BUHAŁCIER m → BUCHALTER* m
BUJANIĆ ndk ‘broić, dokazywać, hałasować’ W82Tur75 → DZIWACZYĆ SIĘ ndk
[bzk bujanić W82Tur75]
BUJNA ndm → BUJNO* ndm
BUJNO* / BUJNA ndm ‘grubo, na duże kawałki’ Jęczmień zmoczo, żeby on przeros, a potem przesuszo, na młyni zmielio dosyć tak bujna, nu i coż, potym wrzątkim zalieju Dgd82Par258
[bIujna Dgd82Par258]
BUJNY 1. ‘wyrośnięty, wybujały’ Bujne zboże B32Dom214; 2. ‘duży, gruby’ Sol moży być miałka albo bujna Łpt72Zda171 ◆ Bujne pieniądze → PIENIĄDZE lm
bujniejszy stw ‘większy, w grubszych kawałkach’ Drobna miankina da chlieba dakładali a bujniejsza dla kur miaszali Łpt72Zda171
[mMlp bujny B32Dom214 żMlp bIujna Łpt72Zda171 Mlm bujne B32Dom214 stw żBlp bujńIejša Łpt72Zda171]
BUKIETKA ż 1. ‘zdr od bukiet − bukiecik’ Z bukietkami Wdz95Czy85; 2. ‘imię krowy’ A u mojej Bukietki czisto, pięknie zjedzona W82Tur99
[Mlp buKietka W82Tur99 Wdz95Czy85 Dlp buKetKi W82Tur99 Nlm buKetkaMi Wdz95Czy85]
BUKIETNIK m ‘flakon na kwiaty’ Z butelki zrobia bukietnik Łpt72Zda125
[Mlp buKIetńik Blp buKIetńik Blm buKIetńiKi/buKetńIiKi Łpt72Zda125]
BUKÓWKA ż → BOKÓWKA ż
BUKSA1 ż tech. ‘panewka, w której obraca się koło’ Buksa musi być taka jak oś, bo koła ni równa będzi chodzić Łpt72Zda125
[Mlp bIuksa Łpt72Zda125 MslpI bIuks’e/bIuks’a/bIuksy Łpt72Zda125]
BUKSA2 m, ż ‘człowiek kaleki bez ręki lub bez nogi; też proteza kończyny’ On buksa, nie ma nogi, nosi on noga w buksie L09Rut 163 → KUKSA ż
[Mlp buksa Mslp buksie L09Rut163]
BUKWA● ż ‘litera alfabetu rosyjskiego lub cyrylickiego’ Czytajo bukwy ruskie Brs02Rie49 Bukwow nie znam Gjd83Ana69 No tak, bukwy te, litery prawosławne Ppk06Str132 Zapisane takimi czarnymi bukwami Jzr04Kar53→ LITERA ż
[Mlm bukwy Ppk06Str132 Dlm bukvof Gjd83Ana69 Blm bukvy Brs02Rie49 Nlm bukvam’i Jzr04Kar53]
BUKWAR m ‘elementarz’ Bukwar ten wo, tam dzie byli promyki (?) da przeczytania Brs02Rie49 Bukwar przeczytała Brs02Rie49 → ELEMENTARZ m
[M,Blp bukvIar Brs02Rie49]
BULBA ż 1. ‘ziemniaki, kartofle’ Mówim i kartofla i bulba Łpt72Zda125 → KARTOFLA ż;
2. przen. ‘wielki gruby nos’ Wn00Daw97
[Mlp bulba W82Tur73 Wn00Daw97 bIul’ba Łpt72Zda125]
BULBASZUK m pogard. ‘przezwisko Białorusina’ W86Dub72
[Mlp bulbaszuk W86Dub72]
BULBECZKA ż ‘zdr od bulba − katrtofelki’ W82Tur73 → KARTOFELKA ż
[Mlp bulbeczka W82Tur73]
BULBIANY ‘kartoflany’ W82Tur73 → KARTOFLANNY
[mMlp bulBany W82Tur73]
BULBOWINA ż ‘nać kartoflana’ Na nowiu niadobrza [sadzić ziemniaki] bulbowina wielka rośnie na nowiu Żgw01Kar489 → BULBOWNIK m, KARTOFLANNIK m 2
[Mlp bul’boVina Żgw01Kar489]
BULBOWNIK m ‘nać kartoflana’ W82Tur73 → BULBOWINA ż
[Mlp bulbovńik W82Tur73]
BULON m ‘zupa kartoflana’ Łpt72Zda125
[Mlp bIulon Łpt72Zda125]
BULUKI lm ‘paluszki drożdżowe jedzone z wodą i tartym makiem’ Woda, cukier, drożdży, nakaczamy na takie, jak palczyk i wtedy kroim i napieczesz w piecu, do wody z makiem nasypiesz tych buliuków, i jedli W99Rut41 → KLOCKA ż 2
[Mlm bul’uKi Dlm bul’ukuf W99Rut41]
BUŁAN m ‘koń bułany, bułanek’ Jaśka miał takiego bułana, ot on chodził, wszystkich wyprzedził Łpt72Zda125
[Mlp bIułan Blp bułIana Łpt72Zda125]
BUŁANKA ż ‘bułana klacz’ Bułanka wasza dobrze ciągni Łpt72Zda125
[Mlp bułIa.ka Łpt72Zda125]
BUŁAWKA ż 1. ‘szpilka z główką’ Wdz71Giu322 → SZPILKA ż; 2. rol. ‘bijak cepa’
Buławka do cepa najlepsza dębowa Łpt72Zda125 → CEPISKO n
[Mlp bułIafka Łpt72Zda125 bułáfka Wdz71Giu322]
BUŁDYCHNĄĆ● dk ‘wpaść z chlupotem do wody’ Szed i bułdychnął do kanawy W99Rie67
[prze3lp m bułdychnoł W99Rie67]
BUŁECZKA● ż 1. ‘mały bochenek’ Posypie sie monką i tako bułeczke i do pieca
Isz96Mar195 → BEJTRUCZOK m, BONDECZKA ż 2; 2. ‘zdr od bułka − bułeczka’ O tutaj takie bułeczki, ragojszki piekłam K02Kar264
[Blp bułečke Isz96Mar195 Blm bułečk’i K02Kar264]
BUŁKA ż 1. ‘bochenek chleba lub innego wypieku’ Piekon sia bułki Orn73b)Masl216 I wtenczas robisz bułki jakie chcesz, też że ja wielkie bułki robiła, jak chleb taki Rze98Ost-nmw20 Piekli wielkie bułki chleba, dziesięćkilowe, ni tak jak dzisiej Łpt72Zda125 A coż teraz, bułka [chleba] pod myszku przyniesiesz i jeżci [jedzcie] Ł67Par-53 Bułka chleba na białym ręczniku podawał B99Eng207 → BOCHEN m; 2. ‘wypiek z pszennej białej mąki’
Wdz71Giu323; 3. lm ‘pośladki’ Wn00Daw97
[Mlp bułka B32Dom214 B99Eng207 Wn00Daw97 bIułka Łpt72Zda125 búłka Wdz71Giu323 Blp bułka Ł67Par-53 Mlm bułki Orn73b)Masl216 Wn00Daw97 bułKi Rzc98Ost-nmw20 bIułKi Łpt72Zda125]
BUMAŻNIK m ‘portmonetka lub portfel’ W99Rie67 → KIESKA ż
[Mlp bumażnik W99Rie67]
BUMBUL m ‘ozdobiony kolorowymi papierkami kartofel – tradycyjna zabawka
bożonarodzeniowa’ Bożonarodzenny bymbul Bkb08Rut95 Uparzona kartofelka ubierami szakalkiem, przebiwami kolorowymi papierkami, słomko […] to bumbul wychodzi i on kreńci sia w domu, nazywa sia bożonarodzenny bumbul. Bumbul robim, a gwiazda samo soboj, osóbnie robim W99Rut43
[Mlp bumbul Bkb08Rut95 M,Blp bumbul W99Rut43]
BUMBULKI lm ‘pączki kwiatowe’ Nu to bywa takie iskustwiene jakieś takie zrobione, takie, takie kwiatki, takie bumbulki różne, jak u kogo, coś błyszczącego Kml96Mar107 To on jeszcze nie rozpościwszy się [kwiat], tylko bumbulki [ma] Trk06Rut360
[M,Blm bumbulki Trk06Rut360 bumbul’Ki Kml96Mar107]
BUNCIK● m 1. ‘paczka zapałek = 10 pudełek’ Kup cały buncik zapałków W96Rie85; 2.
‘zmywak ze słomy skręcony w małą wiązkę’ W96Rie85
[Blp buncik W96Rie85]
BUNKIER● m ‘schron wykopany w ziemi, bunkier’ Tu bunkiery mielim, chuwalim sia Kjd01Kar283 Pamientam, to jak byli sawiety szedli, to my bunkier byli zrobiwszy, [...] jak tylko nadchodzo to my wszystkie do bunkiera Jzr04Kar63
[Mlp buŋk’er Dlp buŋk’era Jzr04Kar63 Blp bunk’ery Kjd01Kar283]
BURA ż ‘burza’ Nadejdzi bura jaka albo uraganW82Tur89
[Mlp bura W82Tur67,89 búra Ł67ParIII-16]
BURACZANNY ‘przym od burak − buraczany’ W86Dub77
[mMlp buraczanny W86Dub77]
BURACZEK● m 1. ‘zdr od burak − buraczek’ Córka, oni lubio, gotuje często z buraczków Mdk99Pab191; 2. lm ‘barszcz z buraków’ A ja tak z buraków nie lubie, nie gotuje i nie lubie jech, gotujo zupa, nazywamy buraczki, a jak je nazwać inaczej, kartofle tam, buraczki Mdk99Pab190
[Mlm buračKi Dlm buračkuf Mdk99Pab190,191]
BURACZNIK m ‘liście i łodygi buraków, nać buraczana’ Pastuchi ni pilnawali krów i buracznik pazgryzany Łpt72Zda125 → BOTWINA ż 1
[M,Blp burIačńik Łpt72Zda125]
BURACZYSZCZE n ‘pole po burakach’ Ł84Par137
[Mlp buraczyszcze Ł84Par137 Ł97a)Kar75]
BURAJKA ż ‘bura krowa’ W82Tur111
[Mlp burajka W82Tur111]
BURAK m bot. ‘burak’ A ja tak [zupy] z buraków nie lubie […] Mdk99Pab190 Jak kołchozy byli, to tu, gdzie te łonki, to wszeńdzie sieli, sadzili, to bruczka sadzili, to runkli, buraki te pastewne sadzili Trk06Rut367 → RUNKIEL m ♦ Czerwony jak burak ‘czerwony,
zarumieniony na twarzy’ BL82Giu228
[Mlp burak BL82Giu228 Blm buraki Trk06Rut367 Dlm burakuf Mdk99Pab190]
BURAŁOM m ‘drzewo przewrócone lub złamane przez burzę’ Przywieź burałom, my już jego pupiłowali i puskładali Łpt72Zda126
[M,Blp burałIom Łpt72Zda126]
BURBIAKLIS m ‘zrzęda’ W82Tur110 → BURBULON m, BURBUŁKA m, ż, WORCZUN* m, ZYRBUL m
[Mlp burBaklis W82Tur110]
BURBULOK m ‘pieszczotliwie – o mlutkim gaworzącym dziecku’ L10Rut13
[Mlp burbulIok L10Rut13]
BURBULON m ‘zrzęda’ [...] co on tam burbluji burbulon ten, przezwio jeszcze burblonam L10Rut13 → BURBIAKLIS m
[Mlp burbulon L10Rut13]
BURBULOWAĆ ndk 1. ‘burczeć, gderać, zrzędzić’ Przestałby ty już burbulować W96Rie85
→ BURCZEĆ ndk 2; 2. ‘gadać od rzeczy, pleść bzdury’ Chodzi, tylko sobie pod nos burbuluji, on ma taki charakter, że chodzi i burbuluji on sam do siebie i gada [...]
L10Rut13; 3. ‘rozrabiać’ Napiji sie i burbuliuji Bjw97Dwi114 Nie burbuliuj, u ciebie musi w mozgach wytrzęsła sia wszystkaW80Tek70 → BUSZOWAĆ ndk 2
[bzk burbulować W96Rie85 Wn00Daw97 ter3lp burbuluji L10Rut13 burbul’uji Bjw97Dwi114 rozk lp burbuLIuj W80Tek70]
BURBUŁKA ż 1. ‘bańka mydlana’ Dzieci robią burbułki z mydła Łpt72Zda126; 2. lm
‘bąbelki na powierzchni wody, bańki powietrza na wodzie – zwykle po deszczu’ Jak dmuchnisz pud woda, to burbułki na wierzch wychodzo Łpt72Zda126 Burbułki, to jak deszcz pada L10a)Rut344 Taki deszcz, że aż burbułki ido Trk06Rut361 →
PĘCHOWINA* ż; 3. ‘osoba narzekająca, zrzędząca’ Baba taka wielka, burbułka L10Rut13 → BURBIAKLIS m; 4.lm ‘zrzędzenie’ W82Tur108
[Mlp burbułka L10Rut13 L10a)Rut344 burbIułka Mlm burbułki Trk06Rut361 L10a)Rut344 burbułKi W82Tur108 burbIułKi Łpt72Zda126 Blm burbIułKi Łpt72Zda126]
BURCZEĆ ndk 1. ‘wydawać monotonne dźwięki podobne do warkotu, burczeć’
B32Dom214; 2. ‘zrzędzić, strofować’ BL82Giu230 i in. → BURBULOWAĆ ndk 1 ♦ Burczeć jak niedźwiedź → NIEDŹWIEDŹ m
[bzk burczeć B32Dom214 ter3lp burčy BL82Giu230]
BURDECZKA● ż ‘resztka ciasta pozostawiana w dzieży na zakwas’ Zostawisz tam burdeczka jaka, jak pieczysz, z tegu samegu chlieba, nie kładlim ni drożdży ni nic Pdz01Kar476
[Blp burdečka Pdz01Kar476]
BURKI lm ‘buty filcowe’ Burki u mężczyzny z wełny Brs02Rie49
[Mlm burKi Brs02Rie49]
BURKLIWY ‘burkliwy, mrukliwy’ ♦ Burkliwy jak niedźwiedź → NIEDŹWIEDŹ m
[mMlp burkl’ivy BL82Giu230]
BURLUHA ż ‘niesmaczna rzadka zupa’ Ta zacirka bez niczego, pogotuje sie, wtenczas burluha i wydzie Trk06Rut361 → BAŁANDA ż 1
[Mlp burluha Trk06Rut361]
BURŁAK / BURŁAK m ‘pogardliwa nazwa starowierców’ W Borkuszkach żyli burłaki, oni byli jakby ruskie Łpt72Zda126
[Mlp bIurłak/burłIak Mlm burłIaKi Łpt72Zda126]
BURNOS m → BURNUS m
BURNUS / BURNOS m ‘długi, szeroki płaszcz z kapturem, nakładany na kożuch’ U nas każdy miał burnus; jak jechał gdzie na cały dzień zimą, to nakładał jego na kożuch Łpt72Zda126 → JERMIAK m
[Mlp bIurnus/burnIos Blp bIurnus Łpt72Zda126]
BURSUK m → BORSUK m
BURSZKINIAĆ SIĘ● ndk ‘dzwonić, brzęczeć’ […] nu wie, takie szpileczki [...] wszystkie te wiszu wszędzie, burszkiniajo sie, nu to tak K02Kar311
[ter3lm buršk’ińajoa s’e K02Kar311]
BURWAŁ● m ‘dziura, wyrwa w drodze, wądół’ Synok patrzaj, coby w burwał nie wjechaliby W80Tek69
[Blp bIurvał W80Tek69 W87Smo50]
BUSIA ż → BUZIA* ż
BUSIAĆ ndk ‘całować, dawać buzi’ B32Dom214 i in.
[bzk busiać B32Dom214 Wn00Daw97]
BUSIAK● m ‘buzia, twarz’ Busiak wdziubnoł do żylwicy Orn82Masl198 → BUSINKA ż, BUZIA* ż, BUŹKA ż, TWARZYCZKA ż
[Blp bus’ak Orn82Masl198]
BUSINKA ż ‘zdr od buzia − buźka’ Pukaż businka swoja, ja zubacza czy ni trzeba usteczków pusmarować śmitano Łpt72Zda126 → BUSIAK m
[M,Blp bIus’i.ka Łpt72Zda126]
BUSZOWAĆ ndk 1. ‘ryczeć i uderzać kopytami’ Zobacz, czego krowa buszuji
Bjw97Dwi114; 2. ‘dokazywać, swawolić’ B32Dom214 → BURBULOWAĆ ndk 3
[bzk buszować B32Dom214 ter3lp bušuji Bjw97Dwi114]
BUT1 m ‘but, obuwie’ Łpt72Zda 217 ♦ Dureń jak but ‘bardzo głupi, tępy’ Ni moja wina, co ty dureń jak but Łpt72Zda 217BL82Giu226 ♦ Głupi jak but dziurawy BL82Giu226 ‘bardzo głupi, tępy’ ◆ Maź do butów → MAŹ ż
[Mlp but BL82Giu226 Łpt72Zda 217 Dlm butów B32Dom233]
BUT●2 m ‘mieszkanie’ Potam dali jemu tam but, kwatera tam i wszystko K02Kar311 Ten but
kupili, potem trocha odremontowali K02Kar311 → KWATERA ż, POMIESZKANIE n
[Blp but K02Kar31]
BUTALECZKA● ż ‘zdr od butelka’ Du ajeru du krzaku tego wsunełam ta butalieczka K02Kar264
[Blp butal’ečka K02Kar264]
BUTALUK● m ‘butelka wódki’ Potam zakonska trzeba zrobić, butaliuk. Nu zrobilim ten butaliuk. Ong01Kar493 Przyniosłam butaliuk, postawiłam [...] nu i pijim po troszeczka Ong01Kar500
[Blp butaIl’uk Ong01Kar493,500]
BUTEL m ‘duża butelka, gąsior’ Zamiast wina albo wódki oni groch du butla nasypali Łpt72Zda126
[Mlp butel B32Dom214 butel’/butal’ Dlp bIutl’a Łpt72Zda126]
BUTELENIATKA ż ‘zdr od butelka − buteleczka’ Nu, ona przywiezie ta buteleniatka L13Kar374
[Blp butel’en’atka L13Kar374]
BUTELINA ż ‘butelczyna’W86Dub76
[Mlp butelina W86Dub76]
BUTELKA ż ‘butelka’ ♦ Ciemny jak butelka piwa (od piwa) ‘ciemny jak tabaka w rogu’
BL82Giu230 ◆ Rusza się jak słoń po butelkach → SŁOŃ m
[Mlp butel’ka BL82Giu230 Mslp butelkach L82Roj239]
BUWAĆ ndk / BYWAĆ ndk rzad. ‘bywać, zdarzać się’ Nu, na przykład tam jakich cukierkow […], tam dać, ot trzeba, buwa tam […] L13Kar368 Buwało [takie ziele] w ogrodach K01a)Kar153 Nu i buwało jak kiedy znajdujo bocianiuczak wyrzucony K01a)Kar153 Buwału drugia baby siedzu, mówio, co tobia jest, kiedy ty tak liecisz K01a)Kar153 Buwało kiedyś... Ppl08Rut58 Buwała ojciec mnie mówił, że […]
L13Kar368 A buwało popjołu pasieji mama drobno, wody naleji tam, na piecy postawi L13Kar368 ♦ Jak bywa ‘jak się zdarza, jak czasem bywa’ Mój ojciec, jak bywa, żeby było jemu po litewsku porozmawiać, jak pójdzie do Hoduciszek, tak jemu już aż letko robi się Mlr96Mar87
[bzk buwać K01a)Kar153 ter nos byva Mlr96Mar87 buva L13Kar368 prze nos buvało/buvałů K01a)Kar153 buwało Ppl08Rut58 L13Kar368 buvała L13Kar368].
BUZIA* / BUSIA ż ‘twarzyczka dziecięca, buzia’ Ma busia czyrwona, zdrowa, ładna, czego wy od jej chcecia Łpt72Zda126 → BUSIAK m ♦ Busi zrobić ‘przesłać ręką całusa’
B32Dom214 → POBUSIAĆ dk ♦ Dać busi ‘pozwolić się pocałować, dać buzi’ Jak ja prusiła, żeby dałab mnie busi, to główką kręciła Łpt72Zda126
[Mlp bIus’a Łpt72Zda126 Dlp busi B32Dom214 Grd99Sat194 bIus’i Łpt72Zda126 Blp bIus’a Łpt72Zda126]
BUŻAŁAŃKA● ż ‘pieszczotliwe zwrócenie się do dziecka’ Ejs94Kru118 → BUŻUCZOK m
[Wlp bužIałan’ka Ejs94Kru118]
BUŻUCZOK● m ‘pieszczotliwe zwrócenie się do dziecka’ Ejs94Kru118 → BUŻAŁAŃKA ż
[Wlp bužučIok Ejs94Kru118]
BUŻYNIEC m ‘wałek do maglowania bielizny’ Była tak, taki wałak krongły, taki bużyniec, a potam taka deska z takim fugonam, wałkownica Użp01Kar256
[Mlp bužyńec Użp01Kar256]
BUŹKA● ż ‘zdr od buzia’ Łpt72Zda198 Po matce majo takie drobne buśki Łpt72Zda126 → BUSIAK m
[Blm bIus’ḱi Łpt72Zda126]
BY / B wykładnik trybu przypuszczającego ‘by, bym’ Poszłab ja za jego B32Dom212 My kupilib ta suknia Bjw93Dwi41 Miałab ładna suknia Bjw97Dwi57 Żeby ona taka byłaby durna Smw01Kar286 Znalazłab porządnego męża i żyłab sobie spokojnie Bjw97Dwi57
[war1lp m robiłem by B32Dom206 war2lp m robiłeś by B32Dom206 war3lp ż byłaby Smw01Kar286 m’ałap Bjw97Dwi57 znal’azłap Bjw97Dwi57 poszłab B32Dom212 war lm my kuPil’ip Bjw93Dwi41]
BYCZEK* / BYCZAK m ‘młody byk, byczek’ W86Dub74
[Mlp byczak W86Dub74]
BYCZY ‘przym od byk, byczy’ Łpt72Zda126 → BYCZYNY ♦ Chodzić byczym sikiem → CHODZIĆ ndk
[mMlp bIyčy Mslp bIyčym Łpt72Zda126]
BYCZYNY ‘przym od byk − byczy’ Ł84Par138 → BYCZY
[mMlp byczyny Ł84Par138 Ł97a)Kar75]
BYĆ ndk 1. ‘być w danym miejscu, być obecnym, mieć miejsce’ Był na pracy Bjw97Dwi84 Będzi ekipa dyżurna, będzi wzmocniona W01Mas91 Biedna matka jak jej pięknej byta L29Szw134 Jego już byto gdzieińdziej wyjechano L29Szw134 Czuć, że w tej butelce czegoś ostrego byta L29Szw135 Przez dzień ona troche podejmuje sie, zarozczynia, potem stoji też, żeby rozczyna byłaby troche kwasna, bo tak nie wyrośnie Brż96Mar174 Żeby żadnych awantur nie byłoby K99Zie30 Nie ma ni, żeby ona byłaby taka ładna jak taka jak
żiwa, bo inak bywaja Drn73b)Par214 Znaczy, on już powinno być zpowrotem, ten, odpowiedź jakaś, no nam nic, nie było żadnej odpowiedzi Bnk96Mar161 Żeby byłby honor zawsze K99Zie30 Ich choćby rubel za lit i szczęścia można byłob miarkować Kmn99Kar82 Żeby byłob lżej Smw01Kar286; 2. w funkcji 1 os ter lp ‘jestem’ Ja jest Bjw93Dwi41 Jeżeli ja jest, to zawołajo Bjw97Dwi52 Jestemi sama jedna W82Tur103 A ja wot położe okuliary i ni mogę znaleźć, a potem, o choliera, gdzie oni jest Rzc98Ost-nmw2 Ja sama jest Wilmontówna Wrn05Koz218 Ja tu jest i sonsiad jest Poliak Wrn05Koz218;
3.w funkcji 3 os ter lm ‘są’ A tam [na Litwie] Polaków jest, tam szkoły jest po polsku Kmj96Mar96 Do kościoła na koniach, koni jest ubrane w stonżki Kml96Mar106 To róże, piońje, piony, tak, później tam chryzantemy tam dalej jest Brs96Mar39 Ot, Jadzi brat, oni jest Polacy, dlatego dzieci rozmawiajo po polsku K99Zie16 Ich dzieci i wnuki jest
poliakami Wrn05Koz218 Jest drugie kolegi Wrn05Koz218 Dowgiały jest szlachta Wrn05Koz218 Świenta jest religijne Wrn08Koz35; ◆ Jest, był(o) itp. komu(ś) kto, co, kogo,czego ‘kto(ś) ma co, kogo, czego’ Komu dużo jich [jabłek] jest, to pieniendzy ma Ł67ParIII-64 → BYĆ ndk Oni byli młody i jim siostry byli Dgd82a)Par214 Łąka nam była tam daleku Dgd82a)Par214 U nas byli tylko, wot mojemu ojcu, trzy koni Dga82a)Par214 Co pani nogi jest bywszy Wln63Par82 ♦ Będzie z kogo ‘ktoś będzie miał dość, wystarczy mu’ B32Dom213 Będzie z niego dość ‘będzie miał dość’ B32Dom209 ♦ Być ilu lat → LATA2 lm 2 Już byłam szesnastu liat, już i nie uczyłam się daliej K02Kar255 ◆Być na służby → SŁUŻBA ż ◆ Być po linii jakiej→ LINIA ż ♦ Być przy strachu ‘żyć w strachu’
→ STRACH m ♦ Być przy szlachectwie → SZLACHECTWA n ◆ Być w położeniu → POŁOŻENIE n ♦ Być w prawie → PRAWO n ♦ Być w pretensji → PRETENSJA ż ♦ Było, jest, będzie dla kogo/ komu ‘o wieku – mieć lat’ Pińdziesiąt dziewięć już skonczone, za dziesięć miesięcy już i szeździesiąt beńdzie dla mnie Brs96Mar37 Ileż mnie było, może dziesieńć liat B12Gol101 ♦ Było komu co a) ‘ktoś miał co’ Mnie teraz była żałoba cały rok K02Kar255 Potem bratu memu był infarkt K02Kar255 Jednej było czternaście liat, drugiej trzynaście K02Kar255; b) ‘zdarzyło się komu’ Jeden raz mnie była, sprawiła farba, buch tut, wszystka przędza spsuła, ni tego ni siego Drn73b)Par214 ♦ Byłob bywszy ‘byłoby’ Nic strasznego nie byłob bywszy Ł67ParIII-41 ♦ Byto nos ‘było się’ Wiencej sto piendziesiont liat byto pod Rosiejej Ł67ParIII-5 ♦ Bywszy na wozie i pod wozem → WÓZ m ◆ Co by to nie było → CO zaim ♦ Gdzie by nie był ‘gdziekolwiek by był’ Bardzo mały zapas tych słów [polskich mamy], bo zawsze po rosyjsku i po rosyjsku, gdzie by nie był Bht98Pab180
♦ Jak trzeba być → TRZEBA ndm ♦ Jaki by nie był ♦ Jakie jest ‘co jest, co się ma’ Jakie jest, liubia Bjw93Dwi41
◆ Jak by nie było → JAKBY ◆ Jaki by nie był → JAKI ◆ Jest/było/będzie komu co ‘kto ma/miał/będzie miał coś’ A pionty brat, tuty wot jemu gospodarstwo jest, ten już tuty teraz żyji Ł67ParII-8 Oni byli młody i jim siostry byli, wot jeden drugiego siostra wzioł/wzieł już za żona Ł67ParII-9 Rak był jemu Ł67ParII-8 Jemu ziemi zupełnie nie było Ł67ParIII-24 ◆ Jest bywszy ‘był, była, było, byli’ Jest bywszy na Litwie? Ł67ParIII-29 Teraz jest majstry, no takich nie ma jak tam jest bywszy majstry Ł67ParIII-32 ◆ Kto by to nie był → KTO zaim ♦ Można być ‘postępować’ Boże mój Boże, co ty sobie myślisz, na jego, bo jak ty ź nio, jak to można być Chr96Mar205 ◆ Nie było z czego → CO zaim ♦ Nie ma bywszy kto gdzie ‘nie był kto gdzie’ Uczy sie w Rydze, dawno nie ma bywszy tutaj Ł67ParIII-28
◆ Obiecuje być → OBIECYWAĆ ndk ‘zapowiada się’B32Dom237 ♦ U/w kogo
jest/są/był(o)/będzi/ kto, co ‘ktoś ma kogo, co’ U mnie syn jest Kmn99Kar83 Nie bardzo szczęście u mnie jest K02Kar254 A w pani mąż jest? Dgd82a)Par210 Brat w jego był, ten ożenił sia Dgd82a)Par210 Jest u mnie teraz piec K02Kar254 U mnie jest książka
B32Dom262 U mnie jest honoru wiencej niż rozumu Wn99Dwi147 U mnie są goście B32Dom208 ◆ Ty u mnie (nie) będziesz → TY ♦ Za kim co jest ‘ktoś jest winien komu oile’ Za mną jeszcze wasze [mamjeszcze wasze] dwa ruble B32Dom210
byłszy/bywszy ipu I brat w wojsku bywszy też jak ja Jnw01Cze87 W nocy bywszy mróz W91Ado90 On żesz pobożny, on bywszy zachrystyjanem, wszystko Kmj96Mar93 A tam na zaścianku bywszy, tam już tylko dwa domy zostali sia Stc96Mar77 A toż co, bywszy pod Polsko, nie pod Litwo Stc96Mar77 My nie bywszy ni razu tam w Polsce Stc96Mar82 Pani, która bywszy kiedyś w Moskwie, ona tam zna, a oni jej nie znajo Bnk96Mar163 Nie byłszy tam Brł73Sud194 Wczora na tłoki bywszy Wln63Par82 Ja tylko boję się, żeby wojny nie była bywszy Dtn99Pab240 Wajksztancy wioska, to tam już moja rodzina bywszy kiedyść, tam rodziwszy sie, ojczyzna była Ppl08Rut55 Nie wszystkie aniołami bywszy W91Ado94 Józek już w Wilnie bywszy W91Ado97 Sysun, ot, bliszczy przy krowie , chtóry bywszy cieliuczek L13Kar370
[bzk być B32Dom214,237 W82Tur66 Chr96Mar205 być’ Ł67ParIII-22,63 Stc96Mar81 Bnk96Mar161 Stc96Mar81 ter 1,2,3lp, 1,2,3lm jest B32Dom210 Ł67ParIII-64 jest Ł67ParII-8 Bjw93Dwi41 Bjw97Dwi52 63 Wrn05Koz218 Wrn08Koz35 ter2lp jesteš K99Zie23 ter r1,2,3lp i lm jest K02Kar254 jest Brs96Mar39 ter1,2,3lm jest Rzc98Ost-nmw2 Kmj96Mar96 Kml96Mar106 Wrn05Koz218 ter1lm jesteMi W82Tur103 ter3lm jest K99Zie16 est Rzc98Ost-nmw2 prze3lp m był Bjw97Dwi84 Bht98Pab180 Dgd82a)Par210 K02Kar255 prze1lp ż byłam L34Szw183 Krs99Ost112 K02Kar255 prze3lp ż była Dgd82a)Par214 K02Kar255 prze3lp n było Ł67ParIII-24 Bnk96Mar161 K02Kar255 była Drn73Par214 prze1lm
byl’ismy/byli Dgd82a)Par214 Ł95Kar41 byl’i Ł67ParII-9 byl’im Wdg99Pab234 przy3lp będzie B32Dom 209,213 będzi W01Mas91 ben[’e Brs96Mar37 przy1lm będziemi Ł97a)Kar74 war3lp m žeby byłby
K99Zie30 war3lp ż byłaby Brż96Mar174 žeby ona byłaby Drn73b)Par214 K02Kar255 war3lp n byłob Kmn99Kar82 žeby byłob Smw01Kar286 žeby ńe byłoby K99Zie30 ibt mDlp byta L29Szw134 ibt nDlp byto L29Szw134 Ł67ParIII-5 byta L29Szw135 ipu bywszy Bkb84Ado17 Ppl08Rut55 byfšy Ł67ParIII-29,32,41 byǔšy Ł67ParIII-28 BL82Giu228 JnwCze87 W91Ado90,93,94 W91a)Ado97 Stc96Mar77,82 Kmj96Mar93 Bnk96Mar163 L13Kar370 byłšy Brł73Sud194 bywszy/jest bywszy Wln63Par82 była byfšy BL82Giu228 Dtn99Pab240]
BYDLACZY● ‘bydlęcy’ Kopyty bydlacza W82Tur68
[Mlm bydlača W82Tur68]
BYDLANOJ ‘bydlęcy’ Ł67ParIV-4 → BYDLACZY ◆ Bydlanoj doktor → DOKTOR m
[mMlp bydl’anój Ł67ParIV-4]
BYDŁO n / BYDŁA ż ‘zwierzęta gospodarskie, bydło’ I bydła była i pola była i ugrody Iłk98Ost-nmw3 Wot tak z tym jest bydłem Ł67ParII-63→ ŻYWIOŁA ż
[Mlp bydła Iłk98Ost-nmw3 Nlm bydłem Ł67ParII-63]
BYK m ‘niekastrowany samiec bydła, byk’ Bkb83a)Giu93 ◆ Bogatemu i byk cieli się → CIELIĆ SIĘ ndk ♦ Zdrowy/zdrów jak byk ‘mocny i bardzo zdrowy człowiek’
Bkb83a)Giu88 → KOŃ m
[Mlp byk Bkb83a)Giu93]
BYLNIK m ‘chwasty’ [...] który łachudra, tak on tylko wyjedzie i krzepiwa tylko zostanie się tedy [po nim] i bylnik, więcej nic Drś96Mar25
[Mlp bylńik Drś96Mar25]
BYŁOB → BYĆ ndk BYŁSZY ipu → BYĆ ndk BYNKART m → BĘKART m BYRKA ż → BIRKA ż
BYSTREŃKI ‘zdr od bystry − szybciutki’ W86Dub77
[mMlp bystreńki W86Dub77]
BYSTRO ndm ‘szybko’ Tak bystro rośnie i potem ta rozczyna czut lietnia Brż96Mar169 Co tyka wpadła w renka, bystra chwytali na woz i wieźli do młodego Wtr84Saw173
bystrzej stw ‘szybciej’ [...] i udeszła [poszłam] tyku byszczszej, byszczszej, ji on z tyłu mnie jidzieWdg01Kar446
[bystro Brż96Mar169 bystra Wtr84Saw173 stw byščIšej Wdg01Kar446]
BYSTRY● 1. ‘szybki’ Gjd83Ana270 → PRĘDKI; 2. ‘żwawy, ruchliwy’ [...] taka krowa [...]
nu i taka bystra była [...] nu i ta krowa jego obkreńciła łancuchem, jaki łańcuch był to koło jego tak zakreńciła i ciongała jego tam po krzakach Bjw99Pab139
bystrejszy stw ‘szybszy’ Gjd83Ana270
[żMlp bystra Bjw99Pab139 stw mMlp bystrejšy Gjd83Ana70]
BYSTRZEJ ndm stw → BYSTRO ndm BYWAĆ ndk → BUWAĆ ndk
BYWSZY w funkcji przym ‘były, dawny, eks’ B32Dom214
[Mlp bywszy B32Dom214]
BZDZIK● m ‘bzik, mania, dziwactwo’ Zupełnie ma bzdzika W96Rie85
[Blp bzdzika W96Rie85]
BŹDZIUSZECZKA ż ‘zdr od bździuszka’ W82a)Tek288
[Mlp bz’[’ušečka W82a)Tek288]
BŹDZIUSZKA ż 1. ‘grzyb, purchawka’ Bździuszki białe potym oni czarniejo i jak
nadepnisz, to taki dym lieci Łpt72Zda126; 2. ‘miejsce, przez które wypuszcza się gazy z organizmu’ Kościuszka pokaż bździuszka W86Tek190
[Mlp bz’ʒ’Iuška Łpt72Zda126 Blp bz’ʒ’uška W86Tek190 Mlm bz’ʒ’IušKi Łpt72Zda126]