Platforma a możliwość wyłaniania „inteligentnych specjalizacji”

Rozdział 3. Wartościowanie produktów wiedzy na platformie SyNaT

3.6. Platforma a możliwość wyłaniania „inteligentnych specjalizacji”

Proces transformacji zasobów wiedzy w zróżnicowane produkty i wykształcenie się katalogu nowych produktów wiedzy nie są jedyną dodatkową – obok funkcji wyszukiwarki – możliwością potencjalnego działania platformy. Mogłaby ona zostać wykorzystana do wyłaniania inteligentnych specjalizacji, stając się tym samym miejscem poszukiwania kluczowych obszarów rozwoju nauki i wdro-żeń, wartość takiego produktu byłaby zaś nie do przecenienia. W przyjętej do jej mierzenia metodyce można byłoby to określić w punkcie pomiaru (6) (ry-sunek 3.1).

Dlaczego wyłanianie inteligentnych specjalizacji (dalej IS) jest ważne, zwłasz-cza w polskiej nauce? Odpowiadając na to pytanie, można wskazać na dwa aspek-ty. Pierwszy, który obecnie dominuje, dotyczy roli IS w ramach nowej perspekty-wy fi nansowej 2014–2020. Najważniejszy program Unii Europejskiej, Horyzont 2020¹⁵, wskazuje jednoznaczne kryterium fi nansowania projektów badawczych:

innowacje to transformacja wiedzy na pieniądze (koncentracja na efektach). Tym-czasem w polskim systemie nauki promuje się projekty zgodnie z priorytetem:

transformacja pieniądza w wiedzę, na tym najczęściej ów proces kończąc. Efek-ty są defi niowane przede wszystkim przez skalę wydatków, co jest absurdem.

Skutkuje to powielaniem projektów badań i coraz mniejszą ich oryginalnością, rozproszeniem zamiast koncentracją potencjałów, a także nieefektywną alokacją środków fi nansowych. Ważniejszy, choć wciąż trudny do pełnego zaakceptowa-nia, wydaje się zatem aspekt merytoryczny związany z inteligentną specjalizacją.

Koncepcja ta została sformułowana w 2008 roku w DG Research UE¹⁶, a następ-nie wprowadzona do dokumentów strategicznych UE (między innymi Strategia Europa 2020, inicjatywa przewodnia Unia Innowacji) i rozwijana w ramach po-lityki spójności (DG Regio), czego rezultatem było przygotowanie specjalnego przewodnika¹⁷. Upowszechniania wiedzy na temat koncepcji IS podjął się Joint Research Centre (JRC) w Sewilli (który jest typowym think-tankiem Komisji Eu-ropejskiej) przez utworzenie Platformy S3¹⁸. Koncepcja stanowi syntezę wielu formuł i teorii dotyczących polityki naukowej, innowacyjnej, przemysłowej i roz-woju regionalnego, jednak skupia się przede wszystkim na działalności B + R + I, w kręgach akademickich także na edukacji i szkolnictwie wyższym. Dla zobrazo-wania znaczenia koncepcji IS przytoczono poniżej kilka cytatów z dokumentów strategicznych Unii Europejskiej. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego, ustanawiające wspólne przepisy dotyczące EFRR, EFS i FS, przewiduje:

15 Por. http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm?pg=h2020 (dostęp: 7.07.2013).

16 D. Foray, D. Hall, Smart Specialisation, „The Concept, Knowledge Economists Policy Brief” 2009, nr 9, June.

17 http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/presenta/smart_specialisation/smart_

ris3_2012.pdf (dostęp: 14.07.2013).

18 Por. http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/home (dostęp: 23.05.2012).

– w odniesieniu do celu tematycznego dotyczącego badań i rozwoju – „istnienie krajowych lub regionalnych strategii badań i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji, zgodnie z krajowym programem reform, w celu zwiększenia wy-datków na badania i innowacje ze środków prywatnych, co jest cechą dobrze funkcjonujących krajowych lub regionalnych systemów badań i innowacji”;

– w odniesieniu do celu tematycznego dotyczącego szerokopasmowego In-ternetu –„istnienie krajowych lub regionalnych strategii innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji czytelnego rozdziału na temat rozwoju cyfrowe-go w celu pobudzenia popytu na przystępne, dobrej jakości i interoperacyj-ne usługi prywatinteroperacyj-ne i publiczinteroperacyj-ne, wykorzystujące technologie informacyjno--komunikacyjne”¹⁹.

W dokumencie Europa 2020 wskazuje się z kolei, że: „na poziomie krajowym państwa członkowskie będą musiały zreformować krajowe (i regionalne) systemy prowadzenia działalności B + R + I, aby sprzyjały one rozwijaniu doskonałości i inteligentnej specjalizacji”²⁰. W głównej części dokumentu Europa 2020, jaką jest inicjatywa przewodnia Unia Innowacji, zapisano:

– „regiony powinny kierować środki w oparciu o inteligentną specjalizację i koncentrować się na swoich mocnych stronach, w których mogą osiągać wybitne wyniki”;

– „począwszy od 2010 roku państwa członkowskie powinny istotnie poprawić wykorzystanie istniejących funduszy strukturalnych na projekty w dziedzinie badań i innowacji, aby wdrażać strategie inteligentnej specjalizacji”²¹.

Podstawowe założenia koncepcji IS, wskazujące w istocie na jej cele, można więc ująć następująco:

– przeciwdziałanie fragmentacji i duplikacji badań naukowych w ramach Euro-pejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA);

– osiągnięcie masy krytycznej w kluczowych dla konkurencyjności Europy ob-szarach i sektorach;

– rozprzestrzenianie technologii ogólnego zastosowania, zwłaszcza przez wy-korzystywanie ich w produktach i usługach;

– wzmocnienie lokalnych potencjałów w zakresie prowadzenia działalności B + R + I (ang. stairways to excellence);

– wzmocnienie zaangażowania różnych interesariuszy w proces tworzenia stra-tegii (ang. entrepreneurial discovery process);

– programowanie i wdrażanie polityk z uwzględnieniem dowodów (ang. evi-dence-based policy).

Na podstawie wskazanych założeń formułowanych centralnie ustala się: czym jest, a czym nie jest IS i jak powinien przebiegać proces wyłaniania inteligen-tnych specjalizacji. IS z pewnością nie polega na stworzeniu listy badań,

tech-19 Komisja Europejska, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady, COM(2011), 615, Bruksela 2012, s. 144.

20 Komisja Europejska, Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego roz-woju sprzyjającego włączeniu społecznemu, COM(2010), Bruksela 2010, s. 15.

21 Ibidem, s. 23.

nologii, sektorów wytypowanych zza biurka, ale jest to PROCES transformacji gospodarczej przebiegający dzięki przedsiębiorczemu odkrywaniu, w którym kluczem jest nauka, a wynikiem zmiany strukturalne w gospodarce. W procesie przedsiębiorczego odkrywania jako wyniku oczekuje się nie po prostu powstania innowacji czy badań naukowych, ale zmian strukturalnych w gospodarce. Skoro zaś kluczem IS jest nauka, to w pierwszej kolejności takie zmiany struktural-ne muszą się dokonać właśnie w nauce, szczególnie w badaniach stosowanych.

W procesie przedsiębiorczego odkrywania są możliwe cztery formy zmian struk-turalnych (rysunek 3.2).

Przedstawione na rysunku 3.2 zmiany strukturalne to: transformacja, moder-nizacja, dywersyfi kacja oraz radykalny rozwój nowej dziedziny. Ich znaczenie przedstawiono poniżej.

1. Transformacja – jej istotą jest przekształcenie, czyli przejście od istniejące-go do noweistniejące-go sektora badań, technologii czy produkcji przy wykorzystaniu istniejących zasobów i kompetencji (na przykład transfer z inżynierii mecha-nicznej w technologie aparatury medycznej [optycznej] w Austrii lub – jak zaproponowano w Małopolsce – transfer „wsadu” z dziedziny lifescience [le-ków i kosmety[le-ków] oraz ICT w sektor diagnostyki medycznej z adekwatnymi ścieżkami aplikacji leków i kosmetyków). A więc na pytanie, co trzeba mieć, aby przejść z dobrej jakości inżynierii mechanicznej i optycznej do technolo-gii medycznych bądź ze ścieżki lifescience i ICT do diagnostyki medycznej i aplikacyjnej, odpowiedź w obu przypadkach jest następująca:

– wstępny zestaw (wsad) inwencji w technologie medyczne, pochodzący z możliwości naukowej i przemysłowej;

– silnie rozwinięte kompetencje w technologii medycznej i ICT.

Punktem wyjścia do zapoczątkowania procesu przedsiębiorczego odkrywa-nia jest identyfi kacja, jakie osiągnięcia w istniejących dziedzinach nauki i w ist-niejących sektorach gospodarki stanowią potencjał (wsad) do zapoczątkowania nowej aktywności (nowego sektora inteligentnych specjalizacji). Skąd czerpać informacje identyfi kacyjne wsadu i kompetencji? Jest oczywiście wiele ścieżek takich poszukiwań, ale platforma SyNaT, dysponując zintegrowanym zestawem produktów wiedzy, może się stać narzędziem pozwalającym na właściwe wska-zania w zakresie potencjału dla IS.

2. Modernizacja – polega ona na technologicznym unowocześnieniu istniejące-go sektora przemysłu, które obejmuje rozwój określonych (znanych) zastoso-wań, takich jak ICT, nanotechnologia, biotechnologia, chemia i inne, w celu podniesienia poziomu sprawności i jakości w obecnym (być może tradycyj-nym) sektorze. W takim ujęciu osiągnięcia nauki mają decydujące znaczenie.

Nowoczesne technologie (osiągnięcia naukowe) należy bowiem postrzegać jako źródło wartościowych rozwiązań innowacyjnych w tradycyjnych prze-mysłach (na przykład nanotechnologia w branży papierniczej, inteligentne systemy w przemyśle górniczym, biotechnologia w przemyśle nawozów) i zwiększać nakłady na B + R, tak aby:

BIZNES (rozwój patentów i technologii) NAUKA (rozwój wiedzy i wáasnoĞci intelektualnej) KULTURA i SPOàECZEē- STWO TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I KOMUNIKACYJNE: INTERNET ZINTEGROWANA NARODOWA PLATFORMA POLSKIEJ NAUKI I INNOWACJI BIZNES TECHNOLOGIA NAUKA SPOàECZEēSTWO

WSPÓà PRACA

REPOZYTORIA

WSPÓà PRACA

BIZNESGOSPODARKA NAUKA i EDUKACJA

WARTOĝû DODANA WARTOĝû DODANA

WZROST ROZWÓJ

Polska

Unia Europejska

ĝwiat Transformacja Modernizacja Dywersyfikacja Fundament radykalnie nowej dziedziny

WEKTOR ZMIAN STRUKTURALNYCH

UnowoczeĞniony dotychczasowy sektor Rozszerzenie dotychczasowej dziaáalnoĞci (efekt synergii zasobów z innych dziaáalnoĞci)

Rozwiązanie niszowej dziaáalnoĞci biznesowej

Nowy sektor

TRANSFORMACJA PRODUKTÓW WIEDZY

SPOàECZEēSTWO i KULTURA

PRZEDSIĉBIORCZE ODKRYWANIE... Rysunek 3.2. Koncepcja wyłaniania inteligentnych specjalizacji na platformie SyNaT Źródło: opracowanie własne.

– umożliwiały one implementację dostępnych technologii wynikających z osiągnięć naukowych;

– eksplorowały ostatnio rozpoznane możliwości w zakresie nanotechnologii czy biotechnologii.

Identyfi kacji w tym przypadku wymagają sektory gospodarki, w których na-leży zastosować najnowocześniejsze technologie, będące najnowszymi osiąg-nięciami nauki. W tym kierunku można zaplanować też możliwe wykorzystanie produktów wiedzy na platformie SyNaT.

3. Dywersyfi kacja, zróżnicowanie – odkrycie dotyczy potencjalnej synergii (ekonomii zakresu, przenikania), która może się zmaterializować pomiędzy aktualną i nową działalnością. Tego rodzaju synergia stanowi krok w kierunku nowej, atrakcyjnej i opłacalnej działalności, jej poszerzenia na nowe sekto-ry przy wykorzystaniu efektów synergii (na przykład w przemyśle lotniczym i kosmicznym we Francji). Jak można to zrobić? Dobre praktyki z Tuluzy wskazują na rozszerzenie przedsiębiorczej działalności regionu (na przykład w dolinie Airbusa) oraz utrzymanie wysokiego poziomu edukacji i infrastruk-tury badawczej dla utworzenia nowych obszarów takich jak technologie:

– satelitarne;

– GPS.

Zróżnicowanie we Francji polegało więc na tym, że specjalizacja w przemy-śle aeronautycznym umożliwiła rozwój przedsiębiorczości w technologii GPS.

Dlatego w przypadku dokonywania zmian strukturalnych przez zróżnicowanie niezbędna jest odpowiedź na pytanie: które sektory przemysłu lub dziedziny na-uki, infrastruktury badawczej, można rozwinąć w nowe obszary technologii? Na podstawie przekrojowego podejścia do wyszukiwania informacji o produktach wiedzy, jakości warunków badawczych jednostek naukowych czy analiz strate-gicznych gospodarki ulokowanych na platformie SyNaT można byłoby uzyskać odpowiedzi na tak postawione pytania.

4. Fundament radykalnie nowej dziedziny (radykalna innowacja), czyli op-arte na odkryciach i wynalazkach utworzenie nowego sektora (niszowego) przy wykorzystaniu nowego fundamentu B + R. Fundament radykalnie no-wej dziedziny opiera się więc na odkryciu, że B + R i innowacje mają poten-cjał uczynienia pewnych rodzajów działalności rozwojowymi i atrakcyjnymi w nowy sposób. Powstaje radykalny, wielowymiarowy fundament działań B + R i innowacji, które w przyszłości uruchomią nowy biznes niszowy. Jest to więc otwarcie się na nieznane, a jak ten fundament można wykorzystać, pokazuje przykład Florencji, gdzie opracowano oprogramowanie służące za-rządzaniu i utrzymaniu dziedzictwa historycznego i archeologicznego. Podob-nie jest z odkryciem grafenu stanowiącego fundament badawczy dla rozwoju czystych technologii węglowych. Oba przypadki oznaczają efektywną współ-pracę między B + R oraz przemysłem w niszowej działalności biznesowej opartej na modelu otwartej innowacji. Zasadnicze pytanie dotyczące opisu możliwych zmian strukturalnych w tym modelu musi brzmieć: które wyniki działalności B + R oraz innowacje mogą stanowić wspólne rozwiązanie w

ni-102

szowej działalności biznesowej? Najważniejszym więc wyzwaniem w tym przypadku okazuje się stworzenie katalogu wyników działalności B + R, co w związku z możliwością korzystania ze zintegrowanej i na bieżąco aktuali-zowanej bazy produktów wiedzy na platformie SyNaT nie powinno stanowić trudności.

Co prawda powyższe rozważania pokazują, na czym polega istota IS oraz ja-kie powinny być rezultaty ich wyłaniania dla nauki i gospodarki, ale nie oznacza to jednak, że warunki te są spełnione w Polsce. Przede wszystkim nie ma na-rzędzia takiego jak platforma SyNaT w konstrukcji proponowanej od początku realizacji zadania badawczego, a więc umożliwiającego zarówno dokonywanie transformacji produktów wiedzy, jak i integrowanie polskiej nauki. Jakie są więc propozycje wyznaczania inteligentnych specjalizacji w Polsce? Warto zaprezen-tować koncepcje głównych, ponieważ odpowiedzialnych za ich wyłonienie i za-stosowanie organizacji, mianowicie MNiSW, MG i BŚ, przygotowana dla MRR.

W projekcie MNiSW próbuje się „zderzyć” dokumenty strategiczne o zasa-dach prowadzenia polityki rozwoju z ustawą o zasazasa-dach fi nansowania nauki²². Z projektów badawczych jednak nie wynika, jakie zmiany strukturalne wywołają zaplanowane badania, które znalazły się w strategicznym programie badawczym.

W przypadku MG „zderzono” z kolei dwa dokumenty, mianowicie raport jednorazowo przeprowadzonego foresightu technologicznego z dokumentem wyznaczającym krajowy program badań. Jak wiadomo, obydwa dokumenty są przygotowane przez ekspertów, przy czym foresight technologiczny został przy-gotowany na zlecenie przez ekspertów zewnętrznych, czego nie poleca Komisja Europejska²³.

W koncepcji MRR (analiza przygotowana przez Bank Światowy, rysunek 3.3, rysunek 3.4) logika i kolejność zdarzeń w ramach procesu formułowania strategii wskazują, że wybór IS nie jest najważniejszy. Istotne, żeby wpisywał się w kon-tekst i wspierał realizację wizji i celów. Wybór ten powinien łączyć:

– aspiracje zarządu;

– niską konkluzyjność diagnozy;

– benchmark – czyli:

• uczenie się z doświadczenia wynikającego z poprzednio wyznaczonych celów i priorytetów;

• logiczne połączenie między diagnozą i analizami a priorytetami i celami.

Jak widać (rysunek 3.3, rysunek 3.4), autorzy przywiązują raczej mniejszą wagę do wyboru IS, a większą do samej metody wyboru IS, kryjących się za nią konsultacji społecznych i rzeczywistej koncentracji zasobów lub jedynie próby ukrycia jak największej liczby sektorów. Jest to podejście koncentrujące się na poprawności metodycznej i upatrujące w niej tożsamości ze zmianami struktural-nymi wymuszastruktural-nymi przez IS.

22 Por. MNiSW, Inteligentna specjalizacja w ramach nowej perspektywy fi nansowej 2014–

2020, MNiSW, DS., Warszawa 2012 (wersja elektroniczna: www.nauka.gov, dostęp: 7.07.2013).

23 http://s3platform.jrc.ec.euro-pa.eu/home, dostęp: 23.05.2012.

Diagnoza SWOTBenchmarkPoprzednie priorytetyAspiracje zarzČduPotrzeby Wkųad analitycznyPriorytetyWizja Cel strategicznyCele operacyjneSpecjalizacja Plan wykonawczy

=>

=> = >

=>

=> =>

=>

Rysunek 3.3. Miejsce specjalizacji w koncepcji BŚ – proces i kluczowe powiązania Źródło: opracowanie własne na podstawie M. Piątkowski, T. Szuba, G. Wolszczak, Analiza systemu strategii RIS3 w Polsce, The World Bank, Warszawa 2013, s.

Diagnoza SWOTBenchmarkingPoprzednie priorytetyAspiracje zarzČduPotrzeby Wkųad analitycznyPriorytetyWizja Cel strategicznyCele operacyjneSpecjalizacja Plan wykonawczy

=>

=> =>

=>

=> =>

=>

Diagnoza Analiza SWOT Inne...WizjaWyzwania (poziome, pionowe)

Cele strategiczne i operacyjne PriorytetySpecjalizacje regionalneInteligentne specjalizacje

=> => =>

=>

=> =>

Rysunek 3.4. Miejsce specjalizacji w koncepcji BŚ – proces i logika powiązań Źródło: opracowanie własne na podstawie M. Piątkowski, T. Szuba, G. Wolszczak, op.cit., s. 14.

Na koniec warto prześledzić stosowane dotąd metody wyboru IS. Stanowią one podstawę do dalszych poszukiwań.

Wyszczególnia się następujące metody wyboru IS²⁴: – podstawowe:

• analiza stanu rozwoju nauki i technologii – ilościowa analiza wyników osiąganych w różnych dyscyplinach naukowych i technologicznych – „in-wentaryzacja” patentów, badań, zatrudnienia na polu badań, inwestycji (publicznych i prywatnych) w sektorze B + R itp.;

• regionalne specjalizacje ekonomiczne – ilościowa identyfi kacja specjaliza-cji ekonomicznych w regionie – biorąc pod uwagę np. zatrudnienie, war-tość dodaną, wkład w eksport, udział w PKB itp.;

– zaawansowane:

• prognozowanie (ang. foresight) – sterowany przez ekspertów proces ba-dania silnych stron regionu oraz sektorów dysponujących znacznym po-tencjałem rozwoju na przyszłość; obejmuje wszechstronną analizę i prze-widywania na temat przebiegu przyszłych trendów i rozwoju rynków – perspektywa 5–20 lat;

• dobór rynkowy (autoselekcja) – odpowiednia dla regionów o nierozpo-znanych przewagach konkurencyjnych – autoselekcja inteligentnych spe-cjalizacji w wykonaniu interesariuszy, którzy eksperymentują (wejście / wyjście); rolą administracji jest zadbanie o warunki sprzyjające takim eks-perymentom, a także M&E;

• dobór na podstawie konkurencji – selekcja oparta na aktywności przed-siębiorców – odpowiednia dla dobrze rozwiniętych regionów, w których rozwoju wiodącą rolę odgrywają przedsiębiorstwa (grupy przedsiębiorstw)

„wykuwające” specjalizacje poprzez konkurowanie o dostęp do fi nanso-wania z fi rmami (albo klastrami) reprezentującymi inne gałęzie gospodar-ki. Proces ma charakter oddolny, wymaga silnych klastrów;

• studia przypadku – analiza wielu pogłębionych studiów przypadku doty-czących już istniejących grup fi rm lub specjalizacji ekonomicznych, która ujawni powiązania między graczami (analiza łańcucha wartości) i w ten sposób pozwoli na wybór gałęzi przemysłu o największym potencjale;

• model grawitacyjny – pokazuje rozkład geografi czny mocnych stron lub potencjałów rozwojowych na szczeblu lokalnym – gmin/powiatów (ja-kościowa i ilościowa ocena mocnych stron sektora). To z kolei ujawnia ewentualne istniejące potencjały regionu; podejście nie tyle oddolne, ile eksperckie i analityczne.

W Polsce inteligentną specjalizację rozumie się przede wszystkim jako spe-cjalizację dziedzinową albo branżową, co jest nieporozumieniem.

24 M. Piątkowski, T. Szuba, G. Wolszczak, Analiza systemu strategii RIS3 w Polsce, The World Bank, Warszawa 2013, s. 26.

Rozdział 4

HYBRYDOWY MODEL BIZNESOWY PLATFORMY SyNaT JAKO NARODOWEJ PLATFORMY

POLSKIEJ NAUKI I INNOWACJI

Budowa modelu biznesowego (MB) każdego przedsięwzięcia zarówno o cha-rakterze przedsiębiorczym, jak i społecznym wymaga przyjęcia koncepcyjnego rozwiązania bazowego modelu oraz znajomości takich zagadnień jak misja oraz główne cele przedsięwzięcia. Jako bazę teoretyczną przyjęto propozycję modelu biznesowego Lyndy Applegate¹. Zgodnie z defi nicją MB określa powiązania mię-dzy trzema głównymi komponentami planowanej organizacji:

– zarządzaniem platformą (z głównymi elementami strategii);

– możliwościami (infrastrukturą IT platformy);

– wartością (ekonomicznymi i pozaekonomicznymi wartościami dla intere-sariuszy)².

W toku prac projektowych stwierdzono, że obok pierwotnej koncepcji platfor-my SyNaT jako integratora rozproszonych repozytoriów zasobów treści w Pol-sce brakuje głównej organizacji integrującej i zarządzającej rozwojem nauki i jej wykorzystaniem w gospodarce³. Jest to całkowicie odmienna od pierwot-nej rola platformy SyNaT. Platforma powinna pełnić funkcję narodowej platfor-my polskiej nauki i innowacji, realizującej znacznie poważniejsze zadania niż tylko umożliwienie dostępu do zintegrowanych w jakiś sposób rozproszonych zasobów polskiej nauki. Tworzenie, a następnie utrzymanie i rozwój platformy SyNaT należy traktować jako szeroko zakrojony projekt zarządzania publiczny-mi zasobapubliczny-mi wiedzy i informacji na poziopubliczny-mie centralnym. Projekt powinien być również ściśle powiązany z procesem informatyzacji oraz cyfryzacji publicznych zasobów wiedzy i informacji, a także budowaniem elektronicznego systemu wy-miany (współudziału) różnych zasobów oraz systematycznego zarządzania ich rozwojem. Platforma, prowadząc swoją działalność, powinna stworzyć

wirtual-1 E. Okoń-Horodyńska, Proces tworzenia modelu biznesowego [w:] R. Wisła, E. Okoń- -Horodyńska, T. Sierotowicz (red.), Problemy z tworzeniem zintegrowanej infrastruktury infor-matycznej i instytucjonalnej dla nauki i edukacji w Polsce, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2013, s. 291–292.

2 Ibidem, s. 292.

3 Ibidem, s. 169.

ne środowisko pracy badawczej z pomocami metodycznymi, zestawem zaawan-sowanych narzędzi wizualizacyjnych oraz analitycznych, umożliwiających pa-rametryzowaną, wielopoziomową analizę przy wykorzystaniu hurtowni danych oraz metod sztucznej inteligencji w procesach eksploracji danych i tekstu, a także wspierających cyfryzację i publikację. W takim sensie platforma SyNaT mogłaby się też stać swoistym weryfi katorem jakości badań, podstawą do rankingowania organizacji i jednostek działających w sektorze B + R, narzędziem do oceny roz-przestrzeniania wiedzy o rozwoju nowych technologii, narzędziem w przyszłej organizacji nauki, bazą, na podstawie której rząd formułuje i realizuje politykę naukową i innowacyjną⁴. Zagadnienie integrowania rozproszonych repozytoriów zasobów treści jest ważne. W Polsce działa 80 bibliotek cyfrowych, największe uniwersytety czy instytuty naukowe mają swoje repozytoria, odrębnie działają różnego rodzaju bazy biblioteczne, Biblioteka Wirtualna Nauki, Narodowe Ar-chiwum Cyfrowe itd. Odpowiedzialność za koordynację i rozwój polskiej nauki i informacji jest więc rozproszona podobnie jak jej fi nansowanie – część w Naro-dowym Centrum Nauki (NCN), część w NaroNaro-dowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR), część w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), część w Fundacji Nauki Polskiej (FNP), technologiczne uwarunkowanie dystrybucji produktów wiedzy są zaś zlokalizowane w Ministerstwie Administracji i Cyfry-zacji, gdzie dopiero rozpoznaje się problem. W tej sytuacji wdrożenie wyników badań naukowych do gospodarki jest utrudnione, bo niekoordynowane projekty badawcze często są powielane, wielokrotnie fi nansowane (na różnych szczeblach administracyjnych i w wielu jednostkach badawczych)⁵. W tym kontekście za-gadnienie integracji rozproszonych repozytoriów zasobów treści powinno stano-wić jeden ze składników (ale nie jedyny) i główny zakres działalności platformy SyNaT. Realizacja prestiżowego projektu SyNaT stanowi niepowtarzalną szan-sę wypełnienia luki infrastrukturalnej i instytucjonalnej w systemie tworzenia, upowszechnienia i wykorzystania wiedzy i informacji w Polsce⁶. Z jednej strony stwarza szanse na wprowadzenie polskiej nauki w świat, a z drugiej umożliwia efektywną i racjonalną koordynację jej rozwojem.

Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia, w toku prac projektowych opraco-wano propozycje modelu biznesowego dla dwóch różnych koncepcji platformy SyNaT jako integratora:

1. narodowej platformy rozwoju polskiej nauki i innowacji;

2. rozproszonych repozytoriów zasobów treści, w postaci wyszukiwarki stano-wiącej jedną z możliwości zintegrowanego dostępu do zasobów polskiej nauki (jedna platforma = jedno przeszukiwanie)⁷.

Tak różne obszary działalności oraz przeznaczenie przedstawionych koncep-cji różnią się istotnie między sobą, implikując opracowanie dwóch niezależnych koncepcji modeli biznesowych. Od początku projektu SyNaT dominowała

kon-4 Ibidem, s. 168.

5 Ibidem, s. 178.

6 Ibidem.

7 Ibidem, s. 169.

109

cepcja nr 2. Niemniej jednak może ona stanowić w przyszłości istotny składnik koncepcji nr 1. Wydaje się, że odwrotny układ jest raczej mało prawdopodob-ny. Ponieważ prace podejmowane w ramach projektu koncentrowały się wokół rozwiązania nr 2, dlatego możliwe było opracowanie jedynie koncepcji modelu biznesowego ze wstępną propozycją jego ewaluacji dla platformy SyNaT, czyli narodowej platformy polskiej nauki i innowacji, dając tym samym początek

W dokumencie Problemy z utrzymaniem i rozwojem zintegrowanej infrastruktury informatycznej i instytucjonalnej dla nauki i edukacji w Polsce (Stron 94-0)