Eldono: Flandra E sp era n to -In stitu to , P, v. H u m b eekstr. S, B russet-W est.
Redakcio-Administracio: T .Jung, Harstefahoekweg 223, Scheveningen, Ned.
Abonkotizo por la kuranta periodo (januiro-septembro 1947 = 9 monatoj):
B elgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere S.50 dol. aŭ 10 angl. Sil.
Anoncetoj : 20 ko m e n cita j vo rto j aŭ m ationgigoj b. fk . SO.— , gld. 1.— ktp.
DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA O RG ANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N - r o 13 (1 0 7 2 ) F O N D IT A E N 1920 —
23-a
J A R K O L E K T O I J u lio 1947Letero el Brazilo okaze de la 60-jafa Jubileo de Esperanto ... -... 1 --- 4r- ...*.... ... ... —
Esperanto pli iorta ol Atombombo
La spirita forto, kiu preparas kaj uzas aŭ ne uzas atombombon, laŭ tia volo, laŭ sia decido, estas pli fofta ol atombombo. kiun ĝi m astras laŭ sia bontrovo.
Kunigante homojn per la perlso tra la mondo, Esperanto konden»as tiun spiritan forton, kiun ankaŭ la parolo, la radio, la preso kunigas kaj gvidas en la limoj de lingvaj regio- noj.
Sekve, Esperanto estas plej grtn- da fortŭ, ĉar ĝi povas gvidi la spiri- tan forton de la homoj por ne uzi ĉiujn aliajn fortojn por detruado, kaj por ilin uzi por la bono de la homaro.
Neniom valoras ĉiuj m ateriaj fpr- toj, sen la spirita forto, kiu ilin uti- ligas.
Per posedo de tuthom ara lingvo, kreante per la samaj libroj, la samaj radio-programoj komune-homan spi- riton, la popoloj jam nenion timos kaj ĉion regos kaj gvidos por la botio, la belo, la harmonio.
Iam mi. aŭskultis paroladon de Hitler per radio. Li paroladis pri la
G r a n d a G e r m a n u ju k a j
ties fortO, kaj ie en la parolado li diris proksi- mume jenon : « Ni posedas la plej bonajn kaj plej multajn armilojn, sed tio neniom valoros een la spirito, kiu devos uzi tiujn m ilitmaŝinojn: nia devo estas krei tiun spiriton. »
Mi malkonektis la radio-ricevilon kaj pripensis tiun aserton. Ĉu ili kre- os tian spiriton ? Ja, ili kreos ĝin per detruado de kontraŭuloj kaj kon- servado nur de siaj samopinianoj. La mondo apartenus al ili en la eston- teco, se tiuj samaj vortoj ĵus diritaj
VERDSTELAJ R A D IO J.
— IE L /U E A atin g is ĝis la fino de aprilo 10.951 m em brojn, k o n tra ŭ 8951 en la fino de aprilo 1946 ; in te r ili tro v iĝ a s 5539 (pa- sin tĵa re 4383) individuaj m em broj.
— Pli ol 250.000 su b skriboj (precize 251.800) por la petsk rib o al UNO estis ko- le k tita j ĝis 8.5.1947. L a k olektado de sub- skriboj daŭ ras.
— Dum la 20-a S A T -K o n g reso en A arhus okazos i.a. in te rn a c la balo k a j tu tta g a ek- sk u rso al H im m elbjerget (tio signffas: Oiel- m onto). L a solena m alferm o e s ta s disaŭ- d ig o ta per radio.
— A ŭ stria E speranto-K ongreso estas a ra n ĝ o ta la 29.-31.8. en K u fstein (Tirolo).
Dum la kongreso okazos la g en e rala j kun- venoj de A ŭ stria E s p e ra n tis ta F ederacio k a j de A ŭ stria Societo de la A m ikoj al E speranto.
— L a n u n ja ra kongreso de pollandaj es- pera n tisto j okazos en Varsovio la 27.-28.9.
Ŭi esto s la dua lan d a kongreso post la milito.
— G erm ana E speranto-K ongreso estas p ro je k tita por la p en tek o staj ta g o j 1948 en M ŭnchen. P e r invito de ek ste rla n d a j ge- sam ideanoj oni klopodos fa ri ĝin kiel eble pleĵ in te re sa k a j varbefika.
— E n 1946, Sveda Esperanto-Federacio nom bris 49 grupojn. P ere de la klubo en M almo onl distrib u is 30.000 Skatolojn da alum etoj kun rek la m te k sto p ri E speranto.
L oterion k u n 10.000 lotoj po kr. 0.50 oni vendis dum tri ta g o j en Stockholm , n e ta g ajn o 1929 kronoĵ. Onl eldonis n ovan sve- d an E ^peranto-ŝlosilon (a p e ris ĝis nun du- cen t m il ekzem pleroĵ).
— L a 17-an H ungaran L andan Esperan- to-K ongreson en Pecs (25.-26.5.) parto p re- nis 300 kongresanoj, in te r ili ek sterla n d aj g p stoj el A ŭ strio k a j B ulgarujo.
— H u n g a ra ubeto P estszentlorinc apud B udapest decidls en k om unum a kunsido de 25.4., doni al unu s tra to n la nom on « Espe- r a n to s tr a to ».
al la tuta mondo ne vekus similan spiriton kontraŭ ilia militemo. Li for- gesis, ke ni ĉiuj aŭskultas lin, kaj li opinias, ke nur germanoj lin aŭdas.
Feliĉe, ne ! Li estas stultulo : li ne komprenas, ke Germanujo estas mal- granda parto de la mondo, kaj la pli granda parto estois kontraŭ li. Miaj pensoj trankviligis min, ĉar per sim- pla kaj severa logiko mi antaŭvidis, ke tia aroganteco estos venkita.
La militego venis, sed la kontraŭa spirito venkis, ĉar ankaŭ ĝi povis krei similajn kaj eĉ pli fortajn armi- lojn en pli granda skalo. La nazia spi- rito preparis la venkon, sed la homa- ra spirito preparis la muZvenkon de la Akso. H itler kalkulis sur la spirito de sia popolo, sed ne kalkulis sur la kontraŭa spirito de Kristanismo, Ju- dismo, Demokratio, Komunismo kaj de aliaj naciismoj. La sumo de tiuj kontraŭaj ismoj naskis pli grandan forton, kiu fine pendigis la nazi- estrojn kaj militkrimulojn.
La leciono por la homaro estis tre dolora, sed grandega : la fina veriko
a pairtenasal Ta spirito pli forta ; La pli forta spirito estas la sumo de la plej m ultaj homoj havantaj la sa- man penson, la saman senton, la sa- majn emociojn. Tiun sumon donos komuna lingvo tutmonde uzata. Kva/m la homaro posedos komune-homan lingvon, ĝi plivigligos komune-homam spiriton kaj uzos ĉiujn fortojn por sia tuthomara profito. Sekve, Espe- ranto estas pli forta 61 atombombo, ĉar nia movado iam venkos kaj en- karcerigos
tttatombombon.
KRISTANO HAGARIDO.
Inter Ĉeĥoj mia H ejm 1.
D um k elk aj sem ajnoj mi havis la plezu- ron esti g asto en ĉeh a fam iliorondo. En P lzen mi tro v is k a ra n heĵm on ĉe la fam i- lio L adislav J. Svoboda ; k a j kun ili k a j iliaj geam ikoj, la geedzoj F ra n tiŝe k Volf, mi tra v e tu ris p er aŭtom obilo la ĉefian lan- don.
Kiom feliĉajn ta g o jn m i trav iv is ! Kiel in- fan o j ni ĝuis en la m ontoĵ. L a grim pado ne estis penado. L a neĝo, kiu an k a ŭ dum printem po tro v iĝ a s in te r la m ontosuproj, estis bona m a teria lo por « bom bardado ».
En la m o n triv ereto ĵ m i lavis vizaĝon k aj m anojn. B rue la akvofaloj torentis. De la m ontpintoj m i havis belegan panoram on.
N eniam a n ta ŭ e en m ia vivo m i estis pli feliĉa aŭ pli g a ja ol en la bela ĉella m ont- lando.
In te r la m ontoj e s ta s m u ltaj lagoj. Kiam mi s ta ris ĉe la bordoj de « N ig ra L a g o », mi sentis em ocion kiu estis tro fo rtiĝ o n ta.
Mi devis plori ... a ŭ ek k an ti. Mi elektis la lastan , grim p is su r m ontpinton, k a j bal- daŭ eksonis la him no de ĉefia kom ponisto :
« F lu a s akvo k o n tra ŭ akvo », k a j la eHo ri- petis la vorto jn m ultfoje. N ek sub la aik a- ĵoj de m alnova k ate d ra lo nek en m oderna operdom o aŭ palaco iu povus k a n ti pli in- tense aŭ kun pli da sindono ol en la m ontoĵ;
ĉ a r m ontopinto e s ta s la podio, la birdoĵ k a j aliaj bestoj en la a rb a ĵo ĵ k aj, m aisupre, la urb eto j k a j herbejoj e s ta s la bonvolaj aŭ sk u lta n to j, k a ĵ laŭrokronon vi povas mem p or vi f a r i el la floroj k a j folioĵ de 1’ ar- boj, k iu j k re s k a s ĉie !
K rom pro sia j m ontoj k a j a rb a ro ĵ, Bo- hem io e s ta s k o a a ta pro m inejoj k a j indus- tr ia j en tre p re n o j ; M oravio ĉefe pro siaj s ta la k tita ĵ g ro to j ; Slovakio havas, apud m odernaj urboĵ, v a s ta ĵn herbejojn k a j pen- trin d a jn vilaĝojn.
K aj en tiu belega lando vivas m iaĵ, k a j viaĵ, am ikoj. N ia j am ikoj ! S ur 1a m ontde- klivoj k a j ebenaĵoj ili k o n stru is siajn hej- m ojn : g ran d a jn . m odernajn urbojn k aj m a ig ra n d a jn vilaĝojn.
fV td u pĝ. 2, kol. 2.)
12-a Kongreso de Plandra Ligo Esperantista.
La partoprencmtoj amtaŭ la Botanika Ĝardeno en Mecheleri
— .... »a>«z«^iC2!SSr~ 2.!
Brita Organizaĵo por Mondregistaro akceptas Esperanton.
L astatem p e fondiĝis en B ritu jo organiza- ĵo n o m ita C am paign fo r W orld G overnm ent (K am panjo por M ondregistaro). Ĝia task o estas kunordigi la laborojn de p lu raj aso- c iu j k i u ĵ p r o p a g a n d a s p o r la id e o j d e f o d e r a unuiĝo k a j sim llaj ideoj c e la n taj la an taŭ - enigon de la koncepto de m ondregistaro.
Ce kunveno de la Ŭen. K onsilantaro de C am paign for W orld G overnm ent, ok azin ta en Londono la 28.5.1947, oni unuanim e ak- ceptis proponon de ĝia sek retario , s ro E.P. E astm an , ke E sp e ia n to estu a k c e p ta ta in ter la lingvoj por korespondado k aj pro- pagando. I n te rtra k to j tiun okazas kun tiu org an izaĵo kun la celo sta rig i intim an kun- laboron kun ia e s p e ra n tista ro pere de gru- po de anoj de U niversala Ligo.
S ro E.D. D u rra n t (kiu ĉeestis kiel ob- servanto por la B rita Esp. A socio) estas elek tita ano de la Komisiono pri In tern a- ciaj R ilatoj.
Oni sendu sa lu t- k aj g ra tu lle te ro jn al : C am paign for W orld G overnm ent, 53 Vic- to ria S treet, London S.W.I.
BEA -IN FORM SERVO . Pola ministro-prezidanto subskribis
Petskribon al U N O . Plialtigo de subvencio al A.E.P.
L a 4.6. m inistro-prezidanto Jo zef C yran- kiewicz akceptis delegitaron de la ĉefa es- tra ro de Asocio de E sp era n tisto j en Pollan- do, k o n sista n ta n el s anoj B ugajski, Cze- chowski k a j Zaw ada. L a m inistro-prezidan- to favore ak cep tis la delegitaron k a j decidls doni al la ĉefa e stra ro dc A.E.P. unufojan subvencion de 200.000 zlotoj por eldonaj afero j k a j plialtigi la m on atan subvencion de 10.000 al 15.000 zlotoj. L a m inistro-pre- zidanto akceptis honoran pro tek to n de la landa e s p e ra n tista kongreso, okazo n ta en V arsovio la 27.-28.9.1947. Li an k a ŭ subskri- bis la peticion al UNO.
Hungara kongreso rezoluciis : Koncentru la fortojn ! L a 17-a H u n g ara L anda E spcranto-K on greso o k az in ta la 25 26an de m ajo 1947 en Pecs, kun sincera ĝojo ak cep tis la unuiĝon de IE L k a j UEA, esprim ŭnte la deziron, ke la nova unuiĝo fa ru ĉion eblan por koncen- tri la fortojn de ĉiuj esp eran tisto j, k a j al- vokas la d iv ersajn fa k a jn k a j la n d aĵn Es- peranto-societoĵn k a j ligojn, ke tiu j aliĝu al la c e n tra m ondorganizo aŭ m inim um e kom encu en ĉiuj eblaj rilatoj kom unan am ik an kunlaboron por p ra k tik a , idea k a j socia uzadoj de E speranto.
Faka kunveno de Universala Ligo dum la U.K. en Bern
okazos m erkredon, la 30-an de julio, post- tagm eze je la 2-a horo, en la G ran d a Salo no de la kongresejo. P rezidos P rof. D-ro Edm ond P riv a t, p rezidanto de U L ; parolos s-ino J u lia Isbrucker. vicprezidantino de UL, k a j A ndreo Cseh, se k re ta rio de UL.
P o st la paroladoj estos okazo po r fa ri de- m andojn. Oiu m em bro de U L k a j an k a ŭ Ciu k o n g resan o e s ta s bonvena !
CEN TRA O F IC E JO D E UL.
Flandra Ligo deziras aliĝi al IEL/U EA . L a 12 -a K ongreso de F la n d ra Ligo Es- p era n tista , o k a z in ta dum pentekosto en Mechelen, ak c ep tis rezoluclon, laŭ klu ĝi : 1. sincere ĝojas p ri la reunuigo de la neŭ- tra la .ln tc fia c Ĵ a . E aperanto-m ovado ; 2. es- p rim a s la deziron ke U EA akceptu F lan- d ran Ligon E sp e ra n tlsta n ltiel p le n ra jta n landan E speranto-asocion ; 3. ree in stig as ĉlujn in te rn aciajn E speranto-asocioĵn, neŭ- tra la jn k a j n e-n eŭ tralajn , p ristu d i la sta ri- gon de tu tm onda E speranto-instanco klu rep rezen tu s senescepte ĉiujn esp eran ttsto jn ; 4. decidis kom uniki tiun ĉi rezolucion al la E sp e ra n ta g azetaro, por ke ĝi veku ĝenera- lan aprobon k a j sim pation.
L a urbestro de M echelen, s-ro Spinoy, en- tuziasm e akceptis la kong resan o jn k a j pro- m esis oficialajn ku rso jn ka j, je opo rtu n a m om ento, E speranto-straton. En la u rb a te a tro okazos g ra n d a E speranto-ekspozi- cio ; e s ta s tie a n k a ŭ E s p e ra n ta poŝtoficejo, L a korespondaĵoj de la k ongresanoj estla tle sta m p ita j per speciala E sp.-stam pllo.
Por ke
P oste vi ne p len d u !
La plej g ra v a unue : ĉ iu abonanto, kiu deziras, ke la ekspedado de H eroldo al 11 (ŝi) ne estu in te rro m p a ta post la tiniĝo de Ja nuna abonperiodo en septem bre, ju m nun tu j sendu al ni sim plan p o ŝtk a rto n kun sia n u ra adreso; tia n p o ŝtk a rto n (aŭ b ild k a rto n ) oni povos a fra n k i laŭ la plej m a la lta tarifo, kiel presaĵon. Se ni ricevos de vi tia n poŝtkarton, ni certe ne interrom - pos la ekspedadon al vi, eĉ se via pago, aŭ la inform o pri via pago, eble a tln g o s nin n u r en novem bro a ŭ decem bro. Ni j a fid as al vi. Sed se vi ne sendus al ni la p etita n poŝtkarton, se do ni ne e stu s c e rta j pri via reabono, la p ap erm an k o k a j la a lta j kostoj j a devigus nin interrom pi la ekspe- dadon.
E stis tiel la p ro p ra kulpo de m u lta j sam - ideanoj, kiuj p rete rlasis siatem pe sendi al ni tia n poŝtkarton, ke la ekspedado al lli estis interrom pita, k a j ke al tiu j, kies rea- bono atin g is nin n u r en junio, ni ne plu po- vis postliveri ĉiujn num erojn a p e rin tajn . (F a k te , an k o ra ŭ dum m ajo k a j junio atin - gis nin ĉ. 50 reabonoj por la abonperiodo, kiu kom enciĝis ja m en ja n u a ro k a j kiu finiĝos en sep tem b ro .)
Do, nepre tu j sendu al ni poStkarton Sendu eĉ niaj plej bonaj a m iko j k a j plej
« fid ela j abonantoj » ! (N u r ia a k tiv a j mem- broj de U.L. provizore ne sendu.)
La abonkotizo re sto s bazita, kiel ĝis nun, su r la M A -kotizo de IE L -U E A . Se ni even- tu a le decldos plilongigi la abonperiodon de n a ŭ m onatoj al tu ta jaro, aŭ al eĉ pli lon- g a tem po, la kotizo estos proporcia. P ri tio ni inform os en aŭ g u sto aŭ septem bro.
Vi ja m scias ke, dum la som eraj unutuloj, H eroldo aperos unnfoje m onate. Do, i^ b e k - v o n ta j num eroj ap ero s la 1-an de aŭgusto k a j la 15-an de septem bro.
Bonvolu an k a ŭ noti ke, dum la unua du- ono de aŭgusto, la oficejo de Heroldo ver- ŝa jn e estos ferm ita .
A l ĉiu j niaj abonantoj k a j a m iko j ni de- ziras agrablan som eron ka ) al tiuj, k iu j su kceso s libertem pi, bonan refreSiĝon.
N -ro 13 (1072) paĝo 2 H eroklo de Esperanto I Julio 1947
Eksporto por profito.
A m iko, v en in ta el Svislando, ra k o n tis hieraŭ, ke 11 cstis in v itlta m an g i en ŭenevo.
Oni serv is a n k a ŭ from aĝon. L a g a s tig a n to d iris : « Iju, ne tu ŝu G ru jrro n (Gr. estas svisa fro m a ĝ o ), ĝi e s ta s in fe k tita ; k o n traŭ e la ‘ Mokforto (fra n c a k a p ra fro m a ĝ o ) esta s borĝjusta. »
N ia am iko m iris p ri tio. « T u te n atu re , » d iris la g astig a n to , « Svislando, sam e kiel a lia j landoj, bezonas devizojn. P ro tio gi devas e k sp o rti sia jn bonajn nroduktojn. Do, ĝ i e k sp o rta s la bonan from aĝon k a j la sas p o r h e jm a konsum o tiun, kiun ĝ i ne povos vendl m ultekoste, ĉ a r ĝi c s ta s de n e a lta k.vallto. F rancio, siaflanke, a n k a ŭ devas e k sp o rti ; do, ĝi scndas alilanden sian bonan from aĝon R okforto. K aj jen kial ne estas bpna G r u j e r c e n G rujcrlando; k a j kial oni povas gustum i- en ^Svislando vian bonan R o k forton el F ranĉlartdo. 1»
Tio e s ta s tu te k o re k ta cn mondo, kie b an k isto j k o nvinkas reg istaro jn , ke la v era riĉeco de lando e s ta s alilan d aj m onbiletoj, a n s ta ta ŭ la produktoj, kiuj n u tra s la po- polon.
E1 « L a G rande Relĉve des H om m es ».
D-ro A. Mŭdumrf :
Esperanto kaj USSR
(E ino.)
En 1937 la Esperanto-favora tem- po, kiu kondukis eĉ al eldono de poŝt- markoj por kaj en Esperanto, forpa- sis. « Ni ne volas havi intemaciu- lojn ! » fariĝis la gvidvorto de 1’ no- va naciismo soveta. La kreskanta na- ciilsmo de 1’ rusoj kaj ilia tendenco vizii sin mem ki;l rason kaj popolon apartan, en multaj vojoj superan al aliaj, estas unu el la kaŭzoj de 1’ mal- favoro al Esperanto.
Dua kaŭzo estas la rusa izoleco kaj la suspekto, ke esperantisto — jam de naturo intemaciulo — ne es- tos tiel sindona al tia politiko kia la soveta. Sovet-rusa naciismo ne estas nova, kaj kultura naciismo estis la politiko de Sovetio de post la komen- co. Sed la naciistaj idealoj superre- gantaj hodiaŭ en Sovetio havas pli politikan ol kulturan signifon. Sepa- ratista, kultura naciismo, dume an- koraŭ ekzistanta, estas laŭgrade anstataŭigata per la politika naciis- mo, servanta kiel instrumento por progresigo de la celoj de 1’ sovet-rusa ŝtato.
Rusoj neniam estis bonaj miksan- toj, eĉ ne dum la caristaj tempoj. En komunista Rusujo, mikso kun ekster- landanoj (kiel antaŭ nelonge estis konfirmite per la leĝo malpermesanta geedziĝon kun eksterlandanoj) estas nepardoninda peko. Rusaj misioj ek- sterlande, ĉu ambasadoj, konsulejoj aŭ komercaj misioj, devas laŭ strik- taj ordonoj vivi izolitan vivon. De Varsovio ĝis Vaŝingtono, sovetiaj misioj en eksterlandaj ĉefurboj estas malgrandaj insuloj, kaj nek ambasa- doro nek lia ŝoforo intermiksiĝas kun la homoj, kiuj ĉirkaŭas ilin. La nova skolo de rusa diplomatio enfluigas en ĉiujn siajn studantojn suspekton kontraŭ la eksterlandano, de kiu la soveta diplomato devas forresti, limi- gante siajn rilatojn al tiuj oficialaj funkcioj, kiuj estas absolute necesaj.
Kaj la sovetaj aŭtoritatoj timas ke esperantistoj, estantaj bonaj miksan- taj kun inklino al varmaj internaciaj rilatoj, ne povus kontraŭstari la «ten- ton».
Grandaj klopodoj estas farataj por malebligi la facilecon de movo, de- mando, kritiko kaj amika diskuto.
kiuj estas la esencaĵoj de la vivo en matura demokratio kaj kontraŭ kies enkonduko la regantoj de Sovetio es- tas ankoraŭ ĉiam drakonaj. Eĉ se estas malsaĝe paroli pri « fera kur- teno », kiu apartigas Sovetion de la cetera mondo, ekzistas ankoraŭ, rila- te la urĝajn aferojn, vualo kiu for- kovras ilin de scio, kiun la sovetia mondo urĝe bezonas.
Malmultaj rusoj, eĉ eminentuloj, havas tiun facilan rilat-mtimecon kun eksterlandanoj, kiu estas tiel grava por la civilizita vivo. Pro ĝia manko ekzistas neevitebla sento de devigo sur ambaŭ flankoj, kiu donas al ĉiij en alia lando la senton esti garantiulo en fortikaĵo anstataŭ libera amika vizjtanto en societo egale libera kaj amika. Kaj tio estas des pli grava, ĉar rusoj estas de naturo amika po- polo, kies kapablo por afekcio sur nivelo de simpla kaj gracia egaleco estas rimarkinda.
Kie oni nenion scias, ĉio estas sus- pektata ; kaj la silento de Sovetio pri Esperanto estas grava malbonservo al la konstruo de adekvataj rilatoj
(Fino su r koi. Jj.)
Kiu adoptos malsatantan samideanan famiiion ?
L a e s tra ro de « L a N o rd a Stelo » en Den H elder sendis al ni « A lvokon al la Ne- d erla n d a E s p e r a n tis ta ro », kiun ni volonte p u blikigas ĉi-sube k a j kiun ni tu tk o re sub- tenas. N1 aldonu ke instigo jam e s ta s fari- t a por la form ado de help k o m itato konsis- to n ta el rep rez en ta n to j de la diverstenden- ca j ned erlan d aj E sp era n to org an izaĵo j por helpi al div erslan d aj m a lsa ta n ta j sam idea- noj tu j, k iam pli v a s ta helpo esto s ebla.
J e n la te k sto de la alvoko de « L a N orda Stelo » :
K lam en m ajo 1945 nia lando estis liberi- g ata, por ni, nederlandanoj, la suno levi- ĝis. F in iĝ is teru ro , tim o k a j subprem ado, d etru o k a j hom ĉasado, k a j plej g rav e — fi- ntĝis a n k a ŭ m aisato.
N1 ne intencas m em origi vin p ri la te- r u ra v in tro 1944-1945. P recipe la gran d u r- banoi nevolonte parolas, eĉ ne ŝa ta s pensi p ri tiu m izera tem po. A n k aŭ ni ne Ŝatas re fra p i m alnovajn vundojn, sed ni bezonas ĉi tiu n enkondukon, n u r por m em ortgi vin pri n iaj sentoj de p ro fu n d a ĝojo k a j danko, kiam en aprilo 1945 flugm aŝinoj elĵetis pa- k a ĵo ĵn d a n u tra ĵo , k a j k ia m poste la k ana- danoj alp o rtis am aso jn d a varoj, k iu jn ni dum longa tem po ne povis ak iri Iom post iom la cirk o n stan co j ĉi tie pliboniĝis, k aj k v an k a m la porcium oj n u n a j ce rte ne estas abundaj, ni povas diri, ke en N ederlando neniu plu m a lsa tas. Cu ni sufiĉe konscias, kiom tio sig n ifas ?
H oneste, geam ikoj, ni ofte em as grum bli.
k iam iu a rtik lo e s ta s m alfacile akirebla, k aj tro b ald aŭ forgesas, k ia estis la sta to an- ta ŭ n u r m allonga tem po.
Jes, geam ikoj, por ni la suno levlĝis, sed por a lia j ĝi subirls. N1 n u r legu la ĵu rn a- lojn, por ekscii, k la e s ta s la sta to en plu- r a j n a jb a ra j landoj, rila te al la nutrado.
R egas tie la « n ig ra m orto » — la m alsato
— en plej te ru ra form o. E n sia m alespero oni strik a s, por p ro testi k o n tra ŭ la treege m a lg ra n d a j porcium oj, kiuj eĉ ne atln g a s la nivelon de la plej necesa m inim um o. '
U nu el la urboj, kie la m a lsa to plej seve- re regas, e s ta s Vieno. Vieno, la ia m a urbo de gajo, senzorgo k a j m uziko, nun esta s dezerto de g riz a mizero.
E1 leteroj, ricev itaj el tiu ĉi grandurbo, ni ekscils kiom oni tie su feras, kiom m al- g aje k a j senespere vivas la Vienanoj. Ket- k aj el ni sendis p ak a ĵo n d a n u traĵo . K ortu- ŝaj estis la esprim oj de danko, plurfoĵe ri- p e tita j en unu letero. L eg an te tia n leteron.
Inter Ĉeĥoj mia H ejm 1.
(D aŭrigo de sur paĝo 1.)
Praha (P ra g o ) kun honoro p o rtas sian nom on « O ra U rbo ». H radĉang, iam la res- ta d ejo de 1’ ĉehaj reĝoj, n untem pe estas la k astelo de 1' P re zid a n to de la respubliko, E dvardo Beneŝ. Kiel b rila n ta rubando la rivero V ltav a (M oldaŭ) se rp e n ta s tr a la urbo.
E n Plsen (P ilsen ) esta s la m ondkonataj Sfcoda-fabrikoj. Tiu en trep ren o h av a s tiel g ra n d a n areon, ke vi certe bezonus sem aj- non, por vidi ĉiujn laborejojn. CeKoslovaka F e rv o ja K om panio (O.S.D.) h av a s la ĉef- oficejojn k a j laborejojn en Plzen. K elkajn ta g o jn a n ta ŭ la m ilitfino, m u ltaj oficejoj k a j laborejoj de C.S.D. (k a j an k a ŭ la Sko- d a-fab rik o j) estis fo rb o m b a rd itaj de 1’ am e- rikanoj. Sed k u n laŭclinda energio la labo- risto j k une kun la oficistoj (virinoj sam e kiel v iro j) rek o n stru is la domojn, maŝi- nojn k aj vagonarojn.
M ultajn a lia jn u rboĵn mi vizitis : K latovp kun ĝ ia ĵ k atak o m b o j ; Jiĉin, kie loĝas Prof.
D ro J a n Filip, kiu kom ence de ĉi tiu ja ro en diversaj ned erlan d aĵ urboj p aroladis pri Cehoslovakio ; en K arlovg V ary (K arlsb ad ) mi trin k is la v arm a n m in e rala n akvon.
Mi an k a ŭ tra v e tu ris la S udeten-regio- nojn, kun d ez erta j urb eto ĵ k a j fo rla sita j domoj, n e k u ltu rita j herbejoj k a j m alfunk- ciig itaj fab rik o j. Sed iam a n k a ŭ tie denove la vivo sonoros, ĉ a r la ĉehoj e s ta s laborem a popolo.
Jes, laborem o e s ta s la plej g ra n d a virto de 1’ ĉefioslovaka popolo. K aj sam tem pe la ĉefioĵ e s ta s tre g a sta m a j. U ia spirito e s ta s ak c ep tem a por ĉio bela ; lli e s ta s mu- zikem aĵ k a j religiaj. Sed tiu j g ra n d a j na.
turdonoj de sp irito k a j koro ne povis sen- tim entigi ilin. Dum la tu ta histo rio la ĉefioj devis b a ta li por sia libereco. P ro tio la po- polo estas ed u k ita nacie. D um m u ltaj ger neracioj tiu edukado estis severa, sed Justa, A nkaŭ en la n u n a tem po la ju n u la ro estas e d u k a ta sam m aniere ; ĉ ia e k s te ra vidig<) de intim eco e s ta s ev ttata, k iam oni havas fre m d aj g astojn. P ro tio oni povus pensi, ke la ĉefioĵ e s ta s m a lv a rm sa n g a j k a j severaj;
sed k iam vi a te n te esploras la hom ojn, vl tuj ekscias, kiel fo rta la rec ip ro k a am o estas.
L a popoloj de la Cefioslovaka Respubll- ko a m a s unu la alian. Sed ili h a v a s intere- son an k a ŭ por a lla j popoloj, k a j en tiu in- te re so p a rto p re n a s N ederlando je jirefera- t a loko.
B elega lando, a m a ta ĉefia popolo, DIo vln benu ! Vivu m ia dua p atru jo , k a j ml finu p er la v ortoj de fikroup : « I n te r ĉefioj m ia h eĵm ’ ! »
JA N IN K A V A N OERS, R otterdam .
Svedoj kongresis en Gevle.
L a jark u n v en o n de Sveda E sp eran to -F e- deracio, k iu okazis dum p entekosto en Ge- vle, v izitis en tu te 125 personoj el proksim u- me 50 lokoj. R egis b ona e s p e ra n tista h a r- monio. I n te r la tr a k t lta ĵ p ro g ra m p u n k to j e s ta s speciale m enciinda la decido, ke ekde 1948 ĉiuĵ m em broj de S E F ricevos la sve- dan E speranto-gazeton. A lia g ra v a decido estis la fondo de t.n. R e p re z e n ta n ta ro de S E F k u n univ. profesoro BjSrn C ollinder en U p sala kiel prezidanto. L a bela prin* m pa vetero p lia g rab lig is la kongreson.
oni konscias kiom riĉa j ni, nederlandanoj, an k o ra ŭ (a ŭ ja m ) estas, k a j kiom d a feliĉo k aŭ z as sim pla p a k a ĵe to en sam id ean a fa~
milio, m alp ro k sim a de ni.
Ni p rip aro lis la eblecon, kom une fa ri ion, por organizi pli efikan helpon. Sed nia lan- do a n k o ra ŭ a p a rte n a s al la t.n. « h elp ata j landoj ». Ne eblas a ra n g i g ra n d sk a la n ko- lektadon de n u traĵo . Tio e s ta s en la nu n aj cirkonstancoj m alperm esita. Sed en niaj cerboj k re sk is ideo, kiu ŝa jn a s al ni efek- tivigebla. N i ofte legis, ke iu urbo « adop- t a s » urbon aŭ vilagon, kiu m uite su feris pro la m illto.
Cu ni ne povus apUki tiun rim edon tiel, k e nederlanda esperantisto (aŭ esperantis- ta fam iiio ) adoptu sam ideanan fam ilion en
Vieno f f
Car e s ta s perm esite de tem po a ! tem po sendi p ak a ĵe to n da n u tra ĵo eksterlanden.
Oni r a jta s forsendi n u r m alm ulte (duo- non de la 1 4 -tag a porcium o). N i bone kon- scias, ke ni tia m a n iere ne forigos ĉiun mi- zeron el la rcgno de R ego M alsato, sed nia sam id ean a devo ordonas al ni, fa ri tion, kion ni povas. K aj, geam ikoj, n u r la kon- scio, ke ni alp o rto s iom d a feliĉo en sam i- d ean a rondo, ke ni posedas la potencon krei rideton de feliĉo su r infanvizaĝo, estas por ni m em feliĉo k a j rekom penco. G esam - ideanoj, nia ideo e s ta s m odesta propono al la n ederlanda e sp eran tistaro . Ni esp eras ke gi tro v o s aprobon en via anim o, sed an- k a ŭ resonon en via koro.
Se vi sam opinias kun ni, ke e s ta s n ia sam ideana devo, ion fari, sendu vian no- mon k a j adreson al je n a adreso : S -ro C.J.
T im m erm an, H e rz o g stra a t 40, Den H elder.
N ia provizora ta sk o e s ta s k o lekti adre- sojn de V ienanoj k a j de h elpopretaj neder- landanoj, k a j esplori ĉiajn eblecojn koncer- ne la forsendadon de pak aĵo j. P oste vl ri- cevos pli d e ta la jn inform ojn. N i tre ap laŭ - dus la helpon de la la n d aj o rganizaĵoj, ĉ a r kun ilia subteno ni eble povus d isv astig i nian helpon al a lia j m a ls a ta n ta j lokoj. Se vi sim p atias kun n ia ideo, sed ab solute ne povas m alhavi ion, vi ta m en povas helpl per m onsubteno, ĉ a r a n k a ŭ ĉi-okaze mono e s ta s necesa (por cirkuleroj, leteroj, poŝt- m ark o j k tp .). Vi povas sendi a ŭ giri al su- pren o m ita adreso (p o ŝtĝ irk o n to 227251).
G esam ideanoj, m ontru vian bonan volon, helpu laŭpove k aj tiel plenum u vian espe- ra n tis ta n devon !
Li ne plu povis proponi siajn servojn al sia hejmlando.
H adzi R a d e n M ustafa, 36 ja ra filo de varm a, sun- plena Oriento, ne sp irad a s plu. La bona koro ne b a ta s plu.
Dek-ok ja ro jn for de sia p atro - lando por perfek- tig i sian scion k a j ekkoni eŭropajn kutim ojn, tiu ĉi in- te lig e n ta junulo pasie p arto p ren is ĉe ĉiuĵ in te resa j afero j k aj g ra v a j problem oj de I’ eŭropa kontinento. Li estis a n k a ŭ ferv o ra espe- ra n tisto kaj, per helpo de E sp e ra n to k a j in te re sa j film oj, konigis sian hejm landon al la ĉitiea mondo. E n N iirn b erg li stu d is en la p o rm a jstra lernejo la p rese jan special- fakon ; poste li en L eipzig d aŭ rig is sian studadon de ĵu rn a lis ta fako.
Tie, savinte unue sian dom m astrinon de la m orto, li perdis dum b o m b a tak o 1943 sian tu ta n havaĵon. H eroe li b a ta lis kon- tr s ŭ lr> postsekvoj de 1’ m ilitm izeroj, kiuj ĉefe por ek sterla n d an o m o n tris sin plej a k ra j. P ulm m alsano lin a ta k is, liaj fo rto j elĉerpiĝis po r ĉiam .
G randa valoro perdiĝis po r lia ja v a po- polo, al kiu ia nun m ortinto n u n ja re per sia reveno intencis tran sd o n i la fru k to jn de sia scienca laborado. E n la sta le tero al sia a n s ta ta ŭ a patrlno, s-ino R osa M arco en G raz (A ŭ strio ), li skribis : « M ia sta to ŝa jn a s aliiĝi iom post iom, ĉ a r la vojaĝfe- bro k a j la aven tu rem o m alap eras, k a j daŭ- re vekiĝas :.. nostalgio, n o s ta lg io .» Sed ne estis plu eble al li, revidi sian so p iratan k a j a d o ra ta n belegan hejm landon Javo.
Li estis m ahom etano ; sed okaze de lia cindrigo p ro te s ta n ta p a s tro parolis ko rtu - ŝa jn ad iaŭ a jn vortojn k a ĵ benis lin, diran- te : « Vi ne estis k rista n o laŭ v ia kredo, sed vi estis k ris ta n o laŭ viaj agoj. Am en! » BLANCA V. SCH UTZEN A U-TREN CK .
Ni memoru.
M artin 8 trŭ m p fe l. T iun ĉi g erm a n an sam - ideanon oni povas nom i unu ei la u n u a ĵ vik- tim oj de la p a s in ta m ilito. N e scian te pri lia m orto, ni publiklgis en nia n u m ero 1 (1000) lian poem eton « Ja n u a ro ». T rovinte ĝin en n ia m alnova arkivo, ni estis de ĝi tiom im p re sita j ke n l decidis ne plu pro- k ra s ti ĝian publlkigon. N un sk rib is al ni lia edzino, k e g e rm a n a m llitk a p tito en G reklando inform is ŝin pri apero de la poe- mo de ŝia edzo. Si kom unikis al ni k e ja m en 1933 ŝia edzo estis ek sig ita el sla in- s tru is ta ofico, pro sia politik a konvlnko k a j sia laboro por E sp e ra n to k a j p ac a j ideoĵ ; ke pro la cirk o n stan co j 11 m ulte su feris ani- m e k aĵ, k iam la m ilito eksplodis, Ii estis tiom a flik tita ke, dum prom enado k u n la edzino, subite Ii ekhavis apopleksion k a j m o rtis la 6-an de septem bro 1940, atin g in te n u r 47 ĵaro jn . M artin S trŭm pfel estis mo- d esta sam ideano ; sam e m odestaj, sed bel- se n taj, e s ta s lia j poem oĵ k iu ĵ lin postvlvis.
(A dreso de lia edzino : Clŭrchen StrUmpfel, (10 b ) L o ssn itz/E rzg e b irg e, Sachsen, Ru- sa Zono, G erm .)
(D aŭrigo de kol. 1.)
kun la ekstera mondo. Estas necese diri tion laŭte kaj firme.
Tro multaj barieroj estas konstru- ataj kontraŭ aferoj, kiel la libera movo de personoj kaj ideoj al kaj de Sovetio. La rezultaĵoj de tia libera movo estas tiel grandaj, ĝiaj alloga- ĵoj tiel okulfrapaj, ke la barieroj kaŭ- zas nur malavantaĝon. La simpla ru- so estas antaŭ ĉio tre amika per- sonoi, kiu ŝatas paroli, kiu estas fas- cinata de argumentoj kaj kiu estas sciyola aŭdi pri aliaj popoloj.
Sub la cara registaro la lingvoj aliaj ol rusa estis intence subpremi- taj. Nun ekzistas libereco de lingvo por ĉiuj komunecoj kaj oni faras klopodojn por noti la folkloron, kan- tojn kaj literaturojn de 1’ malpli ko- nataj lingvoj de la Unio. Dum lokaj lingvoj estas uzataj de ĉiuj klasoj kaj registaraj departementoj en la diversaj partoj de la lando, la rusa linĝvo estas la limgvo franka de la tu- ta Unio.
Rusa estas uzata kiel «lingu^ fran- ca» inter la tro multaj diversaj popo- loj de la Sovetunio, la rusoj ŝajnas aperigi ĝin kiel eblan internacian lin- gvon. Tamen oni fakte neniam konsi- deris tiun aferon serioze en Okciden- ta Eŭropo, ĉar la rusa lingvo tro evi- dente estas nekonvena por la tasko.
Giai vortaro, kiu estas tre vasta, es- tas ĉefe konata al homoj parolantaj slavajn lingvojn. Ĝi estas tre malfa- cila lingvo por lerni, kaj ĝi estas tre idiotisma. Ĝi posedas propran alfabe- ton. Nature estus eble latiniiigi la al- fabeton, kvankam la nunaj cirilaj li- teroj verŝajne estas pli konvenaj por ĉi tiu lingvo. La gramatiko estas tre komplika, kun fleksiaj verboj, sub- stantivoj, adjektivoj kaj pronomoj.
Ankaŭ la « aspekta » sistemo de la verbo estas tre stranga al ia okciden- ta percepto.
Sed ĉi ĉio ne rajtigas nin konkludi, ke Sovetio havas maifidon al Espe- ranto. La nuna sinteno rilate al nia lingvo povas esti nur tempa dispono alprenita por alĝustigi ĝin al la ĝe- nerala skemo de 1’ nuna soveta eks- terlanda politiko. Povas esti ke, kiam ĉi tiu politiko ŝanĝiĝos, Esperanto reaperos, kaj esperantistoj de Sovet- unio denove figuros ĉ e la Espcrantaĵ mondkongresoj.
Por ni esperantistoj ekster la So- vetunio la soveta oficiala sinteno ai Esperanto estas esence grava, specia- le hodiaŭ, kiam la problemo de Es- peranto baldaŭ estos transformata al la problemo de 1’ Unuigitaj Nacioj.
Estas tre grave studi ĉiujn tiujn fak- tojn pri sovetaj tendencoj kaj poli- tiko, por korekte taksi la ŝancojn de Esperanto en batalo, kie la voĉo de Kremlino pri Esperanto-problemo es- tos aŭdata — problemo, pri kiu Sta- lin ĝis nun evitis paroli kaj lasis la tutan konjektadon al la esperantis- toj mem.
•
Rim. de red. —- Eble in te re sa s niajn legantojn ke, en m ajo, atin g is nin la u nua E sp eran to -letero p o stm ilita el Sovetio. L a letero estis sta m p ita en M oskvo, ĝ i ne es- tis cenzurita, k a j ĝi a ttn g is nin ok tag o jn post la dato de la ekspedstam po. E n pli poste alv en in ta p o ŝtk a rto estis eĉ aludo pri E sp e ra n to grupo n untem pe e k z ista n ta en la sovetia ĉefurbo.
Jfontafite
Cu y i, K ara f M i aŭdis nenion de vi en la tastaj tagoj. M ulte da laboro f Tage k a j n o kte f N u, kiel do, K ara f
Kion f Vi laboregas super in te m a c ia lin- gvo f Sed, Kara, ne penadu ! Ja ek zista s su fiĉe da tia j provoj k iu j unu post alia mal- sukcesis. K a j krom e m i opinias, ke vi pli e fik e povos uzi vian tem pon per studado de la ununura pro jekto sukcesinta.
Jes, certe, E speranto !
Vt devas perlabori monon, vi diras f K om - preneble, tu te n a tu re ; sed kredu al m i : la kom pilado de g r a m a tik a j reguloj ne riĉi- gos.
Ha, ha, nun m i kom prenas ! Basic-E n- glish, ĉu ne f K a j kian B a sik a jo n V I pre- paras f Jes, B asikajon. N u bone, B asika- ĉon aŭ eble B asikkaĉon, e le k tu laŭplaĉe ! Sed a ten tu , k e ne ĉiuj nacioj tio m m alavare subtenos fu ŝre d u k to n de la g epatra lingvo kio m la angioj. S ed diru, k iu n iingvon vi esta s krip iig a n ta f H e, E speranton f ĉu m i bone aŭdis I K ara, E speranto ja esta s ja m pii faciia ol iu ajn B asikajo, k a j kro m tio neniu pagos al v i pro la am pulado.
B asic-E speranto estos la plej facila lin- gvo f L a mondo bezonas nur tri verbojn f H A V I, H A V I, H A V I ! Je s ja ; sed diru, kiu pagos f Cu UNO f A ŭ I A L A f
K ara, a ŭ sk u ltu : tibertem pu k e lk a n tem - pon k a j elek tu alian verbon. Jes, ekz&mple:
A M I ! Sukceso n al v i !
I Julio 1947_____________________ Heroldo de Esperanto N-ro 13 (1072) paĝo 3
E. Z. Obolo :
Tiuj damnitaj Nederlandanoj!
Sabotado estis patriota devo.
Benzino por estingi brulon.
« Diese verfluchten Hollander ! » (Tiuj dam nitaj nederlandanoj !) cer- te ekkriis la germanoj, kiam unu el niia subgrunda batalgrupo venis al Eindhoven, urbo kun proksimume 90.000 loĝantoj tiutempe, por bruli- gi la tiean komunuman nomregis- tron. Tion oni volis fari por malhel- pi la forsendon de laboristoj al Ger- manujo. Cio belege brulis ; sed la kd- munuma fajrobrigado tro fervore fa- ris sian laboron. Ni do aliris por
« helpi » ĉe la estingado kaj verŝis plena jn siteiojn da benzino su r la bru- lantan amason, kvazaŭ ĝi estis akvo, ĉar la germana benzino estis senko- lora. Jes, tiuj damnitaj nederlanda- noj ! Bedaŭrinde ni ne havis sufiqe da benzino kaj ne povis daŭrigi
lafajro-estingan laboron. Tial nur par- to de la nomregistro perdiĝis.
Oni « helpas » 6e Ta Organizo Todt.
Reveninte el Eindhoven, ni prezen- tis nin en la oficejo de la Organizo Todt por proponi nian helpon ĉe lfe transportado de minoj kaj simila<j m ilitaj objektoj al Francujo. Tiu transporto okazas per grandaj ŝarĝ- aŭtomobiloj. Ni bone faris nian labo- ron. Grandegan kvanton da minoj ni transportis tien. Bedaŭrinde por la germanoj, ke ĉiuj minoj alvenis ne
plu funkcipovaj. <
Tio daŭris kelkan tempon, ĝis ni ekscdis ke la germanoj ion rimarkis.
Tiam ni tu j « submergiĝis ».
« Bona laboro » en Germanujo.
Post tio ni iris por « labori » al Germanujo. Unu eĉ dungiĝis en Ges- tapo-kontoro en Hannover, ĝis li tie sur skribotablo rim arkis sian pro- pran portreton ! Li ĝin tu j forprenis kaj denove submergiĝis por fari ion alian. Tiuj damnitaj nederlandanoj !
La aliaj vojaĝis tra tu ta Germanu- jo, povante akiri ĉiajn informojn, ĝis la tero fariĝis tro varma sub iliaj plandoj, kaj ili devis serĉi novajn okupojn.
U n u «u b m orgiĝis en urbo, en la
proksimeco de malgranda, silenta pla- co, kie ĉiam haltadis multaj grandaj ŝarĝ-aŭtomobiloj germanaj. Foje li dum la nokto paŝis al unu el ili kaj forprenis la akumulatoron. Neniu lin vidis. Li aliris alian kaj faris same pri ĝi. Ankaŭ tio bone sulccesis. Li faris la samon ankoraŭ ok fojojn, kaj ĉiam li bone sukcesis. Sed tie hal- tadis 40 aŭtomobiloj ! Por la veturi- loj ne plu estis havebla sufiĉe da benzino, tial ili haltadis sur la placo.
La sekvintan tagon neniu estis rimar- kinta ion.
Post tri tagoj li estis preta kaj te- nis 40 akumulatorojn en izola loko bone kaŝitaj. Nur unufoje en la se- majno venis germanoj por inspekti la veturilojn ; sed kiam ili aperis sur la loko, nia amiko jam estis for. Tiuj damnitaj nederlandanoj !
Post la kapitulaco de la germanaj armeoj li revenis kun granda angla ŝarĝ-aŭtomobilo, kiu estis difektitaj kaj trovita apud la vojo : rapide li tiam riparis ĝin kaj ekipis ĝin p e r' unu el tiuj malnovaj germanaj aku- mulatoroj kaj vizitis min.
Tiaj sabot-agoj kaj manko de ben- zino interalie kaŭzis, ke la germanoj, ĉe la alproksimiĝo de la unua kana- da armeo, fuĝis en malnovaj ĉaroj, destinitaj por transporti malpuraĵon, kun kadukaj ĉevaloj, kaj kun puŝĉa- retoj^ kaj infanveturiloj ligitaj al tiuj ĉaraĉoj ... por tamen kiel eble plej multe kumpreni. Tiuj damnitaj ne-
derlandanoj ! i
E stis unu, kiu sukcesis plej bone, k aj tiu persono estis junulo, kiu oka- ze de kermesoj kutimis veturi sur la konata « vertikala ligna muro ». Tio estas bone komprenebla, ĉar por re- zista agado « oni ne devas havi ner- vojn », kiel oni kelkfoje diras.
( D aŭrigota.) SENCHAVA SEN SEN C A JO . O fte vi povas igi hom oĵn a rg u m e n ti, se vi diros al ili, ke vi povas uzi ia vorto jn
« k a j k a j k a ĵ k a j k a j » en senchava frazo, k a j sen iu p u n k to in te r ili. Vi m em ne kre- d as k e vi povos ? K ial ne ? J e n la solvo :
S kribu la tri vorto jn KATO K A J RATO.
Kion vi k o n sta ta s ĉe tiu ĵ v ortoj ? Je n kion (k a j tio j a e s ta s la sen ch av a frazo, pri kiu m i supre p aro lis) : « E sta s la sa m a spaco in te r KATO k a j K A J k a j K A J k a j RATO.»
Parolas la leganto (Libera Tribuno).
E S P E R A N T A J KOROJ.
Kiel fak d e leg ito de IE L por p acaj afero j en D ubrovnik (Ju g o slav io ) mi eldonis en 1938/39 « E sp e ra n ta jn K orojn » k a j « O rajn K o ro jn ». L a senco estis : a n s ta ta ŭ ig i re- spondkuponoĵn per unu p o resp e ra n ta pre- saĵo en E sp eran tu jo . Kom encis alveni g ran - d a eho el la tu ta m ondo ; sed la m ilito ĉion entom bigis. Min oni dufoĵe k a p tis po r kon- centrejo, domo k u n ĉiu h av a ĵo e s ta s bruli- gita, krom m alnova v estaĵo s u r mi nenio resta s, eĉ ne unu ekzem plero de supre no- m ita j Koroj. Mi p e ta s sam ldeanon, ĉe kiu la k o rfo rm a j pap ereto j tro v iĝ a s duoble, sen- di al m i unu ekzem pleron.
K elkaĵ a liaj afero j :
Pro kio la hom aro tu rm e n tiĝ a s f P lej of- te pro tio, ke unu la alian ne kom prenas!
P ro kio E sp e ra n to ne sukcesls plene dum 60 ja ro j ? C ar ĝi estis m a lh elp ata de e s tra - roj kiuj tim is in terkom preniĝon de la tu t- hom aro ! P lue : ĉiu novaĵo p ro g re sas per m ah-apidaj paSoj. E n nia vilaĝo e s ta s trl esp era n tisto ĵ k a j tri ra d io -ap a ra to ĵ. Sed E sp era n to n oni devas lerni, k a j la radio- a p a ra to n sim ple ... pagi.
Bona ideo ! Cu se n p ag a jn k u rso jn ? Ne- niam plu ! Kio e s ta s senpaga, tion oni k u ti- me rig a rd a s kiel senvaloran. B onan ideon havis sam ldeanoĵ en pro k sim a Bjelovar. L a pleĵ dilig en ta k u rsan o ricevos p ag ita n voja- gon al B em . Se ĵa m la in stru isto ĵ ne volas a k c ep tl pagon, la kotizoj bonvenas kiel pre- mio al pleĵ diligentaĵ.
Cu a lvokoj f L a unua vera paSo al Espe- ra n tig a d o de la mondo estos enkonduko de la devlga lernado de E sp era n to en ĉiuĵ po- pollernejoĵ de unu ŝtato . P li bone utllos tiu c ela s p e rta k la rig ad o pri la pleĵ efika pacb ataiilo ol sim plaj alvokoj. Kiom k o stas la enkonduko de E sp era n to en popolaj k aj ĉiuĵ a lia j lem ejoĵ, kom pare ku n aliaj rim e- doj po r defendi la ŝta to n k a j sekurigi ĝin k o n tra ŭ m ilito ? Klom oni riskus, se Ĉiu u rb an o facile en le m ejo ellem u s la mond- lingvon ?
JA RO SLA V D ITTRICH, U ljanik, Jugoslavio.
M ARTINUS.
L eginte la artik o lo n « D-ro Zam enhof k a j la religio » en Heroldo. n-ro 8 m i eksentis, ke m u lta ĵ e sp eran tisto ĵ ce rte tre ŝa tu s scii pii m ulte p ri la sublim aj pensoj religiaj de la m ajstro . Tio e s ta s neebla. Zam enhof k u n p o rtls sian sek reto n en la tom bon, k a j ni n u r scias, ke li estis sam e universala, sam e to lerem a p ri sia religio kiel pri ĉluĵ aliaj a fe ro j de la vlvo.
Do, la m isio de Z am enhof estis « n u r » doni al la ho m aro in te rn a c ia n helplingvon.
Li p erfek te solvis tiu n taskon. Li solvis ĝin logike k a j am e. T re m alm u ltaj posedis aŭ posedas tiom d a am o kiom Zam enhof,
Rornano el la vivo :
R ekom pencita sind on em o
L a IE L -delegito en In dianapolis (U sono), s ro F ra n k Leslie Gaines, sendis al ni ek- zem pleron de « The Indianapolis T im es » de 4.6.1947, ku n artik o lo p ri « knab in o kiu pri- zorgis la tom bon de heroo ». J e n la te k sto de la artikolo, k iu estas ilu s trita per tri kli- ŝoj p ri la knabino, la heroo k a j tie s tom bo:
Dum multe da jaroj ges-roj George A. Moore en Indianapolis deponis monon en banko por la studo de sia filo en kolegio... Tiam venis la milito ... invado en Germanujon ... tele- gramo : « La Milita Departemento bedaŭras anonci ...»
La kolegia kaso restis ne-elspezita, ĉar ilia filo, soldato unuaklasa George R. Moore, kuŝis sur kampo de blankaj krucoj en Margraten-tombejo en Ne- derlando.
Hodiaŭ tamen la mono estas elspe- zata. Ĝi estas uzata por transatlan- tika aeroplana ekskurso kaj sesmona- ta libertempo en Usono por juna ne- derlandanino kiu « adoptis » la tom- bon de la junulo el Indianapolis.
La fraŭlino, 20-jara Coorie Koort el Heerlerheide (prov. Limburg) al- venis en Indianapolis hodiaŭ, post semajno en Nov-Jorko kun s-ino Moore. « Mi ne havis sufiĉe da okuloj por vidi ĉion! » ekkriis la sinretire- ma, linhara nederlandanino en malfa- cila angla lingvo, kiam ŝi parolis pri sia ekskurso al la supro de Empire State Budding kaj tra Radio-Urbo.
Vestita en ruĝa-blanka-blua jupo, kiun ŝi faris por la vojaĝo, la neder- landanino ŝajnis embarasata, kiam gesinjoroj Moore rakontis pri ŝia fi- dela prizorgado de la tombo de ilia filo kaj pri ŝiaj ĉiusemajnaj leteroj kaj fotoj. « Tia granda rekompenco por tia malgrandaĵo ! » ŝi parolis pri sia vizito. « Ni sentis ke ĝi estis tia malgrandaĵo, » ŝi diris, « ĉar tiuj amerikaj junuloj donis al ni tiom! » Ŝi laciĝe piediris tien kaj reen, dek-unu kilometrojn, al la tombejo dum la vintro por ornami la tombon,»
diris s-ino Moore. « Ciun paskon kaj libertagon ŝi sendis al ni bildojn de lia tombo ŝarĝita de floroj. Je lia 21-a naskiĝtago ŝi metis 21 sanktajn kan- delojn sur lian tombon... Ni neniam deĉidiĝis, kion fari pri lia kolegia mono ; sed ni pensas ke ĉi tio estas io kion li ŝatus. »
k a j n u r tr e m a lm u ltaj eatis k a j re stis en tia in te rn a, in tim a rila to ku n Dio, « la ne- k o n a ta forto, kiun ĉiuj se n tas en la koro », kiel li. Tiai m u lta ĵ b edaŭras, k e li ne atln - gis pli detale precizigi sian H om aranism on.
A nkaŭ m i tion fa ra s. Sed ĉu ni r a jt a s ? L a ta sk o k la rig i la sencon de la vivo do estas ta sk o de a lia aŭ aliaj saĝuloj.
En pli m alfeliĉa tem p-periodo de la ho- m aro e lsta ris ĉi tie en D anujo viro kun un ik a m o rala genio universala. M artinus e s ta s lia nomo. E n sia Ĉefverko « L lvets B o g » (L a Libro p ri la Vivo) li m o n tras al ni tu te novan, m a te m a tik a n mondbildon, en kiu ne e s ta s loko por m alharm onio. Ek- zem ple li p ru v a s senm ortecon po r ĉiuj es- taĵo j. (P rlp en su la vortojn de Zam enhof :
« Mi eksentis, ke m orto ne e s ta s m alespero ... ke e k z istas iaj leĝoj en la n a tu ro ... ke io naln g vidas a l a lta celo ... »)
Ja m por m iloj d a hom oj en D anujo k a j Svedujo M artin u s s ta ra s kiel sim bolo de paco k aj am o. P o r 11 la a r to esti religla estas ldenta kun la a r to vivi. P e re de sia j kosm aj analizoj li por tiuj, kluj anim e po- sedas la su fiĉajn spertojn, p ru v as la ekzis- ta d o n de Dlo k a j sciencigas la g ra n d a jn el- dirojn de K risto : « A m u vian prol$simulon kiel vln m em ! », « Kiel vi sem as, tie l vi an k a ŭ rik o lto s ! » ktp. P ere de la sam aj analizoj ni kom prenas, ke « Ĉio esta s tu te bona », kiel sk rib ite en la Biblio ; ni kom - prenas, ke nl ĉiiiĵ e s ta s survoje al tre a lta celo< M allonge : la nova scio e s ta s scienco pri amo. Gi ne e s ta s por speciaia grupo de homoj, sed egale ĉu m ahom etanoj, budais- toj, k rista n o ĵ aŭ iib e rk re d aj hom oj, ĉa r la mondo estas unu, k a j la h om aranoj sub- m e tita ĵ al la sa m a j leĝoĵ.
N u r tiom ! Ne e s ta s m ia intenco propa- g a n d f Sed se tiu j m a lm u ltaj v ortoj eble ĉe iq ad m iran to de la Z am enhofa H om ara- nism o vekis deziron pli detaie koniĝi kun la kosm aj analizoj de M artlnus, bonvole skrlbu al mi, k a j mi ce rte h avigos al vl da- n a n esp eran tisto n , kun kiu vi povos kores- pondi pri tiu j problem oj. M ia ad reso e s ta s : P etro Zacho, O lderm andsveĵ 45, K openha-
go N.V., D anujo. P. Z.
D -ro L.L. Z A M EN H O F K A J LA RELIGIO . K un ln te reso m i legis la artik o lo n en n-ro 8 ; mi ta m e n tro v is ĝln lom ete rig id a k a j m alvasta.nlm a en k elk aj lokoĵ. P recipe m i ne povas konsentl, ke la p u n k to en de- k la ro « ne-kredo al )a ab so iu ta vero de unu el la ie k z ls ta n ta j religioj » e s ta s logike k a j psikologie neebla. L aŭ la d ifinaĵo de Cicero
« religio e s ta s v irto kiu k o n sistas en la ser- v ado k a j adorado de S u p era N a tu r o », k a ĵ S -ta Tom aso d ’Aquino d ira s ke la v orto
« religio » esence sig n ifas rilato n al Dio.
L a g ra v a vorto en la dek iaro e s ta s « abso- Iu ta ». Mi povas kredl, k e p or m i un u el la e k z ista n ta j religioj e s ta s v era pro tlo, ke ĝi e s ta s la plej bona rimedo, p er kiu mi po- v a s atin g i rila to n al Dio. Se tam en m i diras, ka ĝi estas la sb so lu ta vero, m i esence eser- ta s, ke ĝi e s ta s la sola rim edo, k a j tio esta s Ioglke k a ĵ psikologie neebia.
L a tra v iv a ĵo de la vivo m ontras, ke mul- ta j hom oj a tin g a s rilato n al Dio per rimedo, kiu esta s m alsim ila al la m ia. Mi ta m en ne r a jta s diri, ke ili sin tro m p a s k a j ke la vero ne esta s en ili.
Mi opinias, ke Zam enhof enm etis tiun vorton « ab so lu ta » kiel proteston k o n traŭ la religia ŝovinismo, kiu ofte sin m a sk as kiel religion k a j e s ta s la kaŭzo de perseku- tado.
H. SHORE, Exeter.
INSTRUAJ IDEOJ.
N e legu bonajn librojn, la vivo estas tro m a llo n g a ; legu nur la plej bonajn ! K aj el ili legu nur tiujn, k iu j donas al v i la pli grandan pleeuron. Grandaj libroj, grandaj ĥom oj, grandaj problem oj k a j grandaĵ dok- trinoj, grandaj fa k to j k a j iliaj lecionoĵ ne- pre donas a lta jn pensojn.
*
N epre nt devas distingi inter legado por nin in form i k a j inter legado por nin form i, in te r kion ni bezonas por uzi k a j kion por nia evoluo. Sed kion ajn ni legas, ni devas nepre kom preni ka j, kiam ni kom prenas, kritik i. N i penu evoluigi kapablon havi niun propran opinion pri ideo, poemo, doktrino aŭ arto, k a j vidi klare por esprim i nin klare.
Car « k r itik o » aŭ « juĝo » estas nur sinoni- m o ĵ por « p e n s o ». Homo klera serĉas la rilatojn in te r ideo k a j fa k to , k a j li rigar- das su r aferon Ce Ciu fla n k o k a j post ĝi.
•
Vi ne povas trovi tem pon f ...
Oni prenu tem pon de plezuroj, k iu j vere ne donas al v i m u lte da plezuro, de senen- hava babilado en klubejoj, de banalaj lu- doj, de dube-plezura sem ajnfino k a j scn- profitdonaj ekskursoj.
Tre o ku p a ta j hom oj trovas Ciam tem pon por Cio. K ontraŭe tiu j, k iu j havas m u tte da libera tem po, ne trovas tem pon por io.
E R. D IM N E T . Trad. T E R E S A Y E L L A N D .
RIDO SANIG AS.
BELA PENSO.
M aljunulo : Mi esta s 94-ĵara, k a j m i ne h a v a s un u m alam ikon en la mondo.
ŭ e n tila m aljunulino : Tio e s ta s tr e bela penso.
M aljunulo : Jes, ja. D an k ’ al Dio Ĉiuĵ ja m de longe e s ta s m o rtin taĵ.
NAIVULO.
S evera p a trin o de filino, sa rk a sm e : « Nu, junulo, ja m p asis noktom ezo. Cu vi pensas, ke vi povos re sti Ĉ1 tie la tu ta n nokton ? »
« Vere, » ek k riis la junulo, « m i devos unue telefoni al m ia patrino. »
LA DUONO.
E n k o n to ro de v iv a sek u ra k o m p a n io :
« Sinjoro, am ikoĵ m iaĵ h ieraŭ duone m ort- b a tis min. J e n m la a s e k u r-a te sto ! Volu el- p ag i al m i duonon de la a se k u ra sum o ! »
Monumento
al Nekonataj Infanoj 1939-1945.
Eble la plej tra g e d ia afe ro de la la sta m ondm ilito estas, ke a n k a ŭ la infanoj, la espero k a j estonto de ĉlu nacio, pereis pro p erfo rto aŭ pro la m ilitsuferoj. K aj en la suferego de la la sta k atak lism o forpasis an k a ŭ g ra n d a nom bro da etuloj, k ies iden- tecon oni ne povls plu konstati. K llniĝante a n ta ŭ ia m em oro de la n e k o n a ta j infanoĵ, viktim oj de hom a furiozado, la urbo P ra h a s ta rig is al ili, laŭ la ideo de Tombo de Ne- k o n a ta Soldato, m onum enton.
L a inaŭguron de ĉi tiu m onum ento ĉees- tis la edzino de la P re zid a n to de Cehoslo- v a k a Respubiiko, s-ino H a n a BeneSova, re- p rez en ta n to j de la p u blika vivo, la diplo- m a ta ro k a j g ra n d a hom am aso. L a ĉefepls- kopo de P ra h a, s-ano D-ro Jo se f B eran, ia m a k a p tito en la koncentrejo D achau, diris en sia p aroiado l.a. : « Ci tlu m onum en- to en P ra h a estos Ĉiama m em origo ai ia m ondo pri senm oraliĝo, tra fo n ta ĉiun kiu rezignos je la k ris ta n a am o ! »
Du lnfanoj, G eorgo k a j A lenka, e s tin ta ĵ k ap ito j en n az listaj koncentrejoĵ, m alko- v ris la tabulon de la m onum ento, kies aŭto- ro e s ta s sk u lp tisto A rno Quido A dam ec.
S enespera patrino, ĝ e m a n ta su p er senviva infano, sim bolas la centm ilojn d a p atrin o j el ĉiuĵ landoj, de kiuj oni fo rp ren is la ldojn, k a j ĉi tiuj, fo rla sitaj, sen p a trln a helpo, b a ra k tis en fre m d aj landoj, a n ta ŭ d e stln ita j por m orti. Kiom da n e k o n a ta j infanoj tro - vlĝas a n k o ra ŭ nun dise tr a Germ anlo, k tu j neniam plu revenos al sia panĵo ! Cu iam hejm enrevenos la okdek infanoj de Lidlce ? K aj kiom d a sen k u lp aj etuloj pereis, ne- ko n ate kiam , kie k a j kiel ? !
Sub la m em ortabulo e s ta s fik s ita ujo kun tero el am astom bo de okdek n e k o n a ta ĵ infanoj, m u rd ita ĵ de la m alam lko en P ra - h a dum la m a ja revolucio 1945.
L a M onum ento al N ek o n a taj In fa n o j en P ra h a, s ta rig ita p er zorgo de K ato lik a K ari- to, e s ta s la u nua m onum ento su r la mondo, k o n se k rita al ĉi tiu ideo. <51 m em o rig as nin pri la m ilitperdoj, kiuj estis pli te ru ra ĵ ol tiu j m a teria j. <31 e s ta s apoteozo de 1’ do- loro de ĉiuj g ep a tro j en Eŭropo, k iu j ne- n iam forgesos.
J. MARIK.
*#********#**********#*#.»<.###**
S A K O
PARTIO N-RO I : FR AN C A.
El la turniro en Hastings 1946.
O’A LEX A N D ER — D. YANOVSKY.
1. e2-e7 e7-e6. S ajn a s estl rlake uzl la fra n c a n m aiferm on k o n tra ŭ A lexander, la v enkinto en la H astin g s-tu rn iro , ĉ a r 11 p e r la sa m a m alferm o venkis eĉ k o n tra ŭ la em in en ta ru sa m a jstro k a j m o n d m a jstra k an d id ato M. B otvinnik, kiu ta m e n allfoje tre elegante g ajn is k o n tra ŭ A„ kiel m o n tra s la su b a p artifin o (n-ro 1).
2. d2-d4 d7 d5 3. Cbl-c3 Cg8-f6 4. K c l - g » K f8 -e 7 6. e 4 -e 5 C f6-d 7 6. h2 h4 a7 a6 L a sesa movo de n ig ro en C h a ta rd A ijechin-varianto de fra n c a e s ta s m ulte d is k u ta ta daŭrigo. A liaj proponoj :
6. — Kxg5 ? 6. —- 0 0 ? 6. — c5 6. — h6
— f6. Eble 6. — h6 k a ĵ 6. — f6 e s ta s pli fo rta j. Ciuokaze 6. — f6 e s ta s la plej k om plika k a j in teresa, ĝis nun nesufiĉe esplorlta.
7. D dl-g4 f7 f5 8. Dg4-g3 c7-c5 9. Kg5-e3 0-0 10. C gl-e2 Dd8-b6 11. 0 0-0
L a p a rtla ra n ĝ o de b lanko an ta ŭ sig n a s a k ra n atakludon, kiu a n k a ŭ p o st kelltaj m ovoj ekaperas.
11. — Tf8-f7 ? 12. Ce2-f4 Cd7-f8 13. K fl-e2 Cb8-c6 14. Ke2-h5 g7-g6 15. Cf4xg6 ! h7xg6 16. K h5xg6 Cf8xg6
L a e le g a n ta duobl-ofero de bianko h av a s e k s tra n artifik a ĵo n . Se nom e 16. — Tg7 17. h5 cxd4, blanko devas fa ri la g ra v a n interm ovon 18. Ca4. Ekz. 18. — Da5 19. Kh6 k u n la m inaco Kh7 + ! P o st tio nigro e s ta s evidente perdita.
17. h4-h5 f5-f4
N ig ro fa ra s m alesperajn savprovojn.
18. Ke3xf4 c5xd4 19.h5xg6 d4xc3 Io a lia ne troviĝas, p ri kio oni facile povas konvinkiĝi.
20. g6xf7 t- Rg8xf7 21. Dg3xc3 Rf7 -e 8 22. T h l-h 8 + Re8-d7 23. T d lx d 5 + ! Rd7- c7
Se 23. — exd5, jen 24. e 6 + ! kune k u n D h 3 + k a j m a to en m a lm u ltaj movoj.
24. T d 5 -d l Db6xf2 25. Kf4-e3 Df2-f5 26. g2-g4 ! Df5-g6
P o st 26. — Dxg4 decidigas 27. T d h l 27 Ke3-c5 D g6-g5+ 28. Dc3-e3 b7-b6 P ost dam in terŝan ĝ o la g-peono raplde de- cidigas.
29. K c5-b6+ Rc7-b8 30. R c l- b l Dg5-g7 31. T d l-d 7 ! Ke7-c5
P o st 31. — Dxh8 sekvos m atigo en du mo- voĵ.
32. K b6-c7+ Rb8-b7 33. De3xc5 N ig ro rezignas. B lanko ludis la tu ta n p artlo n tre - ege belm aniere k a j energie.
(R im .: Cefe laŭ T id sk r ift fd r S chaok.)
PARTIFINO N-RO I.
El la radiomatĉo Sovetio-Britujo 1946.
M. BO TV IN N IK — O’A LEX A N D ER . B lanko: R h l, Dc3, T fl, Cg3, Pe5, f6, g2, g7, h2 (9).
N igro : Rg8, Da7, Ta8, Cd4, Pa4, c4, d5, f7, h7 (9).
34. Dxd4!! Dxd4 35. Cf5 h5. A lim anlere n ig ro ne povas sin g a rd i k o n tra ŭ la du m a t- minacoĵ.
36. Cxd4 Te8 37. Cf5 d4 38. e6, k a ĵ n ig ro rezignas.
F IN E L I RISKA S.
« Cu e s ta s io, kion vi av id as m anĝi a n ta ŭ ol esti e k z e k u ta ta ? » dem andls gard isto al ekzekutoto.
« Jes, fu ngoĵn ! » k o n fesis la kondam - nito. « Ciam mi evitis ilin m anĝi, tim a n te veneniĝon. »
