Audycja Ślady

Audycja Ślady, wyemitowana po raz pierwszy 3 października 2016 roku, zastąpiła nadawany przez 24 lata program Droga.

W programie prezentowane są najnowsze informacje z życia i działalności Kościoła katolickiego (powszechnego i lokalnego) oraz zapowiedzi najważniejszych wydarzeń religijnych nadcho-dzącego tygodnia. Zasadniczą częścią audycji jest Temat wieczo­

ru. W kolejne poniedziałki miesiąca prezentowane są: społeczne nauczanie Kościoła, chrześcijańskie inspiracje we współczesnej kulturze, informacje o życiu i działaniu poszczególnych parafii, zakonów, zgromadzeń ruchów i stowarzyszeń, debaty o ważnych sprawach Kościoła i regionu oraz aktywności ludzi młodych w Kościele.

Do każdej audycji prowadzący zapraszają gości. W ciągu ostatniego roku, omawiając zagadnienia społeczne, prowadzący

30 Tamże, s. 35.

31 P. Ornowski, Słowo wstępne, w: Dobre słowo na początek. 25 lat au­

dycji „U progu dnia”, red. L. Szewczyk, Katowice 2017, s. 10.

wraz z zaproszonymi gośćmi poruszali między innymi zagad-nienia: szkoły, wychowania i wartości; ojcostwa oraz inicjatyw ewangelizacyjnych dla mężczyzn, miejsca „singli” w Koście-le i w świecie oraz duszpasterskie działania Kościoła na Śląsku związane ze szczytem klimatycznym. W ramach programów na temat chrześcijańskich inspiracji we współczesnej kulturze dys-kutowano o wspólnocie Centro Aletti i kamiennych mozaikach w świątyniach oraz o dziełach wybitnego, niedawno zmarłego architekta kościołów Stanisława Niemczyka. Zaprezentowano również wspólnoty działające w Kościele, między innymi Ruch Światło-Życie i Apostolstwo Chorych. W ramach debaty o waż-nych sprawach Kościoła i regionu dyskutowano o słudze Bożym ks. Dolindo Ruotolo, liderach wspólnot młodzieżowych, prze-żywaniu najważniejszych dni roku liturgicznego oraz o śląskim hospicjum perinatalnym. Swój udział w tworzeniu audycji mają również ludzie młodzi. W ostatnim okresie podejmowali oni te-matykę drogi do Santiago de Compostela jako wyjątkowej formy pielgrzymowania, doświadczeń związanych ze spotkaniem mło-dych w Lednicy oraz fenomenu Ekstremalnej Drogi Krzyżowej.

W ramach audycji pojawiają się również odpowiedzi na pytania nadesłane do Redakcji, która obecnie liczy dziesięciu współpra-cowników. Nadawany w każdy poniedziałek program trwa 45 minut i ma liczącą około dwudziestu tysięcy grupę stałych od-biorców. Autorom Śladów towarzyszy świadomość, że odbiorcami audycji są nie tylko ludzie zaangażowani w działalność Kościoła i dbający o swój rozwój religijny. Niejednokrotnie odbiorcami au-dycji są słuchacze dystansujący się od Kościoła i jego nauczania.

Stąd przygotowywane audycje mają charakter ewangelizacyjny, a ich treść odwołuje się do kerygmatu w sensie ścisłym, które-go celem jest pierwsze nawrócenie i pełniejsze zaangażowanie się w rozwój życia duchowego.

Wnioski i postulaty

Katolickie rozgłośnie radiowe nie cieszą się dużą słuchalnością.

Zdaniem Grzegorza Łęcickiego wynika to, między innymi:

z dużego pluralizmu medialnego we współczesnej Polsce, w tym również z bogactwa rynku radiowego; obniżenia atrakcyjności i popularności radia wobec innych mediów, głównie telewizji oraz Internetu, a także niedoinwestowania stacji kościelnych.

Mała słuchalność rozgłośni katolickich może wynikać także z niskiej jakości oraz nieatrakcyjnej formy emitowanych progra-mów, a także z coraz ostrzejszej, gwałtowniejszej i natrętnej pro-pagandy antykościelnej uprawianej w mediach niechętnych lub wrogo nastawionych do Kościoła katolickiego³².

Programy religijne w rozgłośniach publicznych dają w tej sytu-acji szansę dotarcia z Dobrą Nowiną do szerokiego grona odbior-ców, o różnym stopniu zaangażowania w rozwój życia religijnego oraz do słuchaczy dystansujących się od wiary i religii. Adresatem tych programów jest nie tylko wierzący, ale również niewierzący, który sporadycznie, niejako przez przypadek, znalazł się w gro-nie słuchaczy. Głoszegro-nie Dobrej Nowiny w mediach publicznych powinno nawiązywać do opisu doświadczenia ludzkiego, niepo-wodzenia poszukiwań i rozwiązań ludzkich oraz wskazać rozwią-zanie problemu przez otwarcie się na objawienie chrześcijańskie.

Takie, odwołujące się do metody antropologicznej, głoszenie zmierza do wzbudzenia u słuchaczy tęsknoty za Bogiem. Wśród tematów poruszanych w audycjach radiowych nie może zabrak-nąć zagadnienia osoby ludzkiej i jej godności, wolności odnowio-nej przez krzyż i zmartwychwstanie Chrystusa, problemu sensu życia, miłości, szczęścia, choroby i cierpienia oraz, co szczególnie

32 G. Łęcicki, Problematyka katolickich mediów audialnych…, s. 172.

ważne dla do słuchaczy niewierzących, poruszanie tematów na-wiązujących do uniwersalnych, ogólnoludzkich wartości, wśród których dominują trzy transcendentalia: prawda, dobro i piękno³³.

Gerard Siwek, analizując głoszenie Dobrej Nowiny w epoce mediów, dostrzegał liczne niebezpieczeństwa dla tej posługi. To między innymi, zanikanie teologicznego wymiaru posługi, ob-niżanie godności głosiciela słowa Bożego, konieczność podpo-rządkowania głoszonych treści standardom medialnym, częste sprowadzanie religii do zabawy, absolutyzowanie metod przeka-zu, przy jednoczesnym bagatelizowaniu treści, uleganie bożkowi sukcesu i magii liczb, spłycanie chrześcijaństwa, depersonalizacja i emocjonalizacja wiary³⁴.

Głoszenie Dobrej Nowiny w mediach publicznych wymaga po-głębionych kompetencji w zakresie komunikacji międzyludzkiej.

Ograniczanie się do używania tradycyjnych form przekazu może tworzyć bariery i nieporozumienia. Informacyjno-opisowy charak-ter przekazu treści religijnych nie sprzyja prezentacji dobra, obec-nego w religii, aspektów sensu życia, nadziei, wspólnoty, obecności

33 W normach Konferencji Episkopatu Polski dotyczących występowa-nia duchownych i osób zakonnych oraz przekazywawystępowa-nia nauki chrześcijańskiej w audycjach radiowych i telewizyjnych Biskupi przypomnieli, że „duchow-ni i członkowie instytutów zakonnych wypowiadający się w mediach win-ni cechować się wiernością nauce Ewangelii, rzetelną wiedzą, roztropnością i odpowiedzialnością za wypowiedziane słowo, troską o umiłowanie prawdy i owocny przekaz ewangelicznego orędzia. Jeśli nie są w danej dziedzinie wy-starczająco kompetentni, powinni zrezygnować z występowania w mediach, zwłaszcza w kwestiach trudnych i kontrowersyjnych”. Normy Konferencji Episkopatu Polski dotyczące występowania duchownych i osób zakonnych oraz przekazywania nauki chrześcijańskiej w audycjach radiowych i telewizyjnych, https://episkopat.pl/en/normy-konferencji-episkopatu-polski-dotyczace- wystepowania-duchownych-i-osob-zakonnych-oraz-przekazywania-nauki-chrzescijanskiej-w-audycjach-radiowych-i-telewizyjnych/ (12.07.2019).

34 G. Siwek, Posługa Słowa w epoce mediów, „Studia Pastoralne” 7 (2011), s. 294–303.

Boga i jego łaski. W czasach dominacji języka ikonicznego w ko-munikacji, „odpowiedź uczniów Chrystusa nie powinna polegać na buncie czy na popadaniu w zniechęcenie albo w poczucie bezradno-ści”³⁵. Kościół zaś powinien „tworzyć swoistą teologię mediów, nową dziedzinę komunikacji duszpasterskiej z wiernymi, która nowym językiem, medialnym alfabetem, będzie ewangelizować”³⁶.

Streszczenie

W niniejszym opracowaniu dokonana została analiza treści programów religijnych w Radiu Katowice. Radio to jest jedną z siedemnastu rozgłośni regionalnych radia publicznego. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o możliwości głoszenia Do-brej Nowiny w radiu publicznym. Poszczególne etapy opracowa-nia podejmują zagadnieopracowa-nia mass mediów jako miejsca działalności ewangelizacyjnej, programów religijnych w radiu publicznym ze szczególnym uwzględnieniem Radia Katowice. Wysunięto rów-nież wnioski i postulaty dla dalszego usprawnienia działalności redakcji programów religijnych w radiu publicznym.

Słowa kluczowe: Mass media, radio, Dobra Nowina

Bibliografia

Benedykt XVI, Środki społecznego przekazu na rozdrożu między gwiazdorstwem a służbą. Szukać prawdy, by się nią dzielić. Orę-dzie na 42. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, w:

https://www.paulus.org.pl/225,42-sdssp-benedykt-xvi-2008

35 M. Dziewiecki, Ewangelizacja w kulturze ponowoczesnej…, s. 58.

36 K. Jarkiewicz, Medialne oblicze Kościoła…, s. 185.

Czabański K., Media publiczne – misja czy komercja?, w: Media publicz­

ne. Misja czy komercja? Ocena i cele, red. A. Lepa, Częstochowa 2009, s. 63–80.

Dobek-Ostrowska B., Wiszniowski R., Teoria komunikowania publicz­

nego i politycznego, Wrocław 2001.

Dziewiecki M., Ewangelizacja w kulturze ponowoczesnej i medialnej,

„Kultura – Media – Teologia” 1,1 (2010), s. 47–62.

Gronowski D., Po co Kościołowi komunikacja społeczna?, w: Kościół i media w perspektywie komunikacyjno­pastoralnej, red. K. Łuszczek, Szczecin 2008, s. 13–35.

Hajduk R., Ewangelia na forum świata, Kraków 2013.

Informacja o audytorium radiowym w Polsce w II kwartale 2019 roku, oprac. M. Trochimczuk, Warszawa 2019.

Jan Paweł II, Głosić Chrystusa na progu nowego tysiąclecia. Orędzie na 34. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, w: https://

www.paulus.org.pl/233,34-sdssp-jan-pawel-ii-2000

Jarkiewicz K., Medialne oblicze Kościoła. Dyskurs wokół polskiego dzien­

nikarstwa katolickiego, w: Ponowoczesne przestrzenie oddziaływań wy­

chowawczo­formacyjnych Kościoła i „ziemie niczyje”, red. R. Jasnos, E. Miśkowiec, Kraków 2015, s. 163–191.

Łęcicki G., Media katolickie w III Rzeczypospolitej (1989–2009),

„Kultura – Media – Teologia”, 2,2 (2010), s. 112–122.

Łęcicki G., Problematyka katolickich mediów audialnych i audiowizual­

nych we współczesnej Polsce, w: Media religijne i wyznaniowe w Polsce i na świecie, red. J. Sobczak, J. Skrzypczak, Poznań 2015, s. 163–175.

Łuczak M., Redakcje katolickie w mediach publicznych. Próba socjolo­

gicznej i teologicznej legitymizacji, w: Dobre słowo na początek. 25 lat audycji „U progu dnia”, red. L. Szewczyk, Katowice 2017, s. 15–24.

Marcyński K., Funkcje wypowiedzi religijnych w mediach w ujęciu teo­

loga, w: Funkcje wypowiedzi religijnych, red. R. Przybylska, W. Przy-czyna, Tarnów 2017, s. 269–279.

Musialik-Chmiel A., Felieton (radiowy) – gatunek niekanoniczny, w: Do­

bre słowo na początek. 25 lat audycji „U progu dnia”, red. L. Szewczyk, Katowice 2017, s. 25–38.

Normy Konferencji Episkopatu Polski dotyczące występowania duchow­

nych i osób zakonnych oraz przekazywania nauki chrześcijańskiej w audycjach radiowych i telewizyjnych, https://episkopat.pl /en/

normy-konferencji-episkopatu-polski-dotyczace-wystepowania- duchownych-i-osob-zakonnych-oraz-przekazywania-nauki-chrzescijanskiej-w-audycjach-radiow ych-i-telewizyjnych/

(12.07.2019)

Ornowski P., Słowo wstępne, w: Dobre słowo na początek. 25 lat audycji

„U progu dnia”, red. L. Szewczyk, Katowice 2017, s. 9–10.

Półtorak K., Dotrzymać kroku światu i być zaczynem. Odnowa zaanga­

żowania ewangelizacyjnego Kościoła w świetle Orędzi Jana Pawła II na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, w: Kościół i media w perspektywie komunikacyjno­pastoralnej, red. K. Łuszczek, Szczecin 2008, s. 71–95.

Puchała S., Dwadzieścia pięć lat na antenie Polskiego Radia Katowice – Wspomnienie, w: Dobre słowo na początek. 25 lat audycji „U progu dnia”, red. L. Szewczyk, Katowice 2017, s. 39–46.

Siwek G., Posługa Słowa w epoce mediów, „Studia Pastoralne” 7 (2011), s. 292–309.

Skrzypczak J., Gwarancje dostępu kościołów i związków wyznaniowych do środków społecznego przekazu w Polsce, w: Media religijne i wyzna­

niowe w Polsce i na świecie, red. J. Sobczak, J. Skrzypczak, Poznań 2015, s. 114–136.

Stachowska E., Mediatyzacja religii w Polsce. Wybrane aspekty w kon­

tekście koncepcji S. Hjarvarda, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjolo-giczne” 21,4 (2017), s. 41–55.

Szewczyk L., Odnowa przepowiadania słowa Bożego w (archi)diecezji ka­

towickiej po Soborze Watykańskim II. Studium homiletyczne, Katowi-ce 2009.

Udział w czasie słuchania i wielkość audytorium programów radiowych w podziale na województwa (styczeń–marzec 2017), oprac. M. Tro-chimczuk, Warszawa 2017.

Wiśniewski P., Radiofonia i telewizja jako narzędzia służące wykonywa­

niu zadania nauczycielskiego Kościoła. Gwarancje prawne i ich reali­

zacja w Polsce po roku 1989, „Roczniki Nauk Prawnych” 20,1 (2010), s. 111–130.

Wskaźniki słuchalności i audytorium programów radiowych w 2017 r., oprac. M. Trochimczuk, Warszawa 2018.

Zagórska K., Tradycja i współczesność radiofonii katolickiej na przykła­

dzie Radia Emaus, w: Media religijne i wyznaniowe w Polsce i na świe­

cie, red. J. Sobczak, J. Skrzypczak, Poznań 2015, s. 176–194.

Dobra Nowina w środkach społecznego przekazu, red. H. Sławiński, Kraków 2020, s. 115–135

DOI: 10.5281/zenodo.4317787

Ks. Jerzy Swędrowski¹ ORCID: 0000-0003-1386-8485 Akademia Katolicka w Warszawie

Dobr a Nowina tr ansmitowana