Klasyfikacja usług. Usługi profesjonalne

Teoria usług klasyfikuje usługi według różnych kryteriów. Między innymi dokonuje systemowych klasyfikacji usług, do których zalicza Polską Klasyfikację Działalności Gospodarczej (PKD)55 i Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU 2015), która została oparta na międzynarodowych klasyfikacjach i nomenklaturach: Statistical Classification of Economic Activities In the European Community (NACE), Rev. 2 (Statystyczna Klasyfikacja Działalności Gospodarczych w UE), Classification of Products by Activity (CPA), wersja Rev.2.1 (Klasyfikacja Produktów wg Działalności), Combined Nomenclature (CN), obowiązującej w roku 2015 (Nomenklatura Scalona) i

53 M. Daszkowska, Usługi. Produkcja, rynek, marketing, Warszawa 1998, s. 17.

54 Ibidem, s.18-20 oraz K. Rogoziński, Usługi rynkowe…, s. 29 -32.

55 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 251, poz. 1885 z późn. zm.).

36 corocznie aktualizowanej przez Komisję (UE), jak również Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007)56.

W literaturze dzieli się usługi na usługi dla ludności i usługi publiczne57, jednakże biorąc pod uwagę przedmiot prowadzonych badań – doradztwo podatkowe – na szczególną uwagę zasługuje wyodrębnienie tzw. usług profesjonalnych. Kryterium wyróżniającym ten typ usług jest osoba je świadcząca – profesjonalista. W znaczeniu językowym profesjonalista to człowiek uprawiający swój zawód (profesję) rzetelnie, to fachowiec, znawca określonego tematu lub rzemiosła, specjalista, ekspert. Antonimem profesjonalisty jest amator. Wykonywać coś profesjonalnie znaczy uprawiać coś dobrze jako swoją profesję, zawód58. Na istotę profesjonalizmu składa się opanowanie sztuki,

odpowiednia postawa moralna warunkująca dochodzenie do mistrzostwa59. Celem

profesjonalisty jest wykorzystanie ekspertyz na rzecz i dla dobra klienta⁶⁰.

Pojęcie profesjonalisty odnieść można także do osoby wykonującej wolny zawód. Podstawy do takiego twierdzenia można szukać w języku angielskim. Zwrot professional

man oznacza bowiem człowieka wykonującego wolny zawód. Nauka wyodrębniła usługi

profesjonalne, biorąc za podstawowe kryterium wyróżniające ten typ usług osobę usługodawcy.

Usługa profesjonalna jest zatem usługą świadczoną przez specjalistę w danej dziedzinie, świadczenie usługi związane jest z wykonywaniem określonego zawodu. W literaturze przedmiotu jest wiele definicji usług profesjonalnych.

A. von Nordenflycht określił następujące cechy wyróżniające tę kategorię usług na tle innych: są to usługi bardzo dużej wrażliwości na wiedzę, wymagają zatrudnienia wysoko wykwalifikowanego w procesie świadczenia personelu, ze świadczeniem usługi wiążą się relatywnie małe nakładały kapitałowe potrzebne w procesie ich oferowania i silny indywidualizm procesu usługowego61.

56 Ibidem, Załącznik do rozporządzenia, Zasady Metodyczne Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2015), pkt 4 – Zakres rzeczowy Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 20015), podpunkt 4.2.

57 Szerzej na ten temat w: K. Rogoziński, Usługi rynkowe…, s. 58 i nast.

58 Słownik Współczesnego Języka Polskiego, Tom. II, Warszawa 1998, s. 149.

59 K. Rogoziński, O profesjonalizmie kształtującym osobowość oraz jego wpływie na kulturę organizacji

usługowej [w:] K. Rogoziński (red.), „Marketing usług profesjonalnych. Kultura organizacji – osobowość

profesjonalisty”, Poznań 2001, s. 16; M. Chłodnicki, Usługi profesjonalne. Przez jakość do lojalności

klientów, Poznań 2004, s. 12.

60 M. Chłodnicki, Usługi profesjonalne…, s. 10.

61 Por. J. Matysiewicz, S. Smyczek, Koncepcja usług profesjonalnych we współczesnej gospodarce, [w:] J. Matusiewicz (red.), „Usługi profesjonalne w globalnej gospodarce”, Warszawa 2014.

37 Na uwagę zasługuje definicja T. P. Imse’a, zgodnie z którą profesjonaliści to grupa zawodowa charakteryzująca się następującymi cechami: specjalistyczna wiedza, konieczność ciągłego podnoszenia umiejętności intelektualnych, działania oparte o własny rozsądek, wpływ na życie innych osób, bardzo częste postępowanie zgodnie z etyką altruizmu62.

E. Gummeson w swojej definicji usługi profesjonalnej także odwołuje się do osoby profesjonalisty i twierdzi, iż:

1) usługa profesjonalna jest świadczona przez wykwalifikowany personel posiadający specjalistyczną wiedzę,

2) ma ona charakter doradczy i skupia się na rozwiązaniu problemów,

3) profesjonalista wyróżnia się na rynku swoją specjalnością i jest identyfikowalny jako np. architekt czy konsultant,

4) usługa profesjonalna jest zadaniem danym usługodawcy przez usługobiorcę, 5) jest niezależna od dostarczycieli innych usług i dóbr⁶³.

Na gruncie polskiej nauki, usługi profesjonalne zdefiniował m. in. K. Rogoziński, który do cech usług profesjonalnych zaliczył:

1) wysokie kwalifikacje zawodowe profesjonalisty, potwierdzone odpowiednim dyplomem akademickim,

2) wiedza posiadana przez profesjonalistę ma swój odpowiednik w autonomicznej dyscyplinie naukowej, stąd też powiązanie usług z nauką i częste ich wykonywanie przez osoby z tytułem naukowym,

3) usługi profesjonalne nastawione są przede wszystkim (choć nie jedynie) na obsługę sfery biznesu,

4) wyróżnikiem tych usług jest osoba profesjonalisty i jego „klasa”, osobowość,

5) wykonawcy usług profesjonalnych są niechętni stosowaniu marketingu usług, wychodzą z założenia, że profesjonalizm „obroni się sam” (w wielu środowiskach profesjonalistów reklamowanie usług uchodzi za postępowanie nieetyczne),

6) zwykle zlecenie wykonania usługi przybiera postać umowy o dzieło⁶⁴.

62 A. Drapińska, Marketing usług profesjonalnych,„Marketing i Rynek” 1999, nr 1, s. 12-15.

63 Ibidem, s. 12.

38 Powyższy katalog cech usług profesjonalnych uzupełnia E. Gummeson dodając, iż świadczenie usługi profesjonalnej powinno być zorganizowane w ramach prowadzonej praktyki65.

Zaprezentowane definicje wskazują, że wyróżnikiem usług profesjonalnych są w szczególności: osoba profesjonalisty (jego cechy) oraz swoiste relacje pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą. Usługi profesjonalne bazują na szczególnej specjalistycznej wiedzy, którą posiada profesjonalista, wiedzy na temat sposobów, metod i procedur działania w procesie świadczenia usługi, a także na temat rynku, oczekiwań usługodawców itp. Usługi profesjonalne opierają się o pracę ludzką – pracę profesjonalisty wykonywaną w określonym czasie (np. doradca podatkowy przygotowuje poradę prawną z zakresu obowiązków podatkowych podatnika bądź sporządza w imieniu podatnika zeznanie czy deklarację podatkową). W wyniku wykonanej pracy świadczący usługę przekazuje nabywcy swoją wiedzę, wskazując sposób rozwiązania zaistniałego u klienta problemu i, co istotne, doprowadza do wcielenia w życie zaproponowanego usługobiorcy rozwiązania. Staje się to możliwe dzięki nawiązaniu szczególnych relacji między usługodawcą a usługobiorcą opartych na wzajemnym zaufaniu. W procesie świadczenia usługi profesjonalnej klient odgrywa znaczącą rolę. Uczestniczy on we wszystkich etapach świadczenia usługi, dostarczając usługobiorcy niezbędnych do wykonania usługi informacji, wpływając tym samym na jej wynik.

Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia, stwierdzić należy, że również doradztwo podatkowe zalicza się do usług profesjonalnych. Jest ono świadczone przez wysoko kwalifikowanych specjalistów – doradców podatkowych – których wiedza i umiejętności praktyczne potwierdzone zostały odpowiednim egzaminem państwowym i odbytą praktyką zawodową, a prawo do wykonywania zawodu wpisem do rejestru prowadzonego przez organ samorządu zawodowego – Krajową Radę Doradców Podatkowych. Doradcy podatkowi świadczą specyficzne usługi na rzecz określonych przez u.d.p. (art. 2) podmiotów, polegające na rozwiązywaniu zaistniałych u klienta problemów, przy ścisłej z nim współpracy.