Kiedy mo¿na wydaæ dokument retrospektywny

Na wstêpie przytoczonej wy¿ej Rezolucji, Konferencja Stron CITES zwróci≥a uwagê,

¿e retrospektywne wydawanie zezwoleñ lub œwiadectw dla okazów, które opuœci≥y kraj eksportu lub reeksportu bez takich dokumentów, mogπ powa¿nie utrudniæ wysi≥ki krajów importujπcych, aby wype≥niaæ swoje obowiπzki wynikajπce z art. VIII ust. 1 lit. b CITES.

Obowiπzki te to wprowadzanie w ¿ycie postanowieñ Konwencji, przestrzeganie zakazu handlu (w znaczeniu CITES, czyli przewozu przez granice pañstwowe) okazami zwierzπt

i roœlin naruszajπcego jej postanowienia oraz konfiskowanie lub odsy≥anie do kraju eksportu okazów, które sπ przewo¿one z naruszeniem przepisów CITES. Podobny skutek zdaniem Konferencji Stron mo¿e powodowaæ deklarowanie (uznawanie), ¿e dokumenty, które nie spe≥niajπ wymogów Konwencji, sπ mimo to wa¿ne. Wydajπc szczegó≥owe unormowania Konferencja Stron kierowa≥a siê tak¿e przekonaniem, ¿e retrospektywne wydawanie zezwoleñ i certyfikatów ma coraz bardziej negatywny wp≥yw na mo¿liwoœci prawid≥owego egzekwowania Konwencji i prowadzi do powstania luk, korzystnych dla nielegalnego handlu.

Biorπc powy¿sze pod uwagê, na wstêpie rozdzia≥u XIII Rezolucji Konferencja Stron CITES wyda≥a nastêpujπce zalecenia:

a) dla organów zarzπdzajπcych CITES krajów eksportu lub reeksportu, aby:

i) nie wydawa≥y zezwoleñ i œwiadectw CITES z mocπ wstecznπ,

ii) nie przekazywa≥y eksporterom, reeksporterom oraz odbiorcom w krajach importu deklaracji potwierdzajπcych legalnoœæ eksportu albo reeksportu okazów, które opuœci≥y dany kraj bez wymaganych dokumentów CITES, a tak¿e

iii) nie dostarcza≥y eksporterom, reeksporterom lub odbiorcom w krajach importu deklaracji potwierdzajπcych legalnoœæ zezwoleñ albo œwiadectw, które w chwili exportu, reeksportu lub importu nie spe≥nia≥y wymogów Konwencji;

b) dla organów zarzπdzajπcych krajów importu oraz krajów tranzytu albo prze≥adunku, aby nie akceptowa≥y zezwoleñ i certyfikatów, które zosta≥y wydane z mocπ wstecznπ,

c) aby wszelkie odstêpstwa od zaleceñ podanych w lit. a i b, nie by≥y stosowane w odniesieniu do okazów z Za≥πcznika I CITES.

W przepisach UE nie powtórzono ani nie zmodyfikowano zasad okreœlonych powy¿ej w lit. a i b, a w lit. c w odniesieniu do potwierdzania legalnoœci eksportu i reeksportu lub sankcjonujπcych je dokumentów, o których mowa w lit. a punktach (ii) oraz (iii). Oznacza to, ¿e odpowiednie organy CITES pañstw Unii powinny siê kierowaæ tymi zaleceniami na podstawie samej Rezolucji, jako merytorycznymi przes≥ankami swoich decyzji.

W ust. 1 cytowanego wy¿ej art. 15, ograniczenie podane w zaleceniu lit. c, w odniesieniu do wydawania dokumentów z mocπ wstecznπ, zosta≥o podane jako obowiπzujπca zasada, przy czym zosta≥o ono rozszerzone. Dokumentów retrospektywnych nie wolno wydawaæ w odniesieniu do okazów z wszystkich gatunków umieszczonych w Aneksie A do rozp.

338/97, a Aneks ten obejmuje nie tylko taksony z Za≥πcznika I CITES, ale i niektóre z za≥πczników II i III, a nawet kilka nie chronionych przez CITES. Przepis ten wy≥πcza jednak z tego bezwzglêdnego zakazu okazy, o których mowa w art. 4 ust. 5 rozp. Rady 338/97. Obejmuje to okazy, w stosunku do których osoba wnioskujπca o wydanie dokumentu przedstawi dowód z dokumentu (na niej spoczywa ten obowiπzek, a domyœlnie nale¿y przyjπæ, ¿e musi to byæ dowód przekonujπcy), i¿ nale¿π one do co najmniej jednej z nastêpujπcych kategorii:

?zosta≥y poprzednio legalnie wprowadzone do Unii Europejskiej,

?zosta≥y pozyskane (np. schwytane lub zebrane ze œrodowiska albo uzyskane w hodowli lub w uprawie) na terenie Unii Europejskiej, a obecnie sπ w stanie zmodyfikowanym lub niezmodyfikowanym powtórnie wprowadzone do Unii (ta opcja mo¿e wiêc dotyczyæ jedynie œwiadectw reeksportu wydanych przez pañstwa trzecie oraz unijnych zezwoleñ importowych), lub

?sπ to okazy przetworzone (czyli które zosta≥y w znaczπcy sposób zmienione w stosunku do ich naturalnego, pierwotnego stanu, w celu wytworzenia:

bi¿uterii, ozdoby, dzie≥a sztuki, przedmiotu u¿ytkowego lub instrumentu muzycznego, i które, zdaniem organu administracyjnego pañstwa cz≥onkowskiego, którego to dotyczy, zosta≥y pozyskane w takim stanie i w ¿adnym stopniu nie wymagajπ dalszego kszta≥towania, obróbki rzemieœlniczej lub przetwarzania, aby mog≥y s≥u¿yæ celom, do których sπ przeznaczone), które pozyskano ponad 50 lat przed wejœciem w ¿ycie rozporzπdzenia, a wiêc przez 1 czerwca 1947 r.

D¿elada brunatna Theropithecus gelada (UE B, CITES II). Gatunek obecnie wystêpuje ju¿ tylko w Etiopii. W przesz≥oœci ze skór d¿elady wykonywano tradycyjne nakrycia g≥owy, które sprzedawane by≥y m.in. turystom. Aktualnie dzia≥alnoœci takiej siê nie obserwuje. © Marco Marchioni

Gorzknik kanadyjski Hydrastis canadensis (UE B, CITES II) roœlina lecznicza pochodzπca z Kanady i USA, niemal ca≥kowicie wytêpiona w naturze ze wzglêdu na jej lecznicze w≥aœciwoœci. © Andrzej Kepel / salamandra.org.pl

–

W Rezolucji zarekomendowano, by po uwzglêdnieniu powy¿szych ograniczeñ ewentualne stosowanie wyjπtków od zaleceñ, o których mowa w lit. a i b, w odniesieniu do okazów z za≥πczników I i II, nastêpowa≥o jedynie wówczas, gdy organy zarzπdzajπce CITES zarówno kraju eksportu (lub reeksportu) jak i importu, po przeprowadzeniu szybkiego i dok≥adnego badania w obu krajach oraz w wyniku œcis≥ej konsultacji ze sobπ sπ przekonane, ¿e:

1) nieprawid≥owoœci, które mia≥y miejsce:

a) nie mo¿na przypisaæ (re)eksporterowi lub importerowi, albo

b) w przypadku okazów importowanych lub (re)eksportowanych jako dobra osobiste lub majπtek gospodarstwa domowego (w tym ¿ywych zwierzπt domowych, podró¿ujπcych z w≥aœcicielem), organ zarzπdzajπcy w porozu-mieniu z w≥aœciwym organem odpowiedzialnym za egzekwowanie prawa jest przekonany, i¿ istniejπce dowody wskazujπ na zaistnienie rzeczywistej pomy≥ki, oraz ¿e nie by≥o próby oszustwa; i

2) poza tym (¿e nie dope≥niono w odpowiednim czasie w≥aœciwych formalnoœci dotyczπcych dokumentów), zarówno eksport (lub reeksport) jak i import danych okazów sπ zgodne z Konwencjπ oraz z odpowiednimi przepisami kraju eksportu (lub reeksportu) i importu.

Wszystkie te warunki zosta≥y wprowadzone do prawa UE (jako bezwzglêdnie obowiπzujπce) przez art. 15 ust. 1 i 2, z nastêpujπcymi uszczegó≥owieniami:

A. Importer lub (re)eksporter poinformowa≥ w≥aœciwy organ zarzπdzajπcy w momencie dotarcia lub przed wywozem przesy≥ki o przyczynach braku wymaganych dokumentów.

B. Wyjπtki mo¿na stosowaæ w odniesieniu do wszystkich gatunków z aneksów B i C do rozp. Rady 338/97, a tak¿e tych okazów z gatunków wymienionych w Aneksie A, o których mowa w art. 4 ust. 5 tego rozporzπdzenia (patrz wy¿ej).

C. W przypadku ¿ywych zwierzπt, o których mowa wy¿ej w pkt 1 lit. b, aby mo¿na zastosowaæ wyjπtek w przypadku stwierdzenia pomy≥ki, osobniki te muszπ spe≥niaæ ≥πcznie trzy warunki:

?stanowiæ w≥asnoœciπ prywatnπ (osoby fizycznej),

?mieæ leganie pochodzenie,

?byæ przetrzymywane do osobistych celów niekomercyjnych.

D. Warunek dotyczπcy zgodnoœci z innymi przepisami dotyczy tak¿e rozp. Rady 338/97.

E. Konsultacje (i porozumienie) miêdzy organem zarzπdzajπcym pañstwa cz≥onkowskiego UE a w≥aœciwymi organami pañstwa trzeciego majπ byæ prowadzone, gdy jest to w≥aœciwe.

Przepis nie reguluje, kiedy porozumienie miêdzy organami krajów importu i eksportu nie jest w≥aœciwe (wg polskiego t≥umaczenia rozporzπdzenia – „stosowne”). Mo¿na przyjπæ, ¿e dotyczy to trzech sytuacji:

?przy sprowadzaniu okazu z morza (szczególny przypadek importu, w którym nie wystêpuje kraj eksportu),

?przy wwozie na teren Unii, gdy wszelkie braki i nieprawid≥owoœci dotyczπ jedynie dokumentów importowych,

?przy wywozie z Unii, gdy wszelkie braki i nieprawid≥owoœci dotyczπ jedynie dokumentów eksportowych lub reeksportowych.

Najwiêcej wπtpliwoœci praktycznych budzi warunek A. W jaki sposób importer ma powiadomiæ organ zarzπdzajπcy CITES w chwili importu, jeœli import odbywa siê poza godzinami pracy tego organu? A jeœli nawet odbywa≥by siê w czasie godzin urzêdowania – jak ma nastπpiæ to powiadomienie? Telefonicznie? Pisemnie? W praktyce w Polsce przyjmowano do tej pory interpretacjê, ¿e jeœli powiadomienia nie przekazano wyprzedzajπco do organu zarzπdzajπcego, w chwili importu lub (reeksportu), czyli w praktyce podczas odprawy celnej mo¿na przekazaæ tê informacjê za poœrednictwem organu odpowiedzialnego za egzekwo-wanie przepisu (s≥u¿by celnej) – np. poprzez z≥o¿enie oœwiadczenia do protoko≥u. Przy czym, aby nie mo¿na by≥o mówiæ o próbie oszustwa, dopuszczalne sπ dwie sytuacje:

?w chwili odprawy celnej importer lub (reeksporter) z w≥asnej inicjatywy informuje celnika o nieprawid≥owoœci lub braku dokumentu, podajπc od razu powód nieprawid≥owoœci,

?nieprawid≥owoœci lub braki zosta≥y wykryte przez s≥u¿bê celnπ, a ze z≥o¿onych niezw≥ocznie wyjaœnieñ wynika, ¿e do tego przypadku ma zastosowanie warunek, o którym mowa wy¿ej w punkcie 1 lit. b (przewóz dotyczy dóbr osobistych lub majπtku gospodarstwa domowego, a nieprawid≥owoœæ lub brak sπ wynikiem autentycznej pomy≥ki).

Lew Panthera leo (UE B, CITES II, z wyjπtkiem podgatunku azjatyckiego P. l. persica UE A, CITES I).

Z uwagi na istotny spadek liczebnoœci lwów w Afryce, podczas 17 CoP CITES rozwa¿any bêdzie –

Tygrys ikona ochrony przyrody. Wyniki najnowszych badañ sugerujπ, ¿e ogólna liczba tych kotów na œwiecie w ostatnim czasie wzros≥a. Naukowcy nie wykluczajπ jednak, ¿e jest to tylko z≥udzenie wynikajπce z zastosowania bardziej dok≥adnych metod badawczych. Na zdjêciu tygrys bengalski Panthera tigris tigris (UE A, CITES I) obecnie najliczniejszy podgatunek tygrysa. Pranad Patil

–

– ©

Spreparowany tygrys syberyjski Panthera tigris altaica (UE A, CITES I), wystawiony na sprzeda¿

w jednym z moskiewskich sklepów. © Anna Grebieniow / salamandra.org.pl