Rzecznik zasygnalizował w wystąpieniu, iż w praktyce związanej ze stosowaniem europejskiego nakazu aresztowania (ENA) pojawiła się wątpliwość, czy w przypadku zwrotnego przekazania do Polski osoby skazanej w państwie wydania europejskiego nakazu aresztowania, polski sąd związany jest wysokością kary orzeczonej za granicą, nawet jeśli kara ta przekracza ustawowe zagrożenie przewidziane w polskim Kodeksie karnym. W doktrynie prawa karnego przeważa pogląd o związaniu sądu polskiego w takiej sytuacji wymiarem kary orzeczonej przez sąd państwa wydania ENA. Imple-mentacja instytucji ENA do polskiego porządku krajowego nastąpiła wskutek pod-jęcia w dniu 13 czerwca 2002 r. przez Radę UE decyzji ramowej w sprawie europej-skiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Człon-kowskimi. Rzecznik podkreślił, że wprowadzenie do Kodeksu postępowania karnego odmiennej procedury wykonania kary wobec osoby skazanej i przekazanej w trybie ENA, określonej w art. 607s § 4 i art. 607t § 2 k.p.k. (tj. wykonywania kary w dalszym ciągu) od tej określonej w art. 611c § 2 k.p.k. w związku z art. 114 § 4 k.k. (tj. prze-kształcania skazania na gruncie prawa krajowego) nie było podyktowane postanowie-niami wspomnianej decyzji ramowej, która nie zawiera nakazu związania państwa, w którym odbywa karę przekazany w trybie ENA, wysokością orzeczonej kary przez inne państwo członkowskie UE. Rzecznik zwrócił się96 do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o rozważenie podjęcia zmian art. 607s § 4 i art. 607t § 2 k.p.k. w zakresie możliwości dostosowania przez sąd krajowy kary przyjętej do wykonania w trybie ENA do zagrożenia ustawowego przewidzianego w polskim Kodeksie karnym.
Minister w pełni podzielił argumenty zawarte w wystąpieniu Rzecznika i poin-formował97, że w Ministerstwie Sprawiedliwości opracowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, mający umożliwić polskim sądom uwzględnienie w postępowaniu karnym orzeczeń skazujących wyda-nych w państwach UE w związku z popełnieniem przez sprawcę przestępstwa. Zgod-nie z projektowanymi zmianami art. 607s § 4 k.p.k., sąd polski, orzekający w kwestii uznania i wykonania ENA, nie byłby bezwzględnie związany wymiarem kary orze-czonej przez sąd zagraniczny. W wypadkach, w których wymierzona kara zagranicz-na przekraczałaby ustawowy pułap odpowiedzialności za określony czyn, przewidzia-ny w polskiej ustawie karnej, sąd polski obligatoryjnie adaptowałby tę karę, poprzez
96 RPO-553258-II/07 z 6 sierpnia 2010 r.
97 Pismo z 3 września 2010 r.
67 określenie jej wymiaru w granicach prawa polskiego i z uwzględnieniem całokształtu polskich unormowań materialnoprawnych. Projekt nie przewiduje zmiany art. 607t § 2 k.p.k. Przepis ten w zakresie dostosowania wymiaru orzeczonej kary zawiera odwo-łanie do treści art. 607s § 3-5 k.p.k., a tym samym wystarczająca będzie postulowana przez Rzecznika zmiana art. 607s § 4 k.p.k.
2. Implementacja do polskiego porządku prawnego postanowień Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości oraz Protokołu dodatkowego do tej Konwencji
Rzecznik skierował wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w związku z koniecznością pełnej implementacji do polskiego porządku prawnego postanowień Konwencji Rady Europy z dnia 23 listopada 2001 r. o cyberprzestępczości oraz Proto-kołu dodatkowego do tej Konwencji. W piśmie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 24 września 2008 r., Rzecznik otrzymał informację, że Mini-sterstwo podejmuje działania mające na celu przystosowanie art. 202 k.k. do wymo-gów Konwencji. Podzielając przedstawioną w piśmie opinię, że w związku ze zobo-wiązaniami międzynarodowymi niezbędne jest podniesienie przynajmniej do lat 16 wieku osoby małoletniej, z której udziałem treści pornograficzne są utrwalane, spro-wadzane, przechowywane lub posiadane (art. 202 § 4 i § 4a k.k.), Rzecznik zwrócił się98 z prośbą o przedstawienie działań podejmowanych w celu pełnej implementacji postanowień Konwencji o cyberprzestępczości.
W odpowiedzi poinformowano99 Rzecznika, że pomimo tego, iż Polska nie jest stroną Konwencji o cyberprzestępczości, a zatem nie istnieje prawny obowiązek do-stosowania prawa polskiego do jej wymogów, to jednak podjęto szereg działań zmie-rzających do zapewnienia zgodności prawa polskiego z jej postanowieniami. Zakre-sem dostosowania objęto przepisy dotyczące przestępstw komputerowych, a także przepisy postępowania karnego w odniesieniu do przeszukania i zajęcia przechowy-wanych danych informatycznych oraz kontroli i utrwalania określonych przekazów, w tym korespondencji przesyłanej drogą elektroniczną. Zmieniono również przepisy ustawy o Policji oraz ustawy Prawo telekomunikacyjne w zakresie dotyczącym gro-madzenia i rejestrowania określonych danych. Pozostała do wprowadzenia zmiana odnosi się do przestępstw pornografii dziecięcej. W celu związania się postanowienia-mi Konwencji konieczne jest podniesienie granicy wiekowej małoletniego (przynaj-mniej do 16 lat) w odniesieniu do utrwalania oraz sprowadzania, posiadania i prze-chowywania na użytek prywatny treści pornograficznych z udziałem małoletniego (art. 202 § 4 i 4a k.k.). W wyniku przeprowadzonej analizy przepisów opracowany został projekt ustawy, który obejmuje zmiany do art. 101 § 4, art. 202, art. 205 k.k.,
98 RPO-595750-II/08 z 26 stycznia 2010 r.
99 Pismo z 26 lutego 2010 r.
68
a także art. 90, art. 91, art. 185a k.p.k. Projekt ten zostanie przedłożony do dalszych prac wewnątrzresortowych i poddany następnie konsultacjom międzyresortowym.
Rzecznik będzie monitorował prace legislacyjne.
3. Działania związane z przygotowaniem służb oraz infrastruktury granicznej do szczególnych wyzwań związanych z organizacją Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej na terenie Polski i Ukrainy
Skargi wpływające do Rzecznika, a także prowadzone wizytacje przejść granicz-nych, wskazywały na występowanie licznych niedogodności, na jakie napotykali po-dróżni przy przekraczaniu wschodniej granicy Polski. Popo-dróżni narażeni byli na dłu-gie, często wielogodzinne oczekiwanie na odprawę graniczną, w warunkach narusza-jących ich godność. O występowaniu tych zjawisk zdają się przesądzać takie czynniki, jak tempo wykonywania czynności kontrolnych przez funkcjonariuszy poszczegól-nych służb po obu stronach granicy, braki kadrowe w polskich służbach graniczposzczegól-nych, a także niedostosowana do potrzeb infrastruktura przejść granicznych.
Rzecznik dostrzega wysiłki podejmowane zarówno przez Straż Graniczną, jak i Służbę Celną, zmierzające do usprawnienia odprawy granicznej i celnej oraz pod-noszenia przepustowości przejść granicznych. Jednakże działania te nie przynoszą jak dotąd wyników w postaci radykalnej poprawy sytuacji. W perspektywie wspólnej organizacji przez Polskę i Ukrainę Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 r., zanie-pokojenie musi budzić sytuacja na przejściach granicznych między Polską i Ukrainą.
Z tym niezwykle ważnym dla obu krajów wydarzeniem sportowym wiązać się będzie zwiększenie natężenia ruchu granicznego. Na służbach granicznych ciążyć będzie obo-wiązek zapewnienia sprawnej obsługi tego ruchu, z poszanowaniem praw i godności podróżnych, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów Rzeczypospolitej Polskiej.
Rzecznik zwrócił się100 do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o udzielenie informacji o podjętych i planowanych działaniach związanych z przygo-towaniem służb oraz infrastruktury granicznej do szczególnych wyzwań związanych z organizacją Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej na terenie Polski i Ukrainy.
W odpowiedzi poinformowano101 Rzecznika, że w Komendzie Głównej Straży Granicznej powołany został w 2008 roku Zespół ds. koordynacji działań Straży Gra-nicznej w związku z organizacją Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Po-wołano także polsko-ukraińską międzyrządową Grupę roboczą ds. koordynacji bez-pieczeństwa podczas EURO 2012. W styczniu 2010 r. Rada Ministrów ustanowiła Pro-gram rozwoju infrastruktury granicznej na polsko – ukraińskiej granicy państwowej w latach 2010-2013. Nadrzędnym celem Programu jest usprawnienie funkcjonowania granicy polsko – ukraińskiej. Program zakłada ponadto wyposażenie służb
granicz-100 RPO-640682-X/10 z 24 lutego 2010 r.
101 Pismo z 26 marca 2010 r.
69 nych w najnowocześniejszy sprzęt do kontroli, co wpłynie na znaczne przyspieszenie tempa odpraw. Priorytetowym działaniem jest budowa nowych przejść granicznych.
Zostaną również zmodernizowane istniejące przejścia graniczne. W celu zwiększe-nia sprawności realizacji zadań dotyczących obsługi zwiększonego ruchu graniczne-go, jak też zapewnienia bezpieczeństwa granic w czasie mistrzostw, Straż Graniczna planuje wystąpienie do Europejskiej Agencji Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej – FRONTEX, z wnioskiem o wsparcie ze strony funkcjonariuszy służb granicznych Unii Europej-skiej.
4. Działania Policji podejmowane w celu realizacji postanowień ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, w szczególności w odniesieniu do meczów piłki nożnej
Pismem z dnia 21 grudnia 2009 r. Rzecznik zwrócił się102 do Komendanta Głównego Policji z prośbą o udzielenie informacji, jak przebiega realizacja w prak-tyce postanowień ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych103, w szczególności w odniesieniu do meczów piłki nożnej. Podstawą do wystąpienia były relacjonowane przez media agresywne, noszące znamiona czynów zabronionych, zachowania się ki-biców piłkarskich oraz niepodejmowanie stosownych działań przez władze klubów piłkarskich i Polski Związek Piłki Nożnej. W związku z powyższymi informacjami Rzecznik powziął wątpliwość, czy uregulowania ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych w sposób wystarczający zabezpieczają społeczeństwo przed agresywnymi zachowaniami kibiców, jak również czy uregulowania te są odpowiednio stosowane w praktyce przez powołane do tego służby. Komendant Główny Policji udzielając in-formacji zwrócił uwagę, iż dokonanie szczegółowej oceny uregulowań ustawowych będzie możliwe dopiero po wejściu w życie wszystkich aktów wykonawczych do usta-wy o bezpieczeństwie imprez masousta-wych. W związku z pousta-wyższym Rzecznik zwrócił się104 do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o poinformowanie o przyczynach przedstawionej sytuacji oraz obecnym stanie procesu legislacyjnego dotyczącego brakujących rozporządzeń wykonawczych do ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych.
W odpowiedzi Minister przedstawił105 wykaz pięciu rozporządzeń wykonaw-czych do ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, które zostały wydane i we-szły w życie. Jednocześnie poinformował, iż trwają prace legislacyjne nad projektami dwóch rozporządzeń do wymienionej wyżej ustawy, pozostających w zakresie właści-wości Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Prace nad projektem
rozporzą-102 Informacja RPO za 2009 r., str. 93.
103 Ustawa z 20 marca 2009 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 504).
104 RPO-635818-II/09 z 7 kwietnia 2010 r.
105 Pismo z 29 kwietnia 2010 r.
70
dzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków bezpie-czeństwa, jakie powinny spełniać stadiony, na których mogą odbywać się mecze piłki nożnej zostały zakończone. Ponadto zakończone zostały konsultacje międzyresortowe oraz konsultacje społeczne projektu rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie sposobu utrwalania przebiegu imprezy masowej. Prace nad projektem uległy wydłużeniu ze względu na ściśle techniczny charakter przedmiotu regulacji oraz uwagi i postulaty zgłoszone przez partnerów społecznych zaproszonych do konsultacji społecznych.