A part ‘co, hę’ B32Dom211
[a B32Dom211]
ABABIWAĆ ndk → OBIWAĆ ndk
ABAŁATORIJA ż → AMBULATORIJA ż ABDIORKA ż → OBDIORKA* ż
ABIWAĆ ndk → OBIWAĆ ndk ABŁACZYSTY → OBŁACZYSTY*
ABŁAMON m → OBŁAMON* m ABŁAUCH m → OBŁAUCH m
ABŁAUCHATY → OBŁOUCHATY*
ABŁAUCHI / ABŁAUCHY → OBŁOUCHY*
ABŁAUSZNIK m → OBŁOUSZNIK m ABŁEJDA m, ż → OBŁEJDA* m, ż ABMANIĆ dk → OBMANIĆ dk ABMYŁKA ż → OMYŁKA ż
ABNALICZKA ż → OBNALICZKA* ż ABNIUCHAĆ dk → OBNIUCHAĆ dk ABNOSEK m → OBNOSEK m
ABO ndm → ALBO ndm ABODA ż → OBOD m
ABORT● m ‘zabieg przerwania ciąży, aborcja’ Bo ta kobieta aborty robiła L91Zow544
[Blm aborty L91Zow544]
ABRÓCIĆ SIĘ dk → OBRÓCIĆ SIĘ dk ABRÓCIWSZY SIĘ ipu → OBRÓCIĆ SIĘ dk ABRUGAĆ dk → OBRUGAĆ dk
ABRYNDAĆ SIĘ dk → OBRYNDAĆ SIĘ* dk ABSAC m → OBCAS* m
ABSOLUTNIE / OBSOLUTNIE ndm ‘całkowicie, zupełnie, absolutnie’ Tam kolonia była duża, tam młodoś(ć) my spendzili wesoło, bo tam młodzieży tej było dużo, a teraz to nie ma nic, obsolutnie nic Obc99Rie81 Dla dzieci obsolutnie nic nie była, kawałek płótna na koszulke Wtr84Saw174
[apsaĺutn’e Ł97a)Kar71 obsol’Iutńe Wtr82Saw69 Wtr84 Saw174 opsol’utńe Obc99Rie81]
ABSYPNIK m → OBSYPNIK m
ABSYPYWAĆ ndk → OBSYPYWAĆ ndk ABTARĆ dk → OBTARĆ dk
ABY CHTO part ‘byle kto’ W82Tur76
[aby χtIo W82Tur76]
ABY CO / ABY CO part 1. ‘byle jaki’ I u nas nie powiedzieć jaki jenzyk, ni rosyjski, ni białoruski, aby co, tak ot jak wszyscy mówion, tak po rosyjsku my nie mówiem
Brs96Mar37; 2. ‘byle jak’ [...] ale wszystko jedno chłód taki zimny, no bo co, zimno, tak aby co Stc96Mar82
[aby co Brs96Mar37 abycIo W82Tur76 aby cIo Stc96Mar82]
ABYCZAJ m → OBYCZAJ m
ABY GDZIE part ‘byle gdzie’ W82Tur76
[aby g{Ie W82Tur76]
ABY JAK part ‘byle jak’ Aj, wszystko jedno, zdrowia nie miała ja i młódsza, tak aby jak Stc96Mar82
[aby jak Stc96Mar82]
ABY JAKI part ‘byle jaki’ A tak ksiądz, jeżeli tam już aby jaki, to ksiądz nie przymuji [...]
dużo cmentarzów jest. Aby jakich tam chowajo, tylko bez księdza Rkw96Mar56 Nałożym abyjakie odzienie Brs02Rie49
[mMlp abyjaki nBlp abyjaKe Brs02Rie49 Blm aby jaKix Rkw96Mar56]
ABY KALI part ‘kiedykolwiek’ W82Tur76 → ABY KIEDY ndm
[aby kalIi W82Tur76]
ABY KIEDY part ‘kiedykolwiek’ W82Tur76 → ABY KALI ndm
[aby Kiedy W82Tur76]
ABY TYLKO part ‘byle jak, niezbyt dobrze’ W Polszcze rozmawiajon tam ładnie tak [...] a my tak aby tylko, [...] ale jak jest, tak i dobrze Iłk98Ost-nmw21 → ABY JAK ndm
[aby tylko Iłk98Ost-nmw21]
ACENKA ż → OCENKA* ż
ACHAĆ / ACHAĆ ndk 1. ‘zachowywać się w sposób afektowany, powtarzając okrzyk ach’
Padskakiwał on i achał Łpt72Zda111; 2. ‘uporczywie i złośliwie negować’ Ni achaj tak mocna; ni achaj, jiszcze ni wiesz, co powiem, a już achasz i plujisz Łpt72Zda111
[bzk Iaχać/aχIać ter2lp Iaχaš prze3lp m Iaχał rozk lp aχIaj Łpt72Zda111]
ACHANIA ż / ACHANIE n 1. ‘powtarzanie okrzyku ach’ Łpt72Zda111; 2. ‘wyrażanie niezadowolenia mówieniem ach’ Ni będa patrzać na twoja achania Łpt72Zda111
[żM,Blp aχIańa nMlp aχIańe Łpt72Zda111]
ACHANIE n → ACHANIA ż
ACHNĄĆ● dk ‘krzyknąć ach’ Oni tak achnuli i tak mówi, po litewsku rozmawiali Bjw96Mar125
[prze3lm Iaxnul’i Bjw96Mar125]
ACHWACIĆ dk → OCHWACIĆ dk ACHWIARA ż → OFIARA ż
ACIESTAT m → ATESTAT m
ACIU ndm ‘z litewskiego: Dzięki Ci Boże’ Aciu Bozi Łpt72Zda111 Aciu bożeńku Ejs94Kru118 Aciu Boziu powieć Bjw97Dwi113
[ac’u Ejs94Kru118 Bjw97Dwi113 Iac’u Łpt72Zda111]
ACZUCIĆ dk → OCUCIĆ* dk
ADAMICHA ż ‘żona Adama’ W82a)Tek289
[Mlp Adamicha W82a)Tek289]
ADAMOWICZYCHA● ż ‘żona Adamowicza’ Jsn82Wer147
[Dlp Adamóv’ičyχ’i Jsn82Wer147]
ADAŚKA m ‘imię męskie, zdr. od Adam’ W82a)Tek288
[Mlp Adaśka Łpt72Zda56 Adas’ka W82a)Tek288]
AD DAWNA ndm → OD DAWNA* ndm
ADDZIELEŃJE [d-dzie] n → ODDZIELEŃJE* n
ADETKA ż ‘czółenko tkackie’ Wdz71Giu324 → CZOŁNEK m
[Mlp adétka Wdz71Giu324]
ADIEKAŁON m → ODIEKOŁON* m ADKĄSIĆ dk → ODKĄSIĆ dk
ADKŁAD m → ODKŁAD m
ADKONDTO ndm → ODKĄDTO* ndm ADKRYTKA ż → ODKRYTKA ż
ADŁĄCZYĆ SIĘ dk → ODŁĄCZYĆ SIĘ* dk ADMATAĆ dk → ODMATAĆ dk
A DO CHLEWA wykrz ‘okrzyk poganiania krowy’Mgn73Pie171 → A SZO DO POLIA wykrz, DO BYDŁA wykrz, NO DO DOMU wykrz, SIU DO STADY wykrz
[a do xl’éva Mgn73Pie171]
ADRABOTAK m → ODROBOTEK m ADRAZANKA ż → ODREZANKA* ż
ADRES* / ADRYS m ‘miejsce zamieszkania, adres’ W82Tur67
[Mlp adrys W82Tur67]
ADRESNY ‘przym od adres’ B32Dom211 → ADRESOWY ♦ Adresny stół → STÓŁ m
[mMlp adresny B32Dom211]
ADRESOWAĆ● ndk komu ‘kierować do kogoś, poświęcać komu’ Wiersz adresuje chłopcom W01Mas103
[ter3lp adresuje W01Mas103]
ADRESOWAĆ SIĘ● ndk ‘zalecać się’ Chłopcy do mnie adresowali sie Wtr82Saw79 → ASYSTOWAĆ ndk
[prze3lm adresoval’i s’e Wtr82Saw79]
ADRESOWY ‘przym od adres’ B32Dom258 → ADRESNY ♦ Stół adresowy → STÓŁ m
[Mlp adresowy B32Dom258]
ADROSTAK m → ODROSTEK m ADRYNA ż → ODRYNA ż
ADRYS m → ADRES* m
ADSANDZAĆ ndk → ODSĄDZAĆ ndk ADSZPILAĆ ndk → ODSZPILAĆ ndk
ADWOKAT m ‘obrońca prawny, adwokat’ BL82Giu230 ♦ Mówi jak adwokat → MÓWIĆ ndk
[Mlp advokat BL82Giu230]
ADWRÓCIĆ SIĘ dk → ODWRÓCIĆ SIĘ* dk
ADYMACZKA ż → ODYMACZKA ż ADYNARKI lm → ODYNARKI* lm ADZIENIA ż → ODZIENIE n ADZINOKA ż → ODINOKA* ż ADZINOKI → ODINOKI*
AERODROM* / ERADROM / ALADROM m ‘lotnisko’ Wspuminam tylku pierwszy dzień wojny, tylku jak już bomby spadali, bo tu eradrom niedaleko i ja chowałam się w snopach żyta K02Kar300 U nas aladrom tu był, to zrazu zbombarderowali Krm01Kar408
[Mlp eradrom K02Kar300 al’adrIom Krm01Kar408]
AEROPŁAN* / ALAPŁAN●/ JEROPŁAN m ‘samolot’ Zaczęli bomby rzucać, tu te aliapłany stali Krm01Kar408 Córka liata z tej […] nu jerapłnam, wo, jedna córka Ł67ParIII-15 → SAMOLOT m
[Nlp jerapłnam Ł67ParIII-15 Mlm al’apłany Krm01Kar408]
AFERA* / AFIORA● ż ‘kolidujące z prawem przedsięwzięcie, afera’ To jak Sledziawiczus odstawił się [podał się do dymisji] afiora zrobiwszy K02Zie155
[Blp af’ora K02Zie155]
AFIORA ż → AFERA* ż
AFISZA ż ‘plakat informujący o imprezie, akcji, afisz’ Jeżeli koncert, to afisza wisi Bjw97Dwi113 Uczniowie na lekcji sporządzali afiszę W99Dwi146
[Mlp afisza B32Dom211 af’iša Bjw97Dwi113 Blp afiszę W99Dwi146]
AFRYKANCZYK● m ‘nazwa gatunku kur’ Krowa mam, prosiaków, kurów, pietuszka afrykanczyka Bjw97Dwi120
[Blp afrykančyka Bjw97Dwi120]
AFRYKAŃSKI● ‘afrykański’ B32Dom211 ♦ Afrykańska kura → KURA ż
[żMlp afrykańska B32Dom211] AFT m → HAFT* m
AFTOWAĆ ndk → HAFTOWAĆ* ndk
AGATA● / AGOTA● ż ‘imię żeńskie, Agata’ L91Zow551 i in. ♦ Świętej Agaty chleb → CHLEB m ♦ Świętej Agaty sól → SÓL ż ♦ Świętej Agaty woda → WODA ż
[Dlp Agaty L91Zow551,552 Agoty Kłw01Kar525]
A GDZIE wykrz ‘okrzyk odpędzania krowy’ Mgn73Pie171 → A TUŚ wykrz, IDŹ wykrz, KUDY wykrz, KUDY GDZIE wykrz, NO wykrz, SIO wykrz, SZO wykrz
[a g[’é Mgn73Pie171]
AGLAŃDZINY lm → OGLĘDZINY lm AGNIUCZEK m → JAGNIUCZEK m AGÓRECZNIK m → OGÓRECZNIK m AGÓREK m → OGÓREK* m
AGOTA ż → AGATA ż
AGRADKA ż → OGRADKA ż
AGRAFKA / OGRAFKA / GRAFKA ż ‘druciana zapinka z zaczepem, agrafka’ Kupiła wczorej ografki Łpt72Zda111 Grafko możno zaszpilić marynarka Łpt72Zda111 Grafko zapioł Bjw97Dwi115 Inkszczyry kiedy wybierali jako grafko, to byli u bardzo chudych krow Trk06Rut362 → ZAPIĄĆ dk
[Mlp agrIafka/grIafka/ogrIafka Łpt72Zda111 Nlp grafko Bjw97Dwi115 Trk06Rut362 grIafko Łpt72Zda111 Blm ogrIafKi Łpt72Zda111]
AGRARNY● bnac. ‘dotyczący rolnictwa, rolny’ I dopiero w osiemnastym roku była agrarna reforma i wszystko to zabrali, zostawili osiemdziesiąt hektarów K02Zie133
[żMlp agrarna K02Zie133]
AGREST● / AGRYST / EGREST m ‘agrest’ W82Tur66 i in.
[Mlp agryst Ł67ParIII-15 egrest W82Tur66 Dlm agreštuf K02Kar158]
AGRONOM* / OGRONOM m ‘specjalista w zakresie rolnictwa, agronom’ Orn73a)Masl77
[Mlp ogronom Orn73a)Masl77]
A GULI wykrz ‘okrzyk odpędzania gołębi’ Mgn73Pie175
[a gúl’i Mgn73Pie175]
AGZEKWIA ż → EGZEKWIE lm
AJER / AJIR / HAJER● /OJER m bot. ‘tatarak’ Ajer rośni w błocia, na im dobrza chlieb pieczy sia Łpt72Zda111 [Chleb pieko] na liściach dymbowych albo na ajerze
Sud99Pab162 Na Zielone Świątki posypano podłoga ajerem W96Rie82 Była na żółtych ajerach takich pachniących i na kapuścianych liściach, na ajerach smaczniejszy [chleb], pachni więcej [...] co byli te pachniące ajery Pcn01Kar250 Na ajerach, ajery gdzie w rzekach rosno takie, w sadzawkach bywa, kosy wielkie takie bardzo pachno, chlieb na ajerach tych Użp01Kar258 Ajerów nasuszy sia i położy sia na łopata Użp01Kar259 Rojsty byli, bagny, z hajeram, to było razaki takie Trk06Rut367 Na ojerach chleb piekli, a drugi raz jak ojerów nie ma, to posuszu liściow dembowych, dembu nałamion sie, liściow zniżo na nitka i wysuszo ich, taka wircinia zrobio Ppl08Rut65
[Mlp ajer B32Dom211 Iajer Łpt72Zda111 ajir Igl04Rut429 Nlp ajerem W96Rie82 hajeram Trk06Rut367 Mslp aježe Sud99Pab162 Mlm ajery Pcn01Kar250 Dlm ojerów Ppl08Rut65 ajeruf Użp01Kar259 Mslm ojerach Ppl08Rut65 ajeraχ Pcn01Kar250 Użp01Kar258]
AJŚ wykrz ‘okrzyk odpędzania świń’ Na świnia to ajś, ajś [wołali] Trk06Rut365 → AJŚ WON wykrz, A JUKSZ wykrz, A JUŚ wykrz, A JUŚ WON wykrz
[ajś Trk06Rut365]
AJŚ WON wykrz ‘okrzyk odpędzania świń’ Żyd szedł i jakiś człowiek powiedział na niego
„Ajś won” L91Zow538 → AJŚ wykrz
[ajś won L91Zow538]
AJTWARAS m ‘diabeł – w wierzeniach litewskich’ Ajtwaras to taki diabał, chto jemu dusza przeda, to on przaz cała życia nosi [temu człowiekowi] piniendzy, mlika, syry, masła B29Nit244 Jak komu za wszystkim niesporna mlaczywa, to znaczy ajtwaras od niego odbiera, a drugiemu daje B29Nit244
[Mlp ajtvaras B29Nit244]
A JUKSZ wykrz ‘okrzyk odpędzania świń’ A juksz, a juksz, gdzie poszła Trk06Rut365 → AJŚ wykrz
[a juksz W96Rie82 Trk06Rut365]
A JUŚ wykrz ‘okrzyk odpędzania świń’Trk06Rut365 → AJŚ wykrz
[a juś Trk06Rut365 a jIus’ Łpt72Zda111]
A JUŚ WON wykrz ‘okrzyk odpędzania świń’ A juś won, żeby was licha ni wzięła Łpt72Zda111 → AJŚ wykrz
[a juś won Trk06Rut365 a jIus’ von Łpt72Zda111]
AKAŁOT m → OKŁOT m
AKCYŹNIK m bnac. ‘urzędnik skarbowy’ Akcyźniki jemu żyć ni dajo, siedzo i sprawdzaja (sic), ilia on zarobi Łpt72Zda111
[Mlp akcIyz’ńik Mlm akcIyz’ńiKi Łpt72Zda111]
AKŁOT m → OKŁOT m
AKOMPANIAMENT● m ‘akompaniament, towarzysząca partia instrumentalna’ ♦ Pod akompaniament ‘przy akompaniamencie’ Chcielibyśmy [...] mile spędzać czas, śpiewać piosenki pod akompaniament gitary W01Mas131
[Blp akompaniament W01Mas131]
AKONOM m → EKONOM m
AKONOMISTKA ż → EKONOMISTKA* ż
AKORAK m → OKOREK m
AKORDION● / AKORDON● m ‘harmonia ręczna, akordeon’ Muzykant grał armoszka albo akordion [...] Łp01Kar412 [...] na zwykłym harmoniu, tak o chto miał akordon, chto ruska jaka [...] Skr99Pab152 → HARMONIA ż, HARMOSZKA ż
[Blp akordion Łp01Kar412 akordon Skr99Pab152]
AKORDON m → AKORDION m AKRAJCZYK m → OKRAJCZYK m AKRAJUSZAK m → OKRAJUSZEK* m
AKT● m ‘pismo urzędowe’ Akt pisze w języku rosyjskim Ł95Kar43
[Blp akt Ł95Kar43]
AKTAR m → HEKTAR m
AKTYWISTY m ‘działacz, aktywista’ Te aktywiste źbirajo sia i gadajo cała noc ni wiadomo co Łpt72Zda111
[Mlp aktyVisty Mlm aktyVIiste Łpt72Zda111]
AKUMULATOR* / KUMULATOR● m ‘urządzenie do gromadzenia energii, akumulator’ U nas było radio, ale z bateriami, trza było napełniać w tym no, w młynie, jakoś napełniali, kumulatory tam byli K02Zie144
[Mlm kumulatory K02Zie144]
AKURAK m → OKUREK m
AKURAT / JAKURAT / OKURAT ndm ‘akurat, właśnie w tym czasie’ A tak okurat na Zielone Świątki – pojedzim do Wilna i kupim sobia obronczki Orn73d)Masl196 A ja, jakurat Zielione Świontki byli, w Rosi, i to mojej bratowej matka i brat przyjeżdżali przez nasza wioska i wzięli mnie do Rosi Chr96Mar204 → AKURATNIE ndm 1
[akurat B32Dom211 okurat Orn73d)Masl196 okuraet Wdz04Jas88 jakurat Chr96Mar204]
AKURATNIE / OKURATNIE / AKURATNO ndm 1. ‘akurat, właśnie w tym czasie’
Okuratnie i Wincuśka z Kaziunią nadeszedłszy BL84Ado13 Siedział w turmie, akuratnie wojna zaczęła się, nu i wyszed zdrowy Łpt72Zda214 → AKURAT ndm; 2. ‘rzetelnie, dokładnie, porządnie’ Wszystko tak zrobione, akuratnie zrobione Drś96Mar26 Ja i nie wiem akuratnie jak po polsku Kwn01Kar416 Nu, wszystkia rozmawiaju po polsku, takia która już akuratnia i czytajo po polsku K02Kar322 Nu, to potem, za tydzień czasu, zaczęła ona akuratnie już rozmawiać K02Kar322
[akuratńe Drś96Mar26 Kwn01Kar416 K02Kar322 akurIatńe Łpt72Zda214 akuratńa K02Kar322 okuratnie BL84Ado13 okuratńe K02Kar135 akuratno L99Kar52]
AKURATNO ndm → AKURATNIE ndm
AKURATNOŚĆ* / OKURATNOŚĆ● ż bnac. ‘dokładność’ Poślie potrzepania czesać trzeba jego [len], jak jego zupełnie wyrabiamy do okuratności, to potem skrencami taka kukiełka, potem jeszcze czeszym Kml96Mar109
[Dlp okuratnos’c’i Kml96Mar109]
AKURATNY / JAKURATNY / OKURATNY / UKURATNY● bnac. 1. ‘porządny, rzetelny, solidny’ Ona bardzo życzliwa była kobieta, bardzo oni takie akuratne byli Bht98Pab156 Antonichi chłopcy jest akuratne, chodzo du kuścioła i ni rugajo sie jak inne żuliki Łpt72Zda111 Prawda, był taki, znaczy, jakuratny człowiek, nie taki tego
Chr96Mar205 → POCZCIWY, RZETELNY, UCZCIWY; 2. ‘prawdziwy’ Mama moja ukuratna Puliaczka była z Wandziagoła, tam Puliacy Jnw01Cze88 Tu póki Litwa akuratna stała, tu po litewsku ni jeden nie umiał K02Kar322 A tu był chor, akuratny był
K02Kar322; 3. ‘staranny, dokładny’ Ty jest akuratny, jak co zrobisz, to bliszczy Łpt72Zda111 Mąż był taki akuratny, porządek lubił Bjw97Dwi113 Ni nasza polska ni litewska rozmowa akuratna, tak i miaszamy Jzr04Kar50; 4. ‘punktualny, słowny’
B32Dom211; 5. ‘czysty, schludny’ Bkb83a)Giu87 → CHĘDOGI, CZYSTY,
CZYŚCIOCH m, CZYŚCIOCHA m, ż, OCHAJNY, PORZĄDKOWY, PORZĄDNY
[mMlp akuratny B32Dom211 Bkb83Giu87,90 Bjw97 Dwi113 K02Kar322 akurIatny Łpt72Zda111 okuratny Orn73a)Masl77 jakuratny Chr96Mar205 żMlp akuratna Jzr04Kar50 ukuratna Jnw01Cze88 K02Kar322 Mlm akuratne Bht98Pab156 akurIatne Łpt72Zda111]
AKUSZERKA* / OKUSZERKA ż ‘akuszerka, położna’ Orn73a)Masl74 i in.
[Mlp okušerka Orn73a)Masl74 W82Tur66]
A KUZIA wykrz ‘okrzyk odpędzania konia’ Mgn73Pie172 → NO wykrz
[a kúz’a Mgn73Pie172]
A KYĆ wykrz ‘okrzyk odpędzania kota’Mgn73Pie174 → A PSIK wykrz, BRYC wykrz, BRYŚ wykrz, POSZED WON wykrz, PSIK wykrz
[a kyc’ Mgn73Pie174]
A KYSZ / A KYŻ wykrz ‘okrzyk odpędzania kur’ A kysz, a gdzie wy puwłazili, a kysz, żeby was karszun Łpt72Zda112W86Rie83 wykrz → KYSZ wykrz, KYSZ-KYSZ wykrz, TIKSZ wykrz, TISZ wykrz, TYSZ wykrz
[a kysz W86Rie83 a kIyš Łpt72Zda112 a kýž Mgn73Pie175]
A KYŻ wykrz → A KYSZ wykrz ALA ndm → ALE ndm
ALADROM m → AERODROM* m
ALAKSANDRA m ‘imię męskie, Aleksander’ W82Tur69
[Mlp AlaksIandra W82Tur69]
ALAPŁAN m → AEROPŁAN* m
ALBO / ABO sp wyrażający przeciwieństwo, kontrast ‘albo, lub’ Nie moży abo nie chce Brs02Rie49 Nadejdzi bura jaka albo uragan W82Tur89
[albo W82Tur89 abIo Brs02Rie49]
ALBOM m ‘księga z kartami do wkładania fotografii, album do fotografii’ B32Dom211
[Mlp albom B32Dom211]
ALE1 / ALA sp, wyraża przeciwieństwo, kontrast ‘ale’ Ja ni pujada, alie ty też Łpt72Zda112 Alia udważny, sabaki lienka sia Łpt72Zda112 Ten [dom] spaliwszy sia, alia był taki ganak duży Kmp01Kar432
[al’a Kmp01Kar432 Ial’e/Ial’a Łpt72Zda112]