Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a oczekiwana łatwość wejścia na rynek pracy
i przewidywanie odniesienia sukcesu w przyszłej karierze zawodowej Istotnie więcej osób o wysokim kapitale przedsiębiorczości studenckiej przewiduje, że wejście na rynek pracy i znalezienie na nim zatrudnienia będzie dla nich łatwe (20% w porównaniu z 17% osób, które mają niski kapitał) (por.
tabelę 32), podczas gdy więcej osób o niskim kapitale oczekuje, że wejście na rynek po ukończeniu studiów okaże się trudne (Z = –6,97, p < 0,001; Aneks, tabela 9).
T a b e l a 32 Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a oczekiwana łatwość wejścia na rynek pracy
Kapitał przedsiębiorczości
studenckiej
Wejście na rynek pracy bardzo trudne trudne ani łatwe,
ani trudne łatwe lub
bardzo łatwe Ogółem Niski kapitał 26 (8) 140 (42) 110 (33) 55 (17) 331 (100) Wysoki kapitał 21 (6) 146 (38) 139 (36) 78 (20) 384 (100) R a z e m 47 (7) 286 (40) 249 (35) 133 (18) 715 (100)
χ2 = 9,498; p = 0,023; V = 0,115 Objaśnienie: W nawiasach podano wartości procentowe.
Osoby, które zgromadziły większy kapitał przedsiębiorczości studenckiej, przejawiają także istotnie większe przekonanie o odniesieniu sukcesu zawodo‑
wego w swojej przyszłej karierze niż osoby, których kapitał przedsiębiorczości studenckiej jest mniejszy (Z = –5,76, p < 0,001; Aneks, tabela 9).
187
Kapitał przedsiębiorczości studenckiej
a gotowość do podjęcia pracy niezgodnej z kierunkiem ukończonych studiów oraz pracy poniżej poziomu zdobytego wykształcenia
Wcześniejsze analizy dotyczące kapitału edukacyjnego oraz kapitału do‑
świadczenia zawodowego pokazały, że jego wielkość jest dla młodych ludzi istotnym regulatorem przejawianej gotowości do podjęcia pracy niezgodnej z kierunkiem ukończonych studiów, jak również pracy poniżej poziomu zdobytego wykształcenia — im więcej kapitału edukacyjnego oraz kapitału doświadczenia zawodowego zgromadzili badani, tym mniejszą deklarowali gotowość do obniżenia oczekiwań dotyczących przyszłej pracy. Dane z przepro‑
wadzonych badań potwierdziły tę zależność także w odniesieniu do kapitału przedsiębiorczości studenckiej (por. tabelę 32, tabelę 33). Istotnie mniej osób, które inwestowały w ten rodzaj kapitału kariery, deklaruje gotowość zarówno do podjęcia pracy niezgodnej z kierunkiem ukończonych studiów (Z = 3,74, p < 0,001; Aneks, tabela 9), jak i pracy poniżej swego poziomu wykształcenia (Z = 2,84, p < 0,001; Aneks, tabela 9).
T a b e l a 33 Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a gotowość do podjęcia pracy
niezgodnej z kierunkiem ukończonych studiów Kapitał
przedsiębiorczości studenckiej
Praca niezgodna z ukończonym kierunkiem studiów
Ogółem zdecydo‑
wanie nie raczej nie trudno
powiedzieć raczej tak zdecydo‑
wanie tak
Niski kapitał 19 (6) 57 (17) 91 (27) 131 (40) 33 (10) 331 (100) Wysoki kapitał 42 (11) 85 (22) 118 (31) 108 (28) 31 (8) 384 (100) R a z e m 61 (8) 142 (20) 209 (29) 239 (33) 64 (10) 715 (100)
χ2 = 22,191; p = 0,000; V = 0,176 Objaśnienie: W nawiasach podano wartości procentowe.
T a b e l a 34 Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a gotowość do podjęcia pracy
poniżej poziomu zdobytego wykształcenia Kapitał
przedsiębiorczości studenckiej
Praca poniżej poziomu zdobytego wykształcenia
Ogółem zdecydo‑
wanie nie raczej nie trudno
powiedzieć raczej tak zdecydo‑
wanie tak
Niski kapitał 56 (17) 86 (26) 128 (39) 54 (16) 7 (2) 331 (100) Wysoki kapitał 114 (30) 84 (22) 121 (31) 56 (15) 9 (2) 384 (100) R a z e m 170 (24) 170 (24) 249 (35) 110 (15) 16 (2) 715 (100)
χ2 = 22,550; p = 0,000; V = 0,178 Objaśnienie: W nawiasach podano wartości procentowe.
188
Podejmowanie aktywności przedsiębiorczej prowadzi m.in. do doskonale‑nia kompetencji społecznych, do budowania sieci kontaktów społecznych, lep‑
szego poznawania rynku pracy oraz oczekiwań pracodawców, co może istotnie wpłynąć na skuteczniejsze radzenie sobie w procesie przejścia na rynek pracy i znalezienia na nim zatrudnienia. Podobnie jak w odniesieniu do kapitału edukacyjnego oraz do kapitału doświadczenia zawodowego, tak i w ramach analizowanego kapitału przedsiębiorczości studenckiej można zaobserwować zaznaczające się w tym obszarze dwie tendencje. Po pierwsze, badane osoby niezależnie od wielkości zgromadzonego kapitału są bardziej skłonne do podję‑
cia pracy niezgodnej z ukończonym kierunkiem studiów niż do podjęcia pracy poniżej poziomu zdobytego wykształcenia. Po drugie, im więcej kapitału ka‑
riery zgromadzili badani, tym mniejsza jest ich zgoda na niekorzystne dla nich warunki. Dane te pozwalają na stwierdzenie, że większa inwestycja w kapitał kariery rodzi większe oczekiwanie zwrotów na rynku pracy, co w tym wypadku oznacza intensywniejsze dążenie do poszukiwania i podjęcia takiej pracy, która pozwoli na wykorzystanie zgromadzonych większych zasobów kariery.
Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a zamiar założenia własnej firmy
Konstruując model badawczy, oczekiwano, że osoby, które w okresie eduka‑
cji w szkole wyższej zainwestują w kapitał przedsiębiorczości studenckiej, będą istotnie częściej deklarowały gotowość do samozatrudnienia niż osoby, które nie inwestowały w ten rodzaj kapitału kariery. Zgromadzone dane nie potwierdziły tego oczekiwania (por. tabelę 35).
T a b e l a 35 Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a zamiar założenia własnej firmy
Kapitał przedsiębiorczości
studenckiej
Zamiar założenia własnej firmy
Ogółem zdecydo‑
wanie nie raczej nie trudno
powiedzieć raczej tak zdecydo‑
wanie tak
Niski kapitał 25 (8) 69 (21) 106 (32) 83 (25) 48 (14) 331 (100) Wysoki kapitał 30 (8) 83 (22) 112 (29) 97 (25) 62 (16) 384 (100) R a z e m 55 (8) 152 (21) 218 (31) 180 (25) 110 (15) 715 (100)
χ2 = 6,062; p = 0,195; V = 0,092 Objaśnienie: W nawiasach podano wartości procentowe.
Jedynie nieznacznie większa liczba osób z wysokim kapitałem przedsiębior‑
czości studenckiej deklaruje gotowość do założenia w przyszłej karierze własnej firmy (41% w porównaniu z 39% osób z niskim kapitałem). Różnice pomiędzy wyróżnionymi grupami nie są statystycznie istotne (Z = –0,26, p > 0,05; Aneks,
189
tabela 9). Próba interpretacji braku zależności nie jest prosta — być może, ze‑
tknięcie się z różnego rodzaju barierami i trudnościami organizacyjnymi czy administracyjnymi w realizowanych dotychczas działaniach przedsiębiorczych zniechęca młodych ludzi do podejmowania pracy na własny rachunek na pierw‑
szym etapie kariery zawodowej.
Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a zamiar realizowania kariery zagranicznej
Także zamiar realizowania kariery poza granicami kraju nie różni istotnie młodych ludzi mających niski i wysoki kapitał przedsiębiorczości studenckiej (Z = 0,30, p > 0,05; Aneks, tabela 9). Rozkład odpowiedzi w obu badanych grupach jest bardzo podobny i pokazuje, że większość respondentów po ukoń‑
czeniu studiów nie planuje kariery zagranicznej — w grupie osób z wysokim kapitałem przedsiębiorczości studenckiej jest to 48% badanych, w grupie z ka‑
pitałem niskim — 47%. Bierze pod uwagę taką ewentualność 25% osób z kapi‑
tałem wysokim oraz 24% osób z kapitałem niskim (por. tabelę 36).
T a b e l a 36 Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a zamiar podjęcia kariery zagranicznej Kapitał
przedsiębiorczości studenckiej
Zamiar podjęcia kariery zagranicznej
Ogółem zdecydo‑
wanie nie raczej nie trudno
powiedzieć raczej tak zdecydo‑
wanie tak
Niski kapitał 48 (14) 108 (33) 94 (29) 64 (19) 17 (5) 331 (100) Wysoki kapitał 68 (18) 115 (30) 106 (27) 68 (18) 27 (7) 384 (100) R a z e m 116 (16) 223 (31) 200 (28) 132 (19) 44 (6) 715 (100)
χ2 = 8,190; p = 0,085; V = 0,107 Objaśnienie: W nawiasach podano wartości procentowe.
Kapitał przedsiębiorczości studenckiej a wysiłek, zaangażowanie i zadowolenie
z własnego przygotowania do realizacji przyszłej kariery
Podejmowanie dodatkowej aktywności przedsiębiorczej w okresie studiów zwiększa postrzegany przez młodych ludzi globalny wysiłek wkładany w pro‑
ces przygotowania się do dalszego funkcjonowania zawodowego (karierowego), jak i przekonanie o większym zaangażowaniu w ten proces. Średni poziom postrzeganego wysiłku oraz średni poziom zaangażowania w przygotowanie się do dalszej kariery są istotnie wyższe w grupie osób z wysokim kapitałem przedsiębiorczości niż w grupie osób z niskim kapitałem (Aneks, tabela 9).
190
Osoby, które zgromadziły większy kapitał przedsiębiorczości, są bardziej zadowolone ze swojego przygotowania do wejścia na rynek pracy niż osoby z niskim kapitałem. Różnice są istotne statystycznie (Z = –2,49, p < 0,05; Aneks, tabela 9). Można więc przewidywać, że podejmowana w trakcie studiów przed‑siębiorczość studencka jest także, podobnie jak kapitał edukacyjny oraz kapitał doświadczenia zawodowego, istotnym predyktorem zadowolenia młodych ludzi z ich przygotowania do dalszego realizowania własnej kariery zawodowej, nie‑
zależnie od postrzeganych większych kosztów, jakie wiążą się z tym procesem.