Ś. p. Jerzy Chyczewski
Ochrona Zabytków 1/1, 45-46
t
ś . P. JE R Z Y C H Y C Z E W S K 1. Ś. p . J e r z y C h y c z e w s k i, u r o d z ił się w r o k u 1907 w K o r c u n a W o ły n iu . D o g im n a z ju m u c z ę s z c z a ł w K ra k o w ie i w W a r s z a w ie , a u k o ń c z y w s z y je w s t ą p ił n a U n iw e r s y te t W a r s z a w sk i, g d z ie s t u d io w a ł h is to r ię sz tu k i p od k ie r u n k ie m p r o f. Z y g m u n ta B a- to w s k ie g o , p r a c u ją c je d n o c z e ś n ie w W o je w ó d z k im W y d z ia le K u ltu r y i S z tu k i ja k o s e k r e ta r z -a s y s te n t k o n se r w a to r a w a r s z a w s k ie g o . S tu d ia u n i w e r s y te c k ie u k o ń c z y ł w r. 1935 n a p o d s ta w ie p r a c y m a g is te r s k ie j, p t. „ K o le g ia ta P u łtu s k a n a tle k o ś c ie ln e go b u d o w n ic t w a m a z o w ie c k ie g o X V i X V I w ie k u “, w y d a n e j n a s tę p n ie w r. 1936 p r z e z T o w a r z y s t w o N a u k o w e W a r sz a w sk ie . P o ś w ię c iw s z y się s p e c ja ln ie b a d a niom nad a r c h ite k tu r ą M a z o w s za d r u k u je w „ Z iem i“ sz e r e g a r ty k u łó w z tej d z ie d z in y . W r. 1935 u k a z u je się w fo r m ie b r o s z u r y o d b itk a z d łu ż s z e go a r t y k u łu w „ W ia d o m o ś c ia c h T u r y s t y c z n y c h “ p t. „ Z a b y tk i s z tu k i, m u zea i z b io r y w o je w . w a r s z a w s k ie g o “. W ty m ż e r o k u w nr 1 r o cz n ik a IV „ B iu le ty n u H is to r ii S z tu k i i K u ltu r y “ d r u k u je a r ty k u ł „ M a lo w id ła śc ie n n e z p oł. X V I w ie k u , o d k r y te w k a p lic y G ro b o w e j B p a A n d r z e ja N o s k o w s k ie g o w K o le g ia c ie P u łt u s k ie j “. W lip c u 1937 r. ś. p. J e r z y C h y c z e w s k i m ia n o w a n y k o n se r w a to r e m p o m o r sk im p o z o s ta je n a ty m s ta n o w isk u d o w y b u c h u w o jn y w 1939 r. J a k o k o n s e r w a to r r o z w ija p e łn ą z a p a łu i n ie z m o r d o w a n ą d z ia ła ln o ś ć c z u w a ją c n a d k o n s e r w a c ją se te k z a b y t k o w y c h o b ie k tó w *). S z c z e g ó ln ą u w a g ę p o ś w ię c a T o r u n io w i. P o d Jego k ie r u n k ie m , a n a jc z ę ś c ie j d z ięk i Jego in ic j a t y w ie i s ta r a n io m p r z e p r o w a d zo n o k o n s e r w a c ję i c z ę ś c io w o r ek o n str u k c ję p r z e s z ło 30-u z a b y tk o w y c h k a m ie n ic z e k , k tó r y c h k ilk a z p o w o d u p r z e r ó b e k i o ty n k o w ra ń n ie z d r a d z a ło d o tą d c e c h z a b y t k o w y c h . R o z p o c zę ta r e n o w a c ja w n ę tr z a p r e z b ite r iu m k o ś c io ła św . J a n a w T o r u n iu d o p r o w a d z a do o d k r y c ia na ś c ia n ie wischod- n ie j i s k le p ie n iu g o ty c k ic h m a lo w id e ł. W k o ś c ie le św . M ik o ła ja w G ru d z ią d z u p o d J e g o k ie ru n k ie m d o k o n a n o o d k r y c ia i z a b e z p ie c z e n ia m a lo w id e ł g o t y c k ic h n a fila ra ch . W o jn a p r z e r w a ła sz e ro k o z a m ie rzon e p r a c e n a d r ek o n str u k c ją k r u ż g a n k ó w p r z y k o ś c ie le N . M. P a n n y w T o r u n iu , p r a c e w y k o p a lis k o w e i b a d a w c z e p r z y z a m k u w T o r u n iu , w B r o d n ic y i w ie lu in n y ch . ś p . J e r z y C h y c z e w s k i p o w o ła n y do w o js k a o d b y w a c a łą k a m p a n ię 1939 roku w M o d lin ie . P o p o w r o c ie ja k o o fic e r r e z e r w y m u s i się u k r y w a ć p r z ed w y w ie z ie n ie m do N ie m ie c . To w s z y s tw o r u jn u je Mu z d r o w ie , z a p a d a na c ię ż k ą g r y p ę , k tó rej k o n se k w e n c je o d c z u w a do k o ń c a ż y cia . P o d c z a s c a łe g o o k r e su o k u p a c y jn e g o , k tó r y s p ę d z a w W a r sz a w ie , za s w ó j o b o w ią z e k i p o w o ła n ie u w a ż a p r a c ę n a u k o w ą . P o m im o z a jęć z a r o b k o w y c h , p o m im o c ię ż k ic h wTa r u n k ó w o k u p a c y j n y c h p o ś w ię c a jej k a ż d ą w o ln ą c h w ilę . O w o c e m tej p r a c y je st szereg r o z p ra w , w k tó r y c h śp. J e rzy C h y c z e w s k i k o n t y n u u j e i r o zszerz a d a w ne, b ą d ź też r o z w ija nowxe te m a ty . J e d n a z n ic h o g r u p ie k o ś c io łó w ło m ż y ń s k ic h , p r z e d s ta w io n a p r o f. B a to w - s k ie m u z o s ta je u z n a n a za d o k to rsk ą .ł ) C zęścio w e s p ra w o zd an ie z p ra c k o n serw a to rs k ic h , m ian o w ic ie za czas o d po ło w y 1937 do 1939 r. u k a ż e się w k ró tc e w „Z a p isk ach T o w a rz y s tw a N au k o w eg o w T o r u n i u “ .
P o d c z a s p o w s ta n ia w W a r s z a w ie śp. J e r z y C h y c z e w s k i z o s ta ł w y w ie z io n y d n ia 10. V III. 1944 r. do O ś w ię c im ia , a n a s tę p n ie do in n y c h o b o z ó w . O b ó z w S c h o r tz in g e n b y ł z a k o ń c z e n iem J eg o m ę c z e ń s k ie j d rogi. Z m arł d n ia 18 p a ź d z ie r n ik a 1944 г., co s tw ie r d z a o d n a le z io n a w ty m o b o z ie p rzez P. C. K. lis ta z m a r ły c h P o la k ó w . O k o lic z n o ś c i śm ie rc i n ie zn a n e . S łu ż b a k o n s e r w a to r s k a tr a c i w N im je d n e g o z n a jle p ie j z a p o w ia d a ją c y c h się i n a jb a r d z ie j id e o w y c h p r a c o w n ik ó w . A . C. ś P. J A N R U T K O W S K I. J e d n ą z w ie lu str a t, ja k ie p o n io sła P o ls k a w c z a s ie o sta tn ie j w o jn y , b y ła ś m ie rć w y b itn e g o k o n se r w a to r a P ro f. J a n a R u tk o w s k ie g o , k tó r e g o N ie m c y w y s ie d lili z c a łą ro d z in ą z p o s ia d ło śc i w M ię d z y c h o d z ie k o lo P o z n a n ia . C h o r y o r g a n izm n ie w y tr z y m a ł tu ła c z k i, k tó r ą w c ię ż k ic h w a r u n k a c h m u s iu ł o d b y ć do W a r sz a w y . N a s k u tek z w ią z a n y c h z ty m p r z ejść P ro f. R u tk o w s k i z m a rł w sz p ita lu C z e r w o n ego K rz y ża w W a r sz a w ie w roku 1940, o to c z o n y o p ie k ą r o d z in y i k o le g ó w . ś p . P rof. Jan R u tk o w s k i n a le ż a ł do n a j w y b itn ie js z y c h n a s z y c h k o n s e r w a to r ó w d z ie ł sz tu k i. U r o d z o n y w P o z n a ń s k im w ro k u 1884, p o s k o ń c z e n iu s z k ó ł śr e d n ich i m a la r s k ic h w k ra ju , d a lsz e stu d iu o d b y ł w N ie m c ze ch w A k a d e m ii S z tu k P ię k n y c h w Berlinie', j u ż w ó w c z a s z a in te r e s o w a ł się stu d ia m i k o n se r w a to r s k im i i u k o ń c z y ł s tu d ia w n a jle p sz e j w ó w c z a s p r a c o w n i k o n se r w a to r s k ie j prof. H au sera. D a ls z e s tu d ia k o n ty n u o w a ł w P a r y ż u , g d z ie d la g r u n to w n e g o z a p o z n a n ia się z te c h n ik a m i sta r y c h m is tr z ó w w y k o n a ł w ie le k o p ii w ta m te js z y c h m u z e a c h . Po p o w r o c ie do k r a ju w łą c z n o ś c i ze śp. P ro f. D r . B a- to w s k im p r a c u je ja k o k o n se r w a to r d la g a le r ii R a c z y ń s k ic h w R o g a lin ie . K ie d y w p ie r w s z y c h la t a c h w o ln e j P o ls k i z a c z ę ły n a p ły w a ć r e w in d y k o w a n e d z ie ła sz tu k i n a Z am ek K r ó le w sk i w W a r sz a w ie , ja k o p r a w d z iw y p a tr io ta o d d a je s w o ją w ie d z ę i p r a c ę n a u s łu g i k r a ju . Z o sta je k ie r o w n ik ie m P a ń s tw o w e j P r a c o w n i K o n se r w a to r sk ie j p r z y D y r e k c j i P a ń s tw o w y c h Z b io ró w S z tu k i n a Z am k u K r ó le w sk im w W a r sz a w ie , p o w o ła n y n a to s ta n o w is k o p r z ez M in is te r s tw o W. R. i O. P. W s z y s tk ie o b r a z y g a le r ii Z am ku K r ó le w s k ie g o , g a le r ii S ta n is ła w a A u g u s ta w Ł a z ie n k a c h , g a le r ii w W i la n o w ie p r z e c h o d z ą p r z e z J e g o p ie c z o ło w itą , o p a r tą na g łę b o k ie j w ie d z y i d o ś w ia d c z e n iu o p ie k ę . P ró cz teg o p r z e p r o w a d z a k o n s e r w a c ję o b r a zu M atki B o sk iej w C z ę s to c h o w ie , M atk i B o sk ie j K o d e ń sk ie j i O str o b r a m sk ie j w W iln ie. W y b itn e te p r a ce z je d n a ły M u w ie lk ie i z a s łu ż o n e u z ą a n ie . P r a c o w n ia p o d J e g o k ie r u n k iem w y k o n a ła c a ły sz e r e g p ra c k o n se r w a to r s k ic h o b r a z ó w c e c h o w y c h sz tu k i g o t y c k ie j z w ią z a n y c h z wry - s ta w ą z o r g a n iz o w a n ą p r z ez T ow \ O p ie k i n ad Z a b y tk a m i P rz es zło śc i wr W a r sz a w ie . O sta tn ią w ie lk ą p r a cą k o n s e r w a to r s k ą śp. P rof. J a n a R u t k o w s k ie g o b y ła k o n s e r w a c ja o łta rz a M a ria ck ie g o w K r a k o w ie , p o d c z a s k tó r ej o d k r y to p r z e m a lo w a n e tła na p ła s k o r z e ź b a c h . I d e o w y s to s u n e k do p r a c y , w y b it n e c e c h y ch a r a k te r u oraz g łę b o k a , o p a r ta na d o ś w ia d c z e n iu w ie d z a z je d n a ły śp. P ro f. Janow u R u t k o w sk ie m u p o w s z e c h n e u z n a n ie i s z a c u n e k . C z eś ć J eg o p a m ię c if
