192
1. Odszkodowania z tytułu strat wyrządzonych w gospodarstwach rolnych i stawach hodowlanych przez niektóre zwierzęta żyjące na wolności
Do Rzecznika wpływały listy od obywateli, którzy skarżyli się na brak możliwości uzyskania odszkodowania z tytułu strat wyrządzonych przez żurawie, wydry, łasice oraz gronostaje w gospodarstwach rolnych. Sygnalizowany problem dotyczył przede wszystkim licznych przypadków szkód powodowanych przez te drapieżniki w ptac-twie gospodarskim, natomiast w przypadku żurawi – upraw rolnych, a wydr – szkód w stawach hodowlanych. Zgodnie z art. 126 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody457, Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez żubry, wilki i rysie, niedźwiedzie oraz bobry. Art. 49 tej ustawy zawiera upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do spraw środowiska do wydania, w porozumieniu z mini-strem właściwym do spraw rolnictwa, rozporządzenia określającego gatunki dziko żyjących zwierząt objętych ochroną. Minister wydał rozporządzenie w sprawie ga-tunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną458. Na jego podstawie ochro-ną objęte zostały m.in.: wydry, żurawie, gronostaje i łasice. Obowiązujące przepisy nie przewidują jednak możliwości wypłacenia przez Skarb Państwa odszkodowania za wyrządzone przez nie szkody. Zgodnie z art. 126 ust. 12 ustawy o ochronie przy-rody, Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż wymienione w ust. 1 gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa. Zachodzi więc konieczność dokonania zmian w obowiązującym po-rządku prawnym, które spowodowałyby możliwość uzyskania stosownego odszkodo-wania przez poszkodowanych obywateli. Rzecznik zwrócił się459 do Ministra Środo-wiska z prośbą o podjęcie działań zmierzających do wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia, o którym mowa w art. 126 ust. 12 ustawy o ochronie przyrody.
W odpowiedzi Generalny Inspektor Ochrony Środowiska poinformował460, że postulowana zmiana przepisów nie jest obecnie możliwa, z uwagi na trudności w szacowaniu szkód powodowanych przez żurawie, wydry, łasice i gronostaje.
2. Hałas spowodowany ruchem pojazdów samochodowych
Do Rzecznika zwróciły się osoby zamieszkujące przy drogach powiatowych, sy-gnalizując problem związany z emisjami powodującymi nadmierny hałas, którego źródłem jest ruch pojazdów samochodowych. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku
457 Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.).
458 Rozporządzenie z 28 września 2004 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 2237).
459 RPO-621752-X/10 z 24 czerwca 2010 r.
460 Pismo z 5 sierpnia 2010 r.
193 substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem461 nie wymienia dróg powiatowych w katalogu obiektów budow-lanych infrastruktury komunikacyjnej, których zarządcy zobowiązani są do dokony-wania okresowych pomiarów poziomu hałasu. Powoduje to, iż możliwość stosodokony-wania art. 173 pkt 1 lit. a ustawy Prawo ochrony środowiska462 (stosowne zabezpieczenia akustyczne) jest ograniczona, co nie tylko ma niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi, ale również na środowisko. Opisana sytuacja może budzić wątpliwości w świetle art. 5 oraz 74 ust. 1 i 2 Konstytucji. Rzecznik zwrócił się463 do Ministra Środowiska z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.
Minister nie podzielił464 wątpliwości Rzecznika i poinformował, iż przepis art.
174 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowiący, że eksploatacja dróg nie może po-wodować przekroczenia standardów jakości środowiska, a więc także dopuszczalnego poziomu hałasu, odnosi się do wszystkich dróg publicznych. W ocenie ustawodaw-cy kontrola akustycznego oddziaływania na środowisko dróg powiatowych powinna być prowadzona w trybie planowych kontroli realizowanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, bądź w trybie kontroli realizowanych w związku ze skargami mieszkańców na uciążliwości akustyczne wynikające z eksploatacji tych dróg. W sytuacji, gdy kontrola wykaże przekroczenie, w wyniku eksploatacji drogi, dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku, zarządzający drogą powinien pod-jąć działania na rzecz ograniczenia ponadnormatywnych oddziaływań akustycznych na środowisko.
3. Problem finansowania utrzymania psów rasy chart lub ich mieszańców odebranych właścicielom na mocy wyroku sądowego
W związku ze sprawą badaną przez Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach ujawnił się problem finansowania utrzymania psów rasy chart lub ich mieszańców odebranych właścicielom na mocy wyroku sądowego w trybie art. 54 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie465. Przepisy powyższej ustawy nie re-gulują problematyki utrzymania tych psów po ich odebraniu właścicielom. Zgodnie z odpowiedzią466 udzieloną przez Departament Leśnictwa Ministerstwa Środowiska, kwestia dotycząca finansowania utrzymywania tych zwierząt nie może być przedmio-tem regulacji Prawa łowieckiego. Z pisma Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynika natomiast, iż Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie jest właściwy w zakresie składania wyjaśnień w sprawie
461 Rozporządzenie z 2 października 2007 r. (Dz.U. Nr 192, poz. 1392).
462 Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.).
463 RPO-654179-X/10 z 1 października 2010 r.
464 Pismo z 27 października 2010 r.
465 Ustawa z 13 października 1995 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066, z późn. zm.).
466 Pismo z 14 czerwca 2010 r.
194
finansowania utrzymania psów rasy chart lub ich mieszańców odebranych właścicie-lom na mocy wyroku sądowego w trybie art. 54 ust. 1 Prawa łowieckiego. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ewentualna regulacja w za-kresie finansowania utrzymania psów, wobec których orzeczono przepadek, powinna zostać zamieszczona w Prawie łowieckim. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się467 do Ministra Środowiska z prośbą o zajęcie stanowiska w zakresie właściwości resortu środowiska w tej sprawie, a w przypadku uznania swej właściwości, o stano-wisko w zakresie potrzeby zmiany obowiązującego stanu prawnego.
Minister poinformował468 Rzecznika, że nie ma potrzeby rozpoczęcia prac legi-slacyjnych w celu uregulowania problemu finansowania utrzymania chartów raso-wych lub ich mieszańców odebranych właścicielom w wyniku orzeczenia ich prze-padku przez sąd. Z mających zastosowanie w tej kwestii przepisów ustawy Kodeks karny wykonawczy (art. 187 i 188 k.k.w.) oraz ustawy o ochronie zwierząt wynika, że koszty utrzymania tych zwierząt spoczywają na urzędzie skarbowym, w związku z przejęciem w posiadanie składników mienia objętego przepadkiem.
467 RPO-643483-XVIII/10 z 25 października 2010 r.
468 Pismo z 7 grudnia 2010 r.
XX.
PRzeStRzeganIe PRaW
ObyWatelI W SPRaWach
mIeSzkanIOWych
196
A. Ochrona praw lokatorów
1. Eksmisja osób znęcających się nad rodziną
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał złożony przez Rzecznika w 2006 r. wniosek469 o stwierdzenie niezgodności art. 1046 § 4 ustawy Kodeks postępowania cywilnego470 z art.
2, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności471, a w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy wykonania obowiązku opróżnienia lokalu mieszkalnego orzeczonego wyrokiem sądowym z powodu znęcania się nad rodziną, z art. 71 ust. 1 Konstytucji.
W art. 1046 § 4 k.p.c. ustawodawca wstrzymał możliwość wykonania wyroku eksmisyjnego, w którym dłużnikowi nie przyznano prawa do innego lokalu, do mo-mentu dostarczenia mu pomieszczenia tymczasowego. Jednocześnie ustawodawca nie rozstrzygnął jednoznacznie, na jakim podmiocie spoczywa obowiązek dostarcze-nia takiego pomieszczedostarcze-nia. Gminy nie dysponują pomieszczedostarcze-niami tymczasowymi.
Pomieszczeń takich nie mają również ani wierzyciele, ani sami dłużnicy. Wskazany przepis, aczkolwiek słuszny w założeniu, jest w praktyce niemożliwy do zrealizowa-nia, gdyż w większości wypadków dłużnikowi nie zostanie dostarczone pomiesz-czenie tymczasowe, a zatem wyrok sądowy nie zostanie zrealizowany. Taka sytuacja może trwać przez czas praktycznie nieograniczony. Dotyczy to również wypadków, w których powodem eksmisji było znęcanie się nad członkami rodziny.
Wyrokiem472 Trybunału Konstytucyjnego zakwestionowany przez Rzecznika przepis został uznany za niezgodny z Konstytucją.
Jednocześnie Trybunał odroczył wejście w życie wyroku o 12 miesięcy, dając tym samym Parlamentowi czas na prawidłowe uregulowanie kwestii eksmisji z mieszkania.