Eldono : Flandra E sp era n to -In stitu to , P. v. H u m b eek stra a t 3, B russel-W est.
R edakcio-A dm inistracio : T. Jung, H arst& nhoekweg 223, Scheveningen, Ned.
Jara b o n o : B elgujo 165 fk ., N eder/anda 9 gld. ; cetere iaŭ aparta larifo.
(A bonantoj por 1948 ricevas prem ie la hum erojn de okt.-decem bro 1947.)
A noncetoj : 25 kom en cita j vo rto j b. fk . jt5.— , gid. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.
DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 16 (1075) FONDITA EN 1920 — 23-a JARKOLEKTO 15 O ktobro 1947
Por krei mondon sen milito
Movado por Federacia Mondregistaro Kongreso en Montreux (17-24 Aŭgusto 1947) Pli ol 200 delegitoj el 15 landoj ktjn-
venis en Montreux por interŝanĝi ideojn kaj trovi vojon por kunlaboro por la alta celo krei mondon, en kiu milito estos elŝaltita kiel iimedo sol- vi konfliktojn.
La Universala Ligo estis reprezen- tita de Andreo Cseh kaj Julin Js- brucker, kiu samtempe reprezentis la Universalan Esperanto-Asocion.
Dum la solena malferma kunsitjo, vizitita ankaŭ de ne-kongresanoj, D-ro M. Habicht, prezidanto de la provizora konsilantaro, kaj H. Us- borne, membro de la brita parlamen- to, faris impresajn paroladojn. La kongreslingvoj estis franca kaj an- gla, kaj ni denove spertis la grandan malavantaĝon, kvankam la profegia tradukistino brile tradukis ĉion. Sed la atmosfero dum la paroladoj multe suferis pro tio, ke ĉiam parto de la publiko ne komprenas la parolanton, komencas flustri inter si aŭ forlasas la salonon. La edifa sento, ke ama- so de diversnaciaj personoj komune aŭskultas kaj komprenas entuzias- man parolantom t u t e m a n k is k c .a -
preneble.
Inter la salutleteroj la sekretario, s-ro Tom Griessemer, laŭtlegis me- saĝon de UEA kaj aldonis, ke ĵus okazis impresa kongreso de la espe- rantistoj en Bern.
Ĉeestis diversaj esperantistoj el sep landoj, kiuj kune reprezentis 35.000 samideanojn. Nur tiuj asocioj, kiuj aliĝis al la Movado por Federa- cia Mondregistaro, rajtis raporti kaj voĉdoni. Univ. Ligo jam antaŭe ali- ĝis kaj havis 9 voĉojn. Andreo Cseh raportis pri U. L. kaj faris tion laŭ sia kutimo en Esperanto. Granda surprizo ĉe la estraro kaj kongres- anaro, sed oni aŭskultis atente, kaj grandparte komprenis. La tradukis- tino estis iom embarasita, sed s-ino Isbrucker tuj lasis sekvi la tradukon en franca kaj angla lingvoj.
La klara kaj mallonga parolado en Esperanto vekis grandan intereson, kaj precipe la monsistemo de U. L.
ellogis multajn demandojn post la kunveno.
E stis surpriza fakto, ke en la pro- gramo de la Itala Federacia Movado (Movimento Unionista Italiano) kiel
******************************
VERDSTELAJ RADIOJ.
— L a urbestraro de P erpignan (Fi-ancu- jo ) decidis subvencii la lokan Esp.-m ova- don per 5000 fran k o j. Bela s tra to in te r la poŝto k a j k o m ercaj oficejoj en tiu urbo no- m iĝas S tra to de V D oktoro Zam enhof, krein to de Esperanto.
- D um la Junulara M ondfestiva/o en Praha, kiun vizitis a n k a ŭ esp eran tisto j el 12 ŝta to j, 1200 afiŝoj en la urbo aten tig is pri E speranto. E n g ra n d a procesio dum la solena ferm o de la festivalo estis p o rtata, e g a lra jte ku n flagoj de la tu ta mondo, an- k a ŭ E speranta fiago, sub k iu m a rŝis 74 gejunuloj.
— S peciala E speranto-poŝtstam po estis a p lik ita okaze de la R ejn/anda-V estfalia E speranto-K ongreso en K refe/d (G erm .) la 13.-15.9 L a kongreson p arto p ren is ĉ. 350 gesam ideanoj.
— L a 30-a Ju b ilea E speranto-K ongreso de B u/gara E speranto-A socio okazis ia 6,- 8.9. dum la In t. F oiro en P/ovdiv.
— E n ĉengĉeng (Cinujo) s-ro L iu Hong- k a n g kom encis E sp.-kurson p or gim nazia- noj. E n H ongkong re sta riĝ is E speranto-aso- cio.
unu el la punktoj troviĝas la enkon- duko de Esperanto. Kompreneble ni tuj serĉis kontakton kun la gvidanto de la itala delegitaro, Prof. Ugo Da- micmi, parlamentano, kiu montris grandan intereson en, la labormanie- ro de U. L.
Estis aparta komisiono por la re- zolucioj. Ankaŭ U. L. transdonis re- zolucion pri Esperanto. La intenco estis, ke en la lasta kunsido tiuj re- zolucioj esfos voĉdonataj. Kiam al- venis la lasta kunveno, evidentiĝis, ke la programo estis tiel plena, ke neniu rezolucio povis esti pritraktata, tiel ke la kompatinda komisiono post multhora laboro devis teni la rezo- luciojn en la dika aktujo.
La ĉefa laboro estis la pritraktado de la statutoj, kiuj nun estas fiksitaj.
En la vesperoj okazis interesiaj paro- ladoj kun debatoj pri Rusujo, Ger- manujo, Nŭrnberg ktp.
En la kongreso ankaŭ partoprenis la Eŭropaj Federalistoj, kiuj opinias, ke regionaj federacioj devos esti la bazo de la mondfederacio, dum la
m o n d f o d e r a lie to j e s t a s k o n v in k ita j,
ke oni devos komenci per mondfede- racio kaj poste formi regionajn fe- deraciojn. La kunlaboro estis tre bo- na, ĉar la fina celo estas por ambaŭ la sama. (La eŭropaj federalistoj daŭ- rigis sian laboron en la semajno post la mondfederalista kongreso, ankaŭ en Montreux.)
En la ferma kunsido la sekvanta deklaracio estis unuanime akceptata:
Deklaracio de Montreux.
Ni, m ondfederalistoj, k u n v en in taj en M ontreux en la u n u a in te rn acia kongreso de la M ondm ovado por F ed e ra c ia Mondre- gistaro , alv o k as la popolojn de la mondo poi p arto p ren i en nia laboro.
Ni e s ta s konvinkitaj, ke la hom aro ne povos tran sv iv i alian m ondan konflikton.
Du ja ro j p asis p o st la fino de la bataloj, sed E ŭropo k a j Azio an k o ra ŭ estas plen- k o v rita j de la ruinoj k a j ruboj, k iu jn post- lasis la milito.
L a re k o n stru a laboro esta s la m ig ita ; la popoloj su fe ra s pro m anko de loĝejoj, nu- tra ĵo j k a j vestaĵoj, dum la nacioj m isuzas siajn m a teria lo jn por p rep a ri la recipro- k a n detruadon.
L a dua provo, p or konservi pacon per la m ondorganizajo de la U nuiĝ in taj Nacioj, e s ta s senefika en la n una form o k aj ne povos m alebligi novan militon.
Ni, m ondfederalistoj, estas konvinkitaj, ke la form ado de federacia m ondparlam en- to e s ta s la ĉefa problem o de nia tem po. An- ta ŭ la efektivigo de tia p arla m en to ĉiuĵ aliaj problem oj, ĉu naciaj, ĉu internaciaj, resto s nesolveblaj.
L a elekto ne estas in te r lib era entrepre- no k aj p la n ita ekonom io, nek in te r k ap ita- lism o k a j kom unism o, sed in te r federalis- mo k a j potencpolitiko. N u r federalism o povos g a ra n tii la pluan ekzistadon de la hom aro.
Ni, m ondfederalistoj, d eklaras, ke la ho- m a ro povas por ĉiam liberigi sin de m ilito per la sta rig o de fed eracia m ondregistaro.
T ia federacio devas esti b a z ita su r la sek- v a n ta j principoj :
1. U niversa/a m em breco : ĉ iu j popo/oj k a j nacioj havas /a ra jto n partopreni en /a federacia m ondregistaro.
2. L im ig i la nacian suverenecon k a j trans- doni a/ /a federacia m ondregistaro tiu ĵn /e- ĝajn, p/en u m a jn k a j ju ra jn potencojn, k iu j ri/atas a/ m ondaferoj.
S. D evigi a/ obeo <a/ /a m ond/eĝo ĉiun in- dividuon, kiu ajn /i estas aŭ kie ajn /i tro- viĝas en /a regiono de /a federacia m ond- r e g is ta r o ; garantii /a hom ajn rajtojn k a j subprem i ĉiujn k/opodojn kontraŭ la se- kureco de /a federacio.
4. Krei supernacian arm eon, k iu estas kapab/a garantii /a sekurecon de /a fede- racia m ondregistaro k a j de ĝ ia j m em bro-
La Esperanto-Monumento en Bergen-op-Zoom.
E n la pasinta num ero ni raportis pri la inaŭguro de nova m em ortabulo sur /a Espe- rapto-m onum ento en Bergen-op-Zoom. L a ĉi-supra bi/do prezentas ia m onum enton d um la.inaŭgura ceremonio.
Ĵa m b o re o de F P a c o
Esperanto ne estis forgesita.
lj,a unua postmilita ĵamboreo oka- zisjen Francuĵo de la 9-a ĝis la 23-a de nŭgusto. Ĝi estis, oni povas diri
a t.F o n rfa E i, g r n n d a alukeefto.
La elektita loko, inter Paris kaj Rouen, apud la Seine, estis vere al- loga en la arbaro de Moisson. La te- reno estas granda, sufiĉe alta ebe- naĵo, preter kiu kuras cirkle la bela riverego. La arbaro etendiĝas sur
ŝtatoj. Senarm igo de /a m em bro-nacioj ĝis /a m ezuro de /a interna, polica bezono.
5. La federacia m ondregistaro devas po- sedi k a j kontroli la atom -evo/uon ka j a/i- ajn sciencajn eltrovajojn, kiu j povos kaŭ- zi am asajn detruojn.
6. Povo postu/i por si a partajn impos- tojn re k te k a ĵ sendepende de /a ŝta ta j im- postoj.
Ni intencas uzi ĉiujn eblajn m etodojn, kiuj povas akceli la kiel eble plej baldaŭan kreiĝon de fed eracia m ondregistaro por eviti novan mondmiliton.
Ni konsideras, ke kunordigo de a k tiv aj fortoj, la b o ra n ta j su r regiona nivelo, estas necesa por la federacia laboro. L a form a- do de regionaj federacioj, se ili alm enaŭ ne esta s rig a rd a ta j kiel fincelo aŭ tra n sfo r- m a ta j en blokojn, povas k a j devas kontri- bui al efek tiv a funkciado de federacia m ondregistaro. Sam e la solvo de tek n ik aj, sciencaj k aj k u ltu ra j problem oj, kiuj kon- ce rn as ĉiujn popolojn de la mondo, estos tro v a ta pli facile per la kreado de specia- laj tiu rila ta j organoj.
K onsiderante ĉi tiu jn principojn, ni reko- m endas la se k v an ta n laborprogram on :
1. M obilizi /a popo/ojn de /a m ondo por instigi sia jn registarojn ka j parlam entojn, tra n sfo rm i /a organizajojn de ta Unuiĝin- taj N acioj en federacian m ondregistaron k u n p/i da aŭtoritato k a j pli da rim edoj k a j ku n reviziita ĉarto.
2. N eoficia/e organizita agado : Precipe la preparado de tu tm onda ko n stitu a ko- misiono, organizota de /a K onsilantaro de /a Movado por Federacia M ondregistaro, en in tim a kun/aboro kun ta p arlam entaj gru- poj ka j federaciaj m ovadoj en la diversaj /andoj. Ci tiu kom isiono, form ota en kun/a- boro k u n organizitaj, internaciaj grupoj, devos kunveni ne pli m aif rue o/ en 1956 kun la ce/o e/iabori konstitucion por /a federa- cia m ondregistaro. ĉ i tiu ko nstitucio estos p re zen ta ta ne nur a/ /a registaroj k a j par- /am entoj por ra tifik o , sed a nkaŭ a/ la po- po/oj m em , k a j ĉiu eb/a klopodo estos fa- ra ta por kie/ eb/e piej baidaŭ sta rig i ia fe- deracian m ondregistaron.
Ne d isk u tan te pri ia ebla rezulto de tiu j du laborm etodoj, ni devos se n p ro k raste ko- m enci nian agadon, tiel ke ni povu profiti de ĉiu nova ebleco akceii la fed e ra lista n movadon. U nu afero estas c e rta : ni ne- niam realigos la federacian m ondregista- ron, se ne ĉiuj popoloj de la m ondo p arto- prenos en la agado.
Pli ol iam la tem po urĝas. K aj nun ni ne r a jta s m alsukcesi !
multaj hektaroj el sabla grundo, sub kiu troviĝas, malprofunde, argilo.
Antaŭ ol eniri la tendaron, aŭ kiam oni eliras, oni vidas la montetojn lokitajn siur la alia flanko de la Seine kun iliaj blankaj klifoj kiuj falas abrupte. suner kiuj estas la meze- poka kastelo de la Roche Guycm. Ĝi havas historion ; sed mankas ĉi tie la loko por ĝin priskribi...
Trapasante Rosng-sur-Seine, laŭ- longe de la bela parko de 1’ kastelo, la ŝoseo estas gardata de ŝtatpolico kaj de skolta ŝosepolico, la tendoj de la skoltoj troviĝas apud la vojo. La ŝosepolico estas perfekta kaj impona.
Tio estas necesa, ĉar la ĵamboreo okazigis grandan trafikon.
En Rolleboise la ŝoseo supreniras rapide en mirinda pejzaĝo konsistan- ta el la tute verdaj montetoj kaj la Seine ĉe ilia bazo. Sur la supra ebe- naĵo oni devas iri sufiĉe multajn ki- lometrojn tra ordinara kamparo kiu permesas, tamen, vidi ĉe la fundo la panoramon de la aliflankaj montetoj.
Pine oni alvenas ĉe la arbaro, kaj tie estas la majesta enirejo de la Ĵamboreo de 1’ Paco.
Tuj oni droniĝas en la vivon de la tendaro. Ĉiuj enirejoj estas gardataj de skoltoj kiuj severe, sed ĝentile, plenumas veran policon. Tio perme- sas al ni senti tuj ke ordo regas en la tola urbo.
La granda centra avenuo estas no- mata AUee des Nations (Aleo de la Nacioj) por honori la diversajn na- ciojn kiuj partoprenas la ĵamboreon.
ĉe la komenco troviĝas granda ter- globo, simbolo de la universaleco de 1’ skoltismo, kaj ĉe la fino estas la ĉefloko kun la Areno, kie okazas la giavaj komunaj festoj kaj la naciaj elmontradoj. Apude oni trovas la cen- tran merkaton kun la poŝtoficejo, la transportdomo, la diversaj vendejoj.
La ĝenerala ĉefkvartalo estas je la maldekstra flanko kun multe da ten- doj, en kiuj troviĝa? la diversaj es- tra j servoj.
Pine, tra la grandega arbaro, es- tas multaj subtendaroj kiuj ricevis
Lastmomente antaŭ la preso
de ĉi tiu num ero ni eksciis k e ia poŝto fine a kc ep ta s presaĵojn por /a u s o n a zono de G erm anujo ; se k v e ni povas nun iiveri Heroidon ai /a abonintoj de liu sono. Bedaŭ- rinde e/ĉerpiĝis in tertem p e p/uraj num eroj de ia nuna ja rk o le kto ; ansta ta ŭ e ni iiveros ekzem p/erojn de ia p a sin tja ra ko/ekto.
N-ro 16 (1075) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 15 O ktobro 1947
H onto !
P a tro k a j fra to j m o rtv ip itaj ; patrino, fra tin o j cindrigitaj. P arencoj, am ikoj — kien m ajfiperis ? Milionoj tu rm e n tita j k aj m u rd ita j en germ a n a j koncentrejoj. T ra tu- tĥ 'E ŭ ro p o : inalestim o, ofendoj, persekutoj, po&jromoj. Je n kial p ostvivantoj sopiras k o n stru i p ro p ra n hejm on. E n lando kie an- ta ŭ jarm ilo j la p ra p a tro j loĝis. Sed la eniro en la B enatan L andon re s ta s b arita. Re- tu rn e ! retu rn e ! En — germ anan ltoncen- trejon.
Du B erlinaj esp eran tisto j sukcesis veni al Bern. L a Verda Oazo en m ondo ruinigi- t a k a j konfuzita. P li ol dek ja ro jn ili estis soifantoj en dezerto. Pli ol dek ja ro jn al ili estis m alperm esite uzi E speranton. Ob- sta k lo j am asiĝ is sur ilia vojo, sed sopiro al k u n estad o en sam id ean a rondo igis ilin venki ĉiujn barojn. Ili venis k a j — estis m alhelpataj paroli. P li ol du ja ro jn post mi- litfino.
T u th o m a ra k a j sam id ean a solidareco ? N e : honto !
URTIKO.
la nomojn de la ĉefaj francaj provin- coj. La diversnaciaj delegitaroj estas dispartigitaj tra la provincaj sub- tendaroj.
Por faciligi la transiradon, fervo- jo je mallarĝa trako (interspaco de 1’ reloj) rondiras laŭ ok kilometroj da vojoj, en senfina cirkla vojaĝo.
La diversaj francaj publikservoj grave helpis la organizadon de la ten- daro. ŝoseoj estas plibonigitaj kaj ampleksigitaj ; akvo estas disdonata tra la tu ta arbaro per multaj kanale- toj. La francaj fervojoj konstruis specialan stacidomon en Rosny-sur- Seine, kaj el ĝi la vizitantoj estas kondukataj per aŭtobusoj al la ĵam- boreo. En la tendaro mem la fervojoj havas specialan servon en la trans- portdomo, PTT havas dekdu-giĉetan oficejon kaj specialan telefoncentron, centoj da kilometroj da dratoj trai- ras la arbaron. La franca armeo kun- helpis, pruntedonante materialon ; ankaŭ la militŝiparo, ĉar la nordafri- kaj skoltoj venis Francujon per mi- litŝipo.
En tiu ĉi Ĵamboreo de 1’Paco Es- percmto ne estis forgesita. Cetere la kreinto de 1’ skoltismo, Lord Baden Powell, konsilis al la skoltoj lerni Es- peranton. Verdire oni povas aserti ke la idealoj de 1’ skoltismo kaj de 1’
Esperantismo havas komunan punk- ton ; interkonatiĝo de la diversaj po- poloj. Skoltismo alportas sian pro- fundan, fratecan emon al Paco, kaj Esperanto donas al ĝi la necesan ilon.
En la alvok-broŝuro eldonita de la ĵamborea komitato estas uzitaj tri lingvoj ; la franca, angla kaj Espe- ranto.
Ekde la komenco Generalo Lafont, ĉefo de la Franca Skoltismo, salu- tante la skoltojn alilandajn kaj fran- cajni, diris fine de sia artikolo en la tagĵurnalo de la tendaro, Jamboree France : « Vi estas tie por interkona- tiĝi ; se vi ne estas interpretisto, se vi ne scipovas Esperanton, uzu la ges- tan lingvon ! » La helpo de Espercm- to tiel estas klare momtrita.
Plie, la Poŝtadministracio uzis dum la ĵamboreo specialajn avizilojn por alvoki la adresatojn al la poŝtejo ; ili estis redaktitaj trilingve : france, angle kaj esperante. Ankaŭ la tarifoj de la ŝuriparejoj estis afiŝitaj en tiuj tri lingvoj. Tio estas vere nova vojo menciinda, kaj imitinda aliloke.
Fine, la plej granda Esperanta afe- ro estis la Kcmgreso de la Esperantis- taj Skoltoj, kiu okazis dimanĉon la 10-an de aŭgusto en la ĉefkvartala tendaro, sub belaj kverkoj.
Ĉi-loke ni deziras publike danki D-ron Couteaux, bone konatan fran- can esperantiston, kiu dum multaj monatoj antaŭ la ĵamboreo laboris, por ke Esperanto estu en la monda kunveno. Li verkis specialan lemoli- bron por la francaj skoltoj. Liaj pe- nadoj trovis ehojn, kaj la ĵamboreo vidis la sukceson de liaj klopodoj. La francaj esperantistaj skoltoj danke- me nomis lin Honora Prezidanto de sia nacia ligo.
R.F.
Rlm. de red. — A ldonitan ra p o rto n pri la K ongreso de S kolta E sp e ra n ta Ligo ni devis p ro k ra sti ; se la loko perm esos, ni publikigos ĝin en la sekvonta num ero.
Ĉu malpermeso en la rusa zono ?
De diversaj flan k o ĵ oni sciigis ke la Esp,- m ovado e s ta s m a lp erm e sita en la ru sa zo- no de G erm anujo. Sam ideano el Berlino in- form is n in (d a to 6.7.1947) k e « la fam o pri la m alperm eso de la E sp.-m ovado en orient- g erm a n a zono e s ta s lim ig ita n u r je kel- k a j d istrik to j ».
UNIVERSALA LIGO . Informoj por la membroj.
S ta tu to . — L a s ta tu to de la U niversala Ligo la 10-an de julio 1947 ricevis la re- g is ta ra n aprobon. L a dokum ento estas sub- sk rib ita de la ned erlan d a reĝino Vilhelmino k aj de s-ro J. H. van M aarseveen, m inistro de justeco. L a te k sto de la sta tu to aperos en l i alm an ak o de UL.
F a k a kunsido en Bern. — Dum la Uni- v ersa la E speranto-K ongreso en B ern in ter la d iversaj fa k a j kunsidoj okazis an k a ŭ a p a r ta kunveno de la U n iversala Ligo, la 30-an de julio, por m em broj k a j interesi- ĝ antoj. A n sta ta ŭ la liga prezidanto Prof.
D -ro Edm ond P riv a t, kiu pro ju sa tra p a so de g ra v a operacio ne povis ĉeesti, prezidis s-ino Ju lia Isb ru ck er, vicprez de UL. L a g ran d n o m b ra publiko aŭdis paroladon de s-ino Isb ru c k e r pri la m ovado por mond- federacio k a j paroladon de s-ro Andreo Cseh, se k re tario de UL, pri la Ligo mem, ĝiaj principoj k a j laboroj. P o st la parola- doi m u ltaj personoj el d iv ersaj landoj fa ris dem andojn k a j sugestojn, k a j oni kolektis m u lta jn aliĝojn. Ce la prezida tablo sidis a n k a ŭ .s -r o P. L. W right, e s tra ra n o de UL k a j rep rez en ta n to por B ritujo, s-ino Luise Riedle, repr. de UL por Svisiando, k a j s-ro D olfa B artoŝik, repr. de U L por CeKoslova- kio, In te r la ĉeestantoj p arto p ren is an k a ŭ s-ro generalo L. B astien, ĝ isn u n a prez. de IE L , s-ro E. M alm gren, nova prez. de UEA, s-ino W anda Zam enhof, bofilino de la aŭto- ro de E speranto, s-ro T. O. G riessem er, ĝen.
sekr. de la Movado por M ondfederacio, k a j m u ltaj g v id a n taj personoj el la E speranto- m ovado. L a kunsido de U L ak cep tis rezo- lucion prezen to tan al la F e d e ra lista Kon- g reso en M ontreux en la favoro de Esp.
Ĝenerala kunveno. — L a e s tra ro de UL fiksis la daton de la pro k sim a ĝen erala kunveno de U L por la 10-a de aprilo 1948 en H ago. L a ejo k a j horo de la kunveno estos poste publik ig ataj.
C EN TR A O FIC E JO DE UL.
S-ano Robert Robertson.
N i ne scias, ĉu tio estas la u nua ftfjo ; sed certe m alofte o k azas ke esperantffetaj geedzoj povas festi sian d ia m an tan (60-ja- ra n ) geedzan jubileon. L a jubileuloj estis ges-roj R obertson en Londono (la edzo 86-, la edzino 8 3 -jara) ; la g ra n d a festo okazis la 10-an de septem bro, en la celebro hel- pis pli ol 50 v izitantoj, m u ltaj telegram oj (unu de Ilia j M oŝtoj la Reĝo k a j Reĝino, a lia de la u rb e stro ) k a j eĉ pli m u ltaj lete- roj k a j g ra tu lk a rto j. P lu ra j ĵu rn alo j pu- blikigis pri Ia jubileo, m en cian te la m ult- ja ra n dediĉon de s-ro R obertson al la Es- peranto-m ovado. S-ro R o b ert R obertson es- ta s k o n a ta kiel prezidinto de B rita Esp - Asocio, prezidanto de la eldonejo « Espe- ra n to P ublishing Co. » k a j de « D enaska E s p e r a n tis ta ro ». Li vizitis 13 univ ersalajn kong reso jn k a j h a v a s am ikojn t r a la tu ta mondo. Ŝ -ro R obertson a n k a ŭ dekom ence e s ta s am iko de Heroldo, kies dum viva ab onanto k a j su b te n an to li fariĝis. A1 la bonkora, sim p atia k a j ĉiam bonhum ora ju- bileulo k a j lia k a ra edzino ni d eziras an- k o raŭ m u ltajn ja ro jn d a feliĉa kunvivado.
Reklamo por Basic English kaŭzis florantan Esperanto-vivon
en k elk aj urboi de la usona ŝ ta to O regon :
« D um trid e k ja ro j mi ne uzis E sp era n to n » (sk rib is al ni s-ano T M. Clifford, kiu an- ta ŭ m u ltaj ia ro j fondis k a j dum dek ja ro j prezidis la E sn.-societon en P ittsb u rg h , k a j kiu poste loĝis en la k am p aro , kie li ne havis okazon por uzi n ia n lingvon) « sed k ia m oni kom encis rek lam i pri Basic En- glish, m i decidis ke e s ta s m a tu ra tem po por rekom enci laboron por n ia k a r a afero. » L a rezulto de tiu laboro estis k u rso j en P o rtla n d kun 29 p . k a j en C orvallis kun 21 p., k a i la fondo de kluboj en am baŭ urboj. K redeble in tertem p e ja m kom enci- ĝis novaj kursoj. Ci tiu j e s ta s oficialaj k u r- soj de la ŝta to Oregon.
Nia movado en Egiptujo
revigliĝas. E g ip ta Esp. Asocio k o n ta k tis la m inisterion de E du k ad o k a j tiu n de Sociaj A feroj k a j klopodas k e la m inisterio sub- venciu n ia n m ovadon kiel ĉiujn aliajn kle- rig a jn asociojn en la lando. En K a fr et D aŭar ju n a sam ideano Moh. Ali Ŝ erif vigle p ro p a g a n d a s in te r la skoltoj de la kom pa- nio M isr, kie li laboras. Li publikigis lon- g an artik o lo n p ri Skoltism o k a j E sp era n to en la bele p re s ita sk o lta revuo a ra b a « A1 N a ŝ ra a l K aŝfia ».
Kiun lingvon oni parolas en la ĉielo ?
E n n ia re d a k c ia k e s ta ro tro v iĝ a s m ul- ta j in te re sa j m an u sk rip to j, k iu jn ni publi- k ig o s iom p o st iom en v en o n taj num eroj.
Ui te m as p ri d iversaj a fe ro j : p ri la mo- dern a Golemo, pri la a ra b a presliteraro , p ri la taŭgeco de la sp irita ĵ fu ndam entoj de n ia ku ltu ro , p ri la lingvo p a ro la ta en la ĉielo, k tp . Bonvolu noti ke en la n u n a j cir- k o n stan co j ni en H eroldo ne h a v a s lokon po r sim plaj klubkom unikoj.
Esperanta somero en Nederlando.
M alofte en a n ta ŭ a j ja ro j traso n is Espe- ra n to la « M alaltajn L andojn » tiom m ult- voĉe kiom dum la ĵu s p a s in ta somero. T ri g ra n d stila j p ro p ag a n d -a ra n ĝ o j en A m ster- dam , Groningen ka j E indhoven, kunlabore o rg an iz ita j de la k v a r diverstendencaj E s- peranto-asocioj ; inaŭguro de m em ortabulo su r la E speranto-m onum ento en B ergen op Zoorn ; E speran to -sem ajn o en Zaandam , kiu pro ĉeesto de m u ltaj ek sterla n d aj g asto j fa riĝ is vera m in ia tu ra kongreso in tern a- cia ; prelegvojaĝo de ĉeha laboristo de Ŝkoda-uzinoj, k-do P elcm an ; feriaj kursoj de L E E N en K e rk -A v e za a th ; vizito k a j tra p a so de m u ltaj sam ideanoj, eĉ tu ta j ka- rav an o j alilan d aj : fra n ca j, belgaj, danaj, svedaj, norvega, b rita j, h u n g a ra j ktp . En H ago s-ano V alckenier havis plenan salo- non la 20 9., kiam li unuafoie prezen tis siajn ĉa rm a jn « N ajtin g a le to jn » (infanftoron) k a j ja m k o n a ta n sinjorinan ftoron « L a N ova M o n d o » ; la 21.9. okazis ek sk u rso al S cheveningen ; la 22 9. p ro p sg a n d a fest- vespero de la L E E N -sekcio kun bonsukcesa prezentado de k o stu m ita sinjorina ftoro, te a tra ĵo ktp. ; la 23 9. m ontris Univ. Ligo k v a r E sp .-p a ro la n ta jn film ojn pri la detruo k aj rek o n stru o de N ederlando k aj B udapest
— m a lg raŭ pluvvetero la salono estis plen- plena, ĉeestis em inentaj personoj, k a j la publiko estis en tu ziasm a ; la 24 9. propa- gandvespero de la b o ristaj esp eran tisto j en la Popola Domo ; fine a n k o ra ŭ propagand- prelegoj de k o n a ta j div ersu rb aj esperantis- to j ; do, p resk a ŭ ĉiu tag e io alia. O kaze de la 250-jara . ekzistado de « p o ld e ra » ko- m unum o Zijpe la L E E N -sekcio p arto p ren is per E sp .-stan d o en 4 -ta g a ekspozicio. Fine, en A rn h em , la 4 10. estis in a ŭ g u ra ta nova nom tabulo por la E speranto-A leo. T ro mul- te da « eventoj » por paroli detale pri ĉiu unuopa el ili ; sed ni volas esperi, ke la fru k to j m ontriĝos dum la vintro. A nkaŭ Radio m o n tra s pli g ra n d a n intereson por n ia afero. (Vidu sub la R adio-rubriko.)
Tiel Esperanto bonege servas.
A n n a A lam o el Stokholm o k a j D-ro A.
B aur ku n edzino el B erno efek tiv ig is en CeRoslovakio dum la n una som ero tr e suk- cesajn prelegvojaĝojn. L a intereso de la publiko estis n ekutim e g ra n d a m a lg raŭ la v arm e g a somero. N acilingvaj ĵu rn alo j ra- p o rtis ofte k a j favore. A n n a A lam o faris p!i ol 50 prelegojn ; in te ralie ŝi parolis el urbdom a balkono en sudĉefta urbo al 10 000 gestudentoj. D -ro B aur p relegis pri Svislando (k u n film o j), in te r la 18.8. k a j 9.9., en 11 urboj (P ra h a , K ladno, Brno, P rostejov, O strava, Olomouc, H radec K ra- love, T rutnov, Doksy, Liberec k a j Osti n .L .);
la prelegojn ĉeestis in te r 70 k a j 210 per- sonoj.
L a k o n a ta s-ano Jo sef V ite k el H radec K ralove, k iu prelegis p a s in tja re 5 m o natojn en Svedlando, denove fo rv e tu ris por prelegi en D anlando, N orvegujo, Islando, F innlan- do k a j Svedujo. A lia ĉelio, k-do Pelcm an, v izitis nunsom ere d iv ersajn landojn k a j pre- legis precipe en la b o ristaj rondoj.
Esperanto-novaĵoj el Hungarujo.
Okaze de la h u n g a ra j p arla m en t-e lek to j estis a ra n ĝ ita esperantlingva elektku n ven o por la S ocialdem okrata P artio , v erŝajn e la u nua tia en la historio ; la varbparoladon fa ris P rof. L. Kokeny.
« E n ĉiu g ra v a stacio de H u n g aru jo estu alm enaŭ unu fervojisto, kiu scias E speran- ton ! » Je n la celo, por kiu la H ungaraj Ŝ ta tfe rv o jo j je p ro p ra kosto sendis en sep- tem bro sepdekon d a fervoj-oficistoj el ĉiuj p a rto j de la lando al urb eto K eszthely, por p arto p ren i u n um onatan E speranto-kurson.
L a 7.9. okazis en pilgrim ejo M aria Re- m ete apud B udapest la u n u a ka to lik a meso post la m ilito kun e sp eran tlin g v aj prediko k a j k an to j ; la predikon diris ju n a mona-' fio P. N ikolao M. Boglari.
L a oficialaj ku rso j a ra n ĝ ita j laŭ ordono de la u rb estro de B udapest en la P edagogia In stitu to finiĝis ku n 30 p a rto p re n in ta j ge- in stru isto j kun neaten d ite bona s u k c e s o ; espereble la eks-k u rsan o j povos en aŭtuno in stru i E sp eran to n en ĉefurbaj lernejoj.
L a urbestrino de Pecs, s-ino J. Tolnay, p a rto p re n a s E sp.-kurson por virinoj.
L a K om itato de la Sanigbanejoj de Bu- dapest, V., M olotov-tĉr 3, p re p a ra s Espe- ra n ta n prospekton. P e tu m ultnom bre !
Ni memoru niajn m ortintojn.
Vasil B enĉev Vasilev, m alnova pioniro el V raca, B ulgario, k u n le rn in to de Iv an K res- tanov, m o rtis la 22.7.1947, kiel direktoro- fondinto de p arfum laborejo en Sofia. A lia k o n a ta b u lg a ra sam ideano, D-ro P anajot H itrov, k uracisto, 54-jara, estis m o rtig ita 1945 en Skopie (M akedonio) ; a n k a ŭ mor- tig ita estis sa m ja re gimn. in stru isto Georgi Jazaĝiev, m alnova esperantisto, en Silis- tr ia (D obruĝo).
F id ela b atalin to por n ia afero m o rtis la 7.9. en Brno, ĉefioslovakio : m alnova pio- niro Karlo Steger. N ask iĝ is 31.5.1886 en Brno, kie kom ence de la ja rc e n to li kunfon- dis Esp.-klubon. 42 ja ro jn li laboris por E speranto, p le jp arte en G erm anujo, estis eldonisto, kom pilis v o rtaron, gvidis ku rso jn k a j fine loĝis en T a b a rz Th. P ro sia Esp,- laboro li fa riĝ is viktim o de la nazi-reĝim o.
E n m alliberejo li g rav e ek m alsan is k a j re- venis post la m ilito en sian p a tru jo n kun d ife k tita sano. A n taŭ la m orto li m em fik- sis v erd stelan insignon su r sian m ortoves- ton. S ur la s ta vojo lin ad iaŭ is lokaj espe- ran tisto j, k a j florkrono ku n su rsk rib o en E sp era n to orn am is lian ĉerkon.
L a 12.7. pereis pro trafik a k c id e n to s-ano E. W . P ijlm an en A m sterdam , m em bro de la la b o rista asocio.
P o r etern e fo rla sis nin an k a ŭ irla n d a s-ano p a s tro J. A. Bain, ja m la 21.2.1947.
L a 2.8. fo rp a sis s-ano R. J. V erth, dum m u ltaj ja ro j viĉdel. de U E A en E dinburgh.
L a 31.8. m o rtis n ia ab onanto s-ano R.
Schroevers en V lissingen, N ederlando.
M ilitka p tito kiel propagandisto.
L ongan tem pon devis nia sam ideano Ros- ner kiel m ilitk a p tito resta d i en Helenujo (G reklando). Sed li ne e stu s « E speranto- R o s n e r» (kiel li m em sin n o m as), se an- k aŭ kiel m ilitk a p tito li ne uzus ĉiun okazon por propagandi nian lingvon. L a foto mon- tr a s lin en Iia « E speranto-uniform o », kun verda stelo su rb ra k e k a j k u n H eroldo en la mano, a n ta ŭ la poŝtoficejo en Glifado, kun la poŝtisto s-ro P apadakis, kiu lernis E sp eran to n de li.
Ŝ-ano R osner ra k o n ta s ke en Italu jo Es- p era n to foje savis al li la vivon. En Grek- lando li ak iris diplom on de la H elena Es- p era n to -In stitu to en Ateno. P a sin ta n K rist- naskon li k olektis en la ten d aro de la m ilit- k ap tito j 120 subskribojn por la P etsk rib o al UNO. A n taŭ nelonge li povis veni al sia hejm o k a j fam ilio en la E rz -m o n taro (Ger- m anujo), sed dum voje de P ireo al Cuxha- ven su r la ŝipo « Colorado S p rin g s Victo- ry » la 14.4.47 la laŭtp aro lilo invitis la 1200 rep a tru jig o to jn al v e n o n ttag a E speranto- ekspozicio k a j parolado de k-do Rosner.
N un la ferv o ra p ropagandisto laboras kiel observisto de tran sp o rtb e n d o en sub- te ra minejo. Li k a j lia fam ilio ne f a rta s bone : la m a lsa tfa n to m o ĉirk aŭ v ag as. Kiu ĝojigos lin p er pak eto ? (Li m em tia n ne petis sed ni k red a s k e li m e rita s ĝ in .) A dre- so : E speranto-R osner, L u g au e rstr. 87, (10 b) O elsnitz, Erzgeb., ru sa zono, Ger- m anujo.
Por kelkaj tagoj la « kalorioj » tre altiĝis.
Sed tio ne estis la ĉefafero. S-ano Weide, ja m a n ta ŭ ia nazi-regim o policano, poste e k s ig n a e l sia ofico pro sia p o n tik a kon- vinao, pii poste durn m u ltaj ja ro j sukcesa C seh-instruisto en DamanUo, a a j n u n deno- ve en sia orico ltiel polica inspektoro en H am burgo, sendis al ni rap o rto n , el kiu ni ce rp as i a jenon :
cm la m onatoj julio k a j aŭ g u sto m u ltaj e k steria n d aj esp eran tisto j tra v o ja ĝ is nian urbon, survoje al la kongreso en B ern aŭ eri A arhus, au po r viziti gesam ideanojn en aiiaj lanuoj. C iutage la ria m b u rg a j espe- ra n iisto j estis en la stacidom oj por rapide sa lu ti la pasan to jn . L a aŭ to b u sv o ja ĝ an to j h a ltis en la polica lernejo, kien venis sam - ideanoj eĉ el B erlin k a j Kiel por povi dum k elk aj m om entoj p aroii k u n la ek sterlan - danoj. M ultaj m alnovaj pioniroj dum 14 ja ro j ja ne havis okazon po r paroli kun ek steria n d aj sam ideanoj. L a ĉefo de la polica lernejo, se k to ra cefo A lbert, sa lu tis germ anlingve la fra n co jn k a j la neder- landanojn, kiuj vojaĝis al A arhus. Revoj- a ĝ a n te la fran co j eĉ tra n o k tis en la polica lernejo ; la riam b u rg a n o j n u r bedaŭris la neeblon doni pli d a kom torto. « P o r kelkaj t a g o j » (sk rib as s-ro W eide) « niaj ,kalo- rio j’ tre altiĝ is ; k o ran dankon, bonkoraj donacintoj ! »
Ĵiantakta
Ha, bonan ..., K ara ! Feliĉe k e m i deno- ve aŭdas vian voĉon ! Ĉu vi agrable liber- tem pis ?
Ho, je s ? A n k a ŭ m i, dankon !
K om preneble ! ĉie dum la som eraj tagoj la esperantistoj ren ko n tis unu la alian. K aj ne nur por a m u ziĝ i ; o fte por labori.
Jes, Kara, labori ! Jes, jes, E N la liber- tempo. M ultaj eĉ ŝviteg e laboris por la verda idealo.
A zen o j, vi diras ? Eble vi pravas ; sed a te n tu bone : V E R D A J azenoj. E sta s ja diferencoj !
A ŭ d u : E n Francujo, en la urbo A ngers, laboregis dum plej va rm eg a j tag o j tia j ver- d a j intelig en ta j bestoj. Ili eĉ starigis no- van orgunizon, sub la persona gvidado de Ja n K elt. L a asocio nom iĝas : A.Z.E.N .O ., t.e. Asocio Z organta E speranton N epran O ptim ism an.
Sensencaĵo ? T u te ne, K ara ! L a asocia vivo fo rte flo r a s ; m u lta j ja m fa riĝ is A ze - nanoj aŭ, se v i volas, tu te sim p le : A zen o j, sed tiu k a ze V E R D A J A zenoj. N e m alaten- tu tiu n a d je ktivo n !
K ion la asocio celas atin g i ? ' A ŭ sk u ltu , K ara, ĝia program o estas matlonga. ĉiu subskribinto deklaras solene ;
1. M i nepre uzos la lingvon laŭ kiel ebie plej viva n ta maniero.
2. Mi penos esti modelo de E sperantis- ta N erom pebla Bonhumoro.
S. M i ĵu ra s k o n sta n te k o tizi per fervoro al la lingvo k a j subteno al ĝia titeraturo. —
N u, K ara, kion v i diras pri tio ? Nenio por v i ?
N e, tion m i bone kom prenas. Vi ja estas nur O R D IN A R A azeno.
N e koleriĝu, K ara M ia ; n u r kolOriĝu, tia m la afero estos en bona ordo.
