CHWOST1 m ‘ogon, kita’ Pies ma chwost Grd93Bre164 Wędka rubili z włosia końskiego wyrwanego z chwosta Łpt72Zda131 Jak już lato, tego, już chwosty zadarli i poparli sie, gilujo krowy Trk06Rut362
[Mlp chwost W99Rie67 Dlp χvIosta Łpt72Zda131 Blp chwost Grd93Bre164 Blm chwosty Trk09Rut362]
CHWOST●2 m ‘chwast, zielsko’ Wdz71Gju322
[Mlm xvósty Wdz71Gju322]
CHWOSTAĆ SIĘ ndk ‘bić się rózgą, brzozową miotełką, chłostać się’ On zawsze lubił chwostać sie Bjw97Dwi114 W łaźni kładnisz sie gdzie chcesz i chwoszczysz sie, jak gurąco to na ziemia pułożysz sia, a jak za mała duchu to na poł wliezisz Łpt72Zda131 Chwostał sie na ostatniej połatce W99Rie75
[bzk χvostać(a) W82Tur75 xvostać s’e Bjw97Dwi114 χvIostac’ s’e Łpt72Zda131 ter1lp χvIošča s’a ter2lp χvoščyš s’a/χvIoščyš s’e ter3lp χvIoščy s’a ter1lm χvIoščym śa ter2lm χvIoščyc’i s’a ter3lm χvIoščo s’a Łpt72Zda131 xvoščo śe Wtr82Saw72 prze3lp m chwostał się W99Rie75]
CHWOSZCZ m bot. ‘skrzyp polny’ W82Tur73 i in.
[Mlp χvošč/χv;ošč W82Tur73,103]
CHWOSZCZANKA ż ‘zmywak z suchej szorstkiej trawy’ W82Tur74
[Mlp χvoščankaW82Tur74]
CHWYCIĆ● dk ‘wystarczyć, mieć pod dostatkiem’ Mnie siły nie chwyci tedy Ł84Par141 Jemu nie chwyciło litów Bjw97Dwi100 → CHWYTAĆ ndk 2
[prze nos xvyc’iło Bjw97Dwi100 przy3lp χvyc’i Ł84Par141]
CHWYTAĆ ndk 1. ‘szybko łapać, brać, ujmować kogoś, coś’ B32Dom215 → ŁAPAĆ ndk, ŁOWIĆ ndk; 2. ‘starczać, wystarczać’ Co wy myślicie, tych trzysta litów, nam nie chwyta, nie chwyta i prosto nie widzisz jak oni wychodzo L13Kar363 Teraz na chleb i
mleko nie chwyta Ł95Kar42 Konij to ńe ma, wszystkim nie chwyta. Na cztery wioski tylko dziesinć koni. Skądżeż, wszystkim nie chwyta tych konij Ł67ParII-51 A chlieba to już chwyta, możysz choć woz kupować Ł67ParII-53 Dwadzieście dwa hektary ziemi [...], to ot chwyta paszy K02Kar305 → DOSTAWAĆ2 ndk, STAĆ2 ndk
[bzk chwytać B32Dom215 Ł84Par141 ter3lp nos chvyta Ł67ParII-51,53 xvyta Ł95Kar42 K02Kar305 L13Kar363]
CHWYTAĆ SIĘ● / CHWATAĆ SIĘ● ndk 1. ‘ujmować coś szybko, łapać się czego, za co’
Pani, już tak, teraz już za Litwa [jak] za spódnica chwatajon sie Szt01Kar505; 2. ‘zaczynać robić co, próbować, brać się do czego’ Jedyn [...] to trocha chwyta sia ruzmawiać pu polsku Pcn01Kar252 Tutyj wot nasza cała wioska, a teraz jak weszło w moda pu litewsku więcaj chwytaim sia, wot jak człowiak jinny czy cóś – pu litewsku Jnw01Cze87
[ter3lp χvyta s’a Pcn01Kar252 ter3lm xvytaims’a Jnw01Cze87 ter3lm χvatajon s’e Szt01Kar505]
CHYBA / CHIBA / CHIBO / CHIBIE / CHYBO part ‘przypuszczalnie, prawdopodobnie’
Jak Pan Bóg dawał w tym czasie, to chiba Duch Święty Bht98Pab155 Chiba już przyszed W99Rie67 Chiba ni będzim kupować krowy Łpt72Zda131 Ja sama pujechała do Polski, to wszystkie mówio, chibie pani z Polski, ich dziwo brało, że ja z tej strony tak rozmawiam Ncz02Koz64 Ja mówie, chibie ty dureń [...] Smw01Kar284,285 I była białe róże, to chibo i jest [...] to u mnie chybo w tym białe różyczki Bht98Pab106 A sadu to chibo
siedemdziesiąt setek Bht98Pab123 Bo jeszcze mój dziadek, to z tą z Krasińską [ożenił się]
ten dziadek, chibo Michał, czy to pradziadek? Michał chibo Bht98Pab143 ♦ Chyba że
‘prawdopodobnie’ Kmn99Kar84
[chyba Kmn99Kar84 chiba Bht98Pab155 chibo/chiba W99Rie67 x’iba Wdz71Gju316 Ł95Kar41 Bjw97Dwi27 ch’ib’ie Ncz02Koz64 χ’ib’e Smw01Kar284 chybo/chibo Bht98Pab106,123,143 χ’ibo Smw01Kar285 χIybo/ Iiba/χyba/ Iibo Łpt72Zda131]
CHYBO ndm → CHYBA ndm
CHYLAĆ SIĘ● ndk ‘uginać się, chwiać się’ Tak jak idzisz, to ten lun chyla sie, można do jego wpaść Trk06Rut362
[ter3lp chyla sie Trk06Rut362]
CHYLIĆ● ndk ‘nakłaniać, namawiać’ Więcej ona mnie chyliła [do ślubu] ni ja jo, trzeba, beńdzim żenić sia Łp01Kar415
[prze3lp ż χyl’iła Łp01Kar415]
CHYRLAK m → CHERLAK* m
CHITREJ ndm ‘stw od chytro, chytrzej’ Gjd83Ana70
[stw χ’itréj Gjd83Ana70]
CHYTROWAĆ* / CHITROWAĆ ndk ‘postępować chytrze, być przebiegłym’ W82Tur75
[bzk χ’itrovac’ W82Tur75]
CHYTRUK / CHITRUK / CHYTRUK m ‘człowiek chytry przebiegły, chytrus’ Mały a taki chitruk Łpt72Zda131
[Mlp χytrIuk/ χ Iytruk/ itrIuk/ Iitruk Łpt72Zda131]
CHYTRY / CHITRY ‘przebiegły, podstępny’ On chitry, ona za chytry Bjw96Mar136 Chitry on bardzo, jego ni przechitrzysz Łpt72Zda131 Chitre Żydzi Wdz95Czy79 ◆ Chytry jak lisa
→ LISA ż
chytrejszy/chitrejszy stw ‘bardziej chytry, chytrzejszy’ Bo dawniej toż oni [młodzi ludzie] chytrejsze już [byli] Bjw99Pab134
[mMlp chitry W83Tur19 χytry BL83Giu227 xytry/Xitry Bjw96Mar136 χ’itry Ł95Kar41 χIytry/ Iitry Łpt72Zda131 Mlm Xitre Wdz95Czy79 stw mMlp χ’itrejšy Gjd83Ana70 stw Mlm xytrejše Bjw99Pab134]
CI / CZY2 rzadziej 1. part pytajna ‘czy’ Ci jeden, ci dwa Bjw97Dwi114 Powiedział ci to pierwszy raz, ci nie Bjj99Ado70 Kuszulia wywrócona ci na łodwrót Bjj99Ado70 Ci on nie z Polszczy, ali mówili warszawski Kmj96Mar94 Nu a jak już do dwora przyjeżdża ksiądz, ci na bal, ci imieniny, rozgadajon sia Użp01Kar261 Ci widziałasz? Ci nie do Niemencina pojechali W82Tur67,99 [...] ja jak kiedy raniej jeździła autobusem do Ejszyszek, ci dzie o jada, ubrawszy sia, jada w autobusie, mówi, musi pani z Polski [...] Ncz02Koz64 Na mnie, to ci wie jak nazywali, jak ja pójde do kałchozu do Kiwańcaw, szlachcianka [...]
Ncz02Koz69 Pisali i pa rusku ci pa polsku Brs02Rie49 Dliatego że pan Szydłowski był Bernaś, ci jak jego imię było Wdk01Kar244 Niewiadoma [...] czy beńdzie chleba, ci nie beńdzie, to niewiadoma Str99Pab169 Ja mogę tam czy reparować, czy szyć, czy co robie [radio] wkluczam i słucham Str99Pab152 Ci już tam liudzi takie słabe, ci co tam jest Ł67ParI-9 Czy po dobremu, czy po złemu Ł67ParI-53 I on wot teraz już drugi rok ci trzeci tam pracuje Ł67Par2-58; 2. ‘chyba, wydaje się, że’ Kuszulia wywrócona ci na łodwrót Bjj99Ado70 Musi ci nie ten kamień leży w rowie Pps91Krup181
[ci Pps91Krup181 Bjj99Ado70 ci/čy Str99Pab152,169 ći W82Tur67,99 Skr99Pab152 Brs02Rie49 Ncz02Koz64,69 c’i Ł67ParI-9 Ł67Par2-58 Kmj96Mar94 Bjw97Dwi29,114 Użp01Kar261 čy Ł67ParI-53 Wdk01Kar244]
CIACIARUK m → CIECIERUK m CIACIORKA ż → CIECIORKA ż
CIAHUN m zool. ‘niekastrowany baran, tryk’ Brs01Czy97 → CIEKUN m
[Mlp c’ahun/c’ahIun Brs01Czy97]