3. Rynek miĊsa drobiowego
3.6. Wpáyw Ğwiatowego rynku na polski sektor drobiu i handel zagraniczny miĊsem
3.6.1. Wpáyw dotychczasowy
Jak wykazano poprzednio znaczenie dla rozwoju polskiej branĪy drobiar-skiej oraz polskiego handlu zagranicznego miĊsem drobiowym ma przede wszystkim sytuacja na rynku unijnym. SprzedaĪ na jednolitym rynku europejskim staáa siĊ bowiem podstawowym czynnikiem sprawczym decydującym o rozwoju produkcji drobiarskiej w Polsce. Mimo postĊpującej dywersyfikacji obszarów zbytu, nadal do partnerów z Unii Europejskiej trafia ok. 90% wartoĞci caáego eksportu miĊsa drobiowego. Oceniając wiĊc wpáyw rozwoju rynku Ğwiatowego na polski rynek miĊsa drobiowego i polski handel zagraniczny tym miĊsem, nale-Īy braü pod uwagĊ przede wszystkim jednolity rynek europejski. Wedáug przed-stawionych prognoz dynamika konsumpcji ma tu wyprzedzaü dynamikĊ produk-cji. Import spoza Wspólnoty bĊdzie siĊ zwiĊkszaá w tempie niezbyt wysokim.
W 2015 r. ma byü wiĊkszy o 12,7%. Oznacza to, Īe Polska, która ma korzystne relacje cenowe wobec innych paĔstw czáonkowskich Unii Europejskiej, pozosta-nie jednym z waĪpozosta-niejszych dostawców tego miĊsa na wewnĊtrzny rynek unijny.
Handel Polski z krajami trzecimi, mimo nawiązania nowych kontaktów handlowych i otwarcia nowych obszarów zbytu, na razie nie przekracza 10%
caákowitej wartoĞci obrotów zagranicznych miĊsem drobiowym. NajwiĊksze nadzieje na wzrost eksportu wiązane są z rynkiem Chin, Wietnamu, Egiptu oraz RPA. Wprawdzie import do Egiptu ma siĊ zwiĊkszyü do 2025 r. o prawie 168%, a do Wietnamu o 94,5%, to jednak w wyrazie absolutnym ten przyrost wyniesie ponad 100 i ponad 50 tys. ton. Przewiduje siĊ, Īe do 2025 r. Chiny zwiĊkszą zakupy drobiu na globalnym rynku równieĪ o ok. 50 tys. ton. Z kolei w RPA import miĊsa drobiowego ma byü w 2025 r. o 48%, tj. o ok. 215 tys.
ton, wiĊkszy niĪ w 2015 r. Jakkolwiek wiĊc dywersyfikowanie rynków zbytu jest waĪne, to jednak nadal o moĪliwoĞciach eksportowych, a tym samym o dynamice rozwoju produkcji miĊsa drobiowego w Polsce, decydowaü bĊdzie rynek Unii Europejskiej.
Przewaga cenowa polskiego drobiu na rynku unijnym jest relatywnie wiĊk-sza niĪ na rynku globalnym. W badanym okresie lat 2005-2015 przeciĊtna polska cena drobiu stanowiáa ok. 73% ceny unijnej i ok. 86% ceny Ğwiatowej. Jako ceny Ğwiatowe przyjmuje siĊ powszechnie notowania jednostkowych wartoĞci ekspor-towych elementów brojlerów amerykaĔskich oraz kurcząt brazylijskich. Biorąc jednak pod uwagĊ fakt, Īe zdecydowana wiĊkszoĞü polskich obrotów miĊsem drobiowym dokonuje siĊ na rynku unijnym, oczywiste jest, Īe wpáyw tego rynku,
mierzony zaleĪnoĞcią miĊdzy ksztaátowaniem siĊ cen w Polsce i w Unii Europej-skiej, jest wiĊkszy niĪ wpáyw rynku Ğwiatowego. Potwierdzają to wspóáczynniki korelacji wyliczone dla okresu 2005-2015, które ksztaátują siĊ na poziomie 0,78 dla rynku unijnego i 0,21 dla rynku Ğwiatowego. Wspóáczynniki determinacji wy-noszą odpowiednio: 60,8% i 4,5%.
Mniejszy wpáyw rynku globalnego na polski handel zagraniczny miĊsem drobiowym moĪna teĪ táumaczyü ograniczonym udziaáem w polskim eksporcie na rynki pozaunijne produktów, których ceny uznawane są za ceny Ğwiatowe.
W RPA udziaá kurcząt brazylijskich wynosi ok. 5%, a amerykaĔskich ok. 1%.
W Wietnamie brojlery amerykaĔskie stanowią ok. 2% rynku. Jedynie w Chinach udziaá kurcząt brazylijskich wynosi ok. 14%, a amerykaĔskich ok. 23%. Jednak eksport drobiu z Polski do Chin obejmuje gáównie inny asortyment niĪ tuszki i elementy kurcząt.
Okres 2005-2015 zostaá dobrany celowo ze wzglĊdu na caákowitą zmianĊ warunków handlu miĊdzy Polską a Unią Europejską po akcesji Polski do Wspólnoty w maju 2004 r. Rok 2005 byá pierwszym peánym rokiem czáonko-stwa. Przed akcesją rynek unijny byá równieĪ bardzo waĪnym obszarem zbytu dla polskiego drobiu, jednak Polska jako kraj trzeci miaáa ograniczony dostĊp do tego obszaru przyznanymi kwotami importowymi, w ramach których obowią-zywaáy obniĪone stawki celne. Eksport poza kwotami byá nieopáacalny ze wzglĊdu na bardzo wysoki poziom ochrony unijnego rynku. Po akcesji wszelkie bariery we wzajemnym handlu zostaáy zniesione.
Przedstawiony obraz rozwoju rynku Ğwiatowego i unijnego oraz jego wpáyw na polski rynek miĊsa drobiowego nie uwzglĊdnia zmian, jakie mogáyby nastąpiü w wyniku zawarcia umów o strefie wolnego handlu, które są obecnie negocjowane miĊdzy Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi (TTIP), miĊ-dzy Unią Europejską a Kanadą (CETA) oraz miĊmiĊ-dzy Unią Europejską a paĔstwami naleĪącymi do Mercosur (Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj i Wenezuela). Realizacja tych umów miaáaby ogromny wpáyw na rynek miĊsa drobiowego w Unii Europejskiej, w tym takĪe w Polsce. Czy byáby to wpáyw pozytywny czy negatywny trudno obecnie wyrokowaü, gdyĪ szczegóáy dotyczą-ce poszczególnych umów nie są znane. Warto jednak wróciü do doĞwiadczeĔ związanych z otwarciem polskiego rynku na amerykaĔski eksport tylnych üwiartek z kurcząt, jakie miaáo miejsce w okresie transformacji systemowej.
Otwarcie to dokonywaáo siĊ wedáug formuáy 8,5% wolumenu produkcji z po-przedniego roku. Oznaczaáo to, Īe im szybciej rosáa krajowa produkcja miĊsa drobiowego, tym wiĊcej musieliĞmy importowaü tego miĊsa ze Stanów Zjedno-czonych, niezaleĪnie od relacji popytu i podaĪy na rynku wewnĊtrznym.
3.6.2. Wpáyw przewidywany
Zmiany strukturalne zachodzące na polskim rynku miĊsnym sprzyjają rozwojowi sektora drobiarskiego. Polscy konsumenci coraz chĊtniej akceptują w diecie produkty o niĪszym poziomie kalorycznoĞci. Do takich naleĪy miĊso drobiowe, które ponadto przewyĪsza miĊso czerwone pod wzglĊdem odĪyw-czym, zawierając wiĊcej biaáka ogólnego i mniej táuszczu. Jednak porównanie temp rozwoju produkcji i spoĪycia drobiu w Polsce pokazuje, Īe utrzymanie do-tychczasowej wysokiej dynamiki rozwojowej nie byáoby moĪliwe bez szybko zwiĊkszającej siĊ sprzedaĪy zagranicznej.
Z przedstawionej analizy wynika, Īe wpáyw rynku unijnego na polski ry-nek drobiarski jest wiĊkszy niĪ wpáyw rynku globalnego. W horyzoncie progno-zy Ğredniookresowej podstawowym cprogno-zynnikiem sprawcprogno-zym dynamicznego roz-woju polskiego sektora drobiarskiego pozostanie wiĊc konkurencyjnoĞü cenowa na jednolitym rynku europejskim, a szczególnie w Niemczech, Holandii i Wiel-kiej Brytanii, której relacje handlowe z rynkiem unijnym po wyjĞciu ze Wspól-noty nie są jeszcze do koĔca przesądzone.
Podsumowując wyniki przeprowadzonej analizy trzeba stwierdziü, Īe w okresie Ğrednim zidentyfikowany wpáyw Ğwiatowego, a szczególnie unijnego rynku miĊsa drobiowego na rozwój krajowego sektora drobiarskiego i polski han-del zagraniczny tym miĊsem nie zmieni siĊ. Drobiarstwo bĊdzie nadal stanowiü najszybciej rozwijający siĊ segment polskiego rynku miĊsnego, generujący znaczną nadwyĪkĊ podaĪy nad popytem wewnĊtrznym. MoĪna wnioskowaü, Īe pojemnoĞü polskiego rynku miĊsa drobiowego, która jest kategorią iloĞciową, przekracza efektywny popyt na to miĊso. Jednak nie caáe potrzeby są zaspokajane przez rynek, a tylko ta ich czĊĞü, która znajduje pokrycie w funduszu spoĪycia.
Tylko ta czĊĞü przeksztaáca siĊ bowiem w efektywny popyt, stanowiący juĪ kate-goriĊ wartoĞciową. W zmieniających siĊ warunkach (niĪsze ceny, wyĪsze docho-dy) zmienia siĊ teĪ efektywny popyt, a wiĊc i poziom, na którym nastĊpuje zrów-nowaĪenie rynku. Szansą na rozszerzenie popytu poza granice krajowe staje siĊ rynek Ğwiatowy, a narzĊdziem takiego rozszerzenia – eksport. Ograniczeniem jest natomiast zdolnoĞü do podjĊcia globalnej bądĨ lokalnej konkurencji.
Z przeprowadzonych badaĔ wynika, Īe istnieje potencjaá dla dalszego roz-woju miĊdzynarodowego handlu miĊsem drobiowym. Polski sektor drobiarski wykazuje w tej wymianie przewagi komparatywne, które utrzymają siĊ w horyzoncie prognozy Ğredniookresowej. MoĪna przewidywaü, Īe w najbliĪszych 10-15 latach zachowany zostanie wysoki udziaá sprzedaĪy zagranicznej w pro-dukcji miĊsa drobiowego, warunkujący dynamikĊ tej propro-dukcji w Polsce. Szacuje
siĊ, Īe roczne tempo wzrostu bĊdzie wynosiü od kilku do kilkunastu procent.
Podobnie jak do tej pory równieĪ w przyszáoĞci trzeba siĊ jednak liczyü z okreso-wymi spowolnieniami i przyspieszeniami dynamiki produkcji miĊsa drobiowego, w zaleĪnoĞci od sytuacji popytowo-podaĪowej na unijnym rynku, bĊdącej wy-padkową rozwoju rynku w 28 paĔstwach czáonkowskich Wspólnoty.
Przewidywany rozwój produkcji i konsumpcji miĊsa drobiowego w Unii Europejskiej stwarza przesáanki dla wnioskowania o rosnącym znaczeniu Polski jako dostawcy tego miĊsa na jednolity rynek europejski. W sytuacji nieco wol-niejszej dynamiki spoĪycia niĪ produkcji we Wspólnocie oraz koniecznoĞci zagospodarowywania pozostających nadwyĪek podaĪy eksportem do krajów trzecich, nabiera znaczenia konkurencyjnoĞü cenowa oferty poszczególnych do-stawców. Polska bĊdzie wykazywaü taką przewagĊ, zajmując równoczeĞnie czo-áową pozycjĊ wĞród unijnych producentów miĊsa drobiowego.
TakĪe Ğwiatowy popyt na to miĊso pozostanie wysoki. Stwarza to dobre perspektywy dla dywersyfikowania rynków zbytu i wykorzystywania szans na dalsze rozszerzanie popytu na polski drób w oparciu o zróĪnicowane preferencje Ğwiatowych konsumentów. ZagroĪeniem moĪe byü natomiast rozwój preferen-cyjnych porozumieĔ handlowych miĊdzy ukáadami regionalnymi.