Każda ze stron ponosi własne koszty

II.3.7.2. Z motywów uzasadnienia wyroku w sprawie C-103/02

1. W swojej skardze Komisja Wspólnot Europejskich wnosi o stwierdzenie przez Trybunał, że przyjmując dekret z dnia 5 lutego 1998 r. w sprawie identyfikacji odpadów innych niż niebezpieczne podlegających uproszczonym procedu-rom odzyskiwania w rozumieniu art. 31 i 33 dekretu ustawodawczego nr 22 z dnia 5 lutego 1997 r., który:

– z naruszeniem art. 10 i 11 ust. 1 akapit drugi dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów, zmienionej dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. umożliwia zakładom i przedsiębior-stwom, które odzyskują odpady inne niż niebezpieczne, zwolnienie z wymo-gu uzyskania zezwolenia, bez uzależnienia tego zwolnienia od spełnienia przesłanek: 1) odnoszących się do uprzedniego ustalenia maksymalnej ilości odpadów i 2) wskazanych w art. 4 dyrektywy 75/442, dotyczącym ilości od-padów przetwarzanych przez zakłady zwolnione z wymogu uzyskania ze-zwolenia,

– z naruszeniem art. 11 ust. 1 akapit drugi tiret pierwsze dyrektywy 75/442 nie definiuje dokładnie rodzajów odpadów objętych zwolnieniem z uzyska-nia zezwoleuzyska-nia i tym samym umożliwia w niektórych przypadkach – z naruszeniem także art. 3 dyrektywy Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych – zakładom lub przedsiębior-stwom, które odzyskują pewne rodzaje odpadów niebezpiecznych, zwolnie-nie z wymogu uzyskania zezwolenia na podstawie mzwolnie-niej surowych kryteriów przewidzianych dla odpadów innych niż niebezpieczne, z powodu braku ja-sności i precyzji spornego dekretu,

71 Zb. Orz. TE [2004] I-09127.

121

– z naruszeniem art. 9 i 11 w związku z art. 1 lit. e) i f) dyrektywy 75/442 i załącznikami IIA i IIB do tej dyrektywy, zmienionej decyzją Komisji z dnia 24 maja 1996 r. (Dz.U. L 135, str. 32), definiuje niektóre czynności unieszko-dliwiania jako czynności „podnoszenia walorów środowiska naturalnego”, umożliwiając w ten sposób zakładom i przedsiębiorstwom wykonującym czynności unieszkodliwiania inne aniżeli unieszkodliwianie własnych odpa-dów w miejscu produkcji zwolnienie z wymogu uzyskania zezwolenia, tak jakby wykonywały one czynności odzyskiwania,

Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy art. 1, 9, 10, 11 dyrektywy 75/442, jak również na mocy art. 3 dyrektywy 91/689.

26. [Ocena Trybunału - W przedmiocie zarzutu pierwszego dotyczącego maksy-malnych ilości odpadów, które mogą być zwolnione z wymogu uzyskania zezwolenia] W celu stwierdzenia, czy Republika Włoska zastosowała prawi-dłowo dyrektywę 75/442, należy zbadać, czy dyrektywa ta nakłada na Pań-stwa Członkowskie obowiązek ustalenia bezwzględnych ilości maksymal-nych odpadów przeznaczomaksymal-nych do odzyskiwania, mogących być przedmio-tem zwolnienia z wymogu uzyskania zezwolenia, czy też Państwa Człon-kowskie mogą ustalać ilości względne w zależności od zdolności przerobowej każdego urządzenia. W tym celu należy zbadać art. 11 ust. 1 akapit drugi dy-rektywy 75/442.

27. Z brzmienia tego przepisu wynika przede wszystkim, że zwolnienie z wy-mogu uzyskania zezwolenia znajduje zastosowanie z zastrzeżeniem spełnie-nia dwóch przesłanek. Ponieważ każda z przesłanek poprzedzona jest tiret i obie przesłanki połączone są spójnikiem „oraz”, nie ulega wątpliwości, że przesłanki te są kumulatywne, a nie alternatywne, wbrew temu, co utrzy-muje rząd włoski.

28. Następnie należy rozgraniczyć zakres obowiązku ustalenia ilości nałożonego w pierwszej przesłance, ponieważ przesłanka ta musi być dochowana przez Państwa Członkowskie tak samo jak druga przesłanka.

29. Pierwsza z przesłanek przewiduje wyraźnie przyjęcie przez właściwe władze dla każdego rodzaju działalności przepisów ustalających „rodzaje i ilości od-padów oraz warunki”, na podstawie których działalność może być zwolniona z wymogu uzyskania zezwolenia.

30. Chociaż określenie „bezwzględne ilości maksymalne” nie zostało wprost uży-te, z samego brzmienia przepisu wynika, że pojęcie ilości odsyła do górnego progu znajdującego zastosowanie do każdego typu odpadów, po przekrocze-niu którego czynności odzyskiwania nie korzystają ze zwolnienia i muszą być poddane procedurze zezwolenia.

31. Ponadto systematyka dyrektywy 75/442 w całości przemawia za taką wy-kładnią. Dyrektywa ta wprowadza bowiem zwyczajną procedurę zawierającą wymóg uzyskania zezwolenia wspomnianego w art. 9 i 10. Artykuł 11 prze-widujący zwolnienie z wymogu pod pewnymi warunkami, wprowadza pro-cedurę uproszczoną. Ta ostatnia, o charakterze wyjątkowym, powinna być

122

możliwie prosta w stosowaniu i nadzorowaniu, co nie miałoby miejsca, gdy-by ilości odpadów mogły się różnić w zależności od każdego urządzenia.

32. Argument rządu włoskiego, jakoby przepisy dekretu odpowiadały lepiej ce-lom ochrony środowiska aniżeli te przewidziane w dyrektywie 75/442, jest nietrafny.

33. Jak Trybunał orzekł w przeszłości, obowiązek zapewnienia pełnej skuteczno-ści dyrektywy stosownie do jej celów nie może być pojmowany w taki spo-sób, że Państwa Członkowskie są zwolnione z obowiązku ustanowienia przepisów transponujących dyrektywę, jeżeli uznają, że przepisy krajowe są lepsze od przepisów wspólnotowych oraz że z tej przyczyny lepiej zapewnią one realizację celów dyrektywy. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału istnie-nie przepisów krajowych może uczynić zbędną transpozycję za pomocą kon-kretnych przepisów ustawowych lub wykonawczych tylko pod warunkiem, że istniejące przepisy rzeczywiście gwarantują pełne stosowanie dyrektywy przez administrację krajową (zob. w szczególności wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-194/01 Komisja przeciwko Austrii, dotychczas nieopubli-kowany w Zbiorze, par. 39). Państwom Członkowskim nie wolno zatem w tym przypadku obejść przepisów narzuconych przez dyrektywę 75/442 poprzez zastąpienie maksymalnych ilości dla poszczególnych rodzajów od-padów, które mogą podlegać odzyskiwaniu bez zezwolenia, ilościami względnymi w zależności od zdolności przerobowych każdego z urządzeń do odzyskiwania.

34. Ponadto nie można twierdzić, jak to czyni rząd włoski, że wykładnia Komisji, wskutek której urządzenia o dużej mocy mogłyby odzyskiwać tylko niewiel-ką ilość odpadów odpowiadającą ilościom maksymalnym i musiałyby unieszkodliwiać pozostałość, jest sprzeczna z celami dyrektywy. W istocie nic nie stoi na przeszkodzie temu, by te przedsiębiorstwa odzyskiwały większe ilości odpadów od ilości maksymalnych, o ile następuje to na podstawie uzy-skanego zezwolenia.

35. Należy zatem stwierdzić, że nie określając w dekrecie maksymalnych ilości dla poszczególnych rodzajów odpadów mogących podlegać odzyskiwaniu bez zezwolenia, Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy art. 10 i 11 ust. 1 dyrektywy 75/442.

36. [W przedmiocie zarzutu drugiego dotyczącego nieprecyzyjnej definicji rodza-jów odpadów objętych zwolnieniem z wymogu uzyskania zezwolenia - Ar-gumenty stron] Komisja sformułowała dwa zarzuty: po pierwsze, niektóre ty-tuły norm technicznych ujętych w załącznikach 1 i 2 do dekretu określają ro-dzaje odpadów w sposób nadzwyczaj niejasny, po drugie, kody Europejskie-go Katalogu Odpadów (zwane dalej „kodami EKO”) często nie są przytacza-ne lub nawet gdy są przytaczaprzytacza-ne, nie odpowiadają oprzytacza-ne definicjom zawartym w tytułach norm technicznych. Wskutek tego niektóre odpady niebezpieczne mogłyby zostać zaliczone do kategorii odpadów innych niż niebezpieczne, co umożliwiałoby przetwarzającym je zakładom i przedsiębiorstwom zwolnie-nie z wymogu uzyskania zezwolenia, w oparciu o kryteria mzwolnie-niej surowe przewidziane dla odpadów innych niż niebezpieczne.

123

37. Komisja ilustruje swój zarzut, wymieniając trzy przykłady.

38. Jako pierwszy przykład Komisja wskazuje, że norma techniczna 5.9 wymie-niona w załączniku 1 do dekretu, dotycząca „kawałków kabli z krytych włó-kien optycznych typu dielektryk, półprzewodnik i metal” nie podaje w ogóle kodu EKO.

39. Następnie norma techniczna 7.8 zawarta w załączniku 1 do dekretu, dotyczą-ca „odpadów z materiałów ogniotrwałych, odpadów z materiałów ognio-trwałych pochodzących z pieców do procesów przeprowadzanych w wyso-kiej temperaturze”, jest opatrzona szeregiem kodów EKO, które nie pozwala-ją na ustalenie, czy zużyte materiały okładzinowe powstałe w trakcie proce-sów hutniczych przy użyciu aluminium, podlegają tej normie czy jej nie pod-legają i mogłyby doprowadzić do pomylenia odpadów innych niż niebez-pieczne z odpadami niebezpiecznymi.

40. Wreszcie norma techniczna 3.10 zawarta w załączniku 1 do dekretu, dotyczą-ca „zużytych baterii zawierających tlenek srebra” oznaczona jest błędnym kodem EKO 160605, który odpowiada grupie „inne baterie i akumulatory”

zaliczanej do odpadów innych niż niebezpieczne, podczas gdy uwzględniając stężenie rtęci, powinna być ona oznaczona kodem EKO 160603, który odnosi się do „baterii rtęciowych” zaliczanych do grupy odpadów niebezpiecznych.

Komisja zaznacza w tym względzie, że tytuł kodu 160603 został zmieniony decyzją Komisji 2000/532/WE z dnia 3 maja 2000 r. (Dz.U. L 226, str. 3), która wprowadziła określenie „baterie rtęciowe”.

41. Rząd włoski twierdzi, że trzy przypadki zbadane przez Komisję są przypad-kami odosobnionymi i że Komisja niesłusznie założyła ogólnie, że nie istnieje definicja rodzajów odpadów objętych zwolnieniem z wymogu uzyskania ze-zwolenia lub że taka definicja jest błędna.

42. Jeżeli chodzi o normę techniczną 3.10 dotyczącą zużytych baterii zawierają-cych tlenek srebra, rząd włoski utrzymuje, że czytanie opisu normy wraz z nadanym jej kodem EKO powinno być dokonywane jednocześnie z bada-niem pochodzenia oraz właściwości chemicznych i fizycznych samych odpa-dów. W tym szczególnym przypadku nadanie spornym odpadom kodu EKO przypisanego odpadom innym niż niebezpieczne odpowiadałoby w zupeł-ności właściwościom chemicznym i fizycznym wskazanym w dekrecie, czyli

„stalowa osłona, która zawiera więcej niż 1 % tlenków lub soli srebra, lub któ-rej stężenie cynku < 9 % i niklu < 55 %”.

43. [Ocena Trybunału] W zarzucie drugim Komisja w sposób ogólny zarzuca Re-publice Włoskiej, że niedokładnie określiła rodzaje odpadów innych niż nie-bezpieczne przeznaczonych do odzyskania na podstawie uproszczonej pro-cedury. Według Komisji normy techniczne odnoszące się do tego rodzaju od-padów zostały wyrażone w sposób nadzwyczaj niejasny, a kody EKO zostały pominięte lub niewłaściwie przytoczone. Komisja uzasadnia swój zarzut, powołując się na trzy normy techniczne.

44. W tej kwestii należy stwierdzić, że Komisja przytacza tylko trzy konkretne przykłady i nie dostarcza żadnego środka dowodowego pozwalającego Try-bunałowi na zbadanie zasadności zarzutu, jako że odnosi się on do całości 124

norm technicznych zawartych w dekrecie. Rozpatrzenie zarzutu należy więc ograniczyć do trzech przytoczonych przykładów.

45. Jeżeli chodzi o normę techniczną 5.9, należy odnotować, że rząd włoski po-czątkowo oświadczył Komisji, w odpowiedzi na wezwanie do usunięcia uchybienia oraz na uzasadnioną opinię, że zamierza on umieścić kod EKO, zaś następnie w odpowiedzi na skargę wskazał, że kody EKO zostały prawi-dłowo przyjęte na podstawie decyzji 2000/532/WE.

46. Pomimo twierdzenia rządu włoskiego, jakoby przyjęte kody EKO odzwier-ciedlały kody przewidziane w decyzji 2000/532, do której Państwa Członkow-skie miały obowiązek zastosować się najpóźniej do dnia 1 stycznia 2002 r., czyli w terminie późniejszym aniżeli zarzucane działania, należy stwierdzić, że rząd włoski nie zaprzeczył, iż przed upływem tego terminu powinien on był przyjąć kod EKO dla spornych odpadów zgodnie z przepisami dyrekty-wy 75/442.

47. Zważywszy, że Republika Włoska w chwili upływu terminu ustalonego w uzasadnionej opinii w dalszym ciągu nie przyznała kodu EKO normie 5.9, należy stwierdzić, że zarzucane przez Komisję uchybienie dotyczące tej nor-my jest udowodnione.

48. W przedmiocie zarzutu Komisji podniesionego wobec normy technicznej 7.8 wystarczy odnotować, że rząd włoski w odpowiedzi na skargę wskazał, że zastosowane kody EKO powinny zostać jak najszybciej zmienione. Wynika z tego, że rząd włoski nie zakwestionował braku zgodności zastosowanych kodów z wymogami dyrektywy 75/442, a zatem należy stwierdzić wystąpie-nie zarzucanego przez Komisję uchybienia dotyczącego tej normy.

49. Trzeci z przytoczonych przykładów dotyczy normy technicznej 3.10. W tym względzie należy odnotować, że rząd włoski nie odpowiedział na twierdze-nie Komisji, zgodtwierdze-nie z którym sporne baterie zawierały rtęć. Stwierdził on je-dynie, że opis własności technicznych produktu w dekrecie nie wymienia rtę-ci, co według niego uzasadnia zastosowanie kodu EKO odpowiadającego od-padom innym niż niebezpieczne.

50. Należy stwierdzić, że z uwagi na to, iż sporne baterie zawierały rtęć, Komisja mogła uznać, że chodziło o odpady niebezpieczne oraz że właściwym kodem EKO był kod 160603 stosowany do baterii rtęciowych, a nie kod 160605 od-powiadający innym bateriom i akumulatorom, przyznawany odpadom in-nym niż niebezpieczne. Do Komisji należało jednak dostarczenie dowodu na to, że sporne baterie zawierały rtęć, co nie wynika z dokumentów przedłożo-nych Trybunałowi. W braku takich dowodów należy odrzucić zarzut Komisji dotyczący normy 3.10.

51. W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że nie definiując dokład-nie rodzajów odpadów odnoszących się do norm technicznych 5.9 i 7.8 za-łącznika 1 do dekretu, Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom, które cią-żą na niej na mocy art. 11 ust. 1 dyrektywy 75/442 oraz art. 3 dyrektywy 91/689.

52. [W przedmiocie zarzutu trzeciego dotyczącego określenia niektórych czynno-ści unieszkodliwiania jako czynnoczynno-ści odzyskiwania - Argumenty stron] Ko-125

misja zarzuca Republice Włoskiej przedstawienie czynności unieszkodliwia-nia jako czynności odzysku i naruszenie tym samym art. 9 i 11 dyrektywy 75/442 dotyczących procedury zezwolenia w związku z art. 1 lit. e) i f) tej dy-rektywy i z załącznikami IIA i IIB, które określają te działania.

53. Sporne działania wymienione są w art. 5 dekretu. Przewidują one rehabilita-cję zdegradowanych terenów dla celów produkcyjnych lub społecznych za pomocą przekształcenia morfologicznego i obejmują zasypywanie składowisk odpadów.

54. Komisja uznaje, że czynności związane z rehabilitacją zdegradowanych tere-nów dla celów produkcyjnych lub społecznych dzięki przekształceniu morfo-logicznemu zostały niewłaściwie zaklasyfikowane do kategorii R10 z załą-cznika IIB do dyrektywy 75/442. Kategoria ta obejmuje rozprowadzanie na powierzchni do celów korzyści rolniczych lub ekologii i odnosi się, zdaniem Komisji, do wykorzystywania szlamów w rolnictwie.

55. W zakresie działań dotyczących zasypywania składowisk odpadów, które polegają na składowaniu odpadów w już istniejących miejscach składowania, Komisja utrzymuje, że nie stanowią one czynności recyklingu ani odzysku w dosłownym tego słowa znaczeniu, które mogłyby być wymienione w pkt R5 załącznika IIB do dyrektywy 75/442, według którego Republika Włoska je niewłaściwie zaklasyfikowała. Zasypywanie składowisk odpadów należy – zdaniem Komisji – do pkt D1 załącznika IIA do tej dyrektywy, doty-czącego czynności unieszkodliwiania i przewidującego „[s]kładowanie na powierzchni ziemi lub w gruncie (np. składowiska odpadów)”.

56. Rząd włoski twierdzi natomiast, że przydzielenie do kategorii R10, czyli

„rozprowadzania na powierzchni do celów korzyści rolniczych lub ekologii”

czynności „podnoszenia walorów środowiska” jest prawidłowe. Czynności te mają bowiem na celu rehabilitację środowiska, a zatem zaliczają się do tej ka-tegorii. Rehabilitacja środowiska nie może być mylona z czynnościami unieszkodliwiania.

57. W kwestii „zasypywania składowisk odpadów” rząd włoski podkreśla, że ta czynność – jako „podnoszenie walorów środowiska” – nie jest czynnością unieszkodliwiania, ale czynnością rehabilitacyjną we właściwym znaczeniu tego słowa.

58. W replice Komisja uważa – w świetle niedawnego orzecznictwa Trybunału w przedmiocie różnicy pomiędzy „odzyskiem” a „unieszkodliwianiem” – że niektóre czynności przekształcenia morfologicznego przewidziane w art. 5 dekretu mogą zostać zaliczone do kategorii R10.

59. Komisja podtrzymuje natomiast twierdzenie, że utylizacja odpadów i płuczek wiertniczych mogących zawierać do 50 kg/t mało toksycznego węglowodoru i 300 kg/t mało toksycznego oleju gazowego, odpowiadających normom tech-nicznym 7.14 i 7.15, nie może być określane jako podnoszenie walorów śro-dowiska.

60. [Ocena Trybunału] Odnotować należy, jak wynika to z repliki Komisji, że podtrzymuje ona swój zarzut tylko w stosunku do wykorzystania odpa-dów i płuczek wiertniczych odpowiadających normom technicznym 7.14 126

i 7.15 dekretu. Utylizacja tych odpadów nie stanowi, według Komisji, czynno-ści odzysku, tylko unieszkodliwiania.

61. Komisja nie wskazuje konkretnego powodu, dla którego podtrzymuje ona zarzut w stosunku do tych odpadów i poprzestaje na wskazaniu, że zawierają one duże ilości węglowodoru oraz mało toksycznego oleju gazowego. Tym samym Komisja zdaje się uważać, że odpady te zawierają niebezpieczne sub-stancje uniemożliwiające ich wykorzystanie w celu odzyskania.

62. Trybunał uznał jednak, że sam fakt, iż odpady są bądź nie są niebezpieczne, nie jest właściwym kryterium oceny, czy czynność przetwarzania odpadów powinna zostać zakwalifikowana jako „odzyskiwanie” w rozumieniu art. 1 lit. f) dyrektywy 75/442. Istotna cecha czynności odzysku odpadów leży w tym, że jej głównym celem jest to, że odpady mogą spełnić użyteczne za-danie, zastępując inne materiały, które musiałyby zostać wykorzystane w celu spełnienia tego zadania, co pozwala zachować zasoby naturalne (wy-rok z dnia 27 lutego 2002 r. w sprawie C-6/00 ASA, Zb. Orz. TE I-1961, par. 68 i 69).

63. Z powyższego wynika, że sam fakt, iż sporne odpady zawierają duże ilości węglowodorów i mało toksycznego oleju gazowego, nie stanowi przeszkody do ich wykorzystania w celu odzysku.

64. Ponadto, jak podniósł rzecznik generalny w par. 36 swojej opinii, Komisja przyznała, że niektóre czynności zmierzające do rehabilitacji środowiska na-turalnego oraz zasypywanie składowisk odpadów można uznać za czynności odzysku, w szczególności w odniesieniu do normy technicznej 4.4. Czynności określone przez normy techniczne 7.14 i 7.15 są zatem opisane w jednakowy lub niemal jednakowy sposób jak te czynności.

65. Należy zatem stwierdzić, iż Komisja nie wykazała, że Republika Włoska nie-prawidłowo zaklasyfikowała czynności unieszkodliwiania jako czynności od-zysku odpadów, oraz należy odrzucić w całości jej trzeci zarzut.

II.3.8. Wyrok Trybunału z dnia 14 października 2004 r. w sprawie C-113/02 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów⁷²

II.3.8.1. Sentencja wyroku w sprawie C-113/02

1. Królestwo Niderlandów uchybiło zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 7 ust. 4 rozporządzenia Rady (EWG) nr 259/93 z dnia 1 lutego 1993 r.

w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar jak również na mocy art. 1 lit. e) i f) dyrekty-wy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów, zmienionej dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. i decyzją Komisji 96/350/WE z dnia 24 maja 1996 r.