Geneza ugrupowań o charakterze regionalnym w Hiszpanii Kraj Basków należy niewątpliwie do grupy regionów historycznych

naj-bardziej różniących się pod względem odrębności od pozostałej części państwa hiszpańskiego. Kształtowanie owych różnic było procesem historycznym sięga-jącym wydarzeń odległych od czasów współczesnych o kilka tysięcy lat. Odle-głość czasowa owych wydarzeń, a także brak dostatecznie dobrze zachowanych dowodów i źródeł wyjaśniających pochodzenie Basków ponad wszelką wątpli-wość pozostawiło pole dla stworzenia różnych — mniej lub bardziej wiarygod-nych — teorii na ten temat³⁹. Niezależnie jednak od mnogości koncepcji doty-czących pochodzenia Basków można stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, że peryferyjne i górskie położenie owego regionu umożliwiło zachowanie specy-ficznej kultury i języka pomimo kontaktów z Celtami, Iberami, przedstawicie-lami plemion romańskich czy też ze światem arabskim.

Należy także zaznaczyć, że do średniowiecza ziemie historycznie uzna-wane za baskijskie⁴⁰ nigdy nie zostały zintegrowane pod panowaniem jednego władcy, w ramach jednego królestwa. Pomimo powstania Królestwa Nawarry historyczne ziemie Álava⁴¹, Bizkaia i Guipúzcoa⁴², a także Lapurdu i Zuberoa⁴³ zachowywały względną niezależność w orbicie wpływów kolejnych pragnących je zdominować monarchii (c^haho, 1836). Symbolem owej niezależności było składanie przysięgi na wierność lokalnym prawom, zwyczajom i przywilejom

39 Szerzej na temat pochodzenia ludu Basków zob. w: arnáiz -villena, 2011; carretié Gon

-zález, 2000; k^rutwiG s^aGreDo, 1978.

40 Szerzej na temat terytorialnego zasięgu ziem baskijskich zob. w: orella unzue, 2004:

8—16.

41 Szerzej na temat historii ziem obecnej prowincji Álava zob. w: viDal -abarcay lóPez, 2003; r^ivera b^lanco, 1996; M^añaricua, 1977.

42 Szerzej na temat historii ziem prowincji Guipúzcoa zob. w: Mañaricua, 1977; na temat historii ziem baskijskich prowincji Álava, Bizkaia i Guipúzcoa zob. w: P^irala, 2009.

43 Szerzej na temat historii ziem terytorium Iparralde, w skład których wchodzi obszar Lapurdu i Zuberoa, zob. w: G^oyhenetxe, 1985.

nazywanym fueros przez kolejnych władców formalnie panujących nad zie-miami baskijskimi. Baskijska specyfika i odrębności charakteryzujące poszcze-gólne ziemie stały się przyczyną powstania pierwszych partii etnoregionalnych na ziemiach hiszpańskich na przełomie XIX i XX wieku. Oddziaływują one także w znacznym stopniu na współczesne systemy partyjne poszczególnych ziem, spośród których za najważniejsze na terytorium współczesnej Hiszpanii należy uznać Kraj Basków i Nawarrę.

Korzeni XIX -wiecznego nacjonalizmu baskijskiego można szukać w pra-cach Josepha -Augustina c^haho, takich jak publikacja wydana w 1836 roku pod-czas trwania pierwszej wojny karlistowskiej, zatytułowana Podróż do Nawarry w czasie powstania baskijskiego (1830—1835) (c^haho, 1836), jak spisana przez autora w 1845 roku legenda o Aitorze, ojcu siedmiu synów, którzy założyli sie-dem baskijskich prowincji (c^haho, 1995), a także w publikacji pod tytułem Słowa mieszkańca Vizcai do królowej Krystyny (c^haho, 1999). c^haho daje w nich wyraz poparcia dla idei ruchu karlistowskiego, który broni idei dawnych praw i przywilejów, a tym samym baskijskiej odrębności. Prace tego autora nie od razu jednak stały się przedmiotem żywego zainteresowania, regionalni nacjo-naliści wrócili do nich bowiem dopiero po upływie niemal 100 lat od momentu ich powstania.

Za prekursora nacjonalizmu baskijskiego uważa się także Serafina o^lavę

y D^ieza. Ów polityk, pisarz i wojskowy pochodzący z La Riojy specjalizo-wał się w publikacjach poświęconych fueros — dawnym prawom i przywile-jom — Nawarry oraz takich regionów historycznych, jak Aragonia, Katalonia czy Walencja. Do najważniejszych publikacji tego autora należy niewątpliwie zaliczyć pracę pod tytułem Ocena historyczna oraz analiza porównawcza praw podstawowych Nawarry, Aragonii, Katalonii i Walencji (o^{lave y} D^íez, 1875b).

Pomimo faktu, że sam o^lave określał siebie jako liberała, nawiązał w niej do haseł karlistowskich, broniących dawnych praw i przywilejów. Jak pisze o^lave: Widać to, w tym kraju anomalii, podczas gdy niektórzy rozczarowani karliści krzyczą Pokój i prawa! (¡Paz y fueros!), my liberałowie, szczególnie nawaryj-scy, odpowiadamy z obojętnością w stosunku do sprawy foralizmu, że jest ona świętą przyczyną wolności (i^biDeM, ^s. 9).

Ważnymi pracami w dorobku o^lavyy D^ieza odnoszącymi się do znaczenia prawnej odrębności Nawarry wynikającej z fueros była także publikacja z 1878 roku zatytułowana Pakt polityczny, jako podstawowy fundament historyczny narodowości [nacionalidad — M.M.] hiszpańskiej, a zwłaszcza jako przejaw prawnej suwerenności niezależnej Nawarry o określonych czasach i w okresie jej autonomii, bez uszczerbku dla jedności narodowej oraz praca z 1875 roku pod tytułem Stare tradycje Nawarry i jej opozycja w stosunku do absolutyzmu (o^lavey D^íez, 1875a).

Intelektualne rozważania dotyczące kulturowej i prawnej odrębności ziem baskijskich zaowocowały w drugiej połowie lat 70. XIX wieku powstaniem pierwszych organizacji zabiegających o utrzymanie odrębności owych ziem.

Niewątpliwie najważniejszą z nich było Baskijskie Stowarzyszenie Nawarry (Asociación Euskara de Navarra). Zostało ono założone w 1877 roku w Pampe-lunie przez nawaryjskiego historyka i malarza Juana i^turralDęy s^uitę. Głów-nym celem stowarzyszenia było pielęgnowanie i propagowanie języka baskij-skiego, literatury i historii Kraju Basków oraz Nawarry, a także prowadzenie studiów nad systemem tradycyjnych praw i przywilejów. Baskijskie Stowarzy-szenie Nawarry działało formalnie do 1897 roku, lecz nie zdołało na trwałe wypracować dla siebie pozycji politycznej pomiędzy działającymi na ziemiach baskijskich liberałami i karlistami⁴⁴. Nigdy też nie zdołało przekształcić się w partię polityczną.

Czynnikiem, który spowodował przyspieszenie procesu tworzenia pierwszej etnoregionalnej partii politycznej na ziemiach hiszpańskich, była tzw. Gama‑

zada⁴⁵. Terminem tym określa się sprzeciw mieszkańców Nawarry wobec decy-zji wywodzącego się z Partii Liberalnej ministra skarbu Germána G^{aMazo y} c^alvo o zniesieniu tradycyjnego systemu podatkowego obowiązującego w tym regionie, którą podjął w 1893 roku. System ów działał na terytorium Nawarry od 1841 roku i był wyrazem szacunku politycznego centrum dla dawnych praw, zwyczajów i przywilejów. 31 maja 1895 roku, na fali owego niezadowo-lenia, została utworzona pierwsza baskijska partia o charakterze etnoregional-nym: Baskijska Partia Narodowa (Euzko Alderdi Jeltzalea — Partido Naciona‑

lista Vasco: EAJ—PNV)⁴⁶. Na jej czele stanął Sabino Policarpo a^ranay G^oiri. Polityk ów odniosł się początkowo z uznaniem do koncepcji karlistów (a^rana

y G^oiri, 1912), z czasem jednak, zapewne pod wpływem idei romantyzmu poli-tycznego, uznał ją za „zbyt hiszpańską” i zaczął podkreślać w swych pracach odrębność narodu baskijskiego. Koncepcja Sabino a^ranyy G^oiri stała się rów-nież koncepcją polityczną EAJ—PNV. Ugrupowanie to podkreślało od początku swojego istnienia odrębność narodową Basków, co zgodnie z romantycznymi założeniami wykluczało możliwość posiadania podwójnej identyfikacji wiążą-cej mieszkańców zarówno z regionem, jak i z państwem hiszpańskim, a także z wartościami chrześcijańskimi. Jak zauważa Juan José l^inz, ów drugi czyn-nik stał się niezwykle ważny dla zbudowania silnej pozycji politycznej w regio-nie. Dzięki odwołaniu do wartości religijnych w okresie istnienia II Repub-liki EAJ—PNV zdołała przyciągnąć wyborców przeciwnych antyklerykalnym postawom cechującym znaczną część madryckich elit politycznych. Czynnikiem

44 Szerzej na temat Baskijskiego Stowarzyszenia Nawarry (Asociación Euskara de Navarra) zob. w: González ollé, 1997.

45 Szerzej na temat Gamazady zob. w: M^artinena r^uiz, 1980.

46 Szerzej na temat Baskijskiej Partii Narodowej zob. w: Pablo, 2005; bachrynowski, wite

-cki, 2011: 88—90.

ułatwiającym ugruntowanie pozycji silnej partii politycznej w regionie był także brak identyfikacji burżuazji przemysłowej i przedstawicieli finansjery z Bil-bao z jakąkolwiek inną partią polityczną. Warto ponadto zauważyć za l^inzeM, że relacje baskijskich przedsiębiorców z pracującymi u nich robotnikami były bodaj najlepsze w całej Hiszpanii, a to również pozwalało na umocnienie pozy-cji EAJ—PNV wobec braku silnej partii o profilu lewicowym (l^inz, 1975: 71).

Podczas trwania reżimu niedemokratycznego, w okresie dyktatury generała Franco, EAJ—PNV była ugrupowaniem nielegalnym, a jej członkowie działali głównie na uchodźctwie, po przejściu do demokracji w 1975 roku stała się ona jednak najsilniejszym ugrupowaniem na regionalnej scenie politycznej w Kraju Basków, o czym będzie mowa w dalszej części pracy.

U progu XX wieku zostały także podjęte próby zbudowania regionalnej przeciwwagi politycznej dla centroprawicowej EAJ—PNV. Pojawienie się nurtu

„lewicy patriotycznej” (izquierda abertzale) zaowocowało w 1909 roku powsta-niem Baskijskiej Liberalnej Partii Narodowej (Partido Nacionalista Liberal Vasco). Dwa lata później ugrupowanie to przyjęło nazwę Baskijska Republi-kańska Partia Narodowa (Partido Republicano Nacionalista Vasco). Jego żywot polityczny nie był jednak długi, kierownictwo zadecydowało bowiem o rozwią-zaniu partii już w 1913 roku. Istnienie Baskijskiej Republikańskiej Partii Naro-dowej stało się jednak impulsem do założenia w 1930 roku kolejnej lewicowej partii baskijskiej, zaliczanej do nurtu „lewicy partiotycznej”, o nazwie Naro-dowa Akcja Basków (Eusko Abertzale Ekintza — Acción Nacionalista Vasca — EAE—ANV). Było to ugrupowanie postulujące niepodległość Kraju Basków, dlatego też w czasie dyktatury generała Franco zostało zdelegalizowane, a jego członkowie musieli się udać na emigrację. W okresie demokratycznym, który nastąpił po 1975 roku, Narodowa Akcja Basków uczestniczyła w koalicji sił lewicowych o orientacji niepodległościowej Jedność Ludowa (Herri Batasuna

— HB). We wrześniu 2008 roku działalność ta została uznana przez hiszpański Sąd Najwyższy (Tribunal Supremo) za sprzeczną z postanowieniami hiszpań-skiego prawa i partia została zdelegalizowana.

Do ugrupowań „lewicy patriotycznej”, które powstały w Kraju Basków w okresie reżimu generała Franco, należy zaliczyć także utworzoną w 1952 roku organizację Ekin. Jej celem była walka o wyzwolenie narodowe, w czym naśladowała ruchy o podobnym charakterze tworzone w owym czasie w tzw.

krajach trzeciego świata. 31 lipca 1959 roku ugrupowanie Ekin przekształciło się w organizację o nazwie Kraj Basków i Wolność (Euskadi Ta Askatasuna — ETA) (c^asanova, 2007). Poza eksponowaniem lewicowych wartości w progra-mie politycznym ETA odwołała się także do terrorystycznych metod działania.

Jej istnienie — choć współcześnie nielegalne — stanowi jeden z najpoważniej-szych problemów w relacjach pomiędzy politycznym centrum i ziemiami baskij-skimi położonymi w obrębie zasięgu terytorialnego państwa hiszpańskiego.

Polityczne związki kolejnych ugrupowań „lewicy partiotycznej” z ETA stały się

u progu XXI wieku powodem ich delegalizacji. Problem ten również zostanie poruszony w dalszej części pracy.

Drugim regionem, na którego terytorium partie etnoregionalne zaczęły kształtować się już pod koniec XIX wieku, jest Katalonia. Specyfika tego regionu oraz historyczna ewolucja czynników, które stanowią dziś o poczuciu odrębności w stosunku do pozostałych ziem hiszpańskich, zostały dość szcze-gółowo opisane w polskiej literaturze przedmiotu (M^yśliwiec, 2006a: 10—38), dla lepszego wyjaśnienia zjawisk zachodzących w tym regionie na przełomie XX i XXI wieku należy natomiast scharakteryzować główne ugrupowania poli-tyczne, które pojawiły się w Katalonii około 100 lat wcześniej.

Podobnie jak w Kraju Basków, tak i w Katalonii na przełomie XIX i XX wieku ukształtował się podział na regionalną prawicę i lewicę. U podstaw kształ-towania się prawej strony sceny politycznej legła porażka Hiszpanii w polityce kolonialnej, za której symboliczną datę przyjmuje się rok 1898. Utrata zamorskich posiadłości wiązała się z utratą chłonnych rynków zbytu, a to oznaczało koniecz-ność przeprowadzenia reform wewnętrznych w państwie. Zapowiadane refomy dawały z kolei nadzieję coraz potężniejszej burżuazji katalońskiej na umocnienie swojej pozycji politycznej i ekonomicznej. Mogło to być możliwe dzięki prze-prowadzeniu procesu decentralizacji państwa. Obietnicę przeprowadzenia takich zmian złożył katalońskiej burżuazji ówczesny minister wojny Camilo G^arcía

De P^{olavieja y Del} c^astillo, co zaowocowało w 1898 roku założeniem przez jej przedstawicieli Regionalnej Rady Przystąpienia do Programu Generała Pola-viejy (Junta Regional d’Adhesions al Programa del General Polavieja). Program przedstawiony przez generała okazał się jednak tylko zbiorem obietnic, które nie doczekały się realizacji. Nie dość, że nie przeprowadzono zapowiedzianych reform, to w 1899 roku ówczesny minister finansów Raimundo F^ernánDez v^il

-laverDey G^arcíaDel r^ivero nałożył na burżuazję wysokie podatki, z których zyski miały pomóc w realizacji politycznej wizji rządu Hiszpanii. Decyzja ta została odczytana przez katalońską burżuazję jako posunięcie wymierzone prze-ciwko niej i w konsekwencji stała się impulsem do założenia we wrześniu 1899 roku Katalońskiego Centrum Narodowego (Centre Nacional Català)⁴⁷ przyjmu-jącego za podstawę swojego działania założenia katalonizmu⁴⁸, a w październiku

47 Szerzej na temat Katalońskiego Centrum Narodowego zob. w: M^olas, ed., 2000: 37.

48 W 1886 roku opublikowana została książka pod tytułem Katalonizm (Lo Catalanisme).

Jej autor, Valentín a^lMiralli l^lozer, przedstawił w niej problem tak zwanego partykularyzmu oraz podstawy regionalizmu katalońskiego, którego nazwę skracano do określenia katalonizm.

Stwierdził on, że pomiędzy partykularyzmem i federalizmem istnieją dwie różnice. Po pierw-sze partykularyzm odnosi się tylko do specyficznych regionów o wyraźnie odrębnych cechach.

Dlatego pojawił się postulat zakładający, iż regiony te powinny funkcjonować na specjalnych prawach. Po drugie pojęcie partykularyzmu jest dużo szersze od pojęcia federalizmu, ponieważ dopuszcza takie zjawiska, jak separatyzm i całkowita niepodległość mniejszych grup. W ten sposób powstała ideologia określana później mianem katalonizmu. Szerzej na temat koncepcji katalonizmu zob. M^yśliwiec, 2006a: 32.

1899 Unii Regionalnej (Unió Regionalista)⁴⁹. Obydwa ugrupowania podjęły ścisłą współpracę w 1900 roku, która w końcu — 25 kwietnia 1901 roku — doprowa-dziła do powstania pod przywództwem Francesca c^aMbói b^atlle ugrupowania dominującego na prawej stronie regionalnej sceny politycznej w okresie II Repub-liki, czyli Ligi Regionalnej (Lliga Regionalista) (M^olas, ed., 2000: 152—164).

Jej głównym celem stało się dążenie do uzyskania przez Katalonię autonomii i umocnienie jej pozycji kulturowej i ekonomicznej. Elektorat Ligi Regionalnej stanowili przedstawiciele zamożnej katalońskiej burżuazji oraz posiadaczy ziem-skich, a także pewna część regionalnego kleru. Partia ta skupiała zatem przedsta-wicieli środowisk konserwatywnych i katolickich opierających swoje przekonania na założeniach katalonizmu. W takiej sytuacji problemem pozostawała jednak spójność wizji rozwoju regionu i postulatów wysuwanych pod adresem politycz-nego centrum, przedstawiciele Ligi skłonni byli bowiem do częstej ich zmiany w zależności od możliwości zapewnienia sobie korzystnych rozwiązań prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej. Integracja tak różnych śro-dowisk spowodowała, że Liga Regionalna nie uniknęła wewnętrznych podziałów i sporów. W 1906 roku część działaczy o bardziej liberalnych poglądach opuścił szeregi tej partii i założyła Narodowe Centrum Republikańskie (Centre Naciona‑

lista Republicà)⁵⁰. Do najważniejszych postulatów politycznych tego ugrupowa-nia należy niewątpliwie zaliczyć żądaugrupowa-nia przyznaugrupowa-nia autonomii Katalonii, upo-wszechnienia prawa wyborczego, a także ustanowienia republiki. Na początku lat 20. XX wieku kierownictwo partii zajęte głównie problemami najzamożniej-szych grup swoich członków nie potrafiło również porozumieć się z przedstawi-cielami partyjnej młodzieżówki. W rezultacie w 1922 roku doszło do odejścia części z nich ze struktur Ligi i do założenia nowej partii politycznej o nazwie Akcja Katalońska (Acció Catalá)⁵¹. Jednak powstanie tego ugrupowania o cha-rakterze centroprawicowym nie zadowoliło do końca wszystkich jego członków, dlatego też w 1927 roku część działaczy pod przywództwem Antoniego r^oviry

i v^irGileGo postanowiło opuścić szeregi Akcj Katalońskiej i założono partię o nieco bardziej lewicowej orientacji pod nazwą Republikańska Akcja Kataloń-ska (Acció Republicana de Catalunya). Ze względu na swój charakter i odgrywa-nie najważodgrywa-niejszej roli w Lidze Regionalnej przez najzamożodgrywa-niejszych przedstawi-cieli finansowej elity Katalonii partia ta była także ugrupowaniem liczącym się na centralnej scenie politycznej. Przykładem takiego stanu rzeczy było powierze-nie Francescowi c^aMbó funkcji ministra finansów w 1921 roku. Sytuacja zaczęła się jednak zdecydownie zmieniać w 1923 roku po ustanowieniu reżimu Miguela P^riMoDe r^iveryy o^rbaneja. Liga początkowo akceptowała kolejne poczynania nowego dyktatora, uznając je za gwarancję zapanowania nad problemem

robotni-49 Szerzej na temat Unii Regionalnej zob. w: Molas, ed., 2000: 328—329.

50 Szerzej na temat Narodowego Centrum Republikańskiego zob. w: M^olas, ed., 2000:

37—38.

51 Szerzej na temat Akcji Katalońskiej zob. w: M^olas, ed., 2000: 1.

czym. Kiedy jednak P^riMoDe r^ivera przedstawił rzeczywiste plany swojej poli-tyki dotyczące w szczególności centralizacji państwa, Liga ostro się temu sprze-ciwiła, składając na ręce monarchy — Alfonsa XIII — swój protest. W efekcie zarówno Liga, jak i inne ugrupowania katalońskie zostały zdelegalizowane.

Należy także przypomnieć, że u progu lat 20. XX wieku pozycja polityczna Ligi Regionalnej zaczęła wyraźnie słabnąć, coraz poważniejszą konkurencję polityczną zaczęły bowiem stanowić etnoregionalne ugrupowania o charak-terze lewicowym. Niewątpliwie najważniejszym z nich była organizacja zało-żona 18 lipca 1922 roku przez Francesca M^{acię i} l^lussę pod nazwą Państwo Katalońskie (Estat Català)⁵². Było to ugrupowanie, które postawiło sobie za cel walkę o niepodległość ziem katalońskich (els Països Catalans), czyli wszystkich terytoriów, na których ludność posługuje się językiem katalońskim, i o uzna-nie katalońskiego za jedyny język urzędowy obowiązujący na tym terytorium.

Należy zaznaczyć, że Państwo Katalońskie jest obecnie jedną z najstarszych partii etnoregionalnych działających w Europie. Choć samodzielnie nie odnosi spektakularnych sukcesów na regionalnej scenie politycznej, to jednak nadal zachowuje odrębne struktury.

Ugrupowaniem, które zdominowało lewe skrzydło katalońskiej polityki w latach 30. XX wieku i które odnosi sukcesy polityczne również we współ-czesnej Hiszpanii, jest natomiast Katalońska Lewica Republikańska (Esque‑

rra Republicana de Catalunya — ERC). Powstanie tej partii poprzedził zjazd katalońskich ugrupowań lewicowych, który obradował w dniach 17—19 marca 1931 roku w barcelońskiej dzielnicy Sants. Uczestniczyli w niej między innymi członkowie partii Państwo Katalońskie Francesca M^acii, a także założonej w 1917 roku Katalońskiej Partii Republikańskiej (Partit Republicà Català) Lluísa c^{oMPanysa i} j^overa oraz organizacji lewicowej Opinia (L`Opinió), któ-rej liderem był Joan l^luhíi v^allescà. Wkrótce po jej założeniu ERC odniosła zwycięstwo w wyborach lokalnych przeprowadzonych 14 kwietnia 1931 roku.

Ogłoszenie przez M^acię powstania Państwa Katalońskiego będącego częścią Hiszpańskiej Republiki Federalnej przyspieszyło rozmowy z przedstawicielami politycznego centrum. W wyniku owych rozmów przeprowadzonych 17 kwiet-nia 1931 roku uzgodniono, że rząd Katalonii może ponownie zacząć posłu-giwać się tradycyjną nazwą Generalitat. Jego prezydentem został Francesco M^acía, który pełnił ten urząd do 25 grudnia 1933 roku, czyli do dnia swojej śmierci. Jego następcą został również przedstawiciel ERC — Lluís c^oMPanys

i j^over. Należy także zaznaczyć, że pod rządami ERC Katalonia uzyskała sta-tut autonomii w 1932 roku⁵³. Podobnie jak wszystkie inne partie etnoregionalne,

52 Szerzej na temat ugrupowania o nazwie Państwo Katalońskie zob. w: M^olas, ed., 2000:

88. Zobacz także: http://www.estat -catala.net/web (odczyt z 20.01.2013).

53 Szerzej na temat ogłoszenia przez Francesca M^acię powstania Hiszpańskiej Repub-liki Federalnej, przywrócenia instytucji Generalitat i uchwalenia statutu autonomii Katalonii w ramach II Republiki Hiszpańskiej zob. w: M^yśliwiec, 2006a: 35—39.

tak i ERC została zdelegalizowana po dojściu do władzy przez generała Franco. Jednak po ponownym ustanowieniu demokracji skutecznie włączyła się do rywalizacji politycznej w Katalonii, co będzie przedmiotem analizy w dal-szej części pracy.

Przyglądając się najważniejszym ugrupowaniom regionalnym i etno-regionalnym katalońskiej sceny politycznej, które pojawiły się i działały u progu XX wieku, należy także wspomnieć o centroprawicowej Katalońskiej Unii Demokratycznej (Unió Democràtica de Catalunya — UDC)⁵⁴. Partia ta powstała 7 listopada 1931 roku. W jej szeregach znaleźli się głównie byli zwo-lennicy karlizmu, którzy nie znaleźli dla siebie miejsca w Ruchu Tradycjonali-stycznym (Movimiento Tradicionalista), ugrupowanie to nie zezwalało bowiem swym członkom na prowadzenie publicznej kampanii na rzecz przygotowywa-nego statutu autonomii dla Katalonii. Ponadto w szeregach UDC znaleźli się także niezadowoleni działacze Akcji Katalońskiej, Ligi Regionalnej, a nawet Katalońskiej Lewicy Republikańskiej. Podczas trwania reżimu generała Franco UDC dzieliła los wszystkich pozostałych hiszpańskich partii etnoregionalnych, w 1978 roku weszła natomiast w skład koalicji Convergència i Unió, która ode-grała kluczową rolę w budowaniu politycznej pozycji Katalonii w przywróco-nych realiach demokratyczprzywróco-nych⁵⁵.

Jak zauważa Juan José l^inz, specyfika katalońskiej sceny politycznej u progu XX wieku polegała na tym, że działały na niej partie, które nie stały się w żadnym razie pomostami pomiędzy regionem i politycznym centrum, wyso-kiego poparcia wśród katalońskich wyborców nie uzyskiwała bowiem żadna z głównych sił politycznych działających na terytorium całego państwa. Biorąc pod uwagę lewą stronę centralnej sceny politycznej, nie udało się to ani zało-żonej w 1879 roku PSOE, ani utworzonej przez Manuela a^zañę D^íaza w 1934 roku Lewicy Republikańskiej. Sukcesu w zdobyciu znaczącej liczby głosów nie zdążyła też odnieść Hiszpańska Konfederacja Autonomicznej Prawicy (Confe‑

deración Española de Derechas Autónomas — CEDA) założona w 1933 roku i skupiająca w swoich ramach katolickie partie hiszpańskiej prawicy. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w tym, że rodzima ludność katalońska zdecydowanie wolała oddawać głosy na partie, które powstały i działały w regio-nie. Elita finansowa zamieszkująca zarówno większe miasta, jak i posiadająca

deración Española de Derechas Autónomas — CEDA) założona w 1933 roku i skupiająca w swoich ramach katolickie partie hiszpańskiej prawicy. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w tym, że rodzima ludność katalońska zdecydowanie wolała oddawać głosy na partie, które powstały i działały w regio-nie. Elita finansowa zamieszkująca zarówno większe miasta, jak i posiadająca