wynikającymi z art. 41 ust. 1 Konstytucji
W wyroku85 wydanym w sprawie z wniosku86 Rzecznika, Trybunał Konstytucyj-ny orzekł, iż § 6 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorup-cyjnego87 jest niezgodny z art. 15 ust. 3 ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyj-nym88 oraz z art. 92 ust. 1 oraz z art. 41 ust. l w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Trybunał zapowiedział, że wystąpi do Sejmu z sygnalizacją, aby regulowana przez rozporządzenie materia należąca, w myśl art. 41 ust. 1 Konstytucji, do materii usta-wowej, została zamieszczona w ustawie, a art. 15 ust. 3 ustawy o CBA upoważniają-cy do wydania rozporządzenia został dostosowany do wymogów konstytuupoważniają-cyjnych, wynikających z art. 92 ust. 1 oraz z art. 41 ust. 1 Konstytucji. Sygnalizacja ma doty-czyć również: rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 marca 2003 r.
w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lutego 1998 r. w sprawie określenia warunków i sposobu użycia środków przymusu bezpośredniego i użycia broni palnej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz warunków i sposobu użycia środków przymusu bezpośredniego, a także zasad użycia broni palnej przez pododdziały odwodowe Straży Granicznej. Do końca maja 2010 r.
Trybunał nie wydał wspomnianego postanowienia sygnalizacyjnego, jednak stanowi-sko Trybunału przedstawione w uzasadnieniu wyroku z 10 marca 2010 r. było zgodne ze stanowiskiem Rzecznika. Trybunał Konstytucyjny, podobnie jak Rzecznik, wywo-dzi potrzebę ustawowego uregulowania użycia środków przymusu bezpośredniego z konieczności zapewnienia zgodności przepisów regulujących użycie środków przy-musu bezpośredniego z Konstytucją. Dlatego też Rzecznik zwrócił się89 do Prezesa Rady Ministrów z prośbą o przedstawienie stanowiska w powyższej sprawie, a także o informację co do stanu zaawansowania prac legislacyjnych nad projektem ustawy o zasadach stosowania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz plano-wanym terminie przedłożenia tego projektu Sejmowi RP.
85 Wyrok TK z 10 marca 2010 r., sygn. akt U 5/07.
86 Informacja RPO za 2007 r., str. 54.
87 Rozporządzenie z 17 listopada 2006 r. (Dz.U. Nr 214, poz. 1575).
88 Ustawa z 9 czerwca 2006 r. (Dz.U. Nr 104, poz. 708, z późn. zm.).
89 RPO-551675-II/07 z 27 maja 2010 r.
63 Odpowiedzi udzielił Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji i poinfor-mował90, że w celu przeprowadzenia zmian systemowych poprzez ujednolicenie re-gulacji dotyczących użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez wszystkich uprawnionych funkcjonariuszy, Prezes Rady Ministrów zarządzeniem91 w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw Ujednolicenia Zasad Użycia Środ-ków Przymusu Bezpośredniego i Broni Palnej przez Uprawnionych Funkcjonariu-szy, powołał Międzyresortowy Zespół do spraw Ujednolicenia Zasad Użycia Środ-ków Przymusu Bezpośredniego i Broni Palnej przez Uprawnionych Funkcjonariuszy.
Decyzja o powołaniu Zespołu była m. in. wynikiem wystąpienia Rzecznika. Zadanie kierowania pracami Zespołu zostało powierzone Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji. W dniu 17 czerwca 2010 r. w Ministerstwie odbyło się spotkanie or-ganizacyjne, na którym postanowiono o opracowaniu projektu założeń do projektu ustawy o zasadach użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.
W dniu 30 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny wydał postanowienie sy-gnalizacyjne92 w związku z wyrokiem z dnia 10 marca 2010 r. wydanym w sprawie z wniosku Rzecznika. Zdaniem Trybunału niezbędne dla zapewnienia spójności sys-temu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej jest podjęcie stosownych działań legisla-cyjnych, celem usunięcia uchybień dotyczących rozporządzeń regulujących rodzaje środków przymusu bezpośredniego, przypadki i sposoby ich użycia przez funkcjo-nariuszy CBA, ABW, Policji i Straży Granicznej. Kwestie te powinny być określone w ustawie, a nie w rozporządzeniu. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, w których władza publiczna dysponuje oczywistą przewagą wobec jednostki, z racji nieodzow-nej w pewnych sferach potrzeby szybkości działania, jego niejawności, przy jedno-czesnym zagrożeniu dla dóbr o bardzo wysokiej randze konstytucyjnej, takich jak wolność czy prywatność jednostki. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się93 do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o poinformowanie o prze-biegu prac legislacyjnych w przedmiotowym zakresie.
Pismem z dnia 3 stycznia 2011 r. Minister poinformował, iż projekt założeń do projektu ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej został 22 grudnia 2010 r. skierowany do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów z prośbą o wyra-żenie opinii, co do zakresu oceny skutków regulacji projektu. Projekt założeń został zgłoszony Kancelarii Premiera do wykazu projektów nad którymi prowadzone będą prace w poszczególnych resortach w 2011 roku.
90 Pismo z 7 lipca 2010 r.
91 Zarządzenie nr 138 z 9 grudnia 2008 r.
92 Sygn. akt S 5/10.
93 RPO-551675-II/07 z 17 grudnia 2010 r.
64
2. Wyegzekwowanie od oskarżonego obowiązku poddania się badaniom poprzez zastosowanie wobec niego środków przymusu bezpośredniego
Na tle badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich spraw, ujawnił się ogólny problem dotyczący możliwości wyegzekwowania od oskarżonego obowiąz-ku poddania się badaniom poprzez zastosowanie wobec niego środków przymusu bezpośredniego. Z art. 74 § 2 k.p.k. wynika, że oskarżony jest obowiązany poddać się oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym z narusze-niem integralności ciała. W myśl § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwo-ści w sprawie poddania badaniom lub czynnoSprawiedliwo-ści z udziałem oskarżonego oraz oso-by podejrzanej94 organ postępowania zapewnia w czasie badania oraz wykonywania czynności asystę, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia badania lub wykonania czynności, gdy zachodzi potrzeba zastosowania wobec osoby przymusu bezpośred-niego, albo na wniosek przeprowadzającego badanie lub wykonującego czynność.
Rozporządzenie zostało wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 74 § 4 k.p.k. Tymczasem żaden przepis k.p.k. nie reguluje zagadnienia zastosowania wobec oskarżonego (podejrzanego) środków przymusu bezpośredniego w przypadku od-mowy wykonania omawianego obowiązku. W ocenie Rzecznika, przepis rozporzą-dzenia został wydany z przekroczeniem upoważnienia ustawowego. Jest on również niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji, który przewiduje, iż rozporządzenia są wyda-wane w celu wykonania ustawy. Kwestionowany przepis jest niezgodny także z art. 41 ust. 1 Konstytucji, gdyż reguluje materię zastrzeżoną wyłącznie dla ustawy tj. materię zasad i trybu ograniczenia wolności i nietykalności osobistej. Rzecznik zwrócił się95 do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o zajęcie stanowiska w tej sprawie i ewentualne podjęcie działań w celu dostosowania obecnego stanu prawnego do standardów kon-stytucyjnych.
94 Rozporządzenie z 23 lutego 2005 r. (Dz.U. Nr 33, poz. 299).
95 RPO-651625-II/10 z 28 lipca 2010 r.
VII.
bezPIeczeńStWO ObyWatelI.
uPRaWnIenIa POlIcjI I Innych
Służb munduROWych
66