B wykładnik trzybu przypuszczajacego → BY
BABA ż 1. ‘kobieta’ Babów dużo było Bjw97Dwi48; 2. ‘niemłoda, starsza kobieta’
Wszystkie baby ź wioski puschudzili się i chco patrzać, jak dziwczęty bawio sie
Łpt72Zda113 → BABEŃKA ż 2, BABULKA ż 2, STARUCHA ż, STARUSZKA ż; 3.
‘żona’ Z babą swoją pujada na kiermasz Łpt72Zda113 → ŻONA ż; 4. ‘babcia, matka ojca lub matki’ [...] a oni magnitafon postawili i śpiewa magnitafon, baba śpiewa, nu i
smiesznie Kml99Pab116 Ja do dzieci to mówiła po polsku, a jak już o teraz wnuki śmiejo się z mamy, z baby śmiejo się [...] Ncz02Koz69 → BABKA1 ż 1; 5. ‘zniewieściały mężczyzna’ On taka baba Łpt72Zda113 ♦ Herod baba ‘despotyczna, zła, przewrotna kobieta’ W99Rie76 ♦ Nie miała baba kłopotu, kupiła sobie prosiaka → KŁOPOT m
[Mlp baba L82Rojs37 Kml99Pab116 W99Rie76 bIaba Łpt72Zda113 Dlp baby Ncz02Koz69 Clp babәj/baBә Orn82Masl193 Nlp bIabo Mlm bIaby Łpt72Zda113 Dlm babuf Bjw97Dwi48]
BABCIA ż zdr ‘babcia, matka ojca lub matki’ U nas to już mniej, jak wozili, to dziadunia wozili, a w jich babcia wozili. [Wozili] babcia prawdziwa, żywa. U nas to posadzili
dziaduniu i babciu [...] do tej kałuży zawieźli wozem [...] Kml99Pab109 → BABCIEŃKA ż, BABCIUNIA ż, BABEŃKA ż, BABULA ż, BABULKA ż 1, BABUNIA ż,
BABUŃKA ż, BABUSIA ż, BABUSZKA ż
[Mlp Ibapc’a Bkb83Giu81 Blp bapc’a/bapc’u Kml99Pab109]
BABCIEŃKA● ż ‘zdr od baba 4, matka ojca lub matki’ Babcieńka, nia można było da awtobusa wlieźć Jsn82Wer148 → BABCIA ż
[Wlp bápc’eńka Jsn82Wer148]
BABCIUNIA ż ‘zdr od baba 4, matka ojca lub matki’ Bkb83Giu81 → BABCIA ż
[Mlp bapIc’un’a Bkb83Giu81]
BABEŃKA ż → BABYŃKA ż
BABI● ‘przym od baba 1’ Łpt72Zda113 → BABSKI, KOBIECKI ♦ Babia lata → LATO*n
[żMlp bIaBa Łpt72Zda113]
BABIARZ m ‘kobieciarz, babiarz’ Już z trzecio babo ma dziecka, taki on babiarz
Łpt72Zda114 → BABNIK m, BLADUN m, BLADZINA m 2, BLADZISZCZA m 2, BLADZIUHA m 2, DZIEWCZUR m, KUREWNIK m, ROZPUSTNIK m,
ROZPUSTNY 2
[Mlp bIaBaš Łpt72Zda114]
BABICHA ż pogard. ‘niesympatyczna kobieta, babsko’ W82a)Tek289 → BABISZCZA ż
[Mlp baBiχa W82a)Tek289]
BABIEĆ ndk ‘niewieścieć, upodabniać się do baby’ Babiejicia wy terez, mrozu ni ma, a wy nauszniki bierzycia Łpt72Zda114
[bzk bIaBec’ ter1lp baBIeja ter2lp baBIejiš ter3lp baBIeji ter1lm baBIejim ter2lm baBIejic’a ter3lm baBIejo Łpt72Zda114]
BABINIEC m bnac. ‘kruchta, przedsionek kościelny, gdzie modlą się kobiety’ Irka zawsze w babincu stoi Bjw97Dwi113
[Mlp babiniec B32Dom212 Ł84Par139 Mslp bab’incu Bjw97Dwi113]
BABISZCZA ż pogard. ‘niesympatyczna baba, babsko’ Bojem się chodzić do jej, to taka straszna babiszcza W82Tek214 → BABICHA ż
[Mlp babiszcza W86Dub76 Bjw97Dwi66 baBi\,a W82Tek214]
BABKA1 ż 1. ‘matka ojca lub matki’ Babka jego tam pachawana i matka i terez on Łpt72Zda114 → BABA ż 4; 2. ‘kobieta pomagająca przy porodach’ Ona ruzumi sie na purodach jak babka Łpt72Zda114 → POWITUCHA1 ż
[Mlp bIapka Łpt72Zda114 Ibapka Bkb83Giu81]
BABKA●2 ż 1. ‘słoma po omłocie związana w snop’ Snopy ruzwiązujim jak młócim, słoma wytrzęsami i prosta słoma wiążym w babki Łpt72Zda114; 2. ‘kowadełko do klepania kosy’ Babka musi kosa ciągnąć, ona ni moży być ani za twarda ani za miętka, bu ruzchliaszczy sie Łpt72Zda114
[M,Blp bIapka Blm bIapKi Łpt72Zda114]
BABKA●3 ż bot. ‘babka lancetowata’ Jak mam babka i krywawnik ni bojam sia skaleczenia Łpt72Zda114 → JĘZYCZEK m, PODOROŻNIK* m
[Blp bIapka Łpt72Zda114]
BABKA●4 ż kulin. ‘słodki wypiek drożdżowy’ Łpt72Zda114 ◆ Babka kaktoflanna ‘tarte surowe ziemniaki z przyprawami i wędliną upieczone w brytfannie’ Wszystkie u nas liubio babka kartaflianna, alia ni ma czasu jej piekć Łpt72Zda114
[Blp bIapka Łpt72Zda114]
BABNIK m ‘kobieciarz, babiarz’ Do tego jeszcze i babnik Bjw97Dwi113 [...] pijak
niupowiedziany ji babnik. On mówi, mnie trzeba dwadzieścia bab [...] Mck99Pab159 → BABIARZ m
[Mlp babnik Bjw97Dwi113 Wn00Daw96 babn’ik Bkb83a)Giu100 babńik Mck99Pab159]
BABOCZKA ż ‘rodzaj krawata – muszka’ Czarny kościum, biała koszulka, krawat – tedy że babaczki te nie byli, jak teraz, tedy krawat był L13Kar370 → BANCIK m
[Mlm babačk’i L13Kar370]
BABTYSTY●m rel. ‘wyznawca religii protestanckiej, baptysta’ Babtystego na prog ni wpuszcza Wtr82Saw77
[Blp baptystego Wtr82Saw77]
BABSKI ‘przym od baba 1, właściwy babie, kobiecie’ Taka babska gadania Łpt72Zda114 → BABI
[mMlp bIabsḱi żMlp bIabska Łpt72Zda114]
BABULA / BOBULA ż 1. ‘zdr pieszcz. od baba 4, babcia, matka ojca lub matki’ Na tobie dula, co przysłała babula W82Tur76 Umiałam paciorki, bo babulia, nasza bobutie, nasza babunia była już tutej Żjm01Kar514 Bo moja babula była Polaczka Grd96Eng129; 2.
pieszcz. ‘stara kobieta’ Była tu taka bobula, chtóra już ona w kościele służyła Krm01Kar407 → BABA ż
[Mlp babula W82Tur76 Grd96Eng129 babul’a Żjm01Kar514 Ł06Ost460 baIbul’a Bkb83Giu81 bobul’a Krm01Kar407]
BABULKA ż 1. ‘zdr od babula 4, matka ojca lub matki’ A żylim w siedmiu – cztery siostry byli, babulka, wieczny pokoj, ojciac i matka Wdg01Kar435 A jego żona już, nasza
babulka, uona tam gdzieś kołu tych Korsakiszek Bjj99Ado60 [...] ta mojej mamy mama, o babulka, miała dwor Zacisze Mtr01Kar237 Dlia babulki jest ciężku, alia nikt nie pomaga Bjj99Ado58 Ona ucziona była babulia moja, ta babulka Jzr04Kar53 → BABCIA ż; 2.
‘stara kobieta’ Po polsku [rozmawiała] Szwulkunówna, taka stara pana, taka babulka Bjj99Ado66 Te stare babulki zbierajon się tylko K02Kar265 → BABA ż 2
[Mlp babulka Mtr01Kar237 babul’ka Wdg01Kar435 Jzr04Kar53 Ł06Ost460 babúl’ka Onk99Ado52 Bjj99Ado60,66 Dlp babúl’ki Bjj99Ado58 Mlm babul’k’i K02Kar265]
BABUNIA ż ‘zdr od baba 4, matka ojca lub matki’ Dabra masz babunia, kupuji tobia cukierki Łpt72Zda114 Ni babunia ni tatuś nie mówili kiedy oni tu naleźli sia [...] A nasza babunia...
ona tutej... i jej babunia tutej żyła i moja babunia Bjj99Ado75 Babunia była lia jich tam wielia dawszy i liasu, i ziemi tej była dawszy Wdg01Kar438 Babunia mówiła po prostu. Z babunio i z dziadunio to już po polsku mówili Ł06Ost460 Dziadunia z babuniej tam żyli Ł06Ost460 → BABCIA ż
[Mlp babuńa Wdg01Kar438 Ł06Ost460 babún’a Bjj99Ado58,75 baIbun’a Bkb83Giu81,82 Blp babIuńa Łpt72Zda114 Nlp babuńo/babuńej Ł06Ost460]
BABUŃKA ż ‘zdr, pieszcz. od baba 4, babcia; matka ojca lub matki’ Babuńka z dziaduńko jest w kuściele Łpt72Zda114 Babuńka zbierała dla mnie poziumki Ł06Ost460 Babuńka to
była wiejska dziewczyna Ł06Ost460 Dziaduńka z babuńkoj żyli w drugim domie Ł06Ost460 To już mojej babuńki brat był ksiądz Rzc98Ost-nmw10 → BABCIA ż
[Mlp babuńka Ł06Ost460 babIuńka Łpt72Zda114 baIbu.’ka Bkb83Giu81 Mslp babuńḱi Rzc98Ost-nmw10 Nlp babuńkoj Ł06Ost460]
BABUSIA ż ‘zdr od baba 4, matka ojca lub matki’ Bkb83Giu81 → BABCIA ż
[Mlp baIbus’a Bkb83Giu81]
BABUSZKA● ż ‘zdr od baba 4, matka ojca lub matki’ Babuszka, zrob kuciu Brs02Rie49 → BABCIA ż
[Wlp bIabuška Brs02Rie49]
BABYŃKA / BABEŃKA ż zdr, pieszcz. 1. ‘matka ojca lub matki’ Babyńka ty moja kuchanieńka, dobrze że ty jest u nas Łpt72Zda113 → BABCIA ż; 2. ‘stara kobieta, starowinka’ Łpt72Zda113 → BABULKA ż 2
[Mlp bIabyńka/babIeńka Wlp bIabyńka Łpt72Zda113]
BACH wykrz dźwiękonaśl. ‘niski, urwany odgłos uderzenia, wystrzału – bach, buch’ Mówio po polsku [naraz] słowa bach ruska Gjd83Ana69
[baχ Gjd83Ana69]
BACHANKA ż → BUCHANKA ż
BACHMATY 1. ‘o zbyt obszernym odzieniu’ Na wygląd to za bardzo bachmaty Mjs96Rie83; 2. ‘grubo odziany’ Mjs96Rie83
[mMlp bachmaty Mjs96Rie83]
BACHOR m → BACHUR m 1 BACHUN m → BOCHEN m
BACHUR / BACHUR / BACHURA / BACHOR rzad. / BACHOR rzad.m 1. ‘mały chłopiec, dziecko’ Byłem taki maleńki bachur K02Kar323 Dla synowej dam, tu dla jednego bachura, dla drugiego K02Kar323 Bachury wszeńdzie wliazo i wszystko pupsujo Łpt72Zda114 Bachury bylim takie podrosszy K02Kar323 My jeszcze bachury takie bylim, nas z wiaczoru [z wieczornicy] wypendzali K02Kar323 Za tymi bachurami spokoju nie ma Bjw97Dwi113 → BACHURUK m, SMARKUĆ m, SZCZENIUK m 2; 2. ‘bękart,
nieślubne dziecko’ Bkb83Giu77 → BAJSTRUK m, BĘKARCIUK m, BĘKART m, KRAPIWNIK m, NACHODKA m, ż, NIEZAKONNY m, ZNAJDEK m, ZNAJDUK m
[Mlp bachur K02Kar323 bIaχur/baχIur Łpt72Zda114 KWs12Ana33 Ibaxor /Ibaxur/baIxura Bkb83Giu77 beχur KWs12Ana33 Dlp baxura K02Kar323 Mlm baχIury Łpt72Zda114 K02Kar323 Nlm baxuram’i
Bjw97Dwi113]
BACHURA m → BACHUR m 1
BACHURUK m ‘smarkacz, dzieciak’ Ten bachuruk mnie tu za noga wczepiwszy sia
K02Kar260 Ja tego bachuruka do podpachy K02Kar260 [...] swemu bachuruku tak mówia K02Kar260 → BACHUR m 1
[Mlp baxuIruk Dlp baxuruka Clp baxuruku K02Kar260]
BACHURYCA ż ‘smarkula’ To kiedyś była święty przy Smiatońskim czasie, kiedy ja taka bachuryca byłam, nu wasoło była Wdg01Kar453 → PACANKA ż
[Mlp baχuryca Wdg01Kar453 baxuryca K02Kar323]
BACIA m zdr ‘ojciec’ Wn00Daw96 → BACIOK m, OJCZULEK m, OJCZYŃKA m, PAPUŚ m, TATEK m, TATKO*m, TATULEK m, TATUNIA m, TATUŃKA m, TATUSIK m, TATUŚ m, TATUŚKA m
[Mlp bacia Wn00Daw96]
BACIANICHA ż → BOCIANICHA ż
BACIANIUCZEK m → BOCIANIUCZEK m BACIANIUK m → BOCIANIUK m
BACIOK m zdr ‘ojciec’ Wn00Daw96 → BACIA m
[Mlp baciok Wn00Daw96]
BACIUSZKA m → BATIUSZKA* m
BACTON m ‘rodzaj niekrytego powozu’ Brs01Czy97
[Mlp bactIon Brs01Czy97]
BAĆ ndk kogo ‘bać się kogoś’ Ja mamy nie boję B32Dom212 → BAĆ SIĘ, LĘKAĆ SIĘ ndk
[bzk bać ter1lp boję B32Dom212]
BAĆKA / BAT’KA rzad. / BAĆKO m ‘ojciec’ Baćka targowawszy Bjw97Dwi113 Baćka przyjedzie z tamtej łońki, pojedziecie na ta łonka, bo żesz wozić bendo Bjw96Mar130 Jeszcze mnie mój baćka mówił, że najpierw to byli na świecie sami Żydzi B96Doł180 Chcieli, żeby on ożenił się, a on nie chciał, baćka jego gwałtem L91Zow530 Bat’ka pa polsku [mówi] Kmj96Mar92 Baćka da tobia dziażko w tyłak Łpt72Zda114 Baćko tam stara cieliega (kupili) Wdz95Czy78 My z baćkam siedzim, siedzim na ganak
Kml96Mar111 → OJCIEC m
[Mlp baćka L91Zow530 B96Doł180 bac’ka Bjw96Mar130 Bjw97Dwi113 Wn00Daw96 bIac’ka
Łpt72Zda114 bac’ko Wdz95Czy73,78 ba-ka Kmj96Mar92 Clp bIac’ku/bIac’ce Łpt72Zda114 Nlp bac’kәm Kml96Mar111 bIac’kem/bIac’ko Łpt72Zda114 Dlm bIac’kuf Łpt72Zda114]
BAĆKI lm ‘rodzice’ Ja powiedział od razu baćkam Bjw97Dwi113 → OJCE lm
[Mlm baćki Wn00Daw96 Clm bac’kam Bjw97Dwi113]
BAĆKO m → BAĆKA m
BAĆ SIĘ● ndk / BOJAĆ SIĘ rzad. ndk kogo ‘bać się kogoś’ Mama byłaby
wypowiedziawszy swoja zdania, gdyby ojca nie bojała sia W91a)Ado102 Chodźcie, ni bojcia sia, ni zjem was Łpt72Zda121 → BAĆ ndk,LĘKAĆ SIĘ ndk ◆ Nie bać się nic ‘nie bać się niczego’ Dla mnie wszystko znajome, ja nic nie boje sie Ikź96Mar16
[bzk bojać się Dcs13Koz399 bIojać śe Łpt72Zda121 ter1lp boje śe Ikź96Mar16 bIoja s’a/bIojem s’e ter2lp bIojiš s’a ter3lp bIoji s’a ter1lm bIojim s’a ter2lm bIojic’a s’a ter3lm bIojo s’e Łpt72Zda121 prze3lp ż bojała s’a W91a)Ado102 rozk lp boj s’a rozk lm bIojc’a s’a Łpt72Zda121]
BAĆWINA ż → BOTWINA ż BAĆWINKA ż → BOTWINKA ż BAĆWINNIK m → BOTWINNIK* m BADAJ part → BODAJ part
BADIUKAS / BODIUKAS m ‘biedactwo, biedaczek – o dziecku’ A badiukas ty mój, mokry, deszczu zlany W82Tur92
[Mlp badiukas L11Rut75 bad’ukas Wpl bod’ukas W82Tur92]
BADYL / BADYL m ‘łodyga rośliny, badyl’ Tam ni buraki, tylko badyli rosno Łpt72Zda114
♦ Słaby jak badyl ‘słaby, wątły człowiek’ BL82Giu226 → NACINA ż
[Mlp badyl BL82Giu226 badIyl Mlm badIyl’i Łpt72Zda114]
BADZIAĆ SIĘ ndk 1. ‘włóczyć się poza domem’ Nie trzeba długo badziać się
Bjw97Dwi113 Ja wo tutaj była i w domu tam, młody człowiek tak badział sie Jrz96Mar67 Badzia sie cała noc ni widoma gdzie Łpt72Zda114 Czego on badzia sie po nocy W96Rie83
→ SZWĘDAĆ SIĘ ndk, WAŁĘSAĆ ndk; 2. ‘obijać się’ I nie uczyli, tak i badziała się Jrz96Mar67; 3. ‘poniewierać się’ Twój but, ja widział, badzia się kułu zastaronka Łpt72Zda114
[bzk ba[’ac’ s’e Bjw97Dwi113 bIad[’ac’ s’e Łpt72Zda114 ter3lp badzia sie W96Rie83 bIa[’a śe/bIa{a śe ter1lm ba[’IaMi s’e/ba[’Iajim s’e ter2lm ba[’Iac’e s’e/ba[’Iajic’e s’e Łpt72Zda114 prze3lp m ba[’ał s’e prze3lp ż ba[’ała s’e Jrz96Mar67]
BADZIAJŁA m ‘włóczykij, włóczęga’ Czego ona przestaji z badziajło tym W82Tek216 → BADZIAKA m, ż, BADZINIA m, ż, POBADZIACHA* m, ż, WŁÓCZĘGA* m, ż
[Mlp badziajła W86Dub75 Nlp ba{ajło W82Tek216]
BADZIAKA m, ż ‘włóczykij, włóczęga’ Gdzie ty łaził calińki dzień ty stary badziaka Łpt72Zda114 → BADZIAJŁA m, ż
[Mlp badziaka W86Dub75 baʒ’Iaka Wlp baʒ’Iaka Łpt72Zda114]
BADZIAWY● ‘włóczący się’ Lata za chłopcami, badziawa dziewczyna Bkb83a)Giu98
[żMlp baʒ’ava Bkb83a)Giu98]
BADZINA ż ‘kobieta lekkich obyczajów’ Bkb83a)Giu98 → BADZIUSZKA ż, BLADZINA ż 1, BLADZIOCHA ż, BLADZISZCZA ż 1, BLADZIUHA ż 1, CIĘGAŁA ż,
HULASZCZA ż, KOMPANIORKA ż, KURWA ż, KURWINA ż, KURWISZCZA ż, LUBICIELKA (MĘŻCZYZN) ż, ŁATRA ż, ŁATWICA ż, ROZPUSTNICA ż, SZLUCHA ż, ŚCIERWA ż, UCHAŻERKA ż
[Mlp baʒ’ina Bkb83a)Giu98]
BADZINIA m, ż ‘włóczykij, włóczęga’ Wyglonda jak badzinia Bjw97Dwi113 Już trzeci dzień nie ma badzini tej, musi do turmy popadła W82Tek216 → BADZIAJŁA m, ż
[Mlp badzinia W86Dub75 L86Tek89 W96Rie83 Bjw97Dwi65 baʒ’iNa Bjw97Dwi113 Dlp ba{iNi W82Tek216]
BADZIUSZKA ż ‘kobieta lekkich obyczajów’ Bkb83a)Giu98 → BADZINA ż [Mlp baʒ’uška Bkb83a)Giu98]
BAGATEL m ‘rzecz bez znaczenia, drobnostka, bagatela’ B32Dom212
[Mlp bagatel B32Dom212]