Środki pochodzące z zasobów prywatnych

Składki członkowskie

Do środków pochodzących z zasobów prywatnych art. 4 ustawy o finan-sowaniu partii politycznych zalicza przede wszystkim składki członkowskie⁵⁶. Na mocy przyjętych regulacji prawnych partie mogą je pobierać od swoich człon-ków i sympatyczłon-ków zgodnie z przepisami zawartymi w ich statutach. Składki członkowskie mogą być przy tym wpłacane jedynie na rachunek otwarty przez partię w instytucji kredytowej tylko dla realizacji tego celu. Ponadto składki te mogą być wpłacane jedynie z kont bankowych, których właścicielami są osoby pragnące taką składkę uiścić lub przez wpłatę imienną na konto wskazane przez partię polityczną.

54 Ley Orgánica 2/1980, de 18 de enero, sobre regulación de las distintas modalidades de referéndum, Boletín Oficial del Estado, núm. 20, de 23 de enero de 1980.

55 Real Decreto 6/2005, de 14 de enero, por el que se regula la concesión de ayudas extra‑

ordinarias a los grupos políticos con representación parlamentaria en el Congreso de los Dipu‑

tados, para sufragar los gastos ocasionados por la explicación y divulgación pública del Tra‑

tado por el que se establece una Constitución para Europa, Boletín Oficial del Estado, núm. 15, de 18 de enero de 2005.

56 Ley Orgánica 8/2007, de 4 de julio, sobre financiación de los partidos politicos…, op.cit.

Darowizny

Partie mogą także przyjmować darowizny gotówkowe i rzeczowe⁵⁷ od osób fizycznych i prawnych. W tym zakresie ustawa wprowadza jednak pewne ogra-niczenia. W pierwszej kolejności partie polityczne nie mogą przyjmować daro-wizn pochodzących od osób pragnących zachować anonimowość. Po drugie jedna osoba fizyczna lub prawna nie może przekazać w ciągu roku darowizny przekraczającej kwotę 100.000 euro. Wyjątek od tej reguły stanowią darowi-zny w postaci nieruchomości. Po trzecie partie polityczne nie mogą przyjmować darowizn od organów, jednostek lub przedsiębiorstw publicznych. Nie mogą także przyjmować ich od przedsiębiorstw prywatnych, które na mocy wiążą-cego je kontraktu świadczą usługi lub realizują prace na rzecz organów admini-stracji publicznej lub przedsiębiorstw, w których większość udziałów kapitało-wych posiada sektor publiczny.

Partie polityczne mogą również przyjmować darowizny od osób z zagranicy (personas extranjeras). W tym przypadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące podmiotów mających prawo do przekazywania darowizn w Hiszpa-nii. Ustawa zastrzega jednak w art. 7 ust. 2, że niedozwolona jest jakakol-wiek forma finansowania hiszpańskich partii politycznych przez rządy obcych państw, a także przez obce organy, jednostki lub przedsiębiorstwa publiczne, jak również przez przedsiębiorstwa w jakikolwiek sposób z nimi powiązane.

Przepisy te budzą sporo kontrowersji i prowadzą do licznych dyskusji na temat możliwości wpływania obcokrajowców na hiszpańską politykę. Trudno jednak we współczesnym świecie taką możliwość wykluczyć. Hiszpania nie jest pań-stwem etnicznie jednolitym i stoi wobec wyzwań związanych z koniecznością integracji kolejnych grup imigrantów. Jeżeli zatem osoby z zagranicy z nimi związane chcą wspierać hiszpańskie partie polityczne, które ich zdaniem najle-piej reprezentują interesy danej grupy, to trudno odmówić im prawa do udzie-lenia takiego wsparcia finansowego na jasno określonych zasadach prawnych.

Wyjątek od przedstawionej powyżej zasady stanowią przepisy dyspozy-cji dodatkowej 11. Zgodnie z jej postanowieniami taki rodzaj finansowania jest dozwolony w wypadku wypełniania swoich funkcji przez partie polityczne legalnie utworzone w państwie innym niż Hiszpania. Finansowanie takich pod-miotów przez rządy obcych państw i innych organów wymienionych powyżej jest dozwolone, jeżeli ugrupowania te legalnie wykonują swoje funkcje. Prze-pis ten odnosi się do działania na terytorium państwa hiszpańskiego ugrupo-wań politycznych, które z różnych względów nie mają możliwości prowadzenia działalności w swoim państwie i Hiszpania jest dla nich miejscem uchodźctwa.

57 Wyceny darowizn rzeczowych dokonuje się zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie ustroju podatkowym jednostek non profit i o ulgach podatkowych mecenatu. Zob. Ley 49/2002, de 23 de diciembre, de régimen fiscal de las entidades sin fines lucrativos y de los incentivos fiscales al mecenazgo, Boletín Oficial del Estado, núm. 307, de 24 de diciembre de 2002.

Przejrzystość i legalność działania takich struktur może być elementem pozwa-lającym na wspieranie procesów demokratyzacji w państwach, w których tym-czasowo dominują reżimy niedemokratyczne.

Elementem budzącym spore kontrowersje w kwestii przejrzystości finan-sowania partii politycznych w Hiszpanii są przepisy zawarte w dyspozycji dodatkowej 7. Zgodnie z ich postanowieniami podmioty, które mogą przekazy-wać darowizny partiom politycznym, mogą także wspierać w ten sam sposób ich fundacje i stowarzyszenia. W tym przypadku limit rocznej dotacji wynosi 150.000 euro. Warto także zauważyć, że założone przez partie fundacje i stowa-rzyszenia mogą być wspierane przez prywatne przedsiębiorstwa, które na mocy wiążącego je kontraktu świadczą usługi lub realizują prace na rzecz organów administracji publicznej lub przedsiębiorstw, w których większość udziałów kapitałowych posiada sektor publiczny. Przyjęcie takich rozwiązań powoduje, że dość przejrzyście skonstruowany system finansowania hiszpańskich partii politycznych staje się zdecydowanie mniej transparentny.

Wszelkie darowizny gotówkowe niebędące składkami pochodzącymi od członków i sympatyków partii muszą zostać zdeponowane na osobnym rachunku w instytucji kredytowej, otwartym wyłącznie dla tego celu. Instytu-cja, w której partia polityczna otworzy taki rachunek, jest zobowiązana do każ-dorazowego wystawienia potwierdzenia dokonania transakcji, zawierającego jej datę, a także kwotę darowizny i dane identyfikacyjne podmiotu będącego dar-czyńcą.

Należy ponadto zaznaczyć, że wszelkie darowizny, które otrzymują partie polityczne, muszą zostać przeznaczone na realizację ich zadań własnych.

Dochody uzyskiwane dzięki działalności promocyjnej ugrupowania oraz dzięki świadczeniu usług

Zgodnie z postanowieniami art. 6 ustawy o finansowaniu partii politycznych podmioty te nie mogą prowadzić żadnej działalności komercyjnej. Jednakże na mocy art. 2 ust. 2 niniejszego aktu prawnego mają one prawo do zarządza-nia swoimi aktywami, a także do podejmowazarządza-nia działań promocyjnych i świad-czenia usług związanych ze statutowo określonymi celami swojej działalności.

W przypadku uzyskania dochodów z działalności tego rodzaju są one prawnie zobligowane do identyfikowania transakcji przekraczających kwotę 300 euro.

Gwarantuje to przejrzystość operacji finansowych. Jednocześnie domniemuje się, że transakcje na kwoty niższe nie mają większego znaczenia dla finansów danego ugrupowania.

Spadki i zapisy

Do środków pochodzących z zasobów prywatnych ustawodawca zaliczył także spadki i zapisy (art. 2 ust. 2 pkt e). Ustawa milczy jednak na temat możli-wego limitu ich wysokości. Nie wspomina także o innych warunkach przekazy-wania tego typu dóbr na potrzeby partii politycznych (np. nie wspomina o zaka-zie przekazywania spadków i zapisów przez osoby anonimowe). Można zatem stwierdzić, że jest to kolejny element budzący wątpliwości co do przejrzystości systemu finansowania partii politycznych w Hiszpanii, przepis ów może być bowiem z powodzeniem wykorzystany do przekazania partii wsparcia finan-sowego znacznej wartości bez konieczności podporządkowania się przepisom prawnym dotyczącym osób fizycznych i prawnych⁵⁸.