uzasadnione wydaje się przypuszczenie, że obdarzone wysoką inteli-gencją emocjonalną osoby będą bardziej odporne na stereotypy społeczne, otwarte na nowe doświadczenia, ciekawe inności, empatyczne i wrażliwe na innych, a także bardziej skłonne do refleksji nad rzeczywistością i ana-lizowania jej z różnych perspektyw. na tej podstawie anna Radziszewska (2012) postawiła hipotezy o zależności między inteligencją emocjonalną licealistów a ich sposobem spostrzegania osób niepełnosprawnych, przy czym w swych badaniach uwzględniała takie aspekty obrazu osoby nie-pełnosprawnej, jak: bogactwo obrazu, jego złożoność, pozytywność oraz rodzaj potrzeb przypisywanych osobom niepełnosprawnym. W grupie badawczej znalazło się 130 licealistów (99 dziewcząt i 31 chłopców) w wieku od 16 do 19 lat. W badaniach wykorzystano kwestionariusz PKie oraz zmodyfikowaną wersję Listy Przymiotnikowej ACL.
Porównanie osób o wysokiej i niskiej ogólnej inteligencji emocjonalnej nie wykazało różnic między nimi w zakresie złożoności i bogactwa obrazu osób niepełnosprawnych, mierzonego liczbą wybranych przymiotników. jednocześnie jednak okazało się, że licealiści o wyższej inteligencji emo-cjonalnej spostrzegają niepełnosprawnych mniej zgodnie, a więc mniej stereotypowo.
opisywane badania potwierdziły również hipotezę, że licealiści z wyższą inteligencją emocjonalną mają bardziej pozytywny obraz osób niepełnosprawnych niż ci z niskim poziomem zdolności emocjonalnych. Porównanie obu grup dowiodło, że licealiści inteligentni emocjonalnie rzadziej używali przy opisie przymiotników negatywnych. zarazem liczba przymiotników pozytywnych korelowała dodatnio z ogólnym poziomem inteligencji emocjonalnej (0,19; p < 0,05), zdolnością akceptowania emo-cji (0,20; p < 0,05) i empatią (0,24; p < 0,01). z kolei liczba wybieranych przymiotników negatywnych była ujemnie związana z ogólnym poziomem inteligencji emocjonalnej (–0,20; p < 0,05) i ze zdolnością rozumienia emo-cji (–0,23; p < 0,05). Stwierdzono również, że osoby z wyższą inteligencją emocjonalną w większym stopniu dostrzegają u osób niepełnosprawnych potrzeby osiągnięć (t = 2,69; p = 0,01) i kontaktów heteroseksualnych (t = 2,14; p < 0,05), a w mniejszym stopniu przypisują im wzmożoną potrzebę opieki i wsparcia (t = 2,10; p < 0,05). to również przemawia za
związkiem inteligencji emocjonalnej z mniejszą stereotypowością sposobu spostrzegania osób niepełnosprawnych.
można sądzić, że większa wrażliwość społeczna osób o wysokiej in-teligencji emocjonalnej powinna się przekładać na większą ich skłonność do działań o charakterze społecznym, w tym do podejmowania pracy w wolontariacie. Sprawdzając taką hipotezę, małgorzata Winiarek (2008) porównywała zdolności emocjonalne osób angażujących się w wolonta-riat i osób nie podejmujących tego rodzaju działań. W jej badaniu wzięło udział 60 studentów kierunków społecznych, humanistycznych i ścisłych, w wieku od 19 do 26 lat. Większość (73,3%) stanowiły kobiety. 30 osób deklarowało włączanie się w prace o charakterze wolontariatu, 30 osób nigdy nie było wolontariuszami. do pomiaru inteligencji emocjonalnej użyto dinemo. dodatkowo mierzono intensywność przebytego treningu społecznego kwestionariuszem KtS autorstwa grabowskiej i matczak. jak widać na rysunku 7, stwierdzono istotne różnice w zakresie inteligencji emocjonalnej między wolontariuszami i niewolontariuszami. ci pierwsi uzyskali wyższe wyniki ogólne w inwentarzu dinemo (t = 2,26; p < 0,05), a także – ale jedynie na poziomie tendencji (p < 0,1) – w skalach inni (t = 1,85) i ja (t = 1,86).
użyto DINEMO. Dodatkowo mierzono intensywność przebytego treningu społecznego kwestionariuszem KTS autorstwa Grabowskiej i Matczak. Jak widać na rysunku 7,
stwierdzono istotne różnice w zakresie inteligencji emocjonalnej między wolontariuszami i niewolontariuszami. Ci pierwsi uzyskali wyższe wyniki ogólne w inwentarzu DINEMO (t =
2,26; p< 0,05), a także – ale jedynie na poziomie tendencji (p< 0,1) – w skalach INNI (t = 1,85) i JA (t = 1,86).
Rysunek 7. Porównanie inteligenci emocjonalnej wolontariuszy i niewolontariuszy.
Sprawdzano również, czy czas angażowania się w wolontariat wiąże się z poziomem inteligencji emocjonalnej. W tym celu badanych wolontariuszy podzielono na dwie grupy – tych, którzy pracowali w wolontariacie dłużej niż rok, oraz tych, których staż w tego rodzaju działalności był krótszy niż 1 rok. Porównanie obu grup pod względem inteligencji
emocjonalnej przedstawiono na rysunku 8. 0 5 10 15 20 25 WO DINEMO INNI JA W yn ik i w in we nt arz u DI NE MO Wolontariusze Niewolontariusze
Rysunek 7. Porównanie inteligencji emocjonalnej wolontariuszy i niewolontariuszy (WO – wynik ogólny).
Sprawdzano również, czy czas angażowania się w wolontariat wiąże się z poziomem inteligencji emocjonalnej. W tym celu badanych wolontariuszy
112
Rozdział 5 • inteligencja emocjonalna a Relacje inteRPeRsonalnepodzielono na dwie grupy – tych, którzy pracowali w wolontariacie dłużej niż rok, oraz tych, których staż w tego rodzaju działalności był krótszy niż jeden rok. Porównanie obu grup pod względem inteligencji emocjonalnej przedstawiono na rysunku 8.
Rysunek 8. Porównanie inteligencji emocjonalnej u wolontariuszy o dłuższym i krótszym stażu.
Okazało się, że czas trwania wolontariatu różnicuje wyniki ogólne w inwentarzu DINEMO (t
= 2,50; p< 0,05) oraz w skali INNI (t = 2,47; p< 0,05).
Na podstawie przedstawionych danych można stwierdzić, że poziom inteligencji studentów ma związek z ich angażowaniem się w wolontariat. Oczywiście na postawie tego typu badań trudno wnioskować o kierunku tego związku. Z jednej strony wolontariat może przyczyniać się do rozwijania zdolności emocjonalnych, np. wrażliwości i otwartości na emocje własne i innych ludzi, rozumienia tych emocji i respektowania ich w działaniu. Za takim
rozumowaniem przemawia dodatnia zależność między inteligencją emocjonalną a stażem wolontariatu. Z drugiej strony uzasadnione jest również twierdzenie, że różnice w zakresie inteligencji emocjonalnej między wolontariuszami i niewolontariuszami wynikają z indywidualnych preferencji osób o różnych zdolnościach emocjonalnych do określonych typów aktywności: osoby o większych zdolnościach emocjonalnych, jako bardziej
uwrażliwione na innych ludzi, chętniej angażują się w działalność pomocową i prospołeczną.
0 5 10 15 20 25 WO DINEMO INNI JA W yn ik i in we nt arz a DI NE MO
Wolontariat dłuższy niż jedenrok Wolontariatkrótszyniżjedenrok
Rysunek 8. Porównanie inteligencji emocjonalnej wolontariuszy z dłuższym i krótszym stażem
(WO – wynik ogólny).
okazało się, że czas trwania wolontariatu różnicuje wyniki ogólne w in-wentarzu dinemo (t = 2,50; p < 0,05) oraz w skali inni (t = 2,47; p < 0,05).
na podstawie przedstawionych danych można stwierdzić, że poziom inteligencji studentów ma związek z ich angażowaniem się w wolontariat. oczywiście na postawie tego typu badań trudno wnioskować o kierunku tego związku. z jednej strony wolontariat może się przyczyniać do rozwija-nia zdolności emocjonalnych, np. wrażliwości i otwartości na emocje własne i innych ludzi, rozumienia tych emocji i respektowania ich w działaniu. za takim rozumowaniem przemawia dodatnia zależność między inteligencją emocjonalną a stażem wolontariatu. z drugiej strony uzasadnione jest również twierdzenie, że różnice w zakresie inteligencji emocjonalnej między wolonta-riuszami i niewolontawolonta-riuszami wynikają z indywidualnych preferencji osób o różnych zdolnościach emocjonalnych do określonych typów aktywności: osoby o większych zdolnościach emocjonalnych, jako bardziej uwrażliwione na innych ludzi, chętniej angażują się w działalność pomocową i prospołeczną.