Stwierdza, że przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnienia, by odpady zrzucane do cieku wodnego przecinającego dolinę San Rocco były

unieszkodliwiane w sposób niezagrażający zdrowi ludzi i środowisku, oraz przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnienia, by odpady składo-wane na nielegalnym składowisku były przekazyskłado-wane prywatnemu lub pu-blicznemu zakładowi zbiórki odpadów lub zakładowi unieszkodliwiania od-padów, Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom, ciążącym na niej z mocy art. 4 ust. 1 oraz art. 8 tiret pierwszy dyrektywy Rady 75/442 z dnia 15 lipca 1975 r., zmienionej dyrektywą Rady 91/156 z dnia 18 marca 1991 r.

2. W pozostałej części skarga zostaje oddalona.

3. Republika Włoska zostaje obciążona kosztami postępowania.

III.2.3.2. Z motywów uzasadnienia wyroku w sprawie C-365/97

61. W niniejszej sprawie Komisja zwraca się o stwierdzenie, że Republika Włoska uchybiła obowiązkowi nałożonemu na państwa członkowskie w art. 4 dyrek-tywy 75/442 do podjęcia niezbędnych środków w celu zapewnienia, że odpa-dy są odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowi-sku, w szczególności bez zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin

78 Zb. Orz. TE [1999] I-07773; tłumaczenie z wersji angielskiej.

136

i zwierząt, bez powodowania uciążliwości przez hałas lub zapachy, bez nega-tywnych skutków dla terenów wiejskich oraz w miejsc o szczególnym zna-czeniu. Przepis ten po nowelizacji dyrektywy ujęty jest w ustępie 1 jej art. 4.

62. Prawdą jest, że Trybunał orzekł w sprawie C-236/92 Comitato di Coordinamento per la Difesa della Cava, cyt. powyżej, w odniesieniu do możliwości wskazanej przez sąd krajowy na tle dyrektywy 75/442, zobowiązującej państwa człon-kowskie raczej do przyjęcia odpowiednich środków zachęcających do zapo-biegania, recyklingu i przetwarzania odpadów aniżeli jedynie do ich składo-wania,

iż art. 4 dyrektywy 75/442 nie przyznaje podmiotom indywidualnym praw, które sądy krajowe muszą zabezpieczać.

63. Tym niemniej, w niniejszej sprawie pojawia się pytanie o to, czy ust. 1 art. 4 dyrektywy, ze zmianami, należy interpretować jako nakładający wskazywa-ny przez Komisję obowiązek, a także o to, czy obowiązek ten w tym przy-padku został wykonany. Wątpliwości te stanowią osobną kwestię aniżeli problem stwierdzenia, czy przepisy nieimplementowanej dyrektywy są bez-warunkowe i wystarczająco precyzyjne i czy podmioty indywidualne mogą się na nie bezpośrednio powołać w sporze z państwem członkowskim (spra-wa C-431/92 Komisja/Niemcy, cyt. powyżej, par. 26).

72. [Pierwszy zarzut skargi] W pierwszym zarzucie swojej skargi Komisja zwraca się o stwierdzenie, że Republika Włoska uchybiła swojemu zobowiązaniu z art. 4 ust. 1 dyrektywy, ze zmianami, przez nieprzyjęcie środków koniecz-nych do zapewnienia, by odpady były unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku, w szczególności bez zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin i zwierząt, bez powodowania uciążliwości przez hałas lub zapa-chy, bez negatywnych skutków dla terenów wiejskich oraz w miejsc o szcze-gólnym znaczeniu. Zarzut ten dotyczy zrzucania odpadów do rzeki przepły-wającej przez dolinę San Rocco.

73. Jak utrzymuje Komisja, właściwie władze przyznały, że substancje biologicz-ne i chemiczbiologicz-ne pochodzące z drugiego szpitala ogólbiologicz-nego były zrzucabiologicz-ne w do-linie San Rocco, w szczególności do płynącej tam rzeki.

79. Należy więc ustalić, czy Komisja udowodniła w dostateczny sposób, po pierwsze, że odpady zrzucane w dolinie San Rocco nie są tylko ściekami, a po drugie, iż Republika Włoska nie przyjęła środków koniecznych do zapewnie-nia, by odpady były unieszkodliwiane bez zagrożenia dla zdrowia ludzi i dla środowiska.

80. Co do pierwszego aspektu zrzucania odpadów, oględziny przeprowadzone na miejscy przez jednostkę Carabinieri ds. ochrony środowiska potwierdziły, że zrzucane do wód doliny San Rocco substancje biologiczne i chemiczne rze-czywiście zagrażały zdrowiu mieszkańców tego obszaru i były szkodliwe dla środowiska. Rząd włoski nie kwestionował tych ustaleń.

81. W swojej odpowiedzi z dnia 28 stycznia 1992 r. na umotywowaną opinię Ko-misji, rząd włoski nie zaprzeczył temu, że odpady biologiczne i chemiczne z drugiego szpitala ogólnego były zrzucane w dolinie San Rocco.

137

82. Wyniki oględzin tego miejsca, zarządzonych przez ministra właściwego do spraw środowiska i przeprowadzonych przez wskazaną wyżej jednostkę, po-kazują że wody deszczowe i zrzuty ze szpitali, kliniki i innych zakładów, któ-rych nie udało się zidentyfikować ze względu na rozmiar i niedostępność ko-ryta rzecznego San Rocco, spływały do cieku wodnego przecinającego tę do-linę.

83. Wyniki te zostały potwierdzone w postępowaniu przeprowadzonym przez gminę Neapol, wskazanym w interpelacji parlamentarnej nr 4-24226 z dnia 20 lutego 1991 r., w którym to postępowaniu ustalono, że odpady biologiczne i chemiczne z drugiego szpitala ogólnego były zrzucane w dolinie San Rocco.

87. Z uwagi na to, że rząd włoski nie przedłożył Trybunałowi żadnego dowodu w tym zakresie, fakty wskazane przez Komisję dotyczące zrzucania odpadów do cieku wodnego przecinającego dolinę San Rocco muszą być uznane za udowodnione.

93. Wynika z tego, że pierwszy zarzut ze skargi Komisji co do naruszenia art. 4 ust. 1 dyrektywy, ze zmianami, jest uzasadniony jeśli chodzi o zrzucanie od-padów do cieku wodnego przecinającego dolinę San Rocco.

100. W ramach trzeciego zarzutu skargi Komisja wskazuje na naruszenie art. 13 dyrektywy, ze zmianami, przez niezapewnienie przez właściwe władze ob-jęcia nadzorem przedsiębiorstw transportujących, zbierających, składują-cych lub przetwarzająskładują-cych odpady, jak i przedsiębiorstw zbierająskładują-cych lub transportujących odpady na rzecz osób trzecich.

104. Stąd też, z uwagi na brak dowodów na to, że zrzuty odpadów na nielegalne składowisko były dokonywane przez przedsiębiorstwo objęte nadzorem właściwych władz, wskazanych w art. 6 dyrektywy, zarzut naruszenia art.

13 tego aktu należy oddalić.

105. W ramach czwartego zarzutu swojej skargi Komisja zwraca się o stwierdze-nie, że przez brak podjęcia niezbędnych kroków, biorąc pod uwagę że tra-wertynowe zagłębienie w korycie rzecznym San Rocco było w przeszłości wykorzystywane jako nielegalne składowisko odpadów, by podmiot eks-ploatujący kamieniołomy przekazywał odpady prywatnemu lub publicz-nemu zakładowi zbiórki odpadów lub zakładowi unieszkodliwiania odpa-dów, Republika Włoska uchybiła zobowiązaniu z art. 8 tiret pierwszy dyrek-tywy.

106. Wprawdzie nielegalne składowanie odpadów wydaje się nie mieć już miej-sca, to jednak Komisja wskazuje, że nic nie wskazuje na to, by władze wło-skie przyjęły środki konieczne do zmuszenia operatora nielegalnego skła-dowiska do przekazywania odpadów prywatnemu lub publicznemu zakła-dowi zbiórki. W konsekwencji Komisja twierdzi, że Republika Włoska uchybiła zobowiązaniu z art. 8 tiret pierwszy dyrektywy.

107. Rząd włoski uważa, że zarzut czwarty skargi jest bezzasadny. W jego oce-nie, okoliczność że kamieniołomy były wykorzystywane jako nielegalne składowisko wskazuje jedynie na naruszenie właściwych włoskich przepi-sów, a nie na niewypełnienie obowiązku z dyrektywy przez Republikę

Wło-138

ską. Przejmując to nielegalne składowisko, władze włoskie podjęły kroki konieczne dla położenia kresu tym naruszeniom.

108. W tym zakresie, wystarczające jest stwierdzenie, że przyjmując odpady ope-rator nielegalnego składowiska staje się ich posiadaczem. Artykuł 8 dyrek-tywy, ze zmianami, nakłada na Republikę Włoską w przypadku takiego operatora obowiązek zapewnienia, że jego odpady są przekazywane pry-watnemu lub publicznemu zakładowi zbiórki lub zakładowi unieszkodli-wiania, gdy nie jest możliwe by ten operator samodzielnie poddawał odpa-dy odzyskowi lub unieszkodliwianiu.

109. Dlatego też, ograniczając się jedynie do przejęcia nielegalnego składowiska i do postawienia zarzutów jego operatorowi, Republika Włoska nie wywią-zała się z konkretnego obowiązku nałożonego na nią w art. 8 tej dyrektywy.

110. Czwarty zarzut ujęty w skardze Komisji dotyczący naruszenia art. 8 tiret pierwszy dyrektywy, ze zmianami, jest więc zasadny.

111. W rezultacie, należy stwierdzić, przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnienia, by odpady zrzucane do cieku wodnego przecinającego dolinę San Rocco były unieszkodliwiane w sposób niezagrażający zdrowi ludzi i środowisku, oraz przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnie-nia, by odpady składowane na nielegalnym składowisku były przekazywa-ne prywatprzekazywa-nemu lub publiczprzekazywa-nemu zakładowi zbiórki odpadów lub zakłado-wi unieszkodlizakłado-wiania odpadów, Republika Włoska uchybiła zobozakłado-wiąza- zobowiąza-niom, ciążącym na niej z mocy art. 4 ust. 1 oraz art. 8 tiret pierwszy dyrek-tywy, ze zmianami.

III.2.4. Wyrok Trybunału z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie C-387/97 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Greckiej⁷⁹

III.2.4.1. Sentencja wyroku w sprawie C-387/97

1. Stwierdza, że przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnienia