Komisja Wspólnot Europejskich pokrywa jedną czwartą własnych kosz- kosz-tów

II.2.4.2. Z motywów uzasadnienia wyroku w sprawie C-188/08

1. W swojej skardze Komisja Wspólnot Europejskich zwraca się do Trybunału o stwierdzenie, że przez niedokonanie pełnej i prawidłowej implementacji do swojego prawa krajowego obowiązków z art. 4 i art. 8 dyrektywy Rady 75/442 z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów(...), zmienionej dyrektywą Rady 91/156 z dnia 18 marca 1991 r.(...), w odniesieniu do unieszkodliwiania ście-ków domowych na terenach wiejskich poprzez szamba przepływowe lub in-ne indywidualin-ne systemy oczyszczania (dalej cyt. IWWTS), Irlandia uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy tej dyrektywy.

30. Irlandia twierdzi, że dyrektywa 75/442 nie ma zastosowania do unieszkodli-wiania ścieków domowych na terenach wiejskich poprzez IWWTS.

31. Zdaniem Irlandii, ścieki których dotyczy niniejsza skarga nie są „odpadami”

w rozumieniu dyrektywy 75/442, ponieważ nie należą ujęte w „wykazie od-padów należących do kategorii wymienionych w załączniku I”, przyjętym przez Komisję na podstawie art. 1 lit. (a) zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 18 tej dyrektywy. Państwo to kwestionuje również znaczenie pozycji w nomenklaturze cytowanej przez Komisję. Irlandia zwraca również uwagę na trudności praktyczne wiążące się zakwalifikowaniem takich ścieków jako

„odpadów”, gdyż kwestia ta dotyczy zarządzania 400 tys. gospodarstw na te-renach wiejskich. Wskazuje ona również, że ustępy piąty, szósty, dziesiąty i dwunasty preambuły dyrektywy 75/442 nie mają zastosowania do IWWTS.

62 Zb. Orz. TE [2009] I-00172; tłumaczenie z wersji angielskiej.

101

33. [Ocena Trybunału] Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że zarówno załącz-nik I dyrektywy 75/442, jak i wykaz odpadów ujęty w decyzji Komisji 2000/532 z dnia 2 maja 2000 r. (dalej cyt.: Europejski Katalog Odpadów – EKO) mają jedynie charakter przykładowy (zob. w tym zakresie sprawa C-9/00 Palin Granit, Zb. Orz. TE [2002] I-3533, par. 22; sprawa C-1/03 Van de Walle i inni, Zb. Orz. TE [2004] I-7613, par. 42; sprawa C-252/05 Thames Water Utilities, par. 24). Wynika z powyższego, że sam fakt nieumieszczenia takich ścieków w EKO nie oznacza, że nie mogą zostać one uznane za odpady.

34. Co więcej, Trybunał orzekł w par. 26 wyroku w sprawie Thames Water Utili-ties, że z art. 2 ust. 1 lit. (b) ppkt (iv) dyrektywy 75/442 jasno wynika, prawo-dawca wspólnotowy zamierzał wyraźnie zakwalifikować ścieki jako „odpa-dy” w rozumieniu tej dyrektywy, przewidując jednocześnie, że w pewnych okolicznościach mogą one znajdować się poza zakresem stosowania tej dy-rektywy, podlegając przepisom innych aktów.

35. Z powyższego wynika, ze ścieki objęte niniejszą skargą są „odpadami” w ro-zumieniu dyrektywy 75/442, niezależnie od tego czy są ujęte w Europejskim Katalogu Odpadów.

36. Jednakże, należy po pierwsze zauważyć, że Komisja biorąc pod uwagę, iż ak-ty prawa wspólnotowego inne niż dyrekak-tywa 75/442, a mianowicie dyrekak-ty- dyrekty-wa 91/271 dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych⁶³ oraz dyrektywa Rady 80/68 z dnia 17 grudnia 1979 r. w sprawie ochrony wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebez-pieczne (Dz. Urz. UE L 20 z 26.01.1980, 43 ze zm.), regulują częściowo pro-blematykę ścieków i IWWTS, ograniczyła zakres swojej skargi do ścieków domowych, unieszkodliwianych na terenach wiejskich poprzez IWWTS.

38. Z powyższego wynika, ze obecnie Komisja zwraca się w swojej skardze o stwierdzenie, że Irlandia uchybiła zobowiązaniom z dyrektywy 75/442, po-przez nieimplementowanie, za wyjątkiem dotyczącym hrabstwa Cavan, art. 4 i 8 tej dyrektywy w odniesieniu do ścieków domowych, unieszkodliwianych na terenach wiejskich poprzez IWWTS.

45. Gdy ścieki są już objęte innymi aktami, wówczas art. 2 ust. 1 lit. (b) ppkt (iv) dyrektywy 75/442 nie ma do nich zastosowania, z wyjątkiem odpadów w po-staci płynnej.

46. Z brzmienia tego przepisu, tak jak i z celów dyrektywy 75/442, wynika że ścieki, które należy uznać za odpady, znajdują się poza reżimem tej dyrek-tywy tylko wtedy i w takim zakresie, w jakim są objęte „inną legislacją” w ro-zumieniu tej dyrektywy, to znaczy są objęte wspólnotowymi lub krajowymi regulacjami, zawierającymi precyzyjne przepisy organizujące gospodarkę odpadami i zapewniające poziom ochrony co najmniej równy poziomowi wynikającemu z dyrektywy 75/442, a w szczególności jej art. 4, 8 i 15 (zob.

sprawa Thames Water Utilities, par. 34).

47. Jak wskazuje Komisja, Irlandia przyznaje, że nie implementowała w sposób jednoznaczny dyrektywy 75/442 w odniesieniu do ścieków, utrzymując

63 Dz. Urz. UE L 135 z 30.05.1991, s. 40 ze zm.

102

że prawo irlandzkie jako całość zapewnia wypełnienie zobowiązań z tej dy-rektywy.

48. Należy więc ustalić, czy w Irlandii obowiązuje „inna legislacja” w rozumieniu dyrektywy 75/442, zapewniająca ochronę środowiska w odniesieniu do ście-ków.

49. Zobowiązania mające znaczenie dla niniejszej sprawy ujęte są w art. 4 dyrek-tywy 75/442, zgodnie z którym państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, że odpady są odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku, a także w art. 8 tego aktu, w myśl które-go państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy posiadacz odpadów przekazywał odpady prywatnemu lub pań-stwowemu punktowi zbierania odpadów bądź przedsiębiorstwu, które wy-konują czynności wymienione w załączniku II A lub B, lub odzyskiwał lub unieszkodliwiał je na własną rękę zgodnie z przepisami dyrektywy.

50. Oba te artykuły dotyczą „każdego posiadacza odpadów”, a art. 4 odnosi się do „procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku”. Przepisy te regulują więc odpady z wszystkich IWWTS, zbudowanych przed i po wejściu w życie dyrektywy 75/442. W rezultacie w przypadku ścieków, będą mogły one zostać wyłączone spod dyrektywy, jeśli „inna legislacja” w rozumieniu art. 2 ust.1 lit. (b) ma zastosowanie do wszystkich ścieków domowych, usu-wanych na terenach wiejskich.

51. Do celów dyrektywy 75/442 należy ochrona zdrowia ludzi i środowiska, co jasno wskazano w trzecim ustępie jej preambuły, zgodnie z którym „zasadni-czym celem wszystkich przepisów dotyczących unieszkodliwiania odpadów musi być ochrona zdrowia ludzi i środowiska przed szkodliwymi skutkami spowodowanymi przez zbieranie, transport, unieszkodliwianie, magazyno-wanie oraz składomagazyno-wanie odpadów”, jak również w art. 4 tej dyrektywy.

52. Stąd też, by efektywnie wykonywać te cele i zapewnić poziom ochrony rów-ny temu z dyrektywy 75/442, ta „inna legislacja” w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit.

(b), przy uwzględnieniu specyfiki gospodarowania odpadami danego rodza-ju i ewentualnie przy wzorowaniu się na rozwiązaniach dyrektywy, musi zawierać przepisy, których celem jest zapobieganie możliwym niekorzystnym skutkom tych odpadów dla środowiska i zdrowia ludzi.

53. W odniesieniu do ścieków domowych z IWWTS, jednym z kluczowych roz-wiązań, na co wskazuje Komisja, jest wprowadzenie odpowiedniego systemu kontroli gospodarki tymi odpadami, włączając w to w szczególności regular-ne inspekcje prowadzoregular-ne przez właściwe organy w przedmiocie eksploatacji i utrzymania IWWTS.

77. Jeśli chodzi o wdrażanie systemów inspekcji umożliwiających efektywne wy-konanie celów dyrektywy 75/442, bezspornym jest, że na znaczącej części te-rytorium Irlandii znajdują się rozproszone i składające się z wielu odizolowa-nych budynków mieszkalodizolowa-nych gospodarstwa, które nie są podłączone do zbiorowych systemów odprowadzania ścieków, co pociąga za sobą systema-tyczne korzystanie z indywidualnych szamb. Zgodnie ze spójnymi danymi

103

przedstawionymi przez Irlandię i Komisję, w tym państwie członkowskich istnieje około 400 tys. takich szamb.

78. Jednakże nie wynika z tego, że wprowadzenie odpowiedniego systemu oceny i sprawdzania IWWTS jest niemożliwe. Komisja uważa, że chociażby prawo miejscowe w hrabstwie Cavan, ustanawiające obowiązek przeprowadzania inspekcji przynajmniej raz na siedem lat, w wystarczający sposób służy reali-zacji celów dyrektywy 75/442.

79. Irlandzka ustawa o zdrowiu publicznym z 1878 r. (The Public Health (Ire-land) Act, 1878) upoważnia właściwe organy i nakłada na nie obowiązek przeprowadzania inspekcji, co Komisja przyznaje, który jest odpowiedni dla zapewnienia bezpieczeństwa wymaganego tą dyrektywą. Podobnie, w od-różnieniu od twierdzeń Komisji, zakres kompetencji przekazanych władzom w drodze prawa budowlanego z okresu 1990-2007 oraz wprowadzenie mini-malnych standardów inspekcji w wystarczający sposób zabezpieczają efek-tywność tej legislacji w świetle szczególnych ograniczeń istniejących w Irlan-dii.

80. Kompetencje właściwych organów wynikające z ustaw samorządowych (z 1977 i 1990 r.) oraz z ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym z lat 2000-2006 są odpowiednie, czego również Komisja nie kwestionuje. Jednakże, kompetencje te nie są wykonywane w ramach systemu kontroli, obejmujące-go na przykład regularne inspekcje w przedziałach czasowych odpowiednich do sytuacji w Irlandii, który to system zapewniałby poziom ochrony równy temu z dyrektywy 75/442. Stąd też, jak utrzymuje Komisja, interwencja mini-stra do spraw środowiska na podstawie sekcji 31 ustawy o zagospodarowa-niu przestrzennym z 2000 r. ma jedynie uznaniowy charakter. Wskazywanej przez Irlandię okoliczności, że minister ten systematycznie sprawdza w prak-tyce zgodność planów zagospodarowania przestrzennego z ustawą, nie moż-na uzmoż-nać za zapewniającą w sposób niekwestionowany obligatoryjny charak-ter tej incharak-terwencji.

81. Należy zatem stwierdzić, że irlandzka ustawa o zdrowiu publicznym z 1878 r. ani nie ma na pierwszy rzut oka zastosowania do IWWTS, ani nie odpo-wiada w żadnym razie celom dyrektywy 75/442, a także, iż ustawy samorzą-dowe z 1977 r. i 1990 r. nie wprowadzają odpowiedniego systemu inspekcji, jak również, że prawo budowlane z okresu 1990-2007 reguluje jedynie IWWTS zbudowane po roku 2000, poddając więc budowę szamb regulacjom nieodpowiednim w świetle celów dyrektywy i nie zapewniając właściwego systemu inspekcji

82. Z powyższego wynika więc, że wskazywane przez Irlandię przepisy, nawet jeśli rozpatrywane szeroko, nie stanowią „innej legislacji” w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. (b) dyrektywy 75/442, ponieważ wdrażają one jedynie częściowo procedury zapewniające, że zamierzone cele dyrektywy 75/442 są efektywnie wykonywane.

83. W rezultacie, Irlandia nie może skutecznie utrzymywać, że obowiązywanie

„innej legislacji” w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. (b) dyrektywy 75/442 stanowiło

104

okoliczność uwalniającą to państwo od obowiązku przyjęcia przepisów w pełni implementujących art. 4 i art. 8 tej dyrektywy.

84. Ze względu na brak takiej implementacji, skargę Komisji należy uznać za uzasadnioną.

85. Stosownie więc do powyższego, należy stwierdzić, że przez nieprzyjęcie – z wyjątkiem dotyczącym hrabstwa Cavan – wszystkich przepisów ustawo-wych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do zastosowania się do art. 4 i 8 dyrektywy 75/442 w odniesieniu do ścieków domowych, usuwa-nych na terenach wiejskich poprzez szamba przepływowe lub inne IWWTS, Irlandia uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy tej dyrektywy.

IIII..33. . CCzzyynnnnoośśccii uunniieesszzkokodldliiwwiiaanniiaa ii ooddzzyysskkuu

II.3.1. Wyrok Trybunału z dnia 25 czerwca 1998 r. w sprawie C-192/96 Beside BV i I.M. Besselsen przeciwko Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Orde-ning en Milieubeheer (wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Raad van State, Holandia)⁶⁴

II.3.1.1. Sentencja wyroku w sprawie C-192/96

1. Wyrażenie „odpady komunalne/z gospodarstw domowych” z kategorii