Wspomnienia
339Szkołę podstawową kończy w Jasienicy, do gimnazjum uczęszcza we Lwowie, gdzie zdaje egzamin dojrzałości. W 1915 wstępuje do wojska, 2-gi pułku artylerii polowej, następnie nazwaną lekka i po przeszkoleniu bierze udział w walkach z rosjanami. W 1919 r. dostaje się do niewoli rosyjskiej, skąd ucieka, zgłasza się znowu do wojska, jako podporucznik nadal walczy z rosja-nami do zwycięstwa. Po zakończeniu wojny pozostaje w wojsku, w artylerii, awansując do stopnia p. pułkownika340. W 1937 r. zostaje przeniesiony do nowo wybudowanych koszar przeznaczonych dla artylerii K.O.P. w Czortkowie na stanowisko d-cy dywizjonu341. W dniu 1 września 1939 r. wyrusza jako d-ca 1 dywizjonu 40 pp na front. W dniu 3 września 1939 r. dojeżdża do Bochni, skąd wycofuje się aż do Aleksandrowa Lubelskiego, gdzie zajmuje stanowisko bojowe. Walka trwała 2 dni, tj. 13-14 września 1939 r.342 W dniu 20.IX.1939
337 W ankiecie odręczny dopisek czerwonym kolorem: ZMARŁ 2.03.1997 r.
338 Jasienica Solna – obecnie wieś na Ukrainie w rejonie drohobyckim należącym do obwodu lwowskiego.
339 Dopisano na karcie ankiety: Otrzymałem 24 X 1995 r.
340 Stanisław Ratajski (ur. 6.05.1897 r. – zm. 2.03.1997 r.) – ppłk art. WP. Żołnierz w I wojnie światowej, wojnie polsko – bolszewickiej, służba w 1. pułku artylerii górskiej, w Depar-tamencie Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W KOP od 1937 r. Aparat..., s. 113, M. Jabłonowski, Formacje…, s. 191, W. Steblik, Armia…, s. 412.
341 Dywizjon sformowano na podstawie rozkazu L.dz. 3591/tjn./Og.Org./37, d-cy KOP z 26.08.1937 r., w garnizonie Czortków. Pododdział, w składzie trzech baterii po dwa dzia-łony podporządkowano d-cy Brygady KOP „Podole”, a pod względem wyszkolenia d-cy 6 Grupy Artylerii we Lwowie. Zob. R. Łoś, Artyleria polska 1914-1939, Warszawa 1991, s. 264, J. Prochwicz, Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, cz I, Powstanie i prze-miany organizacyjne KOP do 1939 r.. Zob. „Wojskowy Przegląd Historyczny”, R. XXXIX, 1994, s. 157.
342 Dnia 14.09.1939 r. we wsi Sól 3/40 pal kpt. Jordana dołączyła do II dywizjonu 6 pal mjr.
r. następuje kapitulacja Armii Kraków, znajdującej się między Krasnogrodem a Tomaszowem343. Nie daje rady uciec do Rumunii, pozostaje pod okupacją niemiecką, tj. w Warszawie prowadzi działalność podziemną.
płk Ratajski St.
Marcinkowice, 16.III.1997 r.344 Bronisław Terlecki
ul. […]
55-242 Marcinkowice345
Komenda Główna
Straży Granicznej
w Warszawie
Z wielkim bólem i żalem zawiadamiam, że w dniu 2 marca br. odszedł naszych szeregów b. dowódca dywizjonu artylerii KOP w Czortkowie, d-ca I dywizjonu 40 pal, Armii „Kraków”, uczestnik kamp. wrześniowej ŚP. Stani-sław Ratajski. Pułkownik, lat 98, kawaler Krzyża „Virtuti Militari”.
W dniu wczorajszym otrzymałem list od żony, p. Ratajskiej, pełen bólu i żałości oraz niezadowolenia z władz miejscowych Jeleniej Góry. Pomimo powiadomienia zarządu kombatantów, nie raczyli wystawić sztandaru i wia-nuszka kwiatów. Jako Kawalerowi Krzyża „Virtuti Militari” powinna również
Gintla a około godz. 14.00 II/6 pal stanął na postoju w lesie na zachód od Aleksandrowa.
Noc z 14/15.09.1939 r. II/6 pal spędził w rejonie wsi Lipowiec. 15 i 16.09.1939 r. bateria w składzie II/6 pal wzięła udział w walkach w rejonie wsi Podsośnina Łukowska, a 18.09.
1939 r. w walkach o Narol. Kpt. Jordan został 15.09.1939 r. ranny i dowodzenie 3. baterią objął por. Rekman. 16.09.1939 r. baterię włączono do 6. baterii 6. pal (tworząc 7-działową baterię). J. Pabich, Niezapomniane kart: z dziejów 6 Pułku Artylerii Lekkiej, Kraków 1982, s. 323.
343 Nastąpiło to popołudniu 20.09.1939 r., pod Cieszanowem. Zob. W. Steblik, Armia…, s. 604.
344 Korespondencja pisania odręcznie.
345 Poniżej dopisek Pan T. Niedziela z datą 25.3.97. Na wysokości danych adresowych od-ręczny zapis: Pismo do Pani Teresy Ratajskiej wysłano 30.04.1997. Do Pana Bronisława Terleckiego wysłano 5.04.1997 r. Nieczytelny podpis.
być wystawiona kompania honorowa, czego też nie było.
Ś.P. pułkownik Stanisław Ratajski był moim d-cą KOP w Czortkowie i dlatego z tego tytułu jest mi również bardzo smutno, że władze miejscowe tak pamiętają o zasłużonych żołnierzach.
Ja jestem członkiem Zarządu Oddziału Związku Inwalidów Wojen-nych i oświadczam, że pominęliśmy oddanie honoru ze sztandarem w ostat-niej drodze.
Zwracam się z prośbą i ośmielam prosić o wysłanie kondolencji na ręce żony Stanisława, p. Teresy Ratajskiej zam. w Jeleniej Górze ul. […] celem zła-godzenia jej bólów, oraz krzywdy wyrządzonej przez władze miejskie.
z pozdrowieniem żołnierskim b. kopista Br. Terlecki346 Komenda Główna347 Warszawa, dnia … 199… r.
Straży Granicznej348
Szanowny Pan Bronisław TERLECKI
ul. […]
55-242 MARCINKOWICE
W nawiązaniu do Pańskiego listu z 16 marca br. uprzejmie informuję, iż Komendant Główny Straży Granicznej Pan gen. bryg. Andrzej ANKLE-WICZ przesłał list kondolencyjny na ręce Pani Teresy RATAJSKIEJ, wdowy po ś.p. płk. Stanisławie RATAJSKIM.
346 ASG Szczecin, KOP, Zbiór spuścizn i relacji, Tom II, sygn akt. 2237/11, k. 264-265.
347 Powyżej pieczęć, godło państwowe.
348 Powyżej godła państwowego odręczny zapis: Karta płka Ratajskiego. Poniżej KG SG do-pisek: Przekazałem do Kanc. Głównej, 5.04.1997, odręczny nieczytelny podpis oraz zapis:
wysłane bez numeru.
Serdecznie dziękuję za Pański list, bowiem zwrócił Pan uwagę na fakt, że Związki Kombatanckie zamiast troszczyć się o swoich członków, zajmują się innymi sprawami, a tu odszedł od nas bez należnych mu honorów Kawaler Orderu VIRTUTI MILITARI, uczestnik 3 wojen – pierwszej wojny światowej, wojny bolszewicko-polskiej, i II wojny światowej – żołnierz Korpusu Ochro-ny Pogranicza. Człowiek, który dożył prawie 100 lat (ur. 6.05.1897 r., zmarł 2.03.1997 r. ) pokonując poważne wydarzenia w dziejach naszej Ojczyzny.
Cześć pamięci płka Stanisława RATAJSKIEGO!
Serdecznie dziękuję Panu za list i wiadomość o śmierci ś.p. płk Stani-sława RATAJSKIEGO i jednocześnie składam Panu serdeczne życzenia, dłu-gich lat życia w dobrym zdrowiu i wszelkiej pomyślności w życiu.
Z wyrazami szacunku
DORADCA
Komendanta Głównego
Straży Granicznej
mjr mgr Jarosław Żukowicz349
349 ASG Szczecin, KOP, Zbiór spuścizn i relacji, Tom II, sygn akt. 2237/11, k. 266.
PŁK Stanisław RATAJSKI s. Jana i Marianny
ur. 6 maja 1897 r. w Jasielnicy Solnej pow. Drohobycz wykształcenie 8 klas z maturą
Wykształcenie wojskowe:
Kurs oficerów Łączności w Zegrzu (6 miesięcy) w 1926 r.
Kurs d-ców Baterii SSArt.350 w Toruniu – 1928 r.
Kurs unifikacyjny w Rembertowie w 1930 r.
Kurs taktyczny dców dyonów w SSArt. w Toruniu – 1933 r.
Służba w Legionach 1914-1918 Służba frontowa 1 rok 21 dni
D-ca dywizjonu artylerii lekkiej KOP Czortków
mjr art. S. Ratajski 13.XI.1937 do wybuchu wojny IX.1939r.
Odznaczenia:
Krzyż Virtuti Militari V klasy Krzyż Walecznych 3 krotnie Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi
Brązowy medal za długoletnią służbę Żonaty: dwóch synów
dane uzyskane od kpt. Jerzego Prochwicza 21.04.1997 r. g. 13:20 (telefonicznie) Odręczny nieczytelny podpis351
350 Szkoła Strzelania Artylerii.
351 Całość informacji sporządzona pismem odręcznym. ASG Szczecin, KOP, Zbiór spuścizn i relacji, Tom II, sygn akt. 2237/11, k. 267.
Komenda Główna352 Warszawa, dnia … 199… r.
Straży Granicznej353
Szanowna Pani
Teresa RATAJSKA
ul. […]
58-500 JELENIA GÓRA
W związku ze śmiercią Męża Pani płk. Stanisława RATAJSKIEGO, kawalera orderu VIRTUTI MILITARI, byłego Żołnierza Korpusu Ochrony Pogranicza przesyłam serdeczne wyrazy współczucia.
Odszedł od nas CZŁOWIEK zasłużony dla Ojczyzny. Był żołnierzem Legionów Polskich, uczestnikiem wojny bolszewicko – polskiej, w latach 1937-1939 dowodził dywizjonem artylerii lekkiej w Brygadzie KOP „PODOLE”
w Czortkowie, z którym to dywizjonem w składzie 40 pułku artylerii lekkiej Armii Kraków stanął do walki w obronie niepodległości Ojczyzny w wojnie obronnej Polski w 1939 r.
Straż Granicza, spadkobierczyni tradycji polskich formacji granicz-nych zachowa pamięć o Panu Pułkowniku Stanisławie RATAJSKIM, zasłużo-nym żołnierzu Rzeczypospolitej.
Cześć Jego Pamięci!
Jeszcze raz łączę wyrazy współczucia
płk Andrzej ANKLEWICZ354
352 Powyżej pieczęć, godło państwowe.
353 Powyżej godła państwowego oraz KG SG odręczny zapis: Oryginał przekazałem do Kan-celarii Głównej 30.04.1997 r., odręczny nieczytelny podpis.
354 ASG Szczecin, KOP, Zbiór spuścizn i relacji, Tom II, sygn akt. 2237/11, k. 268.