Rozwiązanie umowy o pracę. Wygaśnięcie stosunku pracy

1. Brak prawa do odpraw pieniężnych w związku ze zmianami struktury i liczebności wojskowych komend uzupełnień

Do Rzecznika wpływały skargi pracowników korpusu służby cywilnej dotyczące braku prawa do odpraw pieniężnych w związku ze znoszeniem i tworzeniem wojsko-wych komend uzupełnień na podstawie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień²²³. Z uzasadnienia projektu rozporządzenia wynika, że odstąpienie od 1 stycznia 2009 r.

od obowiązkowego odbywania zasadniczej służby wojskowej spowodowało zmiany charakteru zadań wojskowych komend uzupełnień. W związku z tym zaistniała po-trzeba dokonania transformacji WKU dostosowującej strukturę oraz liczebność tego organu do nowych warunków działania. W projekcie założono zmniejszenie liczby WKU. Oceniając wpływ tej regulacji na rynek pracy w uzasadnieniu projektu stwier-dzono, że nie przewiduje się możliwości zatrudnienia dla większości pracowników wojska. Z uwagi na liczbę zatrudnionych pracowników w poszczególnych WKU, ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pra-cy z przyczyn niedotycząpra-cych pracowników nie znajduje zastosowania²²⁴. Zdaniem skarżących w tej sytuacji stworzenie stosownej osłony socjalnej zwalnianym pracow-nikom powinno zostać uwzględnione w ramach regulacji przekształceń organów wy-konawczych Ministra Obrony Narodowej. Jednocześnie Rzecznik zasygnalizował, iż na gruncie wymogów konstytucyjnych, wynikających z art. 92 ust. 1 Konstytucji, wąt-pliwości budzi brzmienie upoważnienia do określenia siedzib i terytorialnego zasię-gu działania wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień.

Rzecznik zwrócił się²²⁵ do Ministra Obrony Narodowej z prośbą o zajęcie stanowiska wobec poruszonych kwestii.

W odpowiedzi poinformowano²²⁶ Rzecznika, że rozporządzenie Ministra Obro-ny Narodowej w sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień, kształtujące nowy terytorialny zasięg działania tych organów poddawane było procedurze uzgodnień w toku prowadzonych prac legislacyjnych. Przedmiotowe rozporządzenie oceniane było również przez Rządowe Centrum Legislacji, które nie zgłosiło żadnych wątpliwości w zakresie wskazanym w wystąpieniu. Ponadto poin-formowano, że w związku z koniecznością reorganizacji w resorcie obrony narodowej wielu jednostek, w tym likwidacji niektórych WKU, oraz wiążącym się z tym

pro-223 Rozporządzenie z 4 marca 2010 r. (Dz.U. Nr 41, poz. 242).

224 Ustawa z 13 marca 2003 r. (Dz.U. Nr 90, poz. 844, z późn. zm.).

225 RPO-647562-III/10 z 7 czerwca 2010 r.

226 Pismo z 8 lipca 2010 r.

115 cesem zmniejszenia zatrudnienia, została wydana decyzja²²⁷ w sprawie zatrudnienia i funduszu wynagrodzeń pracowników resortu obrony narodowej. Zgodnie z § 27 i 28 powyższej decyzji, Minister Obrony Narodowej zobowiązał pracodawców do udzie-lenia zwalnianym pracownikom pomocy w znalezieniu nowego miejsca pracy przez nawiązanie współpracy z funkcjonującymi na danym terenie pracodawcami wojsko-wymi i cywilnymi oraz nawiązania współpracy z właściwojsko-wymi terytorialnie urzędami pracy w celu uzgodnienia (zawarcia porozumienia) w sprawie możliwości dalszej ak-tywizacji zawodowej pracowników, w tym zakresu i form świadczonej pomocy.

2. Zwolnienia asesorów prokuratury

Na podstawie artykułu prasowego²²⁸ Rzecznik podjął sprawę zwolnień asesorów prokuratury. Autor artykułu, powołując się na wypowiedź prokuratora z Komitetu Obrony Prokuratorów podkreślał, że w świetle wcześniej obowiązującej regulacji prawnej dotyczącej asesorów prokuratury, po trzech latach asesury byli oni miano-wani na prokuratora prokuratury rejonowej i otrzymywali umowę o pracę na czas nieokreślony. Na skutek zmiany przepisów ustawy o prokuraturze²²⁹ wprowadzono konkursy na stanowisko prokuratora. Przystąpienie do konkursu musi być poprze-dzone zaprzestaniem pracy w prokuraturze. Autor artykułu podkreślał, że nie wpro-wadzono przepisów przejściowych dla tych, którzy asesurę zaczęli pod rządami starej ustawy. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się²³⁰ do Prokuratora Generalnego z prośbą o wyjaśnienie tej kwestii.

W odpowiedzi poinformowano²³¹ Rzecznika, że w celu uniknięcia konieczności zwalniania z pracy asesorów, którym upływa okres trzyletniego powierzenia czynno-ści prokuratorskich, wypracowano pogląd, zgodnie z którym podjęcie decyzji o prze-kształceniu stanowiska asesorskiego w prokuratorskie może nastąpić z kilkumiesięcz-nym wyprzedzeniem przed upływem votum, przyznanego urzędującemu asesorowi prokuratorskiemu. Datą utworzenia nowego stanowiska będzie wówczas następny dzień po upływie przyznanego asesorowi votum. Obwieszczenie o utworzonym sta-nowisku prokuratorskim może być dokonane również przed datą określającą powsta-nie takiego stanowiska. W okresie wyczekiwania na skutki decyzji o przekształcepowsta-nie etatu asesorskiego w prokuratorski, asesor nadal może wykonywać czynności w ra-mach niewygasłego votum z jednoczesnym ubieganiem się o powołanie na tak utwo-rzone stanowisko prokuratorskie. Powyższe stanowisko przekazane zostało wszyst-kim prokuratorom apelacyjnym, z prośbą o nadsyłanie ze stosownym wyprzedzeniem wniosków o przekształcenie etatów asesorskich w etaty prokuratorskie.

227 Decyzja z dnia 24 marca 2010 r. Nr 88/MON.

228 „Dziennik – Gazeta Prawna” z 7 lipca 2010 r., Asesorzy po trzech latach pracy zostali na lodzie.

229 Ustawa z 20 czerwca 1985 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z późn. zm.).

230 RPO-650909-III/10 z 21 lipca 2010 r.

231 Pismo z 5 sierpnia 2010 r.

116

3. Rozbieżności w wykładni prawa powstałej w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczącym rozwiązania stosunku pracy z radnym

W wyniku badania wpływających spraw Rzecznik zwrócił uwagę na rozbieżność w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, związaną z wykładnią art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym²³². Przepis ten stanowi, że „rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, któ-rej jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z rad-nym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywa-niem przez radnego mandatu.” W orzecznictwie Sądu Najwyższego przedstawiono pogląd, zgodnie z którym omawiany przepis nie zobowiązuje rady gminy do uzasad-nienia swojego stanowiska. W orzecznictwie Wojewódzkich Sądów Administracyj-nych i Naczelnego Sądu Administracyjnego podkreśla się natomiast, że wprawdzie żaden przepis ustawy o samorządzie gminnym nie określa warunków czy kryteriów, jakimi miałaby się kierować rada gminy przy podejmowaniu uchwały o wyrażeniu zgody na rozwiązanie stosunku pracy radnego lub jej odmowy, to jednak motywy za-jętego przez radę stanowiska muszą wynikać z treści uzasadnienia uchwały. Rzecznik zwrócił się²³³ do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o rozważenie potrzeby uzupełnienia przepisu art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym o za-pis nakładający na radę gminy obowiązek uzasadnienia uchwały odmawiającej zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, będącym jej członkiem. Przyjęcie takiego rozwiązania wyeliminowałoby na przyszłość sygnalizowaną rozbieżność w orzecz-nictwie i odciążyłoby sądy administracyjne od konieczności rozpatrywania skarg na uchwały rad gmin w tym zakresie. Podobnej korekty wymagałyby przepisy art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym²³⁴ oraz art. 27 ust. 2 ustawy o samorządzie województwa²³⁵.

W odpowiedzi poinformowano²³⁶ Rzecznika, iż w ocenie MSWiA, zmiana prze-pisów ustaw samorządowych, w zakresie wskazanym w wystąpieniu Rzecznika, nie znajduje uzasadnienia. Jednocześnie dodał, że chociaż z literalnego brzmienia art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym nie wynika obowiązek uzasadnienia uchwał rady w przedmiocie wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, obo-wiązek ten można wywieść z ogólnych zasad funkcjonowania organów władzy pu-blicznej, tj. z zasady działania na podstawie przepisów prawa, zasady zaufania do orga-nów władzy publicznej, a także zasady jawności działania orgaorga-nów władzy publicznej, do której elementów należy zaliczyć obowiązek motywowania swoich rozstrzygnięć.

232 Ustawa z 8 marca 1990 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.).

233 RPO-654804-III/10 z 28 października 2010 r.

234 Ustawa z 5 czerwca 1998 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, z późn. zm.).

235 Ustawa z 5 czerwca 1998 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590, z późn. zm.).

236 Pismo z 29 listopada 2010 r.

117