Handel Īywcem i miĊsem wieprzowym

Znaczenie handlu Īywą trzodą jest relatywnie maáe i w dodatku od kilku-nastu lat z roku na rok maleje. W 2015 r. Ğwiatowy import trzody Īywej wyniósá 5 831 tys. sztuk i byá 35% mniejszy niĪ przeciĊtny w latach 2005-2009, chociaĪ o 25% wiĊkszy niĪ w latach 1995-1999. ĝwiatowy eksport wyniósá natomiast 7 953 tys. sztuk i byá o 26% mniejszy niĪ w latach 2005-2009 oraz o 37% wiĊk-szy niĪ w latach 1995-1999. Na rozwoju Ğwiatowego handlu Īywymi Ğwiniami odbiáy siĊ dwie sprawy. Pierwsza związana byáa z rosnącymi ograniczeniami związanymi z transportem zwierząt, a druga dotyczyáa handlu w Ameryce Póá-nocnej. W 2009 r. wprowadzono tam obowiązek etykietowania trzody, co áączy-áo siĊ z wyĪszymi kosztami handlu. W rezultacie sprawa ta wpáynĊáa na zmniej-szenie obrotów trzodą.

NajwiĊkszym importerem Īywej trzody są Stany Zjednoczone. W 2015 r.

ich import wyniósá 5 741 tys. sztuk, co stanowiáo 91% Ğwiatowego importu.

W stosunku do Ğredniej z lat 1995-1999 import ten w 2015 r. byá wiĊkszy o 80%, a w stosunku do Ğredniej z lat 2005-2009 o prawie 30%. W imporcie Īywej trzody do Stanów Zjednoczonych dominują prosiĊta przywoĪone z Kanady. W 2015 r.

import kanadyjskich prosiąt o wadze mniejszej niĪ 50 kg stanowiá 80% caáego importu Īywej trzody do Stanów Zjednoczonych. W pozostaáych krajach import Īywej trzody, choü w niektórych okresach byá relatywnie wysoki, to jednak jego dáugookresowy trend byá spadkowy. Na przykáad w Rosji w 2015 r. byá o 90%

mniejszy niĪ Ğrednioroczny import w latach 1995-1999, w Meksyku o 60%, w Korei o 10%, a w Chinach o ponad 80%.

NajwiĊkszym Ğwiatowym eksporterem Īywej trzody jest Kanada. W 2015 r.

kanadyjski eksport trzody wyniósá 5 773 tys. sztuk, co stanowiáo 73% Ğwiatowego eksportu tych zwierząt. W stosunku do Ğredniego eksportu z lat 1995-1999 eksport byá wiĊkszy o 81%. DuĪym Ğwiatowym eksporterem Īywej trzody są teĪ Chiny.

W 2015 r. eksport trzody z Chin wyniósá 1696 tys. sztuk i byá o 24% mniejszy niĪ Ğredni w latach 1995-1999. Eksport Chin stanowiá 21% eksportu Ğwiatowego.

Rynkami zbytu dla chiĔskiej trzody byáy gáównie Hongkong i Japonia.

W Unii Europejskiej handel Īywą trzodą odbywa siĊ wewnątrz Wspólnoty.

Handel z krajami trzecimi jest marginalny. W 2015 r. import wyniósá 3 tys. sztuk, a eksport 430 tys. sztuk. Stanowiáo to 5% eksportu Ğwiatowego.

Handel trzodą Īywą w Unii Europejskiej¹³

W Unii Europejskiej znaczenie handlu trzodą jest w ostatnich latach wiĊk-sze niĪ przed dwudziestu laty. Chodzi oczywiĞcie o handel wewnątrz Wspólnoty.

W 2014 r. áączny import trzody wewnątrz Wspólnoty wyniósá 29 427 tys. sztuk, z czego poáowĊ (14 600 tys. sztuk) stanowiá import niemiecki, a nastĊpne 18%

(5 360 tys. sztuk) import polski. Te dwa kraje decydowaáy o wysokim jego po-ziomie, a takĪe o stopniu jego koncentracji. Z kolei eksport wyniósá 29 580 tys.

sztuk, z czego 40% stanowiá eksport z Danii, a 28% z Holandii. Tu takĪe o jego wymiarze i koncentracji decydowaáy dwa kraje.

W zasadzie podobny obraz handlu Īywą trzodą miaá miejsce takĪe w latach 1995-1999 (bez udziaáu Polski), ale skala tego zjawiska byáa znacznie mniejsza. W okresie dwudziestu lat import do Niemiec zwiĊkszyá siĊ ponad piĊ-ciokrotnie, a duĔski eksport trzody szesnastokrotnie. Ponad dwukrotnie eksport trzody zwiĊkszyáa takĪe Holandia.

13 Na podstawie danych ZMP/AMI Markt Bilanz, Vieh und Fleisch (lata 1996-2015).

W Polsce import prosiąt i warchlaków pojawiá siĊ w 2004 r. i od tego cza-su cza-sukcesywnie rósá. W 2015 r. import Īywej trzody wyniósá 5 447 tys. sztuk. Po raz pierwszy od kilkunastu lat byá on mniejszy niĪ rok wczeĞniej o 2%, o czym zadecydowaáa niska opáacalnoĞü chowu. JednoczeĞnie byá on jednak ponad dwukrotnie wiĊkszy niĪ w 2010 r. i prawie piĊciokrotnie wiĊkszy niĪ w 2008 r.

Obroty trzodą Īywą z krajami trzecimi mają charakter marginalny, zwáasz-cza po stronie importu. NajwiĊkszymi eksporterami Īywej trzody poza UniĊ Europejską są: Dania, Holandia, a takĪe WĊgry. Biorąc jednak pod uwagĊ ogólny eksport (wewnątrz Wspólnoty i do krajów trzecich), najwiĊkszymi eksporterami prosiąt i trzody hodowlanej (áącznie) są Dania, Holandia i Niemcy, przy czym eksport z Niemiec stanowi jedynie jedną trzecią eksportu Danii czy Holandii.

2.4.2. ĝwiatowy handel wieprzowiną

ĝwiatowe obroty wieprzowiną są relatywnie maáe. W 2015 r. eksport wyniósá 7 208 tys. ton, a import 6 685 tys. ton, co stanowiáo ok. 6% produkcji i spoĪycia wieprzowiny. W ciągu dwudziestu lat obroty te wzrosáy dwu i póákrotnie. W latach 1995-1999 udziaá Ğredniorocznego eksportu w produkcji wynosiá ok. 3%, podobnie jak udziaá Ğredniorocznego importu w globalnym spoĪyciu wieprzowiny.

Eksport Ğwiatowy charakteryzuje siĊ bardzo wysokim stopniem koncentra-cji, co jest pochodną koncentracji produkcji. Eksport piĊciu najwiĊkszych eksporte-rów (UE-28, USA, Kanada, Brazylia i Chiny) w 2015 r. stanowiá 93% Ğwiatowego eksportu, a trzech pierwszych 81%. Taki obraz zostaá zbudowany i utrwalony w ostatnich kilkunastu latach, gdyĪ jeszcze w latach 2000-2004 udziaá trzech eks-porterów w Ğwiatowym eksporcie wieprzowiny wynosiá 45%, a piĊciu 73%.

Koncentracja importu jest o wiele mniejsza. Udziaá w Ğwiatowym imporcie wieprzowiny trzech najwiĊkszych importerów w 2015 r. (Japonia, Chiny i Meksyk) wynosiá 49%, a piĊciu 66% (trzy wymienione oraz Korea Pád. i USA). Mniejsza koncentracja importu jest pochodną relatywnie maáej koncentracji spoĪycia.

CzĊĞciowo na osáabienie koncentracji importu wpáynĊáo embargo rosyjskie wpro-wadzone w 2014 r. na import wieprzowiny z UE-28, USA i Australii oraz subsy-diowanie przez RosjĊ rodzimego sektora wieprzowiny. W latach 2000-2004, gdy Rosja byáa drugim Ğwiatowym importerem wieprzowiny, udziaá trzech najwiĊk-szych importerów w Ğwiatowym imporcie (Japonia, Rosja i USA) stanowiá 58%, a piĊciu 72% (trzy wymienione kraje oraz Meksyk i Korea Pád.).

Kraje naleĪące do grupy najwiĊkszych eksporterów wieprzowiny (UE-28, USA, Kanada, Brazylia i Chiny) mają status eksporterów netto (poza Chinami).

Mniej wiĊcej do roku 2007 Chiny byáy teĪ eksporterem netto, ale dynamiczny

wzrost importu w ostatnich latach poáączony ze spadkiem eksportu spowodowa-áy utratĊ tej pozycji. W 2015 r. import wieprzowiny wyniósá 1029 tys. ton i byá o 50% wiĊkszy od Ğredniego importu w latach 2010-2014 i ponad czterokrotnie wiĊkszy niĪ w latach 2005-2009. Tymczasem eksport wieprzowiny, który w 2015 r. wyniósá 231 tys. ton, byá o 10% mniejszy niĪ w latach 2010-2014 i prawie o 40% mniejszy niĪ w latach 2005-2009. W rezultacie pogáĊbiáo siĊ narastające od 2007 roku ujemne saldo handlu zagranicznego wieprzowiną, a Chiny staáy siĊ drugim, po Japonii, importerem netto tego miĊsa.

Rysunek 2.12. Struktura geograficzna Ğwiatowego importu i eksportu w 2015 r. (%)

ħródáo: obliczenia wáasne na podstawie danych Foreign Agricultural Service United States Department of Agriculture.

Rysunek 2.13. Rozwój obrotów handlu zagranicznego wieprzowiną w USA i w Chinach (tys. ton)

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych Foreign Agricultural Service United States Department of Agriculture.

Handel wieprzowiną w UE-28

Handel wieprzowiną w UE-28 moĪna podzieliü na handel z krajami trze-cimi i handel wewnątrz Wspólnoty. Handel z krajami trzetrze-cimi pomimo jego sto-sunkowo duĪego udziaáu w handlu Ğwiatowym stanowi jednak niewielką czĊĞü ogólnych obrotów. W 2014 r. eksport miĊsa wieprzowego do krajów trzecich (liczony w wadze produktu) stanowiá 26% caáego eksportu tego miĊsa. W przy-padku importu dysproporcje są jeszcze wiĊksze, gdyĪ import do krajów trzecich stanowiá zaledwie 0,4% caáego importu wieprzowiny. Proporcje te są trwaáe, zwáaszcza po stronie importu.

W 1993 r., gdy UniĊ Europejską tworzyáo 12 paĔstw, udziaá importu miĊsa z krajów trzecich w ogólnym jego imporcie byá taki sam. Mniejszy byá natomiast udziaá eksportu do krajów trzecich w ogólnym eksporcie miĊsa, gdyĪ wynosiá 15%. W 2014 r. do najwiĊkszych eksporterów do krajów trzecich naleĪaáy:

Niemcy, Dania, Hiszpania i Holandia. Udziaá tych czterech krajów w caákowitym eksporcie wieprzowiny do krajów trzecich wynosiá 76%, a wraz z Francją (piątą w kolejnoĞci) 83%. Tylko trzy kraje (Niemcy, Dania i Hiszpania) sprzedają áącz-nie 56% wieprzowiny wysyáanej z UE-28 do krajów trzecich.

W 2014 r. eksport wewnĊtrzny stanowiá prawie 25% produkcji UE-28, a import 35% spoĪycia. Eksport wieprzowiny na rynek wewnĊtrzny Wspólnoty jest znacznie bardziej skoncentrowany niĪ eksport do krajów trzecich. NajwiĊk-szy udziaá w tej sprzedaĪy mają Niemcy (31%). Udziaá trzech najwiĊkNajwiĊk-szych eksporterów (Niemcy, Dania i Holandia) w 2014 r. stanowiá 57%, piĊciu 77%

(wymieniona trójka plus Belgia i Holandia), a dziesiĊciu 97%.

Rysunek 2.14. Struktura geograficzna eksportu wieprzowiny UE-28 w 2014 r. (%)

ħródáo: obliczenia wáasne na podstawie bazy danych Eurostatu.



NajwiĊcej miĊsa wieprzowego z krajów trzecich importują Niemcy (65%

wszystkich zakupów), dalej w kolejnoĞci są Francja (8%), Wlk. Brytania i Dania (po 6%), Polska i Hiszpania po 5%. W imporcie na rynku wewnĊtrznym takĪe najwiĊkszy udziaá mają Niemcy (17%), a nastĊpnie Wáochy (16%), Wielka Bry-tania (12%), Polska (9%) i Francja |(8%).

Jak wiĊc widaü (rys. 2.14) najwiĊkszy udziaá w obrotach handlowych ma-ją kraje o relatywnie wysokim poziomie produkcji i spoĪycia. Udziaá w ekspor-cie tak do krajów trzecich, jak i na rynek wewnĊtrzny jest równie wysoki, jak i w imporcie. Sądziü moĪna, Īe w tym ostatnim przypadku jest to wynikiem chĊci pozyskania produktów charakterystycznych dla innego regionu bądĨ pro-duktów o wysokiej jakoĞci, nie produkowanych w danym kraju.

2.5. Ceny trzody na najwaĪniejszych rynkach