Adaptacja mapy drogowej systemu informacji naukowo-technicznej

1.1. Adaptacja mapy drogowej systemu informacji naukowo-technicznej

Propozycję warstw, podwarstw oraz obiektów wchodzących w skład mapy drogo-wej dla systemu informacji naukowo-technicznej platformy SyNaT zawiera Tabe-la 1.1. Została ona przygotowana na etapie pTabe-lanowania przedsięwzięcia. Jest więc pożyteczna na etapie przygotowania jego uruchomienia. Natomiast podczas pro-wadzenia działalności powinna zostać wzbogacana i uzupełniona o nowe skład-niki, w miarę rozwoju działającej platformy SyNaT, jako że wiadomo, iż mapa drogowa jest elastycznym narzędziem wspomagania procesów decyzyjnych i or-ganizacyjnych określonego przedsięwzięcia, dla którego została przygotowana.

W mapie drogowej można wyszczególnić zależności na różnych poziomach jej szczegółowości. Na poziomie warstw widać wpływ otoczenia na produkty.

Następnie posiadane przez platformę zasoby mają wpływ na technologię oraz produkty oferowane przez platformę. Na warstwę produktów wywierają zatem wpływ warstwy otoczenia oraz technologii. Na warstwę technologii wpływa zaś warstwa zasobów. Na niższych, bardziej szczegółowych poziomach zachodzą za-leżności pomiędzy podwarstwami i obiektami w obrębie danej warstwy, pomię-dzy warstwami, a także pomiępomię-dzy obiektami w obrębie danej podwarstwy. Przed-stawianą propozycję mapy drogowej zasadniczo oparto na trzech wariantach scenariuszowych rozwoju platformy SyNaT: optymistycznym, pesymistycznym i najbardziej prawdopodobnym. Jako bazową mapę drogową przyjęto zależności wynikające ze scenariusza najbardziej prawdopodobnego. Pozostałe scenariu-sze stanowią z kolei modyfi kację bazowej mapy drogowej in plus oraz in minus.

Mapa drogowa oraz scenariusze zostały przygotowane dla okresu od momen-tu uruchomienia przedsięwzięcia do ok. 3–5 lat, ze względu na wysoki poziom złożoności i ryzyka przedsięwzięcia oraz zmienności otoczenia, w szczególności prawnego. Jak zostało już wspomniane, mapę drogową należy poddawać analizie, ocenie, a w razie potrzeby odpowiedniej korekcie w przyszłości. W podstawowej mapie drogowej, utworzonej przy wykorzystaniu najbardziej prawdopodobnego

Tabela 1.1. Składniki mapy drogowej systemu informacji naukowo-technicznej

Warstwa Podwarstwa Obiekt

Otoczenie

Otoczenie dalsze

Sytuacja fi nansowa nauki polskiej Zmiany prawne (MNiSW)

Uczelniane repozytoria dorobku naukowego pracowników naukowych

Katalog partnerów (dla produktów wiedzy) Funkcjonalności

(usługi)

Podstawowe Rozszerzone

Technologia

Zarządzanie wiedzą Warunki korzystania z usług

Wartościowanie Zarządzanie zawartością (ang. CMS – Content Management System)

scenariusza rozwoju platformy SyNaT, wyszczególniono następujące węzły de-cyzyjne (rysunek 1.1):

– decyzje dotyczące integracji baz danych z wybranymi dostarczycielami (1);

– decyzje dotyczące form i kierunków podejmowanych działań pasywnych (funkcjonalności podstawowych) (2);

– decyzje dotyczące palety oferowanych produktów (rodzajów i form wytwo-rów pracy naukowej) (3);

– decyzje dotyczące eksponowania pewnych rodzajów wiedzy na platformie kosztem innych (na przykład dobór źródeł i twórców zasobów wiedzy) (4);

– decyzje dotyczące oferowania funkcjonalności dodatkowych ze względu na charakter dostarczycieli i odbiorców (ujawniających przez procedurę wartoś-ciowania swoje preferencje) (5);

– decyzje dotyczące wyboru kryteriów procedury wartościowania wiedzy (6).

Poszczególne węzły decyzyjne zostały oznaczone na rysunku 1.1. Na uwagę zasługuje również to, że obok głównej mapy drogowej wyszczególniono wpływ obiektu „Mecenasi” (rozwoju nauki), należącego do warstwy „Otoczenie”, na warstwę zasobów oraz wpływ warstwy obiektu „Warunki korzystania z usług” na obiekt „Kadry” należący do warstwy „Zasoby”.

Jak wynika z przedstawionej mapy drogowej, aż cztery z sześciu węzłów de-cyzyjnych zlokalizowano bezpośrednio wokół wartościowania podmiotowego (1, 2, 4 i 5). Węzeł decyzyjny 3 dotyczy z kolei wartościowania przedmiotowego, a węzeł 6 – wyboru stosownych kryteriów wartościowania. Należy zwrócić uwa-gę, że wyszczególniono jeden katalog kryteriów wartościowania.

Najbardziej prawdopodobny scenariusz rozwoju platformy SyNaT polega na tym, że pomiędzy obiektami „Mecenasi” oraz „Zmiany prawne (MNiSW)”, nale-żącymi do warstwy „Otoczenie”, wystąpi większy wpływ, wyrażający się w spo-wodowaniu prawnej (ustawowej) konieczności publikowania zasobów wiedzy w sieci internetowej. Taki wymóg pociągnie za sobą wzrost wielkości obiektu

„Katalog produktów wiedzy” należącego do podwarstwy „Produkty wiedzy”. To z kolei wpłynie na powiększenie obiektu „Baza produktów (ustrukturyzowany rejestr)”.

Warstwa Podwarstwa Obiekt

Zasoby

Techniczna Infrastruktura sprzętowa

Zarządzanie – organizacja

Finansowanie przedsięwzięcia Model organizacyjny

Kadry (zarządzanie zasobami ludzkimi) Pozostałe (związane z zarządzaniem przedsię-wzięciem)

Źródło: opracowanie własne na podstawie: K. Beck, B. Józefowski, A. Kozina, M. Możdżeń, Meto-dyka budowy mapy drogowej dla systemu informacji naukowej i naukowo-technicznej, wykonanego w ramach projektu SyNaT, Kraków 2012, maszynopis, s. 130, 135.

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Mecenasi Obiekt: Mecenasi Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Katalog partnerów Warstwa: Zasoby Podwarstwy: Techniczna Zarządzanie Organizacja

Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekty: Algorytmy wyszukiwania Infrastruktura repozytorium Zarządzanie zawartoĞcią CMS Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekt: Interfejs uĪytkowania Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: ħródáa zasobów wiedzy Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie podmiotowe

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Odbiorcy wiedzy Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: Kryteria wartoĞciowania Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekt: Bazy danych (technologia)

Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie przez uĪytkowników Warstwa: Produkt Podwarstwa: FunkcjonalnoĞci (usáugi) Obiekt: FunkcjonalnoĞci podstawowe Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Katalog produktów wiedzy

Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie przedmiotowe Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Baza produktów (ustrukturyzowany rejestr)

Warstwa: Technologia Podwarstwa: Zarządzanie wiedzą Obiekt: Warunki korzystania z usáug Warstwa: Zasoby Obiekt: Kadry (pracownicy) Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Táo (otoczenie dalsze) Obiekt: PodejĞcie do Open Access

1

2 3

4

5

6

Wprowadzenie wymogu publikowania w sieci spowoduje wzrost środków fi -nansowych przeznaczonych na utrzymanie i rozwój platformy SyNaT, dlatego za-leżność ta – w scenariuszu optymistycznym – reprezentuje przełożenie większych zasobów fi nansowych na liczbę i jakość funkcjonalności dostępnych w interfejsie użytkownika. Bazowa mapa drogowa reprezentująca scenariusz najbardziej praw-dopodobny została więc dodatkowo wzbogacona w scenariuszu optymistycznym w zależność pomiędzy obiektem „Finansowanie przedsięwzięcia” należącym do podwarstwy „Zarządzanie – organizacja – struktura”, w warstwie „Zasoby”, a podwarstwą „Funkcjonalności (usługi)” należącą do warstwy „Produkty”. Opi-sane modyfi kacje reprezentujące scenariusz optymistyczny przedstawiono za pomocą fi oletowych strzałek (rysunek 1.2). Budując scenariusze dalszego roz-woju w perspektywie długoterminowej, należy ze szczególną uwagą uwzględnić powyższe szanse rozwoju. Największych szans trzeba upatrywać w zwiększeniu poziomu fi nansowania polskiej nauki, co przełoży się na poprawę fi nansowania platformy oraz wzbogacanie oferty usługowej o propozycje wychodzące naprze-ciw oczekiwaniom użytkowników.

W scenariuszu pesymistycznym należy się spodziewać zaostrzenia przepi-sów w zakresie praw autorskich, przy jednoczesnym braku wymogu publikowa-nia zasobów wiedzy w sieci internetowej. W tym przypadku obiekt „Mecenasi”

wymusza zaostrzenie tego prawa, wpływając na obiekt „Zmiany prawne (prawo autorskie)” w warstwie „Otoczenie”. Tego rodzaju sytuacja z kolei spowoduje zmniejszenie wielkości obiektu „Katalog produktów wiedzy”, a przez to również zmniejszenie obiektu „Baza produktów (ustrukturyzowany rejestr)”, należących do warstwy „Produkty”. Jednocześnie, pomimo występującego obecnie istotne-go niedofi nansowania nauki polskiej, w scenariuszu pesymistycznym można się spodziewać dalszego pogorszenia tej sytuacji. Jest to sytuacja niekorzystna dla rozwoju platformy SyNaT, odnotowana w obiekcie „Sytuacja fi nansowa nauki polskiej”. Fakt ten z kolei wpłynie na zmniejszenie liczby rozproszonych źródeł i twórców zasobów wiedzy oraz odbiorców i użytkowników produktów wiedzy dostarczanych przez platformę SyNaT. Przedstawione zmiany w warstwie „Oto-czenie” przełożą się na dalsze zmniejszenie obiektów „Katalog produktów wie-dzy” oraz „Baza produktów (ustrukturyzowany rejestr)”, należących do warstwy

„Produkty”.

Zaprezentowane modyfi kacje scenariusza pesymistycznego przedstawiono czerwonymi strzałkami (rysunek 1.3). Należy mieć na uwadze, że każdy ze sce-nariuszy rozwoju platformy SyNaT reprezentuje podstawowe zjawiska, jakie za-chodzą lub mogą zachodzić w otoczeniu platformy SyNaT, oraz konsekwencje z nich wynikające dla rozwoju przedsięwzięcia. Budując scenariusze dalszego rozwoju w perspektywie długoterminowej, należy ze szczególną uwagą uwzględ-niać powyższe, zewnętrzne w stosunku do platformy SyNaT, źródła ryzyka, takie jak prawo autorskie i niekorzystne zmiany w nim oraz sytuacja polskiej nauki – obniżanie poziomu fi nansowania.

Powyższe scenariusze nie stanowią wyczerpującego opisu konkretnych sy-tuacji, gdyż te mogą stanowić obszar analizy i modyfi kacji mapy drogowej po

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Mecenat Obiekt: Mecenasi Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Katalog partnerów Warstwa: Zasoby Podwarstwa: Techniczna Zarządzanie Organizacja

Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekty: Algorytmy wyszukiwania Infrastruktura repozytorium Zarządzanie zawartoĞcią CMS Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekt: Interfejs uĪytkowania Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: ħródáa zasobów wiedzy Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie podmiotowe

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Odbiorcy wiedzy Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: Kryteria wartoĞciowania Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekt: Bazy danych (technologia)

Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie przez uĪytkowników Warstwa: Produkt Podwarstwa: FunkcjonalnoĞci (usáugi) Obiekt: FunkcjonalnoĞci podstawowe Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Katalog produktów wiedzy

Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie przedmiotowe Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Baza produktów (ustrukturyzowany rejestr)

Warstwa: Technologia Podwarstwa: Zarządzanie wiedzą Obiekt: Warunki korzystania z usáug Warstwa: Zasoby Obiekt: Kadry (pracownicy) Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Táo (otoczenie dalsze) Obiekt: PodejĞcie do Open Access 1

2 3

4Warstwa: Produkt Podwarstwa: FunkcjonalnoĞci (usáugi) Obiekt: FunkcjonalnoĞci rozszerzone5

6 WĊzáy decyzyjne

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Otoczenie dalsze Obiekt: Zmiany prawne (MNiSW) Scenariusz optymistyczny Rysunek 1.2. Optymistyczny scenariusz rozwoju platformy SyNaT w okresie 3–5 lat Źródło: opracowanie własne.

Warstwa: Zasoby Podwarstwa: Techniczna Zarządzanie Organizacja

Warstwa: Zasoby Obiekt: Kadry (pracownicy) 1

2 3

45

6 WĊzáy decyzyjne Scenariusz pesymistyczny

Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekty: Algorytmy wyszukiwania Infrastruktura repozytorium Zarządzanie zawartoĞcią CMS Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekt: Interfejs uĪytkowania Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie podmiotoweWarstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: Kryteria wartoĞciowania Warstwa: Technologia Podwarstwa: Technologie informacyjne Obiekt: Bazy danych (technologia)

Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie przez uĪytkowników Warstwa: Technologia Podwarstwa: WartoĞciowanie produktów wiedzy Obiekt: WartoĞciowanie przedmiotowe

Warstwa: Technologia Podwarstwa: Zarządzanie wiedzą Obiekt: Warunki korzystania z usáug

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Mecenasi Obiekt: Mecenasi Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: ħródáa zasobów wiedzyWarstwa: Otoczenie Podwarstwa: Odbiorcy wiedzy

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Táo (otoczenie dalsze) Obiekt: PodejĞcie do Open Access Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Otoczenie da Obiekt: Zmiany prawne (prawo autorskie)

Warstwa: Otoczenie Podwarstwa: Otoczenie dalsze Obiekt: Sytuacja finansowa nauki polskiej Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Katalog partnerów

Warstwa: Produkt Podwarstwa: FunkcjonalnoĞci (usáugi) Obiekt: FunkcjonalnoĞci podstawowe Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Katalog produktów wiedzy

Warstwa: Produkt Podwarstwa: Produkty wiedzy Obiekt: Baza produktów (ustrukturyzowany rejestr) Warstwa: Produkt Podwarstwa: FunkcjonalnoĞci (usáugi) Obiekt: FunkcjonalnoĞci rozszerzone Rysunek 1.3. Pesymistyczny scenariusz rozwoju platformy SyNaT w okresie 3–5 lat Źródło: opracowanie własne.

18

uruchomieniu przedsięwzięcia. Przedstawiona mapa drogowa rozwoju platformy SyNaT, wraz ze zmianami wynikającymi ze scenariusza optymistycznego i pe-symistycznego, stanowi podstawę do przygotowania planów strategicznych roz-woju przedsięwzięcia. W budowie propozycji planów strategicznych pomocna może się również okazać koncepcja procesu organizacyjnego platformy SyNaT opracowana na podstawie mapy drogowej.

1.2. Proces decyzyjny w zarządzaniu przedsięwzięciami