe la korteg o de la p ersa reĝo, m ur- dis 75.000 el siaj « m alam ikoj » (paĝo 431 de la E sp e ra n ta eldono). K om preneble, tio p ru v as nenion krom , ke en c e rta j periodoj k a j cirkonstancoj inter ĉiuj popoloj k a j ra- soj povas ekzisti individuoj k a j grupoj, kiuj en senbrida ŝovinism o ne hezitas fa ri kri- m ojn k a j plej k ru ela n sangverŝadon. L a skrib in to tam en era ra s, opiniante ke la ver- kinto de la artikolo en H eroldo n ro 5 estas s-ro M uĉnik. S ro M uĉnik je s en aliaj ga- ze ta j publikigis k elk ajn m alam plenajn el- v erŝaĵojn kiuj en h av as m alv erajn aserto jn p a rte ja m a n ta ŭ pli ol dek ja ro j re fu tita jn .
K an a d a sam ideano G.C. sk rib as ke « vere e s ta s s tu lta afero kondam ni la tu ta n ger- m an an e sp eran tistaro n pro la krim oj fari- ta j de la faŝisto j ».
B rita sam ideano R.Sc. nom as la a rtik o - lon en n ro 5 « n aŭ z ig a » k a j konfesas ke pro tiu artik o io li koleris ne k o n tra ŭ ĝia aŭtoro, kies sinteno e s ta s kom prenebla, eĉ pardonebla, sed k o n tra ŭ la red a k to ro : «Tio d etru is m ian intereson pri Heroldo, k a j la sek v in ta jn ekzem plerojn m i eĉ ne elkover- tigis. P re sk a ŭ hazarde, kiam m i tra rig a r- dis n ron 10, m i legis ĝoje vian klarig o n k a j povis rehavi la ideon pri vi, kiun m i k a p tis en aprilo 1931. » (Tiam s-ro R.Sc. persone ko n atiĝ is ku n n ia red a k to ro en Kolonjo.)
A lia b rita sam ideano ne ap ro b as la opi- nion de la ju d a polo sed ta m en opinias ke ni « prav e agis, p ublikigante ĝin ».
E ĉ venis al ni, ĉiam pri la sam a tem o, letero de al ni bone k o n a ta sam ideano el la Pacifiko, su b sk rib ita per la pseŭdonim o «So- vaĝulo». Li sk rib a s la jenon : « K vankam la nom o .G erm ano’ estos dum tre longe ne tre bona rekom endo, eĉ m alpli ol de post ilia a n ta ŭ la s ta m ilitego, ŝa jn a s al mi, ke neniu, kiu volas ag i laŭ la idealoj de Es- perantism o, rifuzos ak c ep ti germ anon, kiu m o n tra s inklinon konduti kiel civilizita ho- mo Sed ĉu s ro S tu rm er bonvolos k la rig i por ni, k iam k a j kiel ,aliaj potencaj nacioĵ rifuzis al G erm anujo rangon k aj p ro fito n ’ ? Kiun la n g o n ili celas ? »
Tiel ni povus d aŭ rig i la e k s tra k to jn el leteroj p ri la rila to j al g erm a n a j esperan- tistoj, leteroj de diverslandaj gesam ideanoj kiuj, k v an k a m kom p ren an te liajn m otivojn k a j kon d am n an te la k rim ojn fa rita jn de germ anoj, ne k o n sen tas kun la konkludo de la ju d a pola sam lingvano.
K elkajn el la ricevitaj leteroj ni publiki- gos kom plete : krom tiu ja m c itita de D-ro M ildwurf, du el F rancujo, k a j unu el N eder- lando kiu la sta , konsidere al la nu n tem p aj cirkonstancoj, ŝa jn as al ni esti v e rk ita en sufiĉe o b jektiva m aniero. Sed a n taŭ e oni perm esu al ni an k o ra ŭ k e lk a jn rim a rk i- gojn. Oni ja konsentos ke, ap erig in te Herol- dor. en G erm anujo ĝis ĝ ia m alperm eso fare de la G estapo en som ero 1936, ni su- fiĉe bone konis la tia m a n g erm a n an espe- ran tista ro n . S urbaze de tiu j niaj p ro p ra j scioj k a j spertoj ni povas ku n kom petente- co d ek lari ke, je m inim um e 90 procentoj, la germ a n a esperantistaro estis ko n tra ŭ la nacisocialista reĝimo. K aj tio v alidas ne nu r por la tendence m a ld ek stra E speranto-m o- vado sed an k a ŭ por la t.n. « b u rĝ a j » espe- ra n tisto j rep re z e n tita j en DEB, esperantlin- gve GEA (G erm ana E speranto-A socio).
E k ste re n DEB « alkonform iĝis », « egalŝal- tiĝ is » k a j m ontriĝis lojala. J a ne ekzistis alia ebleco por d aŭrigi la laboron. Sed in- te rn e ĝi re stis fidela al la idealoj de. Za- m enhof. L a « nazi esp eran tisto j » aŭ forlasis n ia n movadon, aŭ aliĝis al nove fon- d ita NDEB, tio signifis N acisocialista Ger- m an a E sp era n to Movado, k a j pli poste, t.e.
post m alperm eso uzi tiun titolon, N ova G erm ana E speranto-M ovado. P ri ia m aĵ m em broj de N D EB oni do estu singarda, sed la ce te ra jn g erm a n ajn e sp eran tisto jn oni ĝenerale povas fidi kiel v era jn sam idea- nojn, eĉ se iu a ŭ a lia el ili, devigite, mem- briĝis al la n. s. partio.
C etere, la n.-s. reĝim o estis en G erm anujo laŭ leĝ a », k a j en la kom enco ĝi sciis per belaj frazoj k a j sloganoj ( « ĉiuj por unu,
Kial naskiĝis kaj disvolviĝis la faŝismo ?
(E l « R enovigo ».)
E1 d iversaj fontoj mi eksciis, ke eĉ in te r esp eran tisto j tro v iĝ a s uloj, kiuj m alam egas senescepte ĉiujn germ anojn ; sekve, eĉ siaĵn sam ideanojn » el G erm anio. E vidente tia j m alam an to j ne k a p a b la s kom preni, k ial la dem agogaj nacisocialistoj sukcesis influi la m enson de la plim ulto el la germ anoj.
U nue, konvenas ne m a laten ti la fakton, ke la iniciatin to de I’ faŝism o ne estis la aŭ stro H itler, sed la italo Mussolini. K aj kial li sukcesis ak iri la regadon en Italio ?
P o r ĝ u ste respondi tiun dem andon, nece- sas m em ori, ke en la m ondm ilito unue Italio (k a j Ja p a n io ) estis alian c iĝ in ta ku n Britio, F ra n cio ktp. Sed en la p ac k o n tra k to j ĝiaj petoj estis g ra n d p a rte m a la te n ta ta j, k a j pro tio okazis g ra n d a elreviĝo ĉe la ita la popo- lo.
Ne eblas en ĉi tiu a rtik o leto m encii la petojn de la ita la re g ista ro tia m a Sed sufiĉas scii, k a j ne forgesi, ke Italio estas superloĝata lando, m a lriĉa je n a tu ra j k ru - daĵoj. Oni prezentu al si, ke 45 m ilionoj da italoj devas vivi su r areo je 312.000 kva- d ra ta j kilom etroj. A liflanke, ne m alaten- te n d a e s ta s la fakto, ke en m u ltaj ne den- se lo ĝ a taj landoj estis s ta rig a ta j lim igoj al la enm igrado. Tial M ussolini havis tre bo- n an grundon por sia agitado.
Nu, G erm anio sam e estas superloĝata : tie 70 m ilionoj da hom oj disponas m alpli g ra n d a n terito rio n ol la 42 milionoj da fra n - coj.
Sim iian k o n stato n oni povas fa ri p ri Ja - panio, k a j el tio deduktiĝas, k e tiu j tri su- perloĝataj landoj pli bezonas koloniojn ol Britio, F ra n cio k a j Usono. K iam se n an ta ŭ - ju ĝ e oni fro n ta s al tiu j fak to j, tia m k la re a p e ra s unu el la ĉefaj kaŭzoj de la naskiĝo k aj elvolviĝo de la nigra, b ru n a k a j flav a faŝism oj. K aj mi estas firm e k onvinkita ke, se ekzistu s en la t.n. d em o k ra taj landoj
unu por ĉiuj » k tp .), eĉ per kvazaŭ-pacifis ta j paroladoj de la F u re ro k a i liaj kunuloj, kam ufli siajn plej m albonajn intencojn. Ĝiaj v era j intencoj riveliĝis n u r pli poste, preci- pe post tiu o rg an iz ita « spontanea popola k o le re g o » k o n tra ŭ la judoj kaj, ank o raŭ pli klare, post la hontinda vortrom po de la F urero, kiam li — ap en aŭ deklarinte ke li
« ne volas ĉehojn » — v asaligis Slovakion k a j « en p o ŝ ig is» la tu ta n Bohemion k a j Moravion. P o st tiu j h ontindaj k rim agoj ja devis fa riĝ i k lare, ke la nacisocialism o pu ŝos la m ondon en novan m iliton k a j G erm a nujon en la pereon, a n k a ŭ al ĉiu germ ano, eĉ se li — eble p er n u ra voĉdono p er « jes » por ne o bstrukci tiu jn klopodojn de la reĝi mo, k iujn li opiniis u tilaj por G erm anujo k a j eventuale an k a ŭ por la mondo — ĝis tia m rila tis al tiu reĝim o kiel lojala ŝ ta ta no al sia laŭleĝa registaro.
Kiel post la anekso de Bohemio k a j Mo- ravio oni ne povis alie atendi, la nacisocia- lismo elektis kie! venontan viktim on Polu- jon ; sed tia m la mondo ja m ne restis pa- siva, k a j disvolviĝis tiu senekzem pia dra- mo kiu kom enciĝis en som ero 1939, k a j kiee la s ta a k to a n k o ra ŭ ne e s ta s finludita.
G erm anujo, k a j a n k a ŭ la g erm a n a j es peran tisto j, nun su fe ra s pro la te ru ra kulpo de siaj gvidintoj. Tio esta s tu te n a tu ra konsekvenco de la malbonago. ŝ a jn a s ke m u ltaj germ anoj, eĉ m u ltaj g erm a n aj es- p era n tisto j, tion ne kom prenas. Ili — t.e, m ultaj, ne ĉiuj — opinias ke Ia eksterlan- do, precipe la venkintoj, ja m denove vivas en no rm alaj cirkonstancoj, k a j ke oni in- tence su ferig a s G erm anujon por puni ĝin aŭ, kio estas eĉ pli n aiv a opinio, ke oni m al- sa tig a s k a j fro stig a s g erm anojn sim ple pro tio ke ili « perdis la m iliton ». Ilin instrui pri la efe k tiv a situacio, k a j pri la nuntem - paj nebonaj cirkonstancoj en la mondo, eĉ en la plim ulto de 1’ v en k in taj landoj, estas g rav a ta sk o por la alilan d aj sam ideanoj nun, k iam al g erm anoj en ĉiuj zonoj jam esta s oficiale perm esite korespondi en Es- peranto.
Ni ne volas fini nian superrigardon, ne m enciinte an k o ra ŭ k elk ajn citaĵo jn el letero de la a ŭ to ro de 1’ artik o lo en n ro 5 mem, letero kiu atin g is nin kiel unu el la la sta j leteroj ricev itaj pri la p r itr a k ta ta temo. «Vi skribis pri denseco de la g erm a n a loĝan- taro. (E n n-ro 10.) Sed ĉu la sam on ne predikis la H itler-G oebbels propagando ? » Jes, vere, la H itler-G oebbels-propagando sciis eluzi la fa k to n por sia j k rim a j cela- doj. Sed la fa k to m em ja ekzistas, k a j oni ne fo rig as ĝin p er ignorado.
La aŭ to ro de 1’ artik o lo en n ro 5 kon- klude sk rib a s la jenon : « M algraŭ la fak - to, ke p resk a ŭ neniu subtenis la artikolon p ri la rilato al g e rm a n a ĵ esp eran tisto j, es- ta s m u ltaj sam ideanoj, sam o p in ian taĵ kiel mi. (L a rice v ita j leteroj ta m en pruvis la malon. — R e d .) Oni povas fa ri escepton n u r por tiuj, kiuj p ruvos sian konform an sintenadon dum la H itler-regado. » N u do, kiam oni volas koncedi esceptojn, la afero ŝa jn as al ni ja m duone en ordo. K un efek- tiv a j m ilitkrim uloj, eĉ se ili hazarde estas esperantistoj, ni ne havu plu sam ideanaĵn rilatojn, a n k a ŭ ni konsentas, k a j ni eĉ pro- ponas kom preni la « m ilit k r im e c o n » en plej v a s ta senco ; ekz. por esti m alin d a je sa- m ideaneca tra k ta d o , ne estas necese, esti m urdinto aŭ ŝtelinto en la servo de 1’ fa- ŝismo, sed sufiĉas, se iu tro evidente perfidis la idealojn de Zam enhof, por ke ni tu te ra jte k a j prav e rifuzu rila ti k u n li kiel sam idea- noj. Sed tiu j esta s la esceptoj; la g ra n d a pli- m ulto de 1’ g erm a n a j esperantistoj, ni ripe- tas, ne a p a rte n a s al tiu k ategorio sed ili estis nepre k o n traŭ n a ziista j.
A1 la a ŭ to ro de 1’ artik o lo en n-ro 5 ni rekom endas an k a ŭ legadon de artikolo de E. L anti, la fondinto de SAT, en « Reno vigo », aŭg. 1946 : « Kial naskiĝis k aj dis volviĝis la faŝism o ? » <3i estas unu el liaj la sta j artikoloj, kiuj ap e ris a n ta ŭ la m orto de la fa m a sam ideano, k a j an k a ŭ ĝin ni re- p resas ĉi sekve.
sim ilaj kaŭzoj, tie an k a ŭ ap eru s dem agogoj el la speco de M ussolini k a j H itler, kiuj sukcesus ak iri la regadon.
E s ta s m ensoge aserti, ke la g erm ana, ita la k a j ja p a n a popoloj e s ta s pli m ilitem aj ol aliaj. L a H istorio p ru v as ke, dum la la sta j jarcen to j, la nacioj, kiuj plej ofte mi- litis, estas B ritio k a j Francio.
— Sed Belgio k a j N ederlando estas an- k a ŭ su p e rlo ĝ a ta j landoj, k aj ta m en tie ne ekregis faŝisto j ...
— Jes, sed la u nua landeto posedas en A friko kolonion je 2.385.120 kv. kilom etroj, k aj la dua koloniojn je 1.900.000 kv. km.
en Oriento.
K aj kiam oni p rezen tas al si, ke tu ta kontinento, kiel A ŭstralio, ekzem ple, ha vas n u r 8 m ilionojn da loĝantoj, tia m oni povas facile kom preni, ke tia sta to nenor- m ala, kom pare al Eŭropo, Ĝinio k a j Ja p a- nio, en ten as m ilitĝerm ojn.
N eniam regos d a ŭ ra paco sur n ia plane- do, ĝis ties n a tu ra j riĉaĵoi estos dispone al Ĉiuj te ra n o j senescepte ; aiivorte, ĝis ek zistos m ondm astrum ado, t.e. sennacieca mondo.
P ovas esti, ke eĉ in te r la SAT anoj esta s kelkaj, kiuj m a lam as la germ anojn. Se ili tro v iĝ a s en Holando, ekzem ple, al tiu j mi d iras : « ĉ u do vi ne scias, ke sam e indo- nezoj m a lam as la holandanojn ? »
A lm enaŭ, koncerne m in, se iam mi ha- vos denove la okazon k o n ta k ti ku n malno- vaj SAT -anoj el Germ anio, esta s tu te certe, ke tia m kun ega ĝojo k a j fo rta emocio mi prem egos al ili la m anojn ...
E. LANTI, Meksiko.
Bim. de red. — L astm om ente ni devis, pro tro a m aterialo, rezigni en la hodiaŭa num ero la publikigon de p lu raj leteroj. Sed, ĉa r ili ja m estis k om postitaj, k a j an k a ŭ por konklude rondigi la bildon, ni publiki- gos ilin sen plua kom ento en la sekvonta num ero, per tio provizore finonte la tra k - tadon de tiu ĉi temo.
15 M arto 1947 Heroldo de Esperanto N-ro 6 (1065) paĝo 3
Arja paralogismo
(Fino.i
Arjanismo kaj rasa pureco estas ne pli ol danĝeraj mitoj, kaj milit- krioj je « rasa kontrolo » aŭ « rasa milito anstataŭ klasa milito » estas nur travideblaj ruzaĵoj por la pro- tekto de socia malegaleco kaj klas- interesoj.
Granda parto de la moderna scien- co evoluis el superstiĉoj de antikvaj tempoj aŭ de la Meza Epoko. Medici- no kaj alĥemio estas bone konataj ekzemploj. La plej nova kaj plej stranga « scienco », la « rasa teorio » de la germanaj nacisocialistoj, ha- vas similajn originojn. Ĝi baziĝas sur la epok-malnova politika tezo, ke la homaro estas dividita je superaj kaj malsuperaj rasoj kaj klasoj, Spar- tanoj kaj Helotoj, patricianoj kaj ple- bejanoj, mastro- kaj sklavrasoj. La esenco de la « rasa teorio » estas, ke ĉiuj esencaj akiraĵoj de la homaro estas atribuataj al unu sola raso, la norda raso, kiu « memkompreneble » estas reprezentata en sia pura formo en la germana popolo.
Samtempe la aristokrataro de la tuta mondo estas iagrade « norda », kaj ĉiuj grandaj artistoj, filozofoj, statistoj apartenas al ĉi tiu raso, kies pli fruaj branĉoj kreis la grekan kaj romanan civilizojn, poste daŭri- gitajn de la normana, franca, hispa- na kaj angla civilizoj. La lulilo de la norda raso, laŭ tiu stranga doktrino, estis ie en Norda Germanujo ; ĝiaj neprezentantoj estas altkreskaj, mal- ŭikaj, longkapaj, bluokulaj kaj blond- haraj. La malsuperaj rasoj, aliflanke, estas m algrandstaturaj, rondkapaj, kun malhelaj okuloj kaj haroj.
Origine la vorto « arjo » estis in- tencita kiel kolektiva nomo por la Popoloj de germana origino ; sed Poste, pro politikaj kaŭzoj, oni in- kludis la italojn, francojn, hispanojn, hungarojn, slavojn kaj turkojn, kaj eĉ ĉinojn kaj japanojn.
La advokatoj de la teorio de la
« norda » raso kaj « arjanismo » aser- tas, ke la judoj estas malsupera raso.
Sed la mondo de senantaŭjuĝa scien- co diras, ke en Eŭropo tute ne ekzis- tas homogenaj rasoj. Konsekvence, la judoj ne povas esti prijuĝataj kiel
fŭ a o , n c k e s t a s e b le a t r i b u l a l ili r a -
sajn kvalitojn. Fakte ili ne posedas specifajn rasajn kvalitojn aŭ tenden- cojn. Oni pretendas, ke judoj emi- nente asociiĝis kun komunismo. Sed ili kreis ne nur Trotsky, sed ankaŭ Disraeli, el kio aliaj antisemitoj de- duktis la kulpigon, ke judoj subtenas kapitalistan internacion. La vero es' tas, ke ekzistas inter la judoj ĉiuj specoj de homoj, altrespektindaj bankistoj kiel ankaŭ trompistoj, bon- larantoj de la homaro kiel L. L. Za- rnenhof, aŭ Paŭlo Ehrlich, la eltio- vinto de Salvarsan, sed ankaŭ bru- aJ banditoj. Tio pruvas fine, ke la judoj ne havas specifajn rasajn sed uur homajn — eĉ tre homajn — kva- ptojn, tiajn kiajn oni trovas ankaŭ Uĵter angloj, francoj, amerikanoj kaj aI*aj popoloj de la mondo.
Ni esperantistoj abomenas rasajn Persekutojn, kaj ni neniam subskri- oos la doktrinojn. kiuj asertas la mal- superecon de iu aparta religie aŭ casa sekcio. La esperantistaro estas kunmetita el multaj rasoj, multr.j re- ugl°j, multaj koloroj kaj multaj lin- gv°j, kaj estas nia fiero, ke ti u va- leco d e Aras°J kaJ uehgioj ekzistas kondiĉoj de amikeco kaj egaleco.
a esperantistaro fariĝis granda kaj
L
e.nca kolekto de popoloj, ĉar ili in- rn iatas libere sur la bazo de egale- o de stato kaj oportuneco.
La esperantistaro havas la intere- n je nuligo de rasa persekuto, kie Jn ,.unkcias ĝia abomena kaj diabla hnf , ' Tio estas Parto de Zamen-
? ° a kaJ nia ideo. Fakte, de post la d >? 7 klam la nacisocialistoj levis lnlr;°5tnnon de raso al la eminenta trin r kredo, la neo de rasdok-
N i
ari®ls la cefa parto de nia ideo.
v ir in n
r ° las dlstingi inter viro kaj
la k n in
aj sPeciale inter infanoj, laŭ de
ili . l-° d® llla kaŭto aŭ la formo en
if .Ĵ i k r a n i ° a uia sango kiu fluas trinnnJdVeJnOJ’ ^ 1 konsideras la dok- tan n. n6 r^ Sa distlngo kiel plej cer- co N?Ĥ nt! COn, de Prim ltlva brute- ner.> ° eatas declde volemaj, mala- Ciu g«l gm dC a surfaco de la tero.
/ . al a proceduro estus rigardata krnl falsigo de la interna ideo
Letero el Hungarujo
Hungara junularo laboras por rekonstruado. — 500 junuloj al la Jamboreo!
Hungara liberecbatalo jam antaŭ 100 jaroj.
La hungara junularo denove forte- ge laboras por rekonstrui la elrabi- tan kaj parte detruitan landon. Ĉef- urbaj junuloj iris, kiel labortaĉmen- toj, por helpi elminigi karbojn, en karbminejon; aliaj eklaboras por hel- pi rekonstruan laboron en Jugosla- vio, por labori en kamparo. Junula- raj societoj partoprenas en vilaĝana laboro. Fondiĝis novaj mastrumadaj kaj universitataj ĉeflernejoj kaj hej- moj por malriĉa junularo metiista kaj vilaĝana. Oni serĉas amikan in- terrilaton kun la najbarlanda junu- laro, kun la jugoslava kaj rumana oni jam sukcesis.
La skoltaro pretiĝas partopreni per 500 junuloj en la ĵamboreo 1947 en Francujo, kaj multaj el ili lernas Esperanton por interkompreniĝi kaj korespondi. La Skolta Esperanto- Eondo en urbo Szeged nun festis sian 15-jaran ekzistadon.
La junularo ankaŭ deziras aktive partopreni en 1948 ĉe la jubileaj fes- toj de la hungara liberecmilito, kiu okazis en 1848 kontraŭ la aŭstro-ger- mana imperiestra regado, liberigan-
O ficiala stampo kun Esperanto-teksto okaze de Flandra Esp.-Kongreso.
Okaze de la 12 a K ongreso de P la n d ra Ligo E sp e ra n tista en M echelen, je pente- kosto 1947, estas eldonota speciala memo- rig a k arto . Ĝi surhavos ko n traŭ tu b erk u lo - zan poŝtm arkon, kiu fig u ra s la blazonŝil- don de M echelen. Krom e, la poŝtoficejo per- mesis, n u r okaze de la Kongreso, la uzon de a p a r ta stam pilo k u n E sp e ra n ta teksto.
Oni povas ja m nun m endi tia jn k arto jn , k iu jn la k o n g resa k o m itato poste havigos al la m endintoj. L a eldonkvanto ne e s ta s gran d a, k a j la m endoj estos n o ta ta j laŭ la alvendato. ĉ iu ekzem plero k o sta s unu res- pond kuponon. A dreso : D-ro T. V an Gin- dertaelen, Leopoldstr. 95 E, M echelen (Bel- g ujo).
Esperanto-ekzamenoj en Nederlando.
E n 1946 estas ek zam en itaj 177 kan d id ato j por diplom o A (sukcesis 128), k a j 28 kan- didatoj por B (sukcesis 20). Dum la nuna ja ro okazos ekzam enoj por A k a j B : la 15.5. en A m sterdam k a j G roningen, la 7.6. e n E in d h o v e n , la 28.6. e n R otte rd u m , la 8.11. en U trecht. K andidatoj anoncu sin 6 sem ajnojn a n ta ŭ la ekzam enoj ĉe la sek retariin o de la E k zam en a Komisiono, f-ino H. M. M ulder, Z ilverm eeuw straat 29, Badhoevedorp, N.H. L a m inistro por edu- kado nom is kiel ŝ ta ta n delegiton p or la E sp eranto-ekzam enoj s-ron Drs. J.v. Andel, inspektoron de liceoj.
Kursanoj kunportas lignon por hejti kursejon.
Kiom g ra n d a denove e s ta s la entuziasm o por nia afe ro ĉe m alnovaj k a j novaj sam ide- anoj en G erm anujo, oni ekscias el letero d ire k tita al ni de la E sp eran to -g ru p o « La- boro », S chliessfach 51, en A u gsburg 3, Ba- vario, USA Zono, G erm anujo :
« N ia m ovado devas m arŝi an taŭ e n m al- g ra ŭ ĉio k a j ĉ ia m alhelpaĵo ... Ni gvidas kurso jn sen ia lernolibro, ĉio m ankas, tam er, nia grupo nom bras de unu ja ro 110 gem em - brojn d a n k ’ al nia in ten sa varbado ... La m izero estas granda, k a j ejoj m ankas, an- k a ŭ karb o j por h ejti la ĉam brojn, sed ĉiu le rn a n to k u n p o rta s lignaĵon, tia m a n iere ni venkas ĉion. »
M ankas al la m em broj k a j k u rsan o j an- k aŭ korespondantoj. Do, sendu p o ŝtk a rto jn k aj leterojn al supre c itita adreso ; oni re- spondos en E speranto, fine p e rm e sita ofi- ciale.
« Komun »,
la plej nova « lingvo internacia ».
Sub la titolo « Denove provo pri inter- n ac ia lin g v o » oni povas legi jen an infor- mon en la 29 a num ero de ĉehoslovaka ta g ĵu rn a lo « Svobodne Slovo » :
E n P ra h a eldonis P. Musil lernolibron de lingvo KOMUN, kiu esta s ĵa m la sesa provo pri kreado de facila in te rk o n atiĝ a
rim edo internacia. H.K.
Prof. Eduard Jung forpasis.
E n m aljunulejo Z arep ta en D orlisheim (P ra n c u jo ) fo rp a sis n ia m u ltja ra sam idea- no, kunlaborinto, dum viva abonanto k a j am iko E d u ard Ju n g , eksprofesoro de la S tra sb u rg a U niversitato. N i persone kona- tiĝ is kun li okaze de vojaĝo al Vieno. T iam nia red a k to ro estis sid a n ta sola ĉe tab lo en stacidom a aten d ejo en Linz. Venis sinjoro dem andante, ĉu estas p erm esite preni lokon ĉe la sa m a tablo, k a j sekvis sinprezento :
« J u n g ! » « A n k aŭ J u n g ! » R ezultiĝis el- k o ra ridado k a j vigla konversacio, k a j de tia m ni ofte interkorespondis. A n k o raŭ en aŭ g u sto p a s in tja ra ni ricevis leteron de la k a r a profesoro, en kiu li sk rib is : « P o r 83-jarulo m ia sano e s ta s sufiĉe bona, » k a j li prom esis sendi novan k u n lab o raĵo n por Heroldo. Sed tiun prom eson li ja m ne po- vis plenum i. De lia filo, D ro R obert Jung, ni ricevis la inform on ke la p a tro tran k v ile transdorm is. K un la fam ilio an k a ŭ ni fune- b ra s pri la k a r a m ortinto.
te jam tiam la popolon el servuteco kaj donante konstitucion al la lan- do. Tiam gvidis la landon la mond- fama gubernatoro Kossuth. Jam tiam montris la hungara popolo, ke ĝi es- tas liberama kaj kuraĝe luktas por la libereco de malgrandaj popoloj. La sekvintan jaron la aŭstroj per rusa milita helpo venkis la hungararon.
Sed nun denove fondiĝis la libera, de- mokrata Hungarujo, kiu etendas pa- can manon por kunlabori kun ĉiuj popoloj de la mondo. Eĉ konspiro de kelkaj oficiroj ne povis ekskui la hungaran respublikon.
La jubileaj centjarfestoj donos okazon al la junularo, voki la helpon de la najbarlanda junularo, por reci- proki la helpon de hungaraj junuloj, kiun ili faras en Jugoslavio kaj ali- loke. Ili esperas fari grandan parton de nova Danuba-Tisa kanalo. Oka- zos grandaj ekspozicioj, historiaj fes- toj, muzikaj kaj dramaj prezentadoj, sportkonkursoj kaj danubvala konfe- renco. La festoj donos bonan okazon por uzi ankaŭ Esperanton kun la eksterlanda vizitantaro. N.V.
Radiaro (« Radar »).
A1 scivola kunleganto de Heroldo (n-ro 1061).
« R a d a r » ne ta ŭ g a s por ni, esp eran tis- ta ro ; tia l ml a ro g a s sugesti ke oni nomu tiun elpensitajn laŭ Zam enhofa logiko « R a- diaro ». R a d ia ro ŝ a jn a s al m i ta ŭ g a vortc por priskribi la m aŝinaron, kiu k v azaŭ laŭ magio povas vidi, averti, gvidi p er rad io j : Radioj de sonoj, radioj de lum o a g a s kom - bine su r fotoĉeloj ; per kom bino de am plifi- kado la elsenditaj radioj redonas m ezure- blajn eKojn ; per kunigo de sonaj k a j lum aj efikoj ĉi tiu fa k to fa riĝ is ĉiu tag e a p lik a ta afero dum la m ilito k a j estis la ĉefa kaŭzo de la m alsukceso de su b m a ra m ilitado.
ŝipoj, p o rta n ta j radiarilo jn , t r a la m al- lumoj de nokto, aŭ nebulo, a ŭ neĝo- aŭ fum skrenoj tu j estis sciig itaj p ri la apu- deco de ĉiaj a liaj ŝipoj, aŭ eĉ de iaj objek- to j : tu j aŭ to m ate reg istriĝ is ilia distanco, formo, m ezuro kaj, post identigo per hom a helpo, n u r estis necese prem i butonon, kaj a ŭ la kanono, a ŭ la ŝipo, aŭ to m ate k aj senerare sekvis la objekton, ĝis ĝi estis k a p tita aŭ, se dezirate, fo rp a fita de en la m aro aŭ ĉielo. Unu a n g la a rtile ria baterio, d an k ’ al helpo de knabinoj ĉe radiariloj, eksplodigis 57 vizitontajn aeroplanojn en la aero, m alg raŭ klopodoj senefikigi la rad ia ron. A eroplanoj k a j m a ra j ŝipoj tu te ne povis surprizi iun, post elpenso de radiarilo.
Feliĉe tiu elpensaĵo nun h av a s pacajn uzojn. ŝipoj, ek ip ita j p er rad ia ro k a j la plej m u ltaj nuntem pe e s ta s provizitaj aŭ provizotaj per ĝi — , p er senhom aj oku loj aŭ oreloj povas esti a v e rta ta j pri apu- deco de aliaj ŝipoj aŭ objektoj ; oni povas eniri havenojn, riverojn ktp., ev itante ro- kojn aŭ aliajn d anĝeraĵojn, eĉ dum nebulo aŭ a lia netravideblaĵo. S avboatoj serĉas d ifek titajn ŝipojn k a j revenas al lando per radiaro. Oni povas m ezuri la proksim econ de steloj, planedoj ktp. k a j iliajn moviĝojn.
P ak te , la pactem paj aplikm anieroj de ra- diaro e s ta s an k o ra ŭ « en la infanŝuoj », tam en ja m tro v a s ta j por povi esti pri- sk rib a ta j eĉ sur k v a r paĝoj, do en tu ta num ero de Heroldo.
R A D IA R ISTIN O 1940 1945.
Parolas la leganto
ALARMO ! ! !
De k elk aj ta g o j la fra n c a j gazetoj anon cas ke ia fab rikado de atom bom boj ĉesis esti sek reto ĉe la rusoj, k a j la popolaj « pro- fetoj » ja m m alkaŝe a s e rta s ke « prom ena d o » de ato m aj ra k e to j in te r Moskvo k aj N ovjorko e s ta s neevitebla. ĉ a r Eŭropo tro- vigas en la mezo de tiu « sporto », ĝiaj lo- ĝantoj profitos el tiu sen p ag a spektaklo, ĉu ne ?
K elkaj hom oj povas dubi p ri tiu « blu- f o », sam e kiel aliaj dubis pri la efiko de flu g a n ta j b o m bardfortikaĵoj ; sed hodiaŭ mem (4.2.47) la Radio insinuas (subkom - pren ig as) siavice ke la vojaĝo de 1’ an g laj gereĝoj al S udafriko celas ne nu r prom e- nigi ilin, sed precipe sondi tie la grundon por ev en tu ala rifuĝo de la g ra c ia Krono k aj Kompanio, ĉ a r Ia tra je k to de la es- to n ta j ra k e to j ne estos en tiu direkto. Mi persone ne dubas p ri la duobla celo de tiu a g ra b la prom eno, sed mi m in dem andas, kien « ni » devos iri por serĉi rifuĝon ? ! La aŭ g u ro e s ta s tr e sim ptom a, k a j mi ja m ĵalu zas la feliĉajn negrojn. L a vojo ja m es- ta s tu te in d ik a ta , sam e kiel Usono estis la indik ita vojo (t.e. la rifu ĝ ejo ) dum la ini- ciatoj de 1938-1939.
A. SOARES, Parizo.
« K E L K A J F R A N C A J FRA ZOJ. » La Boy S couts’ A ssociation (knabskol- ta asocio) p retig as ĵam boreon, kiu okazos dum aŭ g u sto ie en F ran cu jo . Ĵam boreo estas, kiel vl eble scias, g ra n d a kunveno dc skoltoj, rep rez en ta n to j el ĉiu j landoj. Ci
Naturdemandoj.
E sta s birdo — m egapodo aŭ « grandpie- dulo » — kiu k ap a b la s p rep a ri neston por dem eti ovojn, k o n stru ita n kiel tom ba mo num ento, ofte tri m etrojn altan, kiu pro- porcias al la birdo proksim um e kiel povas proporcii egipta piram ido al homo. P o st de- m eto de la ovoj, la m egapodo fo rla sa s la g ig a n ta n konstruaĵon s ta rig ita n por la ida- ro, kiu naskiĝas ja m p re ta al flugado, ne- bezonante la g epatrojn. Tiu birdo do plenu m as tiun g randegan laboron por idoj, kiujn ĝi neniam vidos k a j kiu jn vidi ĝi neniam klopodas. Kial ĝi fa ra s tion, se la idoj tu j post sia naskiĝo forflugos ?
L a inoj de iuj papilioj elŝiras la h aro jn de sia j abdom enoj por havigi varm an kaj delik atan liton, en kiun ili dem etas siajn ovojn. Sed ili e s ta s d estin itaj neniam vidi siajn idojn, ĉar la p atrin o j m o rta s tu j post dem eto de la ovoj. Kial ili tion fa ra s ?
L a inoj de m u lteg aj insektoj paralizas, m o rtig as k a j sekcas aliajn insektojn, ne por ilin m anĝi, sed por p retig i m anĝaĵon al siaj idaroj ; k a j poste ? Cu la p atrin o j jam scias ĝin ? Kial ili tion fa ra s ? Cu ili es ta s kiel m aŝinetoj ? Cu oni n ask a s idojn, por ke la patrino estu k o n ten ta ilin ne vidi ? C erte, ankaŭ se la patrin o ilin ne vidos, ne tro gravas, ĉ a r povas esti, ke tlo ne taŭ gus al la idoj ; sed ĉu ili n ask a s idojn, por ke alm enaŭ la p a tro ilin vidu ? Eĉ ne !
M ultaj viraj insektoj, post la pariĝo, ne h av a s plu in terrilato n kun tiu j kiuj poste povos naskiĝi. V iraj m ajsk arab o j, kiel mul ta j aliaj insektoj, m o rta s tu j, post kiam la ovoj estas dem etitaj. P ra k tik a sed severega N a tu ro : tio, kio por io ta ŭ g as, estas bona, la ce te ra — for ! Kiu ne a p a rte n a s al la sceno, foriru ! L a m ajskarabidoj, k a j aliaj insektoj, ĵus n ask iĝ in ta j, ne bezonas asis tadon de gepatroj. Cefa graveco esta s ke ili naskiĝu, vivu k a j rep roduktiĝu ; tion postulas la N aturo, ĉ a r ĝi ĉion organizis en tiu m aniero.
O fte okazas ke birdoj m a n ĝ as insektojn, k a j a n k a ŭ la birdoj esta s k re ita j de la N a tu ro k a j de ĝi organ izitaj. Sed tiukaze:
ĉu la insektoj n ask iĝ is por la birdoj ? La birdoj, siaflanke, e s ta s m a n ĝ a ta j de rabo- birdoj, de homoj k a j de serpentoj. Cu do oni fa ra s ĉion por la rabobirdoj, la homoj k a j la serpentoj ? Eĉ ne ! ĉ iu j m anĝus sin reciproke k aĵ ĉene ...
Laŭ sk rib aĵo j de A. CA M PA NILE E sp era n tig is C. RONCOLINI.
Problemo eksterkonkursa.
Ĉu vi kapablos solvi ĝin ?
S ano J.K. Slade, S outham pton, sendis al ni la je n an problem on :
Viro rem as k o n traŭ flu e su r rivero ĝis unu kilom etro for de sia eltrpunkto. Tie li ren k o n ta s botelon flo san tan sur la rivero, L a viro rem as dum pluaj dek m inutoj kaj, tu rn in te la boaton sen m alŝparo de tem po’
rem as m alsupren k a j a tin g a s la boteion ĉe la p u nkto de sia eliro. Kiun rapidecon ha vis la rivero ?
Bonvolu noti ke, kvankam ĝi h av a s lu aspekton de alg eb ra problemo, tiu ĉi pro- blemo ta m en estas solvebla sen papero, p er n u ra pripensado. La solvon ni publiki gos en la venonta num ero.
RIDO SANIG AS
P R IP E N S IG A FAKTO.
AI an a lfab e ta m alliberulo en Usono oni in stru is legi kaj skribi. F ininte sian punon, li fo rlasis la m alliberejon. Sed ne longe daŭ ris lia libereco. N un li denove tro v iĝ a s en la m alliberejo — pro falsigo de subskriboj!
H ITLER A ARMEO E N 1944.
« F u re ro » inspektas a rtile ria n pozicion.
L a kanono estas se rv a ta de dek viroj, an- s ta ta ŭ de dek-du. F u re ro kolere dem andas la serĝenton :
Kie estas la du m a n k a n ta j viroj ? F orperm ese, m ia F urero.
Kio ? Forperm ese, en ĉi tiu k riza tem po ? K aj pro kiuj m otivoj ?
U nu por sia ora edziĝojubileo, la alia por sia u nua komunio. (VVeekend.)
(Libera Tribuno).
tiu j knaboj plejparte ne scias iun lingvon krom sia propra, k a j sekve ili ne povos vere interparoli unu kun la aliaj. Oni sciigas min, ke la anglaj skoltoj lernos « k elk ajn fra n ca jn frazojn » a n ta ŭ aŭ g u sto ; sed kian esperon ili havos interkom preniĝi kun la skoltoj el Svedujo aŭ D anujo aŭ aliaj lan doĵ, kiuj ankaŭ lernos « k elk ajn fra n ca jn fra zo jn » ?
Cu tio ne estas g ran d e g a ŝanco por Es- peran to ?
Se la kom itato de UNO, ricevante la pet skribon, sciiĝus ke E sp era n to estis u zita de la skoltoj, kaj ke la knaboj bone interkom - preniĝis, tio estus bonega propagando por n ia lingvo. Cu oni ne povus peti la skolt- asociojn en ĉiuj landoj, ke ili in stru ig u la knabojn en E spcranto, por ke ili uzu ĝin kiel intern acian lingvon dum la ĵam boreo ? Mi skribis al la b rita asocio k a j al m iaj skoltam ikoj, kaj mi p etas ke Ia legantoj de Heroldo skribu al sia la n d aj asocioj k a j al siaj skoltam ikoj k aj fa ru la sa m ajn klopo- dojn por n ia lingvo.
L.A. BARROW S, Anglujo.
REUNUIŬO IEL -U E A .
P ro la g rav a rolo, kiun ludis la originala o rganizaĵo en la historio de nia movado, mi kredas, ke la plim ulto de esp eran tisto j kon- tentiĝus, se la nomo de la kunfandiĝo de U EA k a j IE L estu s U niversala E speranto Asocio. L a propono de la K onsilantaro de U E F (F ran c u jo ), t.e. U niversala E speranto- Unio, estas sufiĉe bona, sed la ĉefliteroj ne esta s tiel flue elparoleblaĵ kiel tiu j de UEA.
C.D.A. CA PP, Londonoi
