Stwierdza, że przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnienia by na obszarze Chania unieszkodliwianie odpadów oraz toksycznych i

niebez-piecznych odpadów nie stanowiło zagrożenia dla życia ludzi oraz nie szkodziło środowisku, jak również przez nieopracowanie dla terenu planów unieszko-dliwiania odpadów oraz odpadów toksycznych i niebezpiecznych, Republika Grecja uchybiła zobowiązaniom, ciążącym na niej z mocy art. 4 i 6 dyrektywy Rady 75/442 z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów oraz art. 5 i 12 dyrekty-wy Rady 78/319 z dnia 20 marca 1978 r. w sprawie odpadów toksycznych i nie-bezpiecznych;

2. Republika Grecja zostaje obciążona kosztami postępowania III.2.1.2. Z motywów uzasadnienia wyroku w sprawie C-45/91

9. Wiedząc o problemach związanych z unieszkodliwianiem odpadów w dys-trykcie Chania, na Krecie (Grecja), Komisja w liście z dnia 27 stycznia 1988 r.

zwróciła się do rządu greckiego o wyjaśnienia, szczególnie w odniesieniu do dyrektywy w sprawie odpadów. Komisja żądała od rządu greckiego przede wszystkim informacji na temat składowania odpadów przy ujściu rzeki Ko-uroupitos.

75 t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.

76 Zb. Orz. TE [1992] I-02509; tłumaczenie z wersji angielskiej.

133

10. Rząd grecki odpowiedział w dniu 15 marca 1988 r. wskazując, że zamierza doprowadzić do zaprzestania składowania w tym miejscu odpadów i stwo-rzyć nowe składowisko odpadów. Jednakże rząd ten stwierdził, że dopóki nie zostaną zakończone prace konieczne do uruchomienia nowego składowiska odpadów, odpady z dystryktu Chania będą do sierpnia 1988 r. dalej składo-wane przy ujściu rzeki Kouroupitos.

19. Komisja uważa, że żaden środek przedsięwzięty przez władze greckie nie zapewnia, by odpady z dystryktu Chania były unieszkodliwiane w sposób niezagrażający ludzkiemu zdrowiu i środowisku. Uważa ona ponadto, że właściwe władze nie podjęły żadnych kroków w celu wdrożenia odpo-wiedniego planu, pozwalającego na prawidłowe gospodarowanie odpadami na tym obszarze. Te same uwagi krytyczne odnoszą się do odpadów toksycz-nych i niebezpiecztoksycz-nych z tego terenu, co do których władze greckie nie usta-nowiły wymaganych środków ani nie sporządziły planu ich unieszkodliwia-nia.

20. W odpowiedzi, Republika Grecka twierdzi, że w okresie 1989-1991 przepro-wadzono szereg badań dotyczących gospodarowania i recyklingu odpadów z obszaru Chania. Jednakże, wdrożenie planu zostało zawieszone ze względu na sprzeciw lokalnej ludności.

21. [Ocena Trybunału] Ten argument nie może zostać zaakceptowany. Po pierw-sze, należy wskazać, że zgodnie z art. 145 Traktatu akcesyjnego obie dyrek-tywy miały być implementowane w Grecji najpóźniej do dnia 1 stycznia 1981 r. Co więcej, Trybunał konsekwentnie stoi na stanowisku, że państwo człon-kowskie nie może powoływać się na krajowe trudności, takie jak na przykład trudności w implementacji w sytuacji, gdy środek wspólnotowy wszedł w życie, dla usprawiedliwienia uchybienia zobowiązaniom i terminom wyni-kającym z prawa wspólnotowego.

22. Należy więc stwierdzić, że przez nieprzyjęcie środków koniecznych do za-pewnienia by na obszarze Chania unieszkodliwianie odpadów oraz toksycz-nych i niebezpiecztoksycz-nych odpadów nie stanowiło zagrożenia dla życia ludzi oraz nie szkodziło środowisku, jak również przez nieopracowanie dla terenu planów unieszkodliwiania odpadów oraz odpadów toksycznych i niebez-piecznych, Republika Grecja uchybiła zobowiązaniom, ciążącym na niej z mocy art. 4 i 6 dyrektywy Rady 75/442 z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie od-padów oraz art. 5 i 12 dyrektywy Rady 78/319 z dnia 20 marca 1978 r.

w sprawie odpadów toksycznych i niebezpiecznych.

III.2.2. Wyrok Trybunału z dnia 23 lutego 1994 r. w sprawie C-236/92 Comi-tato di coordinamento per la difesa della Cava i inni przeciwko Regione Lom-bardia oraz inne (wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zło-żony przez Tribunale amministrativo regionale, Lombardia, Włochy)⁷⁷

III.2.2.1. Sentencja wyroku w sprawie C-236/92

77 Zb. Orz. TE [1994] I-00483; tłumaczenie z wersji angielskiej.

134

Artykuł 4 dyrektywy Rady 75/442 z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpa-dów nie przyznaje podmiotom indywidualnym praw, które sądy krajowe mu-szą zabezpieczać.

III.2.2.2. Z motywów uzasadnienia wyroku w sprawie C-236/92

2. Pytania te powstały na tle postępowania między grupą znaną jako Comitato di Coordinamento per la Difesa della Cava i szeregiem osób fizycznych z jednej strony, a regionem Lombardia z drugiej strony, którego przedmiotem była decyzja lokalizacji składowiska odpadów w tym regionie.

3. Z akt sprawy przedłożonych Trybunałowi wynika, że Giunta Regionale re-gionu Lombardia zatwierdziła w drodze kilku decyzji wydanych w okresie 1989-1990 lokalizację dla planowanego składowiska stałych odpadów komu-nalnych w jednej z gmin tego regionu.

4. Szereg osób zaskarżyło te decyzje, wskazując że akty te naruszają ich prawo do środowiska. Sąd krajowy orzekający w sprawie powziął wątpliwości co do tego, czy przepisy krajowe implementujące dyrektywę (dekret Prezydenta Republiki Włoskiej nr 915 z dnia 10 września 1982 r., opubl. w Gazzetta Uffi-ciale della Repubblica Italiana nr 343 z dnia 15 grudnia 1982 r., s. 9071), które przewidywały unieszkodliwianie odpadów praktycznie wyłącznie poprzez ich składowanie, są zgodne z dyrektywą, nakładającą na państwo członkow-skie obowiązek przyjęcia odpowiednich środków dla zachęcenia do zapobie-gania, recyklingu i przetwarzania odpadów.

6. Pytanie pierwsze ma na celu ustalenie, czy art. 4 dyrektywy przyznaje pod-miotom indywidualnym prawa, które sądy krajowe muszą zabezpieczyć.

8. Trybunał konsekwentnie orzekał (zob. w szczególności sprawę 8/81 Becker v Finanzamt Muenster-Innenstadt, Zb. Orz. TE [1982] 53 oraz sprawę 103/88 Fra-telli Costanzo v Commune di Milano, Zb. Orz. TE [1989] 1839), że jeśli przepisy dyrektywy (ich przedmiot) są bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne, wówczas podmiot indywidualny może powoływać się na takie przepisy dy-rektywy w sporze przeciwko państwu członkowskiemu, gdy państwo to nie implementowało dyrektywy w przewidzianym terminie albo implementowa-ło ją nieprawidimplementowa-łowo.

9. Przepis prawa wspólnotowego jest bezwarunkowy, gdy jego implementacja lub skutki nie zależą od żadnego środka ustanawianego przez instytucje wspólnotowe lub przez państwa członkowskie (zob. w szczególności sprawę 28/67 Molkerei-Zentrale Westfalen v Hauptzollamt Paderborn, Zb. Orz. TE [1968]

143).

10. Co więcej, przepis jest wystarczająco precyzyjny by podmiot indywidualny mógł się na niego powołać, a sąd krajowy zastosować, gdy treść wynikające-go z tewynikające-go przepisu obowiązku określona jest w sposób jednoznaczny (zob.

sprawa 152/84 Marshall v Southampton and South-West Hampshire Health Autho-rity, Zb. Orz. TE [1986] 723 oraz sprawa 71/85 Holandia v Federatie Nederlandse Vakbeweging, Zb. Orz. TE [1986] 3855).

11. Analizowany przepis dyrektywy nie ma powyżej wskazanych cech.

12. Rozpatrywany art. 4 dyrektywy, który praktycznie stanowi powtórzenie ustępu trzeciego jej preambuły, wskazuje program i cele, które państwa 135

członkowskie winny mieć na uwadze przy wykonywaniu bardziej szczegó-łowych obowiązków wynikających z art. 5-11 tej dyrektywy co do planowa-nia, nadzorowania i kontroli czynności unieszkodliwiania odpadów.

13. Należy również zauważyć, że Trybunał orzekł już, w odniesieniu do obo-wiązków państw członkowskich z art. 10 tej dyrektywy, iż przepis ten nie wprowadza żadnych konkretnych wymogów ograniczających swobodę państw członkowskich co do organizacji nadzoru czynności tam wskazanych, jakkolwiek korzystanie z tej swobody winno mieć miejsce z należytym po-szanowaniem celów określonych w ustępie trzecim preambuły i w art. 4 tej dyrektywy (zob. połączone sprawy od 372 do 374/85 Ministère Public v Traen, Zb. Orz. TE [1987] 2141).

14. Stąd też analizowany przepis należy oceniać, jako określający ramy dla dzia-łań państw członkowskich dotyczących postępowania z odpadami i nie wy-magający sam w sobie przyjęcia określonych środków lub metod unieszko-dliwiania odpadów. Przepis ten nie jest więc ani bezwarunkowy ani wystar-czająco precyzyjny, a więc nie może być uznany za przyznający podmiotom indywidualnym praw, na które mogą się powoływać w sporze przeciwko państwu członkowskiemu.

15. Należy więc stwierdzić w odpowiedzi na pierwsze pytanie, że art. 4 dyrek-tywy nie przyznaje podmiotom indywidualnym praw, które sądy krajowe muszą zabezpieczać.

III.2.3. Wyrok Trybunału z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie C-365/97 Ko-misja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej⁷⁸

III.2.3.1. Sentencja wyroku w sprawie C-365/97

1. Stwierdza, że przez nieprzyjęcie środków koniecznych do zapewnienia,