ruchu ODnOWy W Duchu śWiętym
1. idea ruchu Katolickiej Odnowy w Duchu świętym
Odnowa w Duchu Świętym (Katolicka Odnowa Charyzmatyczna) jest niefor-malnym, zróżnicowanym ruchem, o otwartej strukturze – bez organu założyciel-skiego i oficjalnej listy członków4. Ruch nawiązuje do doświadczeń pierwotnych wspólnot chrześcijańskich, konstytuują go grupy modlitewne liczące od kilku do kilkunastu osób – świeckich zaangażowanych w życie Kościoła. Nie stanowią oni wspólnot homogenicznych pod względem cech społecznych i demograficznych – przeciwnie, w ich skład wchodzą ludzie w różnym wieku, różnych zawodów i poziomów wykształcenia (jednak przeważają inteligenci, osoby z wykształce-niem wyższym i średnim). Spotkania grup odbywają się z reguły przy parafiach (najczęściej w dużych miastach), raz w tygodniu i trwają kilka godzin. Charakte-rystycznym elementem spotkania jest modlitwa spontaniczna: „pewne elementy spotkania powtarzają się: zaproszenie Ducha Świętego do prowadzenia spotka-nia, uwielbienie Boga (ten rodzaj modlitwy przeważa), słuchanie Słowa
Boże-3 Zgodnie z danymi Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego z 2008 r. (wskaźnik
domi-nicantes dla Polski wyniósł 40,4%, a commudomi-nicantes 15,3%; dla diecezji łódzkiej dominican-tes-26,9%; natomiast wskaźnik communicantes – 10,9%; źrodło: http://www.iskk.ecclesia.org.pl/
praktyki-niedzielne.htm;[odczyt 29.07.09)].
4 http://www.odnowa.org/o-odnowie/idea-odnowy [odczyt 20.06.2009]. Na temat odnowy charyzmatycznej w Kościele napisano wiele książek, w większości są to studia biblijne i teologicz-ne: m.in. M. Harper, Walk in the Spirit, Plainfield, New Jersey1968; F. A. Sullivan, Charyzmaty
i odnowa charyzmatyczna, Warszawa 1986; H. Műhlen, Odnowa w Duchu Świętym, Kraków 1985; Życie w Duchu Świętym. Podręcznik Seminariów dla Zespołu prowadzącego ewangelizację,
War-szawa 1982; E. D. O`Connor, Ruch charyzmatyczny w Kościele katolickim, WarWar-szawa 1984; Jan Paweł II, Christifideles Laici (Posynodalna adhortacja apostolska o powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie 20 lat po Soborze Watykańskim II), Wrocław 1989; J. Kudasiewicz,
go, nauczanie, osobiste świadectwo życia niektórych uczestników spotkania”5. Wyznawcy wielbią Boga, dziękują Mu, przedstawiają prośby (czasem modlą się jednocześnie, czasem indywidualnie). Czytają fragmenty Pisma Świętego i inter-pretują je, odnosząc treść do własnego życia. W mniejszych grupach członkowie wspólnoty dzielą się własnymi doświadczeniami (są to tzw. grupy dzielenia). Jed-nym z punktów przebiegu spotkania jest katecheza, którą wygłasza kapłan bądź osoba świecka; dotyczy ona nauczania Kościoła, perykop biblijnych, problemów życia duchowego, codziennych spraw wiernych. W ramach spotkań czasem jest odprawiana msza święta, adoracja Najświętszego Sakramentu bądź medytacja bi-blijna. Każda grupa ma swojego lidera i opiekuna, którym jest ksiądz katolicki. Podstawowym doświadczeniem Odnowy jest „Chrzest w Duchu Świętym” („mo-dlitwa odnowienia darów Ducha Świętego”), jest to bezpośrednie nawiązanie do Pięćdziesiątnicy, czyli zesłania na Apostołów zgromadzonych w Wieczerniku Ducha Świętego, wydarzenia opisanego w Nowym Testamencie. Według mate-riałów Odnowy, efektem otwarcia się na działanie Ducha Świętego i skutkiem Jego interwencji jest metamorfoza jednostki: „człowiek nawiązuje osobową więź z Bogiem, pogłębia się jego świat modlitwy, życie staje się pełne pokoju i rado-ści związanych z bliskim przeżywaniem obecnorado-ści Boga, pojawia się pragnienie opowiadania innym o swoim przeżywaniu wiary”6.
„Chrzest w Duchu Świętym” jest punktem kulminacyjnym kilkutygodnio-wych rekolekcji ewangelizacyjnych, zwanych „seminariami życia w Duchu”. Podczas wspólnej modlitwy, uczestnicy „przyjmują dary Ducha”. Zewnętrznym znakiem owego obrzędu jest „nałożenie rąk”, nie mniej ważne, a może ważniej-sze – jak zaznaczają członkowie ruchu – jest wewnętrzne nastawienie uczest-nika, intencja przyjęcia charyzmatów. W oficjalnym dyskursie podkreśla się ich szczególne znaczenie dla pogłębienia osobistej wiary i „wyzwolenia pragnienia służby”, pomagania innym.
Pierwsze grupy Odnowy Charyzmatycznej w Kościele katolickim powstały w latach 60. XX w. W Konstytucji Dogmatycznej o Kościele Lumen Gentium, przygotowanej w ramach Soboru Watykańskiego – w 1963 r. – znalazł się zapis dotyczący strategii odnowy i ożywienia wiary w Kościele. Wielu katolików – za przykładem innych wyznań chrześcijańskich – przyjęło „chrzest w Duchu Świę-tym”. Ruch, nawiązujący do pobożności zielonoświątkowej, powstały w Stanach Zjednoczonych, rozprzestrzenił się na wszystkie kontynenty i objął swoim zasię-giem kilka (według innych źródeł nawet kilkadziesiąt) milionów ludzi. W Polsce pierwsza grupa Odnowy powstała w 1976 r. w Warszawie, z inicjatywy ks. Bro-nisława Dembowskiego7. Wkrótce w innych miastach pojawiły się ośrodki ru-chu charyzmatycznego (według różnych źródeł skupiają one od 30 do 60 tysięcy
5 http://www.odnowa.org/o-odnowie/idea-odnowy [odczyt 20.06.2009].
6 Tamże
7 Ksiądz Dembowski, obecnie biskup, jest delegatem Konferencji Episkopatu Polski, krajo-wym duszpasterzem Odnowy.
członków)8. Cyklicznie co pięć lat są organizowane Kongresy Odnowy w Duchu Świętym, pierwszy miał miejsce w 1983 r. w Częstochowie na Jasnej Górze, na-stępny w Gnieźnie, kolejne znowu w Częstochowie. Tam też regularnie odbywają się ogólnopolskie czuwania grup modlitewnych (uczestniczy w nich od 100 do 200 tys. ludzi). W 1996 r. głośnym wydarzeniem był przyjazd do Polski domini-kanina z Kanady, o. Emiliena Tardifa – jego msze z posługą uzdrawiania zgroma-dziły rekordową liczbę ludzi (np. w Łodzi uczestniczyło w spotkaniu około 300 tys. osób). Obecnie w wielu miastach Polski odprawiane są tego typu msze (raz w miesiącu)9.
Ruchem Odnowy w Polsce kieruje Krajowy Zespół Koordynatorów, wspie-rający pracę poszczególnych ośrodków diecezjalnych, nawiązujący też współ-pracę z grupami z innych państw. W strukturach Odnowy istnieje też Komisja Teologiczna, która rozstrzyga konkretne problemy w świetle nauki Kościoła. Od 1994 r. wydawane są „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”. Łódzki Ośrodek posiada własne wydawnictwo, popularyzujące szeroko idee ruchu charyzmatycz-nego, od 1992 r. wydaje dwumiesięcznik „Szum z Nieba”10.
Z socjologicznego punktu widzenia można powiedzieć, że sytuacja katolic-kiego ruchu Odnowy, wśród tzw. nowych ruchów religijnych, jest szczególnie dobra. Uczestnicy mają społeczną akceptację, nie narażają się na zarzut apostazji. Działają w strukturach dominującego Kościoła i mogą za jego ostrożnym przy-zwoleniem rozwijać praktyki pogłębiania wiary już przyjętej w ramach socjaliza-cji w grupach pierwotnych11.
8 J. Kowalczewska, Doświadczenia religijne i rozwój osobowości u uczestników ruchu
Od-nowy w Duchu Świętym, [w:] T. Doktór (red.), Doświadczenie religijne, Warszawa 2007, s. 141.
E. Miszczak w książce Katolicki Ruch Odnowy w Duchu Świętym w Polsce (Lublin 2011) stwierdza: „Dziś Odnowa w Duchu Świętym jest ruchem bardzo liczebnym w Kościele katolickim w Polsce. Obecnie istnieje około 740 grup modlitewnych, liczących łącznie prawie 30 tys. osób, a na ogólno-polskich czuwaniach spotyka się 200 tys. sympatyków ruchu. Prawie połowa z uczestników ruchu to ludzie przed 25. rokiem życia” (s. 54).
9 http://www.odnowa.org/o-odnowie/idea-odnowy [odczyt 20.06. 2009].
10 Tamże.
11 W dyskursie publicznym Kościoła katolickiego na temat ruchu widać ambiwalencję i nie-pewność. Generalnie Kościół aprobuje działalność wspólnot Odnowy (dowodzą tego choćby wy-powiedzi papieży – Pawła VI, Jana Pawła II). Niemniej niektórzy teologowie uważają, że ruch jest „niebezpiecznie uwodzicielski”, wręcz „podejrzany”. W skrajnie negatywnych opiniach pojawia się teza o diabolicznym pochodzeniu ruchu, czego dowodem mają być „ryty inicjacyjne”, „przekazy-wanie wtajemniczonym wpływu duchowego”, nada„przekazy-wanie mocy z zewnątrz (to o praktyce Chrztu w Duchu Świętym) Niektórzy obserwatorzy spotkań charyzmatycznych obawiają się nadmiernej uczuciowości, zbytniej koncentracji na odczuciach, zmysłowych doznaniach, silnych przeżyciach. Ich zdaniem, potrzeba bezpośredniego doświadczania „rzeczy boskich” może prowadzić do poszu-kiwania niezwykłych zjawisk, zewnętrznych osobliwości, cudowności. Charyzmat prorokowania grozi indywidualistycznym subiektywizmem, wątpliwym profetyzmem. Zmysłowe odczuwanie Boga na ziemi nie jest możliwe – twierdzą krytycy ruchu – a tendencje mające ten kontakt umożli-wić wynikają z narcyzmu człowieka i nadmiernej ciekawości. Natomiast apologeci Odnowy w Du-chu Świętym doceniają witalność, spontaniczność, kreatywność członków wspólnot. Nie obawiają