Nie przyjmując wszystkich środków niezbędnych:

– dla zapewnienia odzyskiwania lub unieszkodliwiana odpadów bez za-grażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku, oraz dla zakazania porzucania, wysypywania lub niekontrolowanego unieszkodliwiania odpadów;

– aby każdy posiadacz odpadów przekazywał odpady prywatnemu lub państwowemu punktowi zbierania odpadów bądź przedsiębiorstwu zajmują-cemu się ich unieszkodliwianiem lub odzyskiwaniem albo odzyskiwał lub unieszkodliwiał je na własną rękę zgodnie z przepisami dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów, zmienionej dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r.;

– aby każdy zakład lub przedsiębiorstwo, które zajmują się unieszkodli-wianiem odpadów, uzyskały zezwolenie od właściwych władz;

– aby odpady niebezpieczne były rejestrowane i identyfikowane w każdym miejscu, gdzie są wysypywane lub składowane;

– aby w odniesieniu do składowisk posiadających zezwolenie lub eksplo-atowanych już w dniu 16 lipca 2001 r. prowadzący składowisko przed dniem 16 lipca 2002 r. przygotował i przedstawił właściwym władzom w celu zatwier-dzenia plan zagospodarowania składowiska, zawierający informacje dotyczące warunków udzielenia pozwolenia oraz wszelkich środków korygujących uznanych przez niego za niezbędne, i aby po przedstawieniu planu zagospoda-rowania właściwe władze podjęły ostateczną decyzję w sprawie dalszego dzia-łania składowiska, zamykając jak najszybciej składowiska, które nie uzyskały

83 Zb. Orz. TE [2007] I-03475.

146

zezwolenia na kontynuację działalności, lub zatwierdzając niezbędne prace i ustalając okres przejściowy w celu realizacji planu,

Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 4, 8 i 9 dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpa-dów, zmienionej dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r., art. 2 ust. 1 dyrektywy Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpa-dów niebezpiecznych i art. 14 lit. a)–c) dyrektywy 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów⁸⁴.

2. Republika Włoska zostaje obciążona kosztami postępowania.

III.2.7.2. Z motywów uzasadnienia wyroku w sprawie C-135/05

8. W następstwie licznych skarg, interpelacji parlamentarnych, artykułów pra-sowych, jak również opublikowania w dniu 22 października 2002 r. raportu Corpo Forestale dello Stato (państwowej administracji wód i lasów, zwanej dalej „CFS”), ukazujących istnienie we Włoszech dużej ilości nielegalnych i niekontrolowanych składowisk, Komisja postanowiła skontrolować prze-strzeganie przez to państwo członkowskie zobowiązań ciążących na nim na mocy dyrektyw 75/442, 91/689 i 1999/31.

9. Raport ten zamykał trzeci etap postępowania rozpoczętego w 1986 r. przez CFS w celu zewidencjonowania nielegalnych składowisk na terenach leśnych i górskich w regionach posiadających zwykły status we Włoszech (to jest wszystkich regionów włoskich z wyjątkiem Friuli-Wenecji Julijskiej, Sardynii, Sycylii, Trydentu-Górnej Adygi, Valle d’Aosta). Pierwszy spis przeprowa-dzony w 1986 r. obejmował 6890 na 8104 gmin włoskich i pozwolił CFS na stwierdzenie istnienia 5978 nielegalnych składowisk. Drugi spis przeprowa-dzony w 1996 r. obejmował 6802 gminy i ukazał CFS istnienie 5422 nielegal-nych składowisk. Po spisie z 2002 r. CFS nadal wykazywał 4866 nielegalnielegal-nych składowisk, z czego 1765 nie figurowało w badaniach wcześniejszych. We-dług CFS 705 z tych nielegalnych składowisk zawierało odpady niebezpiecz-ne. Składowisk posiadających zezwolenie było natomiast jedynie 1420.

24. Rząd włoski utrzymuje, że źródła informacji, na których skarżąca opiera swo-ją skargę, nie są wiarygodne, ponieważ z jednej strony raporty CFS nie zosta-ły sporządzone we współpracy z ministerstwem środowiska i ochrony krajo-brazu, które jest jedynym organem krajowym właściwym w odniesieniu do wspólnotowego porządku prawnego, a z drugiej strony akta parlamentarnej komisji śledczej czy też artykuły prasowe nie stanowią przyznania się, lecz jedynie ogólne źródła dowodu, których zasadność powinna zostać wykazana przez tego, kto je zgłasza.

25. Komisja uważa natomiast, że raporty sporządzone przez CFS stanowią źródło informacji wiarygodne i uprzywilejowane w dziedzinie środowiska. CFS jest bowiem państwową siłą policyjną o charakterze cywilnym, mającą na celu w szczególności misję ochrony włoskich zasobów leśnych, ochronę środowi-ska, krajobrazu i ekosystemu oraz prowadzenie działań policji kryminalnej

84 Dz. Urz. UE L 182 z 16.7.1999, s. 1 ze zm.

147

w celu czuwania nad przestrzeganiem uregulowań krajowych i międzynaro-dowych w tej dziedzinie.

28. W tym kontekście należy wziąć pod uwagę fakt, że jeśli chodzi o ustalenie, czy w praktyce właściwie zastosowano przepisy krajowe mające zapewnić skuteczne wprowadzenie w życie dyrektyw, w tym dyrektyw przyjętych w dziedzinie środowiska, Komisja, która nie posiada własnych uprawnień do prowadzenia dochodzenia w tym przedmiocie, jest w znacznym stopniu uza-leżniona od dowodów dostarczonych przez podmioty składające ewentualne skargi, podmioty prywatne i publiczne działające na terytorium danego pań-stwa członkowskiego oraz przez samo to państwo członkowskie (zob. po-dobnie ww. wyrok w sprawie C-494/01 Komisja przeciwko Irlandii, par. 43 i przywołane tam orzecznictwo).

29. W tym względzie raporty sporządzone przez CFS i parlamentarne komisje śledcze lub oficjalne dokumenty pochodzące w szczególności od władz re-gionalnych mogą zatem być postrzegane jako źródła informacji odpowiednie dla wszczęcia przez Komisję procedury określonej w art. 226 TWE⁸⁵.

30. Wynika z tego w szczególności, że jeżeli Komisja dostarczyła wystarczającą ilość dowodów ujawniających pewne okoliczności zaistniałe na terytorium pozwanego państwa członkowskiego, na nim spoczywa ciężar podważenia co do istoty i w sposób szczegółowy przedstawionych w ten sposób danych i wynikających z nich konsekwencji (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Irlandii, par. 44 i przywołane tam orzecznictwo).

31. W takich okolicznościach bowiem przede wszystkim do władz krajowych należy przeprowadzenie niezbędnych kontroli na miejscu, w duchu lojalnej współpracy i stosownie do przypomnianego w par. 27 niniejszego wyroku obowiązku każdego państwa członkowskiego ułatwiania ogólnych zadań Komisji (zob. ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Irlandii, par. 45 i przywołane tam orzecznictwo).

37. Następnie, jeżeli chodzi w szczególności o ocenę naruszenia przez państwo członkowskie art. 4 dyrektywy 75/442 w sprawie odpadów, należy przypo-mnieć, że stanowi on, iż państwa członkowskie podejmują środki niezbędne w celu zapewnienia, aby odpady były odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu i bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku, nie określając jednak treści konkretnych dzia-łań, które należy podjąć dla osiągnięcia tego celu. Niemniej przepis ten wiąże państwa członkowskie, jeżeli chodzi o zamierzony cel, pozostawiając im za-kres swobodnego uznania przy ocenie niezbędności tych środków (wyrok z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie C-365/97 Komisja przeciwko Włochom, San Rocco, Zb. Orz. TE I-7773, par. 67). Nie można więc co do zasady wnioskować bezpośrednio na podstawie niezgodności pewnej sytuacji faktycznej z celami określonymi w art. 4 wspomnianej dyrektywy, że dane państwo członkow-skie na pewno uchybiło zobowiązaniom nałożonym na nie w tym przepisie.

Bezsporne jednak jest, że utrzymywanie się takiej sytuacji faktycznej,

85 Obecnie art. 258 TFUE.

148

w szczególności jeżeli prowadzi ona do istotnej degradacji środowiska w dłuższym okresie bez interwencji właściwych władz, może wskazywać na to, że państwa członkowskie przekroczyły zakres uznania, który przyznaje im ten przepis (ww. wyrok w sprawie San Rocco, par. 67 i 68).

38. W tym względzie należy stwierdzić, że zasadność zarzutów podnoszonych wobec Republiki Włoskiej jasno wynika z akt sprawy. Wprawdzie bowiem in-formacje dostarczone przez ten rząd pozwoliły na stwierdzenie, że przestrze-ganie celów określonych w przepisach wspólnotowych, których dotyczy uchybienie, poprawiło się z biegiem czasu, niemniej z informacji tych wynika, że ogólna niezgodność składowisk z tymi przepisami utrzymywała się w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii.

39. Jeżeli chodzi o zarzut dotyczący naruszenia art. 4 dyrektywy 75/442, bezspor-ne jest, że w chwili upływu terminu wyznaczobezspor-nego w uzasadniobezspor-nej opinii na całym terytorium włoskim występowała znaczna ilość składowisk, których operatorzy nie zapewnili odzyskiwania lub unieszkodliwiania odpadów w sposób, który nie zagrażałby zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania pro-cesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku, jak również miejsc niekontrolowanego usuwania odpadów. Przykładowo, jak wynika z załączni-ka 1 do dupliki rządu włoskiego, potwierdził on istnienie w regionie Abruzji 92 dzikich wysypisk, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli na poziomie lokalnym w następstwie spisu przeprowadzonego przez CFS.

40. Występowanie takiej sytuacji przez dłuższy okres musiało spowodować znaczną degradację środowiska.

41. Jeżeli chodzi o zarzut dotyczący naruszenia art. 8 dyrektywy 75/442, wykaza-no, że w chwili upływu wyznaczonego terminu władze włoskie nie zapewni-ły, aby posiadacze odpadów bądź unieszkodliwiali lub odzyskiwali je na własną rękę, bądź przekazywali je punktowi zbierania odpadów lub przed-siębiorstwu, które prowadzi te czynności zgodnie z przepisami dyrektywy 75/442. W tym względzie z załącznika 3 dupliki rządu włoskiego wynika, że władze włoskie odnotowały co najmniej 9 takich miejsc w regionie Umbrii i 31 w regionie Apulii (prowincja Bari).

45. Wynika z tego, że Republika Włoska uchybiła w sposób ogólny i ciągły zo-bowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 4, 8 i 9 dyrektywy 75/442, art. 2 ust. 1 dyrektywy 91/689 i art. 14 lit. a)–c) dyrektywy 1999/31. W konsekwencji skarga Komisji jest uzasadniona.

III.2.8. Wyrok Trybunału z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie C-361/05 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Hiszpanii⁸⁶

III.2.8.1. Sentencja wyroku w sprawie C-361/05

1. Nie ustanawiając w wyznaczonym terminie przepisów niezbędnych dla