Eldono: Flandra E sp era n to -ln stitu to , fi. v. H um beekstr. 3, B russel-W est.
R edakcio-A dm inistracio: T .Jung, H arstenhoekiveg 223, Scheveningen, Ned.
A bonkotizo po r la k u ra n ta periodo (ja n d a ro septem bro 1947 = 9 m o n ato j);
Belgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere 2.50 dol. aŭ 10 angl. Sil.
Anoncetoj : 20 kom encitaj vortoj aŭ m dtlongigoj b. fk .
SO.— ,gld. 1.— ktp. DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA O RG ANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 15 (1074) FONDITA EN 1920 — 23-a JARKOLEKTO 15 Septembro 1 947
U n ik a M on d k on greso en B ern
Unua postmilita kongreso intemacia, kie ne ekzistis lingvaj baroj.
IEL-UEA denove kunigitaj. — Estis varmege en Shvitlando.
Unika estis la 32-a Universala Kongreso de Es- peranto ; ne nur ĉar ĝi estis la unua U.K. post la m ilito, ne nur ĉar ĝi solenis la kunfandiĝon de la du neŭtralaj asocioj, ne nur ĉar al ĝi aliĝis preskaŭ duoble tiom da kongresanoj kiom al la lasta an- taŭmilita U.K., — sed ankaŭ ĉar ĝi estis la unua internacia kongreso en la mondo, kiu okazis pos!:
la m ilito sen lingvaj malfacilaĵoj.
La Kongreson aliĝis entute 1370 partoprenan- to j el 35 landoj. Pli multaj anoncis sian aliĝon, sed pro la devizaj malfacilaĵoj ne sukcesis pagi sian kotizon. Okazis dum la kongresa semajno mini- mume 27 fakkunsidoj. Estis aranĝitaj sep diservoj, krom diversaj aliaj religiaj kunvenoj. Ĉiutage aŭdi- ĝis dekminuta Esperanta dissendo de la radiosta- cio Bern, kaj la tagĵurnaloj raportis pri la Kongreso ĉiutage.
L n k v ic t n . c k s c i t o x4c ia. p a c a j b trtaĴA n toj r i m a r -
kiĝis unue antaŭ la Solena Malfermo kiel gaja mur- mura zumo de renkontiĝa babilado en la majeste luksa enirhalo de la kongresejo. Ĉie staris homoj bonvenigante unu la alian. « Ha, post ok longaj, teruraj jaroj ! » « Finfine ni rerenkontiĝas ! » «Nu do, ĉu fine vi sukcesis veni ?» « Ĉu vi rememo- ras ...» ktp. ktp. Ĉiuj ŝajnis de unu sola nacio, sen- ĝene babilante. Vortoj fluis kiel akvo, kompreno estis kiel vido en sunlumo. Nur la svisaj bankaj kaj aliaj oficistoj tie spertis lingvajn malfacila- ĵojn. Jes, la svisoj — kiuj ĉiam loĝas en Babilo- nujo — sentis lingvodolorojn !
La esperantistoj tamen, la amatoroj, helpis la.
svisajn Babilonspertulojn per tradukado. Tradukis- toj por preskaŭ ĉiu lintgvo oportune troviĝis inter ili, tial ke ili estis el multaj diversaj nacioj.
La Solena Malfermo okazis en la granda salono de la Kazino — halo kremkolora kaj orumita, kun la standardoj de diversaj nacioj fiksitaj oe la an- taŭm ureto de la galerio. Sur la plafono en bare- liefo vidiĝis la di-figuroj de la antikva roma mito- logio, kaj centre de la halo pendis grandega Verda Standardo.
Palbluaj kurtenoj fermis kurbe la malant.aŭon de la estrado, sed lasis vidi, centre kaj malantaŭe, freŝajn verdajn arbustojn, kaj supre la svisan stan- dardon. Aliaj freŝverdaĵoj pende ornamis la an- taŭaĵon, kiun ĉirkaŭkadris brungrizaj kurtenoj
harmonie kontrastaj kun la bluaj.
Jen subite intermiksis sin kun la zuma babilado la majestaj tonoj de orgeno, dum sin lokis sur la estrado multaj bone konataj personoj : generalo Bastien, s-roj Kŭrsteimer, Malmgren, Jakob, Gold- smith, s-ino Wanda Zamenhof, '— kaj aliaj, kaj aliaj.
Srlentiĝis la orgeno. Stariĝis s-ro Bastien antaŭ la mikrofonoj, meze de longa blankvestita tablo, beligita per vazoj kun freŝaj, multkoloraj floroj.
Post deklaro, ke la Kongreso estas malfermita, li prezentis D-ron E. vcm Steiger, konsilanton de la Svisa Federacio, kiu bonvenigis la samideanojn en la nomo de la Svisa Federacia Konsilantaro kaj de la Registaro de Kantono Bern. Li parolis unue ger- manlingve kaj poste france, kaj Esperantan tradu- kon legis s-ro Otto Walder, ĉefdelegito de UEA por Svislando.
« Zamenhof estis saĝa k aj profunda pensanto, » diris D-ro vom Steiger, « kiu komprenis ke ne sufi- ĉas, ke ĉiu lando sekvu la propran politikon, sed ke necesas intem acia komprenado kaj toleremo universala ... Esperanto estas la plej vaste paro- lata el lingvoj artefaritaj ... E stas elokventeco en lingvo, kiu prezentas facile kaj oportune la homajn pensojn kiajn ajn ; ĝi estas la elokventeco de la mondo. Esperanto atingu tiun elokventecon de la mondo. »
(Fofo : Cĉtt! Joot, Born.)
Sub la sankta signo de I' Espero
La grandega Verda Standardo de la Kongreso (ĉ. 5 x 7 m .), kiu preskaiŭ kaŝis al la rigahrdantoj el la galerio la oficiaiajn persouojn kaj delegitojn sur la estrado. Intertempe tiu standardo jam transmi- gris al Malmo, la urbo de la venonta Kongreso.
S-ro Bastien respondis per saluto al la lando kaj urbo de la Kongreso. « Por esperantistoj Svisujo estas ne nur turism a lando, sed lando de paco, kiu restis ekster la milito. » Li dankis s-ron Buchli kaj kunlaborantojn en la Loka Komitato pro ilia suk- ceso kontraŭ grandaj malfacilaĵoj. Li esprimis ĝojon pri la ĉeesto de s-ino Wanda Zamenhof (granda aplaŭdo), la bofilino de la majstro kiu, krom sia filo Ludoviko, estas la sola transvivinto de la Zamenhofa familio, tiom persekutita de la germanaj naziistoj. La lastaj ok jaroj dolorige trafis la Esperanto-movadon, ĉar la diktatoroj, kiuj volis perforti la mondon, ne indulgis nian mova- don, kies celoj estis kontraŭaj al la iliaj. Granda estas la nombro de pereintaj esperantistoj. Post aludo al diversaj demandoj, kiuj interesas la Es- peranto-movadon, li finis per la vortoj : « Paco per toleremo ! Jen nia devo ! »
Dum la orgeno denove sonis, estis la vico de la ĉeestantaro paroli (inter si). Ili aspektis kiel nura ordinara homamaso ; nenia fanatikeco, nenia eks- centrikeco tie montriĝis. Iliaj vestoj aspektis kva- zaŭ tiaj de unu sola nacio. Tamen — rigardu apud la dekstran pordon tie : tri ĉarmaj fraŭlinoj dolĉe ridetas. Ekscentrikaj ? Tute ne ! Belegaj ? Jes, ja ! Ili surhavas kostumojn el multkolora flora ŝtofo, randitajn de blanka punto, kun mezlongaj blankaj manikoj elstarantaj ĉe la ŝultroj, kaj kap- ornamaĵojn el floroj kaj juveloj, — naciajn kos- tumojn de Ĉehoslovakujo.
Post silentiĝo de la orgeno parolis trafikdirek- toro Hans Buchii, kiun oni elektis la kongrespre- zidanto : La mondo spertis kulturan kaj ekonomian bankroton, el kiu ni devas elkonduki ĝin. Ni estas kvazaŭ miniatura ligo de nacioj. Kvankam mankas al ni la potenco de UNO, tamen ni posedas avan-
taĝ o n .: la unuecan spiriton kiu nin animas, la ide- alon kiu nin unuigas, kaj la lingvon kiu nin inter- ligas kaj kiu detruas la barojn inter ni. Mi esperas ke la granduloj dc la mondo iutage konvinkiĝos pri la valoro kaj graveco ĝuste de tio lasta. Ĉar efektiva interkompreno estas ebla nur, kiam la in- terŝanĝadon de ideoj ne malhelpas lingvaj baroj.
Ni devas trovi novan hiumanismon, kiu ne estas idilo sed forta konscio pri nia reciproka interligi- teco. Oni devas konstati ke ne vi kaj mi staras en la centro, sed ni.
Sekvis oficialaj salutoj de landaj registaroj aŭ ministerioj : D-ro Glŭxmaun, Aŭstrujo ; s-ro Bar- toŝik, Ĉeho^ovakujo — dume la tri ĉehoslovaki- noj stariĝis'antaŭ la estrado ; inĝ. Isbrucker, Ne- derlando ; kapitano Bugge-Poulsen, Norvegujo ; kaj D-ro Sodcrberg, Svedujo, kiu sciigis, ke la ŝta- to okazigas du Esperanto-kursojn por instruistoj kaj bone subtenas la lingvon. « Jam nun — bonve- non al la 33-a en Malmd ! »
S-ro Geryk, la fame konata samideano kaj vo- lonisto. f a r is personan salu to n de D-ro BoneĜ, Pre- zidanto de la Ĉehoslovaka Respubliko.
Dum la salutoj de la landaj asocioj, kiuj sekvis, oni povis distingi multajn naciajn dirmanierojn;
tamen ĉiu vorto estis klare komprenebla, kaj mul- taj el la parolantoj eĉ ne havis nacian trajton en sia voĉtono. Oni salutis nome de la landasocioj ar- gentina, aŭstra, belga, brita, bulgara, ĉehoslovaka, dana, greka, franca, hungara, irlanda, islanda, ita- la, jugoslava, maroka, nederlanda, norvega, pales- tina, pola, sveda, usona kaj svisa. La greka salu- tanto sciigis, ke la Ministerio de Instruado reko- mendas Esperanton ; ke oni ĝin instruas en dek gimnazioj, kaj ke estas ĉ. 1700 novaj esperantistoi en Grekujo.
Kiam la orgeno sin aŭdigis la trian fojon, ĝi eligis la konatan melodion « La Espero » ; ĉiuj kon- gresanoj ekstaris kaj kunkantis.
Anĝela lingvo.
Alia orgeno, orumita kaj kun du fasadoj el blank- brilaj stanaj tuboj, muzikis por la esperantistoj je la dimanĉa posttagmezo, kiam ili amasiĝis en la bela Berna Katedralo por Diseirvo. Dum ili eniris (parenteze, oni povis rimarki multe pli da naciaj kostumoj ĉi tie), aliaj homoj el blanke-griza ŝtono estis suprenirantaj laŭ la arko de la enirejo al la ĉielo, dum unuflanke staris rigardante la ses ĉas- taj virgulinoj, kaj aliflanke la ses malĉastaj. La interno estis el la sama blanke-griza ŝtono ; sed supre, ĉe la volboj, ĝin kontrastis kolorigitaj desegnoj.
P o r sia prediko, p a stro Ed. W aldvogel, m aldika sinjoro kun n ig ra j haroj, lipharoj k a j m antelo, elektis la tem on :
« Se mi parolus la lingvojn de hom oj k a j anĝeloj, sed ne h av u s amon, mi fa riĝ u s son an ta kupro aŭ tin ta n ta cim balo. » (I. Kor. 13.)
Unue li tr a k tis la valoron de lingvo : P re fe re kvin vor- toj el la in telek to oi kvincent da sensencajo. P o sta li alu dis al S visujo kun ĝ ia j k v a r lingvoj, k a j al E sp eran to , la plej anĝela lingvo ». Tam en, krom E speranto, oni bezonas amon. E sp era n to sola ne g ara n tio s la pacon. Escas nacioj, kiuj h av a s n u r unu lingvon, kiuj m alpli pace vivas ol lan- doj kiuj h av a s du, tri aŭ pli m u ltajn lingvoin. P lej g ra v a s la D ia leĝo. A m u unue Dion ; due la proksim ulon ; k a j vin mem n u r trie ! A m u unu la alian ! A nkaŭ esp eranristoi tion faru.
L a m onko lekto estis por n u tra jp a ke to j al eksterlandanoj m a lsa ta n ta j (596 fr a n k o j).
Sendisciplina armeo.
L a tre m alunuform e v estita arm eo da p acaj b atala n to j.
elirinte el la k ated ralo , tram arS is (su r la tro tu a ro ) la stra - tojn de B ern al loko sub la bela K irkenfeld-ponto, por foto- grafiĝi. Ili m arŝis senritm e, sen form acio — krom longega kolono —, k a j senperm ese ili deiris de la kolono por suĉi la te n ta n akvon ĉe stratfo n to .
L a suno glore b a p tis ilin per sia j v arm e g aj radioj, k a j m u lta j kriplendis, ĉ a r ili devis sidi dum du tri m inutoj por la foto g rafiĝ o en la k vazaŭ in fera varm ego.
T am en « la longegaj m inutoj finfine f in iĝ is », k a ĵ la am aso iom p o st iom b abiiante disiĝis. L a plendintoj iris
"''"'ĉ1 --nh-r.- • la angloj iris serĉi la ĉiam necesan varm e-
g an te trin k ajo n .
N-ro 15 (1074) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 15 Septembro 1947
Pli ol 150 salutleteroj impresis
k iu jn d irek tis anoj de U niversala L igo al la
■CĴenerala Kunveno de C am paign fo r W orld G overnm en^ o k az in ta ia 7-an de ju lio en Londono. P aro lis tie n ia j gesam ideanoj s-ino Isbrtifcker, A ndreo Cseh k a j E. D. D u rran t.
L a «fKam panjo por M o n d re g is ta ro » ja m k o nsentis uzi E sp era n to n in te r aliaj lin- gvoj por korespondado, k aj esp eran tisto j e s ta s in v itita j en du el la ĉefaj k om itatoj.
L a K am panjo por M ondregistaro celas kun- iigi la agadon de diversaj fed e ra lista j k a j sim ilaj org an izaĵo j en B ritujo. L a K am pan- jo esp eras presigi esp eran tlin g v an inform i- ion p o st iom d a tem po, k a j tia m sendos ekzem plerojn al la salutintoj.
Unueco kaj dueco.
Unueco karakterizis la unuan par- ton de la Unua Laborkunsidio, kiam per anonco de la nove elektitaj estra- ranoj de UEA (nova) oni solenis la kunfandiĝon de la du neŭtralaj aso- cioj. Jen la nomoj: E. Malmgren (Sve- dujo), Prezidanto ; D-ro P. Kempe- neers (Belgujo), Vicprezidanto ; Es- traranoj : s-roj Jakob (Svisujo) ; Kennedg (Skotlando) ; D-ro Lapen- na (Jugoslavujo) ; Oliver (Anglujo) kaj Petit (Francujo).
S-ro M alm gren esprim is dankon pro sia elektiĝo k a j bedaŭron pro la eksiĝoj de s-ro j B a stie n k a j K ŭ rstein er, la ĝ isnunaj p rezidantoj de IE L k a j U EA respektive, k iu j tam en re sta s kiel H onoraj P rezidantoj.
Sekvis personaj salutoj de diversaj spe- cial- k aj fak -o rg an izaĵo j. S-ro M a k k in k (N ederlando), p o r la Asocio de L ab o ristaj E sp e ra n tisto j F .L.E., esprim is la bezonon de kunlaboro in te r ĉiuj esp eran tisto j -— ĉu laboristaj, ĉu n eŭ tra laj. S-ro H olm es (Bri- tu jo ) sa lu tis por la sp iritisto j k a j speciale por la b razilaj e s p e ra n tista j spiritistoj. Sek- vis : s-ro F rey, A ŭ stru jo ( P .ltT .) ; s-ro B erm an, P alestin o ; f ino M. N oll (Turis- m a U nuiĝo por D anujo) ; s-ro P. F illiŭtre.
F ra n c u jo (IL E P T T ) ; s-ro A g er, Anglu- jo (k o o p erativ a m ovado) ; s-ro Iŝna, Ce- Roslovakujo (blinduloj) ; rep rez en ta n to de TJO.
S -ro G oldsm ith, ĝen. se k re tario de la no- v a U EA, legis sa lu tle tero jn aŭ teleg ra- m ojn de L. Zam enhof, Edm ond P riv a t, Teo Ju n g , P aul Blaise, E g ip ta Esp. Asocio, V. M. Thilander, B erlinaj k a j ĉinaj espe- ran tisto j, biblioteko en Singaporo, studron- do en B angkok (S iam o) k aj m u ltaj aliaj.
L a b ah a isto j sendis teleg ram o jn el diver- saj lokoj.
S -ro M alm gren p riparolis la kunfandi- ĝon. Du k o n tra ŭ a j ideoj m alhelpis, sed en la p a s in ta printem po la ko m itato j akceptis principe la kunfandiĝon. Oni dissendis voĉ- donilojn al la landaj asocioj de IE L k a j al
(Foto : C arl Jost, Bern.)
Blanka kaj Nigra en Bern.
Ili povas ja esti k o n ten ta j, niaj ĉarm aj sam ideaninoj el ĉehoslovakio k a j el la N ig ra K ontinento, ĉar d a n k ’ al E speranto ili sen ta s sin anoj de la sa m a granda tu t- hom ara fam ilio.
la delegitoj de U EA. L a rezulto estis k e <5.
10.000 voĉdonis por la sta tu to , ĉ, 2000 kon- tr a ŭ ĝi, k a j ne voĉdonis ĉ. 2000. Oni akcep- tis kiel bazon la sta tu to n de IE L kun di- v ersa j ŝanĝoj. H ieraŭ vespere (la 27-an de julio, ĉe la kunsido de ia U E A -kom i- ta to ) oni alelek tis al la k o m itato (kom i- ta ta n o jn C) : s-rojn B all (B ritu jo ), P rivat (S visujo), S a yers (U sono) k a j B a g h y (H un- g a ru jo ). S -ro Jakob e s ta s red a k to ro de la aso cia organo. L a nom o de la nova asocio esta s U niversala Esperanto-A socio. (A plaŭ- do). « N e g ra v a e s ta s nom o aŭ p a ra g ra - fo, sed unueco. » (A plaŭdo.)
S -ro Ja k o b venis al la m ikrofonoj k a j p aro lis p ri la h isto rio de la o rganizado de la movado. Li m anprem is s-ron B astien k a j poste s-ron KUrsteiner.
P o ste la m ikrofonojn oni disponigis al ĉiu a jn kiu volis paroli, k a j sekvis diver- sa j p aroladetoj. S-ro D ratw er alvokis ke oni laboru kune, ĉu laboristoj, ĉu n eŭ tra lu - loj. S ro V okal, la E sp e ra n to -p a ro lan to ĉe Radio-Vieno, esp rim is la deziron ke venu solidareco. S-ino Ita W itten b erg , ru s a ju - dino, dufoje rifu ĝ in ta , kiu n u n loĝas en Svisujo, p rav e opiniis k e m a n k a s virinoj en la oficaj ran g o j de la E speranto-m ova- do.
Dueco sdn trudis en la lastan par- ton de la laborkunsido, kiam la te- mo sin tu m is al demokrateco kaj fa-
ŝismo, kaj prezentiĝis la orienta kaj la okcidenta sintenoj al tiu j temoj.
E nkondukis la tem on D -ro L apenna, kiam li d iris ke la b alk a n a j asocioj ne akceptis la p arto n de la s ta tu to p ri elekto de la k om itato, ĉ a r laŭ ili ĝi ne estas dem okra- ta. T am en la m alplim ulto devis cedi al la plim ulto. Li em fazis ke la s ta tu to ja g ra- vas. Ĝi e s ta s nia regularo, kiu fik sas nian konsiston. E sp e ra n to esta s ne n u r por poŝt- m a rk kolektado (aplaŭdo) sed g ra v a afe- ro. L a kom itato, la e s tra ro estu e le k ta ta j kiel ebie plej laŭ la d em o k ra taj principoj.
Oni devas m alperm esi al fa ŝisto j )a aliĝon.
N i ne sufiĉe k o n tra ŭ s ta ra s la faŝism on k aj duonfaŝism on.
Sekvis diversaj opinioj. S -ro Sagers el Usono, kiu dum kelke d a ja ro j lab o ras kun la K ontrola Komisiono por G erm anujo, ko m p aris la eŭropan koncepton pri denio- k ra te c o kun la a m e rik a — originale de B ritujo. Iu j eŭropaj landoj m ulte parolas pri dem okrateco, sed ili tu te ne kom prenas kio ĝi estas. D em okrateco e stiĝ a s ne per m alperm esoj aŭ d ik ta to rad o de la supro, sed kiam la voĉo de la popolo sin aŭdigas.
Oni devas havi liberecon pri parolado. La popolo devas povi forigi n ed e zira tan pu blikan oficiston. (F e rv o ra ap laŭ d o .)
S ro Oliver dem andis, ĉu la enkonduko de k o n tra ŭ fa ŝism a fra zo en la sta tu to n ne e stu s d ik ta to ra. Li citis la vortojn de Za- m enhof pri tolereco. P olitikon devas tra k ti la diplom atoj ; U E A re stu oficiale n eŭ tra la, sed ĉiu povas esprim i sian p riv atan opi- nion.
E s ta s neeble ĉi tie citi detale ĉion, kion d iris m u lta j aliaj.
Tra la urbo kaj semajno.
Dum la tu ta semajno ora disko konstante ornamis la bluan volbon de la ĉielo, kaj estis tiel varmege ke la samideanoj re-nomis la landon
« Ŝvitlando ». Plurfoje oni vidis ŝel- kojn antaŭ la mikrofonoj ĉe la kun- sidoj, — ĉar eĉ la malpli junaj viroj delasis la jakojn, dum kelkaj junaj montris siajn negraciajn krurojn, sur- havante pantaloneton.
Ce la Solena M alferm o oni sciigis ke en Svislando ĉiuj infanoj devas lerni alm enaŭ du lingvojn; sed a n g la sam ideano rim ar- k is ke m u ltaj kelnerinoj fa k te scias nu r unu: la svis-germ anan. M ultaj el ili tu te ne sciis la angian, k a j k elk aj sciis nenion pri la fra n c a krom la v ortoj: «Merci, moh- sieur!» A liaj ne sciis la fra n ca n tiom kiom li mem, sed uzis ĝin n u r kiel balbutling- Von. P rezojn oni skribis aŭ indikis p er la fingroj, k a j je s n ea n te per la kapo oni suk- cesis iam aniere internacilingvum i.
ĉ u esp eran tisto j devas ĉiam paroli Es- p era n te in te r si, estas diskutinde. En tran io p alestin a p aro sidis p aro la n te la hebrean.
Apud ili tri fran co j parolis france, dum aliaj uzis la anglan, ĉehan k a j aliajn ling- vojn. Subite iu diris ion E sp era n te, k a j ĉiuj ekridis. D an k ’ al la n ac ia j lingvoĵ ia B ernanoj tie k o n sta tis ke la sam ideanoj e s ta s d iversnaciaj — k a j ke E sp era n to es- ta s viva, sp o n ta n ea lingvo, ili a n k a ŭ kon- sta tis, ne balbutilo kiel la svisaj krom ling- voĵ.
P re te rp a s a n te la B ernanojn en la stra - to, oni ofte aŭdis la vortojn E speranto, Es- p ĉrantistes, E sperantisten. L a kongreso certe sin priparoligis.
P lej rim a rk in d a en B ern e s ta s la ekster- o rd in ara pureco. F ontoj, horloĝoj k a j mo- num entoj en la s tra to j e s ta s o rum itaj, kaj ili re s ta s b rilaj t r a la ja ro j. E n aliaj urboj, kiel n ig ra j ili a sp e k tu s post du sem ajnoj!
S k a rla ta j pelargonioj (g eran io ĵ) ornam as p re sk a ŭ ĉiun fenestron de la krem koloraj k o n stru aĵo j. M alpala verdo de aro post aro da arboj sin vidigas apud la rivero, kies akvo mem estas profunde verda, rom pita n u r jen k a j jen de la ru ĝ e-flav aj g rac iaj form oj de n a ĝ a n ta j homoj.
L a am asrestejo en la kazern o estis vere hejm o de E speranto, kie m a lfru vespere tro v iĝ is rondoj fam iliaj de francoj, poloj, angloj, h u n g aro j k.a., ĉiuj kune, sid an taj su r siaj litoj, fu m a n ta j k a j b ab ilan taj pri la okazoj de la ta g o ... k a j de la vespero.
Supozeble okazis sim ile an k a ŭ en la ina parto.
ParolADoj.
Bela Bleier, Julio Baghy, Koioma- no Kalocsay, Reto Roseti kaj Isaj Dratwer ! Jen la parolantoj ĉe la Pre- legvespero lunde vespere.
« N ia m ovado esta s esence k u ltu r a ,»
d iris Bĉla Bleier. « E sp era n to c s ta s ne n ur lingvo de babilado, sed esprim oriĉa. Milit- istoj povas invadi, sed ili ne povas d etrui la spiriton. »
Julio B a g h y p er sia unike m o d u la n ta vo- ĉo unue rak o n tis al ni ŝercan anekdoton pri
« k am p a r a n o ». Sed pli filozofie li poste parolis. « L a e s p e ra n tista ro e s ta s r.ova po- polo. P ra te m p e popoloj estiĝis el triboj, poste el tiu j kiuj parolis sa m an lingvon.
Do la esp eran tisto j estas popolo. T am en lingvoprojekto ne k re a s popolon. Popolo devas havi k a ra k te riz a n tra jto n . Ciuj es- p e ra n tisto j h a v a s tiu n econ kiu distin g as ilin de aliaj homoĵ. E k z ista s la okcidenta k a j o rien ta dem okrateco ; ta m e n E speran- to h a v a s politikon ... H undoĵ n ask iĝ a s hun- diloj ; k a to j — k atid o j ; ĉevaloj —- ĉevali- doj ; sed kie e s ta s la hom idoj ? H om oj nas- k iĝ a s judoj, proletoj, k atolikoj, socialistoĵ k tp , ... N i esp era n tisto j e s ta s n u r hom oj ; ni laboru po r la nova epoko. »
K. K atocsay parolis p ri la trad u k a d o de poem oj en E sp eran to n . L a tek n ik o n de la novzelanda sam ideano Brendon C lark li fo rte k o n tra ŭ s ta ris — k a ĵ m isprezentis.
B rendon C lark devus esti ne leĝdonanto, sed leĝtrovanto, ĉ a r la E sp e ra n ta poezio ja m ek zistas. E stu s m alaprobinde trokeigi la E sp e ra n ta jn versojn, ĉ a r tro k eo e s ta s tra n k v ila ritm o, dum ĵam b o e s ta s vigla. La jam bo ja e k z istas en E sp eran to . Plilongigi
versojn p e r aldona piedo (kiel rekom endas B rendon C lark ) e s ta s n epraktikeble. Ta- men li povas pardoni s-ron Clark, ĉ a r li tra d u k a s el la a n g la lingvo — m alfacila tasko.
Poezio bezonas an k a ŭ la ĝ u sta jn sonojn, do neologism ojn, — ĉ a r poem o estas poemo.
K larige li finis per elokventa, esprim oplena deklam ado de poem o tra d u k ita el la hun- g a ra lingvo, en kiu oni elektis vortojn pro iliaj sonoj. Li petis ke tion, kion oni ne kom prenas, oni divenu.
G randioze sonis tiu poemo, k a j li rice- vis fo rte g an aplaŭdadon. K onante la ori- ginalon en la h u n g a ra lingvo, kom preneble li povis enm eti sian tu ta n anim on en ia deklam adon. Cu surpapere, aŭ d ekiam ate de nehungaro, ĝi e stu s tiel g randioza ?
J a m fo rp a sis la vespero, k iam R eto Rose- ti ekdeklam is poem on de Ja ,skota poeto Bobby B urns, k a j m u ltaj' gl la ĉe estan ta ro ekforiris. L a tu ta p ro grĥm o ŝajn e estis okuponta ne n u r prelegvesperon sed an-
k aŭ prelegnokton. • •
Kurioza horloĝo kaj kurioza glacio.
La belega vetero tentis multajn samideanojn partopreni la ekskur- sojn. Unu francino plendis ke ĉe la rondveturo tra la urbo la gvidanto parolis nur angle, kaj ŝi ne kompre- nis eĉ unu vorton. Tamen' ĉe aliaj ekskursoj samideano kutime laŭtvo- ĉe tradukis.
Du n ee sp e ra n tista j su dam erikanoj sin in- te rm ik sis en iun rondveturon, k a j ili kom - prenis nek an g lan nek g erm a n an nek Es- p e ra n ta n lingvojn. Ui ta m en povis diveni m ulton el la E sp e ra n ta trad u k o , sed ne ĉion ; k a j k iam ili fa ris hispanlingve de- m andon, la tra d u k a n to provis respondi his- pane k a j poste itale, sed ne sukcesis. In- te r la ĉ irk a ŭ a j esp eran tisto j tam en, kom- preneble, troviĝis iu italp aro lan to , k a j la m alfacilaĵon oni venkis. D an k ’ al la es- p era n tisto j an k a ŭ tiu j du hispanlingvuloj kom prenis ĉion d ira ta n pri la rondveturo.
S am tem pe iu h u n g a ra sam ideanino trad u - kis en sian lingvon por a liaj h u ngaroj, kiuj ne sciis anglolingvon aŭ E speranton.
K v ar b ru n aj sta tu o j rep rez en ta j de la k v a r lingvoj de Svisujo — g erm ana, fra n - ca, ita la k a j ro m an ĉa — sin tro v is en la g ra n d a enirhalo de la P arlam en tejo . Tie a n k a ŭ estis sk u lp tita figuro de urso, laŭ kiu la urbo nom iĝas (B ŭr = u rso ). Iu reĝo ko n stru is k astelo n tie k a j nom is ĝin laŭ la u nua besto kiun li poste m ortpafis. Feliĉe tiu estis urso, ne porko !
V iv an tajn ursoĵn oni poste vidis en la ursejo. Ili s ta ris sur la m a la n ta ŭ a j piedoj aŭ ruligis sin su r la dorso, por peti k aro - tojn de la ĉeestantaro.
J e k elk aj m inutoj a n ta ŭ la dek-dua la ro n d v etu ran to j a m asiĝ as a n ta ŭ la g ran- da horloĝo por vidi ĝin funkcii. Koko mo- v as la flugilojn k aj krias. S id an ta vireto svingas la k ru ro n k a j p e r la m anoĵ fra p a s a ltern e du sonorilojn. V enas la horo, k a j la Reĝo de la Teinpo, sid a n ta su r sia tro- no, tu rn a s horglason. S upre de la turo, oru- m ita fig u ro de viro fra p a s per m artelego la g ran d a n sonorilon. Leono sk u a s la kapon sam ritm e, k a j la reĝo m ovadas sian m ento- non, dum sub li ro n d ira s karu selo d a ur- soj. F ine la koko denove krias.
E1 la urbo su r la belajn m ontojn kondu- kis aliaj ekskursoj. Oni povis vidi m alsu- pre la m ultkoloran panoram on, k v az aŭ fli- k ita n litkovrilon. V erdverdaj herbokam poj, orecaj grenkam poj, om bre-verdaĵ arb a ro j k a j arĝ e n te -b la n k a j lagoj apudis en fan- ta z ia desegno, n u a n c a ta de la om broj de du tri nuboj k a j de la p a la p urpuro de m al- proksim eco. L a horizonton g ard is la Al- poj neĝoĉap itaj sentineloj m ajeste sta - ra n ta j. Iliaj suproj iom ete v ariig is la ko- loron. kiu jen estis lim ona, je n -p a lro ze ca, jen blanka, — tiel b la n k a ke eĉ E sp e ra n ta j vortoj ne k ap a b la s p riskribi tia n blanke- con.
P 'e i fa v o ra ta estis la ek sk u rso al Jung- fraŭjoch, 3457 m etro jn super la m arnivelo, kien oni alv en as per fervojo kiu fin iĝ a s en tunelo en la m ontosupro. K oridoro kondu- k a s tr a la glacio al ĉam broj fo sitaj el la e te rn a neĝo. Je n el glacio aŭtom obilo, en kiu oni povas sidi por fotografiĝi. Je n tie ĉam bro de biertrinkejo, kun barelo, tabloĵ, seĝ°Ĵ' piano k.c. el solida glacio. E k ste re sur la n eĝ a supro, kie estis m alvarm ege, oni povis vidi vicon post vico d a Alpoj, sed apud la ko n stru aĵo , ŝirm a ta k o n tra ŭ la vento, estis tiel v arm e ke oni povis sun- bani.
* * * * * * - » * * * - x - * * * * * * * * * * * * * * * * * * 4 e - * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Post la
« P o st la ferio kun nova energio al la laboro ! »
N ia red ak to ro bedaŭrinde ne povis voja- ĝi al la U niversala K ongreso en Bern. An- sta ta ŭ e li libertem pis dum ok ta g o j en vi- laĝo ĉe arb ara. Reveninte, li tro v is su r sia skribotablo ĉ. 200 poŝtaĵojn, kiuj alvenis dum la lib ertem p a sem ajno, in te r ili estis 71 leteroj k a j 103 p o ŝtk a rto j. L a plej ur- ĝ a jn ni ja m respondis.
Nur JfOO abona/ntoj
(al ili k o ran dankon !) sendis al ni ĝ is la 1-a de septem bro k a rto n aŭ sciigon pri sia reabono, laŭ n ia peto « por ke poste vi ne plendu » (vidu en num ero 13, p aĝo 1, dek- s tre m a lsu p re). Kie re s ta s la c e te ra j 1340 ? N i ja ne povos laŭorde disponi, ne sciante proksim um e kiom el n iaj n u n a j abonantoj resto s al ni fidelaj an k a ŭ dum la venonta periodo. P ri la
membroj de Universala Ligo
an k o ra ŭ la jenon : M em broj de UL, kiuĵ ricevas H eroldon kom pense por « L a P ra k - tik o », provizore ne sk rib u al ni : ilia abono validos ĝis la fino de la n u n a jaro . Sed tiu j m em broj de UL, k iu j speciale abonis
Diverseco ĉe la Dua.
« La Propagando » estis la temo de la Dua Laborrku/nsido, kaj kvan- kam s-ro Malmgren en sia enkondu- ka parolado alvokis, ke oni agu kune per metodo kiun oni povas uzi en di- versaj landoj, tamen sekvis diversaj opinioj pri diversaj cirkonstancoj al diversaj homoj en diversaj nacioj.
Ĉi tion aprobis a lia svedo, s ro Dahl, di- ra n te ke propagandiloj sim ilas pom ojn en korbo. « Ili h av a s diversajn kolorojn, k a j oni devas elekti la plej ta ŭ g a jn . L a ĝis- n u n aj m etodoj ne sufiĉas ; ni devas esti pli p ra k tik a j. » Li poste aludis al « Espe- ra n to en la lernejon ». Oni veku la intere- son de la in stru isto j kiuj subskribis la P ĉtskribon. P lu g u profunde unu kam pon,
poste alian. ,
S ugestiĝis pli in tim a kunlaboro inter UEA k a j S A T , sed s-ro P etit 'volis proponi kun- fandiĝon de tiu j du asocioj.
Interesa, propono venis de D ro J. Sze- k e ly (H u n g a ru jo ). Li proponis ke U EA al- proprigu la varnom on E S P E R A N T O k a j perm esu ĝian uzon n u r ĉe bonaj varoj. Tiel i a , vorto « E sp era n to » alp ro p rig u s al si la ideon de bonkvalito. Li an k a ŭ rim a rk ig is ke « E sp e ra n to -stra to » estas pli .bona por prop ag an d o ol « Z am enhof s tra to ».
S-ro G oldsm ith diris ke la plej g ran d a propagando dum la la sta j ja ro j esta s la P etskribo al UNO. L a nom bro de subskri- bintoj estas ĉ. 300.000 ; sed tio ne sufiĉas.
S-ro M agnusson (Islando) volis ke oni fa ru la propagandon k vazaŭ m ilitplanon.
F o rp a seg is la tem po, k a j oni lim igis la paroldaŭron je po tri m inutoj. U nu post a lia parolontoj ku ris laŭvice al la m ikro- fonoj.
S-ro M a k k in k (N ederlando) rekom endis ke oni propagandu m odeste k a j ne polemi- ku.
D-ro L apenna k om paris E sp era n to n kun telefono : ju pli m ulte da uzantoj, des pli efik a ĝi estas.
K tp. ktp.
«Vi povas kalkuli kun nia registaro !»
Ŭojigas la esperantistan koron aŭdi ti- ajn vortojn kia jn parolis kalkulko n silisto R. M. F rey, kiel ko m isiito por ek ste ro rd a j aferoj de A ŭ stria E sp era n tista Federacio, en B e m : « Se la aliaj ŝta to j faros rilate al E speranto gra/vajn paŝojn, ili povos kal- ku li ku n nia ŝtato, k u n nia registaro, kun nia parlam ento k a j k u n ĉiuj n ia j em inen- ta j instancoj ! »
Jes, nur kornuna oficiala enkonduko de E speranto en kom ence alm enaŭ d u -tri di- verslingvaj ŝta to j alportos al ni baldaŭ la venkon.
Alia internacia lingvo.
Folietoj, disdonitaj de iu bonvola samideano ĉe la enirejo de la. K azino mardon vespere, tre oportune utiliĝis kiel ventumiloj, kiam amasa ĉeestan- taro plenigis la halon por aŭskulti alian internacian lingvon — pli mal- novan kaj pli vaste konatan ol Es- peranto.
Sur la estrado ne plu vidiĝis la lon- gaj tabloj kaj seĝoj, sed anstataŭe unu sola seĝo, sendorsa, antaŭ kva- zaŭ tripieda granda tablo — la « vor- taro » de ĉi tiu lingvo.
Post enkonduka parolo en Espe- ranto, envenis la du unuaj « parolon- toj » : unu, altkreska, blankhara kaj iom kalva, en nigra vesperkompleto, s-ro Framk Merrick el Anglujo, post kliniĝo sidiĝiisi ĉe la tripieda « vorta- ro s>. ; la alia, mezalta, pli juna, ankaŭ en nigra vesperkompleto, s-ro Jan Geryk el Ĉeĥoslovakujo, portis en la mano malgrandan sed multnuancan
« terminaron », la violonon.
K iam la fo rta aplaŭdo silentiĝis, kvietaj, tra n k v ila j sonoj de la piano ŝteliĝis solaj tr a la ĉam bro. Je n pli ra p id a j ! Jen eks- c ita j !
Sin tru d is m odeste per longa sopira noto la violono. G racie k a j eterece ĝi ŝtelpaŝis
ferio...
Heroldon, k a j kiuj krom e an k o ra ŭ fariĝ i- m em broj de UL, je s sendu al ni la p etlta n karto n , ĉ a r ilia abono finiĝos je la fino de septem bro, sam e kiel tiu de ce te ra j abo- nantoj.
Kotizoj kaj abonejoj.
L a d aŭ ro de la ven o n ta abonperiodo k a j la kotizoj dependos de la M A -kotizoj, k luĵn la nova U E A fik so s p o r 1948.
Liston de kotizoj k a j abonejoj ni publiki- gos en la venonta num ero, k iu e s ta s anko- ra ŭ ek spedota al ĉiu ĝ isn u n a abonanto.
Bonvolu pagi kiel eble plej bald aŭ post publikigo de la listo en la v en o n ta num ero;
sed kiu an k o ra ŭ ne sendis p o ŝtk a rto n p ri reabono, bonvolu tion tu j fari.
N iko re dankas
p ro la sa lu to j de geam ikoj el la U niversala K ongreso en Bern, el la S A T-K ongreso en A arh u s k a j el aliaĵ kunvenoj k a ĵ liber- tem pejoj.
La venonta numero de Heroldo
aperos la 15-an de oktobro, k a j poste ni
intencas rekom enci la duonm onatan aperi-
gadon.
15 Septembro 1947 Heroldo de Esperanto N-ro 15 (1074) paĝo 3
t r a la nuancoj de la gam o. P aro lis denove la piano ; jen ĝi to ndris p er la b asaj notoj, kies sonoj ru liris eKante tr a la spaco de Ia halo.
S ilenta paŭzo. L a violono sola nun eli- gi« m o rd an tain sed bele a g o rd itajn du-no- taĵo jn . R espondis la piano, k a j per la ŭ ta j plensonaj akordoj finiĝis la u nua ero de la program o, se k v ata de la tondro de m iloj da m anoj ap laŭ d an taj.
Gounod, Grieg, D vorak, Chopin, Bach, Puccini k a j aliaj bone k o n ataj nom oj tro- viĝis su r la program o.
« Ldngvo de anĝeloj! » diris la pas- tro dimanĉe, sed eĉ pli anĝele sonis Esperanto, kiam per la dolĉa soprana voĉo de s-ino Marguerite Sautreuil el Fraricujo ĝi sin vestis en la delikatan silkon de la muziko.
Ŝi surhavis n ig ra n ĝispiedan vesperro- bon, kiun ornam is ĉe la talio siringkolora floro. K rom k a n ti en E sp eran to , ŝi an k a ŭ ĉarm is niajn orelojn p er la de ĉiu ŝ a ta ta ario el la opero « B u tterfly » de Puccini.
Ciuj tri e s ta s profesiaj m uzikistoj k a j of- te aŭ d iĝ as ĉe la radio en siaj landoj. De a n ta ŭ m u ltaj ja ro j ili estas ferv o ra j ge- esperantistoj.
Fakkunsidoj.
Okazis tiom da fakkunsidoj, ke eĉ listigi ilin ĉi tie okupus multe da spa- co. Detalajn raportojn oni povas ha- vigi en la respektivaj bultenoj de la asocioj, kaj kompreneble tiuj organi- zaĵoj bonvenigos vian aliĝon.
Okazis ankaŭ kvin filmprezentoj : ĉe la Pola Vespero, marde en la kine- jo Tivoli (du filmoj « Suite de Varso- vie » kaj « Wieliczka », ambaŭ prer miitaj ĉe la Intem acia Filmkonkur- so en Cannes) ; ĉe la kunveno de Uni- versala Ligo, merkrede ptm. ; en la kinejo Capitol, vendrede atm. (« Pa- rizo okupata, Parizo sin liberigas, kaj Parizo invitanta la Intem acian Kon- ferencon 1947 ») ; la nova sonfilmo
« Budapest, la Reĝino de la Danubo», en kiu parolas la voĉo de Julio Baghy ; kaj vendrede atm. en Capi- tol filmo pri Svedujo, la lando de la venonta U.K.
N e tr e m ultnom bre ĉ e e sta ta j estis la fakkunsidoj, pri kio oni kulpigis la belan veteron k a j ekskursojn. A liaj ta m en kul- pigis la fak to n ke ili ne sufiĉe fru e eksciis la d ato jn k a j horojn de la fak kunsidoj k a j ja m estis p la n in ta j aiiajn faro jn p or tiu j tem poj.
lom da ĉio — kaj multe da rido.
Surpriza estis la Varieteo, merkre- de vespere, ĉar oni tute forlasis la
p r e s i t n n p m g r a m o n k a j im p ro v in js
novan dumprezente.
B londa sinjorino K lara G eczy L azaras kom encis p er tri m uzikpecoj ĉe la piano :
« Le Soir P a rle » k a j « A llegro B a rb a ro » de B artock, k a j « H u n g a ra R apsodio N -ro 2 » de Liszt. De a n ta ŭ 25 ja ro j ŝi ludas ĉe la H u n g a ra Radio, a n k a ŭ ĉe R adio Romo, k a j dum ia kongressem ajno ŝi ludis ĉe la B ern a Radio. K iam ŝi dediĉis unu el siaj kom ponaĵoj al la R eĝino de N ederlando, la R eĝino sendis al ŝi g ra tu la n d ankleteron ; k ia m ŝi finis sian ludadon ĉe ia K ongresa V arieteo, oni donacis al ŝi belan bukedon.
Julio B a g h y rolis kiel p ro g ra m e stro k a j anoncisto k a j sam tem pe ridigis la sam ide- anojn p er am u za j anekdotoj.
R eto R o seti (A nglujo) a n k a ŭ ridigis per a lia j anekdotoj, k a j E inar D ahl (Svedujo) am uzis pli serioze per kantado, Li estas baritono, k v an k a m li m odeste ne volis aro- gi al si tiun titolon.
Sekvis K olomano Kalocsag ku n aliaj anekdotoj, in te r k iu j unu pri la em baraso de la re d a k to ro de « L ite ra tu ra M o n d o ».
Li konsilis ke ĉiu e sp eran tisto v e rk u poe- mon, sed neniu legu poem on — krom sia propra.
M istifikis nin p er lerteco Vilĉjo Verda ( « k a j sej vi nej poŭvahs divejni, dej kiu landoŭ li vejnahs, li nej in ten cah s inform i vin » — p e r tia aliigo de sia n a tu re bona E sp e ra n ta voĉo li nin inform is). L ertajij iluziojn li in term ik sis per ŝerca E speranto- leciono. H elpis lin lia edzino.
G racia k a j ĉ a rm a asp e k tis Dorothg G eczy, la filino de s-ino Gĉczy L azaras, en H u n g a ra Danco k a j bela m allonga balet- vesto ku n b la n k a e lsta ra jupo ra n d ita dg blua k a j ru ĝ a strioj. R u ĝ a veŝteto ĉirkaŭ- k a re sis ŝian talion, k a j de ŝiaj profunde b ru n a j h aro j pendis rubandoj diverskolo- raj.
Je !a fino de la V arieteo la asp ek to de la gesam ideanoj pli ol je iu alia tem po dum la sem ajno konform is al tiu stra n g a koncepto, kiun ofte k a j ial h a v a s pri ili la ne-esp eran tisto j. F re n e z a j kuriozuloj, ili fra p is la plankon per la piedoj, svingis la m anojn en la aero, k a j fine eligis fo rte g an
« H u ra ! ».
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
La SAT-Kongreso en Aarhus
fa riĝ is g ra n d a sukceso. Cio estis bone or- g an izita, k a j la vetero, escepte de unu- h o ra pluvo ĉe la ek sk u rso al la « Ciela M o n to », estis belega. In terk o n atiĝ o , so- le n a m alferm o, o ficiala lunĉo p a rto p re n ita de 700 personoj, laborkunsidoj, ekskursoj, balo, — ce rte ne ekzistis enuo dum la kon- g re sa sem ajno. C iutage ap e ris ilu s trita j artik o lo j p ri la kongreso en ĵu rn a lo « De- m o c ra ten ». Oni b ed a ŭ ris ia neĉeeston de g erm a n a j k am arad o j, ai kiuj la d a n a re- g is ta ro rifuzis la vizon. L a ven o n ta SAT- K ongreso okazos 1948 en A m sterd am , k a j la p ostvenonta 1949 v erŝa jn e en K arlovy V ary, la m ondfam a ĉehoslovaka banurbo.
L a kulpulo estis, kom preneble, Ju lio Bag- hy, kiu kom encis p er anekdoto pri hunga- roj k a j d rinkejo k a j finis kiei m e m farita generalo k om andante k a j ek zercante du e sp e ra n tista jn arm eojn — sidantaj.
Pacaj batalantoj.
Vigla diskutado kolorigis la Trian Laborkunsidon, kiam denove antaŭi- ĝis la demando pri la sinteno de UEA rilate al faŝismo.
Reprezentantoj el sep landoj pre- zentis al la kunsido rezolucion espri- mantan definitive ke la Kongreso estas kontraŭfaŝista.
ĉefro lis kiei paro lan to j por la rezolucio D ro Lapenna, k a j an k a ŭ delegitoj el Pales- tino.
L a rezolucio estis m a la k c e p ta ta per voĉ- donado, kies rezulto estis : pore 40 ; kon- tra ŭ e 126 ; ne voĉdonis 34.
L a kunsido an k a ŭ akceptis proponon ke ĉe la venonta 33-a U niv rsa la K ongreso en Malmd oni disponigu kelkm il svedajn kronojn por vojaĝigi parolistojn por la fakkunsidoj, por ke ili estu pli bone ĉees- ta ta j.
D um la k an tad o de « L a E spero » je la fino de la kunsido du vortoj k o n tra ste elsta ris. L a proponintoj de la k o n traŭ faŝism a rezolucio laŭtvoĉe em fazis : « P acaj bata- lantoj ».
M algraŭ la diferenco de opinioj, ĉiuj t a - men fo riris kviete kiel pacaj k a j am ik aj batalin to j.
Lingvo de Piedoj.
ŝajne ĉiuj kongresanoj ĉeestis la balon ĵaŭde vespere, ĉar ne nur la granda halo estis plena, sed ankaŭ la flankĉambroj, kaj ankoraŭ aliaj ho- moj troviĝis sur la balkonoj kaj en la balustrejo ĉe la supro de la du larĝaj marmoraj ŝtuparoj. Povis tamen esti ke ilian nombron suplementis amikoj, kiuj rajtis eniri po unu kun samidea- no kaj 5 frankoj.
La pargeton kovris ne vicoj da se- ĝoj kiel ĉe la aliaj kunvenoj, sed den- sa aro da homparoj. Blanke kovri- ta j tabloj kun seĝoj staris ĉirkaŭe apud la muroj kaj en la flankĉam- broj, kaj tie sidis la nedanculoj kaj dancintoj por ĝui malvarmajn trin- kaĵojn, babiladon kaj ripozon.
Eĉ pli da naciaj kostumoj vidiĝis tie intermiksite inter ordinaraj tag- kostumoj kaj vespervestoj.
B ela k a j v arm e g a estis la vespero, sed larĝ e m a iferm ita j s ta ris la fenestropordoj, in v itan te sur la balkonon en la m allum an, pli m a lv a rm e ta n e k ste ra n aeron. Miloj da pinglopintaj lum oj tra fis la okulojn ; ili m aldensiĝis en la m alproksim econ, escep-
t o d o u n u l i n i o l<iu p u ŝ i s r e g ^ jle g i s l a
su- pro de la m onteto G urten. Pii proksim e, en la cen>ro de la urbo mem, briiis h elaj neo- n a j vortlum oj ; k a j jen proksim ege, su r la rando de la baikono, lu m igitaj de la mul- ta j helaĵoj, brilis s k a rla ta j — aroj da pe- largonioi. L a sonoj de la dancm uziko anko- ra ŭ aŭdiĝis obtuze el la in te rn a halo, kie longaj m ikskoloraj jupoj ĉirk aŭ su su ris, en senĉesa irad o k a j moviĝado.
F ra zo el la Z am enhofa E k ze rc aro ehls t r a la m enso de la ra p o rta n to k a j lin ve- k is for de la revo ; « J a m estas tem po iri domen ! » Do je p re sk a ŭ la dua m atene li adiaŭis tiu n neforgeseblan scenon por iri dom en k a j dormen.
Piroteknikoj.
A rto m anĝi p iro jn ? Jes, kredeble mul- ta j provis tion je la vespero de la l a de aŭgusto, ĉa r estis an k o ra ŭ varm ege, k a j piroj e s ta s tre facile h aveblaj en Svislan do ; ta m en estis la Svisa N acia F esto, kiam oni fe sta s la fondiĝon de la Svisa F edera- cio en la ja ro 1291, k a j aliajn pirotekni- kojn ĝuis la homoj. R ak eto j flugis k ria n te al la ĉielo. E ksplodoj aŭd iĝ is ĉe ĉiu s tra t- angulo, k a j subite, surprize, ĉe iu ajn loko, ekŝprucis g rac iaj fo n tan o j da b rilaj stele- toj k a j diverskoloraj flam oj.
E ĉ lunoj k v azaŭ flosis laŭ la stra to j, ĉa r p resk aŭ ĉiu infano p ortis en la m ano stan- geton, de kies fino pendis lu m ig ita sfera lampiono.
L a s tra to j estis sen veturiloj, sed ilin bordis dika senfina linio da homoj. Ili aten - dis ; aten d is la procesion de g a ja j svisoj en belaj n ac ia j kostum oj, kun m uzikistaroĵ, lam pionoj, piro tek n ik aĵo j ktp. Ilin suple- m entis a n k a ŭ m u ltaj esp eran tisto j en eĉ pli diversaj nacikostum oj.
Berno estis g a ja !
Malleviĝas la Verda Standardo.
Gis la venonta jaro en Malmo ! Tro baldaŭ alvenis la lasta lago de la Kongreso kaj la Sotena Ferma Kun- sido je dimanĉo, la 2-a de aŭgusto, kun la kutimaj raportoj, dankoj, kaj adiaŭoj.
La 32-a U.K. estis granda emocia travivaĵo, kaj post la organiza forti- go de la movado per la rekuniĝo de la malplimulto kun la plimulto en no- va, pli granda UEA la vojo estas li- bera por celkonscia agado.
A1 la eksiĝintaj prezidantoj de la malnovaj IE L kaj UEA oni prezentis honordonacojn.
Post raportoj de la estraroj de la nova UEA kaj de la Lingva Komita- to sekvis tiuj de la diversaj fakaj or- ganizoj : kooperativa, ĵurnalista, PTT, kuracista, polica, naturscienca, Radio, instruista. S-ro Malik, Espe-
ranto-parolisto de la radio-stacio Praha, anoncis, la fondon de interna- cia organizo de kunlaborantoj ĉe Es- peranto-radioprogramoj. En Praha regule kunlaboras ĉe la Esperanto- dissendoj 32 geesperantistoj.
S-ro Malmgren, la prezidanto de la nova UEA, esprimis la dankon de la kongresanoj al la Loka Kongresa Ko- mitato kaj al la gastama Svislando.
S-ro Strbnne invitis al la 33-a U.K.
en Malmo.
Post adiaŭaj vortoj de la kongres- prezidanto s-ro Buchli kaj kantado de
« La Espero », dum la muĝado de la orgeno, malrapide malleviĝis la gran- da Verda Standardo. Du fraŭlinoj en naciaj kostumoj transdonis ĝin al la reprezentanto de la venontjara Uni- versala Kongreso en Malmo.
♦
Jam for estas la 32-a, la unika, unueca, unua postmilita Universala
Imitinda ekzemplo.
K v a n k a m en San Fran- cisko estas nur eta Es- peranto-grupo, niaj sa- m ideanoj ( k a j precipe la sam ideaninoj) tie es- ta s tre a ktiva j. S u r la apuda foto oni vidas eks- pozicion, kiu n organizis s-anino C. L. Coss ĉe la B anko de A m erik o en San Francisko. M ultaj personoj inform iĝis pri E sperpnto d a n k ’ al ŝia laborg. A lia j fervo ra j sam ideaninoj en la sam a urbo estas f-ino H. W olff, rifu ĝ in tin o el K leve (Ger- m a n u jo ), delegitino de U E A , k a j f-ino L. J.
MarshaU, fakdelegitino por bahaismo. N i povas fieri pri tia j sam ideani- noj.
Poŝtmarko
dufoje transmigris la oceanon.
K e p o ŝtm ark o dufoje tra n sm ig ra s la oceanon, per si mem ne e s ta s g ra v a fakto.
Sed lem as pri poŝtm arko, kiun g erm an a sam ideano m a ls a ta n ta sendis al n ia redak- cio, por ke ni in te rŝan ĝ e havigu al li pa- ketop da n u traĵo j. Nu, ni ne k o le k tas poŝt- m arkojn, k a j el N ederlando oni ne ja m po- vas sendi paketojn al G erm anujo. Tial ni sendis la poŝtm arkon al Usono. Sed de tie ĝi revenis. P a sis ja m m onatoj, k a j dum e la m a ls a ta n ta sam ideano vane atendas. Kiu bonkorulo sendos al li paketon ? Jen la adreso : H au p tleh rer A lban Schole, H aus 15, (13a) E rm re u th iiber F orchheim , Ofr., B ayern, US-zono.
K aj an k o ra ŭ du adresoj de m a lsa ta n to j : F ranz B eran, K arlsstr. 11, G auting bei M iinchen, Bayern, US-zono, e s ta s 58-jara forpejito ku n 3 infanoj (15-, 13- k a j 5 ja- r a j) ; a n ta ŭ e 11 havis butikon, nun li la- b o ras en fabriko, k a j tro v iĝ a s en m izera situacio : « Mi neniam pensis, ke ia ia sta j horoj de m ia vivo estos tiaĵ. »
F ritz L ow itzer, M ainzerstr. 12, (22b) Bin- gen a. Rh., fra n c a zono. — « K aj nu n ni m a lsa tas, precipe m a n k a s g ra sa ĵo ... 1937 la G estapo fa ris trase rĉo n de m ia loĝejo, ĉ a r mi estis esperantisto. Feliĉe m i k aŝis ĉion bone, alie m i estu s k o n d u k ita en la koncentrejon. Sed kiel esp eran tisto j ni ne volas plendi sed esperi. »
Edgar von W ahl 80-jara.
L a 11 an de aŭ g u sto forpasis 80 ja ro j de post la n askiĝo de la b alt-germ ano E d g a r A.R. von W ahl, unu el la pioniroj k a j plej e lsta ra j figuroj en la m ovado por lingvo in te m a cia , kiu nun vivas kiel pensii- t a profesoro de fiziko k a j m a tem atik o en Taliinn (R eval), Estonio, Kiel universita- ta studento li k o n atiĝ is kun Volapiik. Pos te li fa riĝ is esp eran tisto k a j fondis ia unu- an E sp e ra n to societon en R uslando (« Es- p e r o » en tia m a P e tro g ra d ). Pli poste li okupis sin pri la m ondlingva afero precipe teorie. E n 1922 li publikigis p ro p ran projek- ton Occidental, kiu do en la n u n a ja ro an- k aŭ ja m ek z istas 25 jaro jn . Tiu projekto e s ta s genie k u n m e tita k a j im p resas kiel n a tu ra lingvo rom anida, sed ĝi ne sukce- sis a k iri rim a rk in d a n nom bron da p rak - tik a n ta j adeptoj.
Ni b ed a ŭ ras ke s-ro von W ahl iris sian vojon e k s te r ia kom unum o de 1’ esperantis- ta ro , ĉ a r liaj te o riaj laboroj pri la mond- lingvo cetere ne estas senutilaj. Sed tiu be daŭro ne m alhelpas nin, rekoni la m eritojn de la g ra n d a ĝ a jubileanto por nia kom u- n a afe ro k a j d irekti al li niajn plej k o ra jn g ratu lo jn k a j bondezirojn.
La Esp. Unio de Liberalaj Religianoj
okazigis som erlernejon la 27-29 junio, ki- a m la anoj ĝuis sem ajnfinon en Eoj/ZiiZZ me- ze de la k am p aro de Sussex, A nglujo. Krom diskutoj p ri diversaj relig iaj tem oj, la du ĉefaj eroj de la p rogram o estis diskuto pri relig ia in stru a d o en la lernejoj k a j diservo, k ia m p a s tro W. J. C a rte r fa ris elokven- ta n predikon pri la in te rrila to in te r Espe- ra n to k a j iiberala religio. Inform o pri la Unio e s ta s havebia de s-ro W. E. Reeve, 32 H illcourt Road, London S. E. 22, An- glujo.
Kongreso. Kiel propaganda, feliĉa ĵamboreo de la Esperanta Popolo ĝi sendube estis elstara sukceso ; sed ĉu ĝi aukcesis kiel serioza laborkon- greso de la esperantistoj ? La labo- ron Esperantan oni plej bone faras en la hejmoj kaj oficejoj ; la tasko de kongreso estas propagandi, praktiki la lingvon, kaj demonstri al la publi- ko ke Esperanto estas vivanta prak- tika afero. La 32-a ja faris tion.
Jam nun nova stelo leviĝis super la horizonton : niaj okuloj sin turnas al la 33-a en Malmo, kiu estas oka- zonta de la 31-a de julio ĝis la 7-a de aŭgusto 1948, kaj al kiu oni povas jam nun aliĝi. Kongreskotizo estas 20 svedaj kronoj, 10 por la edz(in)o, kaj 8 por junul(in)o, ĝis> la 31-a de decembro 1947. Kongresa adreso : 33-a Universala Kongreso de Espe- ranto, Malmo, Svedujo.
T. PENDLEBURY.
*W*W
LIBERA TRIBUNO.
VOJAGEM ULOJ, m ig r e m u l o j ,
N A TU R A M IK O J !
Venos baldaŭ la tem po, kiam ni denove povos vojaĝi t r a la landoj por interkona- tiĝ i ku n homoj de frem da lingvo, de frem - daj m oroj, por adm iri la laboraĵojn, la ar- ta ĵo jn k aj k o n stru a ĵo jn en frem d a lando, por pasigi la ĉiam tro m allongan libertem -
p o n fio l a n i a r o a ŭ a u r lu m o n ta r o e n ro n -
