Babskie autko i męska fura – stereotypowa kategoryzacja pojazdów

Istotnym polem istnienia stereotypów jest także kategoria tzw. płci produktu, czyli dostosowania go do potrzeb kobiet lub mężczyzn. Najpowszechniejszą realizacją tego różnicowania jest stereotypowy podział na babskie (kobiece/damskie) i męskie auta.

Nacechowaną ekspresywnie i budzącą negatywne konotacje w wypowiedziach wielu mężczyzn jest kategoria babskich/kobiecych samochodów, często określanych deminutywnie – leksemem autko. W skład tej grupy wchodzą auta małe (wielkość samochodu jest tutaj kwestią decydującą⁸³), o atrakcyjnej stylistyce i miękkich liniach. Kryterium przynależności do samochodów dla kobiet może stanowić także wygląd wnętrza i karoserii, sylwetka pojazdu (najczęściej opływowa, o zaokrąglonych kształtach) i jego kolorystyka. Jako męskie auta jawią się zatem wszystkie, prócz tych zaklasyfikowanych jako odpowiednie dla kierowców płci żeńskiej. Duża liczba mężczyzn pejoratywnie ocenia auta dla kobiet, uważając przy tym, że mężczyzna nie powinien ich użytkować, np.: Poza tym cc [Peugeot 206 CC – przypis W.W.] to babskie auta, facet wyglada w nich cieplo.... [FS – f]; bądż meżczyzną nie kupuj babskich samochodów. [MO – f]; Polo i Corsa to typowo "babskie" auta, więc daj sobie

83 Kwestię tę porusza już nawet Sylva Groszova, w pracy sprzed ponad trzydziestu lat, stwierdzając, że „ (…) kobiety preferują mniejsze typy, bardziej użytkowe, mężczyźni zaś sportowe, większe” [Groszova, 1981: 98].

Wieloletnie niezmienne preferencje stały się głównym źródłem stereotypowych przekonań i nieformalnej klasyfikacji samochodów.

161

z nimi spokój. Z tych co podałeś to jedynie Astra II jest godna uwagi [FS – f]; Ale co Ci sie podoba w Tigrze? Przecież to auto jest typowo kobiece a nie dla faceta.. [FS – f]; 206 kojaży mi się zawsze z kobiecym autkiem , pozaty dla mnie za miękie zawiech i siedzenia [MP – f].

Kategoria babskich/kobiecych samochodów jest wyraźnie zarysowana i poświadczona wieloma przykładami na forach motoryzacyjnych.

W związku z powyższym rozróżnieniem istotne (oraz częste) są przejawy sprzeciwu wobec tworzenia i utrwalania takich podziałów, np.: według mnie samochody nie dzielą się na babskie i na męskie. po prostu ludzie dzielą się na takich co dzielą samochody według płci.

[FS – f]; To że kobieca to uż nie raz słyszałem. Takie argumenty że kobieca mnie nie zniechęcają. Jeździć można, ważne żeby dobrze i bezpiecznie jeździć, a czym to sprawa mocno drugo torowa [FS – f]; Babskie czy nie , ważne ze jeździ nie pada i mało pali. Nie przejmuje sie waszymi opiniami. [MO – f]; Przestańmy dzielic samochody na kobiece i te dla facetów.

To bardzo często duży błąd. [FS – f]; (…) telepie mnie jak słyszę określenie "kobiecy samochód" - kobiece to są szpilki, a samochód to samochód. Ja chciałabym mieć Toyotę Land Cruiser! Jak przystało na drobną blondynkę, która ma tyle wzrostu co Prince albo Madonna!

[KA – k]. Opozycyjne stanowisko miłośników motoryzacji jest przejawem unikania podziałów płciowych w obrębie prezentowanej tematyki. Skłania również do przekonania o przełamywaniu stereotypów, co w dużej mierze podsyca umowność, subiektywizm i jednostkowość opinii na temat zaklasyfikowania pojazdu do konkretnej kategorii płciowej.

Z racji tego ustalanie granic między nimi jest przyczyną wielu dyskusji i sporów użytkowników.

3.4.1. Marketing motoryzacyjny dla kobiet. Reinterpretacja stereotypu dotyczącego zakupu samochodu przez kobiety

Wyróżnienie nacechowanej kategorii kobiecych aut, będące powszechnym sposobem różnicowania pojazdów, nie uszło uwadze producentów motoryzacyjnych. Kwestia płci produktu zyskuje wymiar praktyczny w obliczu tworzonych marek i modeli samochodów przez koncerny motoryzacyjne. Zagadnienie szeroko pojętego marketingu motoryzacyjnego decyduje o produkcji samochodów przeznaczonych typowo dla kobiet i najchętniej przez nie wybieranych. Kreacja założonego odbiorcy decyduje w ten sposób o jakości produktu.

Kryterium doboru samochodu zależy od indywidualnych potrzeb każdego potencjalnego kierowcy. Decyzja o nadrzędnym kryterium dotyczy przede wszystkim codziennego sposobu użytkowania samochodu, co wyrażone jest przez jego funkcjonalność, np. samochód dla

162

matki, singielki czy businesswoman, łatwość parkowania, gabaryty, spalanie, ekonomiczność, rozwiązania technologiczne, miejsce zamieszkania. Dużą rolę odgrywa także przeznaczenie samochodu – jazda po mieście, dalekie trasy, teren. Wpływ na decyzję ma stopień zaawansowania jako kierowca i posiadane doświadczenie. Wydaje się, że w przypadku kobiet wymienione czynniki odgrywają jeszcze intensywniejszą rolę.

Należy zwrócić uwagę na ekspansywność marek i modeli dostosowanych do potrzeb płci żeńskiej. Wymagania kobiet uzależnione są od różnych cech ich osobowości, a także stereotypowych przekonań na ich temat, np. pojemny bagażnik na zakupy, małe rozmiary auta ze względu na trudności z parkowaniem, uwzględnienie kwestii rodzinnych itd. Twórcy takich samochodów otwarcie zachęcają grupę docelową, czyli kobiety, do zakupu danego modelu za pomocą celowego nazywania auta damskim lub dostosowanym do kobiet: Szybkie i pakowne auto dla kobiet [M – a, dot. Opla Astry Sports Tourer]; Ford Fiesta kobiecym samochodem roku 2013 [M – a]. Wzmocnieniem słownych zapewnień są reklamy prezentujące spełnianie przez auto różnych potrzeb kobiecych [il. 24].

Powyższe procesy i próby dostosowania produktu do płci pozostają w bliskiej relacji ze społeczną zmianą sposobu zakupu auta. Dawniej sfera motoryzacyjna była przedmiotem władzy mężczyzny i to właśnie on miał wyłączność na podejmowanie wszelkich działań związanych z motoryzacją (naprawy, kupno/sprzedaż i inne usługi). Jak podkreślają twórcy jednego z portali kobiecych: Padają ostatnie bastiony męskiego świata, dziś coraz częściej decyzję zakupową w sprawie nowego samochodu podejmuje kobieta. Dane z 2008 roku mówią o tym, że postanowienie o zakupie dóbr konsumpcyjnych w 80% wychodzi od kobiet (za Marketing and More), a jak ustalił OBOP przeszło połowa z nich decyzję taką podejmuje samodzielnie. Stąd coraz częściej pojawiające się na naszym rynku reklamy pojazdów skierowane tylko do kobiet [KA – a]. Produkcja kobiecych samochodów jest więc reakcją zwrotną na zapotrzebowanie rynku, umotywowane uczestnictwem kobiet w sferze motoryzacyjnej. Stanowi także odpowiedź na przemiany relacji damsko-męskich.

Funkcjonalność, nowoczesność i walory techniczne prezentowanych aut stanowią czynnik przełamywania stereotypowego zakupu samochodu przez kobietę. Jak stwierdzono na podstawie badań: Przy czym czasy, kiedy samochód dla kobiety miał być po prostu czerwony, już dawno minęły. Obecnie panie odwiedzając salon samochodowy pytają tak samo dociekliwie jak mężczyźni o moc silnika oraz ekonomiczność spalania paliwa – nie tylko z oszczędności, ale także z troski o środowisko naturalne. Ważne jest również tak pomocne wyposażenie dodatkowe auta: radio, czujniki parkowania, dodatkowe poduszki powietrzne i systemy bezpieczeństwa, a także komputer pokładowy i GPS. Naturalnie przy tym wszystkim

163

wcale nie zaszkodzi, żeby auto dla kobiety było zwyczajnie ładne, o ciekawym designie i niebanalnej kolorystyce karoserii.⁸⁴ [KA – a]. Elementy estetyczne niezmiennie stanowią dużą wagę w procesie decyzyjnym kobiety, jednakże rozbudowywanie wiedzy motoryzacyjnej i zwiększone zainteresowanie przedstawicielek płci żeńskiej tą dziedziną sprawiają, że kobiety orientują się także w innych parametrach technicznych. Oczywiście jest to proces stopniowy i postępujący, gdyż wciąż duża liczba kobiet wyraża swą niewiedzę techniczną i prosi o pomoc mężczyzn [zob. III – 6].

Marketing motoryzacyjny dla kobiet jest zjawiskiem obecnym i wciąż poszerzającym się.

Ma swoje umotywowanie ideowe, zakłada konkretnego odbiorcę, dostosowując samochód do jego potrzeb. Powiększanie się grona kobiet w dziedzinie motoryzacji idzie w parze ze zdobywaniem przez nie wiedzy motoryzacyjnej. Stereotypowy wybór samochodu ze względu na kolor powoli jest niwelowany, gdyż potencjalne klientki orientują się w innych kwestiach technicznych. Walory estetyczne są wciąż żywotną i ważną kwestią, aczkolwiek nie jedyną i nie zawsze dominującą.

3.5. Baba za kierą i król szosy – dychotomiczna waloryzacja kierowców