podatkowego
W Niemczech status zawodu doradcy podatkowego oraz zakres praw i obowiązków doradcy reguluje ustawa z dnia 4 listopada 1975 r. o doradztwie podatkowym –
Steuerberatungsgesetz (StBerG)130. Aktami niższej rangi szczególnie istotnymi dla wykonywania zawodu doradcy podatkowego są także rozporządzenie wykonawcze do StBerG z dnia 12 listopada 1979 r. w sprawie wykonania przepisów dotyczących doradców podatkowych, pełnomocników podatkowych i spółek doradztwa podatkowego (DVStB131) oraz rozporządzenie z dnia 17 grudnia 1981 r. o wynagrodzeniach doradców podatkowych (StBVV132), a także Zasady wykonywania zawodu doradcy podatkowego Federalnej Izby Doradców Podatkowych (BOStB133).
Zgodnie z niemiecką ustawą o doradztwie podatkowym i Zasadami wykonywania zawodu doradcy podatkowego zawód doradcy podatkowego jest zawodem wolnym (niepodlegającym przepisom kodeksu handlowego), wykonywanym we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, którego powołaniem jest świadczenie pomocy w sprawach podatkowych134. Z mocy prawa doradcy podatkowi zrzeszeni są w Izbie
129 Ustawa z dnia 22 kwietnia 1999 r. o zawodach księgowych i podatkowych, art. 27-33.
130 Steuerberatungsgesetz In der Fassung der Bekanntmachung vom 4. November 1975 (BGBl. I S. 2735), das zuletzt durch Artikel 36 des Gesetzes vom 18. April 2016 (BGBl. I S. 886) geändert worden ist. Ein Service des Bundesministeriums der Justiz und für Verbraucherschutz, www.gesetze-im-internet.de, z 20.07.2016 r.
131 Verordnung zur Durchführung der Vorschriften über Steuerberater, Steuerbevollmächtigte und Steuerberatungsgesellschaften vom 12. November 1979 (BGBl. I S. 1922), die zuletzt durch Artikel 37 des Gesetzes vom 18. April 2016 (BGBl. I S. 886) geändert worden ist, Ein Service des Bundesministeriums der Justiz und für Verbraucherschutz in Zusammenarbeit mit der juris GmbH – www.juris.de.
132 Steuerberatervergütungsverordnung vom 17. Dezember 1981 (BGBl. I S. 1442), die zuletzt durch Artikel 5 der Verordnung vom 11. Dezember 2012 (BGBl. I S. 2637) geändert worden ist, Ein Service des Bundesministeriums der Justiz und für Verbraucherschutz in Zusammenarbeit mit der juris GmbH – https://www.gesetze-im-internet.de/stbgebv/BJNR014420981.html, z 20.07.2016 r.
133 4. Berufsordnung der Bundessteuerberaterkammer (w wersji z 8.09.2010 r.), http://www.bstbk.de/export/sites/standard/de/ressourcen/Dokumente/04_presse/publikationen/03_berufsr echt/02-Berufsordnung.pdf, z dnia 20.07.2016 r.
134 Por.: Leksykon. Terminologia fachowa doradztwa podatkowego. Polsko – niemiecki. Rachunkowość. Prawo podatkowe. Prawo handlowe, DATEV, Forum Doradców Podatkowych, Norymberga 2006, s. 30.
66 Doradców Podatkowych, ale mogą także na zasadzie dobrowolności wstępować do stowarzyszeń zawodowych135.
Każdy doradca podatkowy przynależy, w zależności od miejsca wykonywania swej działalności, do jednej z 21 izb doradców podatkowych (§ 73 ust. 1 StBerG). Zadaniem izb jest m.in. prowadzenie listy doradców podatkowych na podległym izbie terenie, doradzanie i instruowanie doradców w sprawach ich obowiązków zawodowych, jak też pośrednictwo w sporach między doradcami a klientami. Do obowiązków izby należy także informowanie organów ścigania (policji, prokuratury) o złamaniu prawa, gdy zaistnieją okoliczności uprawdopodobniające taką okoliczność, np. gdy stwierdzone zostało wykonywanie doradztwa podatkowego bez wymaganych uprawnień.
Wszystkie izby razem tworzą Federalną Izbę Doradców Podatkowych (Die
Bundessteuerberaterkammer)136. Federalna Izba Doradców Podatkowych jest prawną organizacją zrzeszającą wszystkich doradców podatkowych oraz spółki doradztwa podatkowego w Niemczech. Bundessteuerberaterkammer reprezentuje prawie 94 tys.137 doradców podatkowych i spółek doradztwa podatkowego. Federalna Izba Doradców Podatkowych jest korporacją publiczną, politycznie neutralną, reprezentującą środowisko zawodowe na zewnątrz, współkształtującą regulacje dotyczące wykonywania doradztwa oraz współpracującą z ustawodawcą przy projektach ustaw podatkowych.
Zgromadzenie Federalne Izby Doradców Podatkowych stanowi zgromadzenie wszystkich Izb Doradców Podatkowych i jest najwyższym organem Federalnej Izby Doradców Podatkowych. Zazwyczaj zwoływane jest dwa razy w roku. Zarząd Izby (Präsidium) jest wybierany na cztery lata przez Zgromadzenie Federalne Izby i odpowiada za zarządzanie Izbą. Składa się z prezesa, wiceprezesa i innych członków, którzy są wyłącznie członkami Izb Doradców Podatkowych. Zarząd prowadzi interesy samorządu i reprezentuje go. Ustawodawca nie określił zadań ani sposobu wyboru zarządu, lecz pozostawił tę kwestię do rozstrzygnięcia samym zainteresowanym138.
Na niemieckim doradcy podatkowym ciąży wiele obowiązków, m.in.: zachowania tajemnicy zawodowej (w postępowaniu karnym doradca ma prawo odmowy zeznań oraz odmowy wydania dokumentów należących do jego klientów), ubezpieczenia się od
135 Por.: A. Pestke, Dlaczego wolne zawody stowarzyszone w izbach potrzebują wolnych związków, „Forum doradców podatkowych” 1999, nr 5, s. 33-38, oraz Federalna Izba Doradców Podatkowych w Niemczech, „Forum Doradców Podatkowych” 2000, nr 9, s. 26-27, 2000, nr 10, s. 25-27.
136 § 85 ust. 1 StBerG.
137 Na dzień 1 stycznia 2015 r. w skład Federalnej Izby Doradców Podatkowych wchodziło 93 950 członków. Por. strona WWW Federalnej Izby Doradców Podatkowych, zakładka: www.bstbk.de.
67 odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu zawodu, stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Niemiecka ustawa o doradztwie podatkowym określa katalog czynności, które należy traktować jako świadczenie pomocy w sprawach podatkowych, których wykonywanie zastrzeżone jest wyłącznie podmiotom uprawnionym w rozumieniu StBerG. Za czynności te zgodnie z § 33 StBerG uważa się:
1) doradzanie klientom w sprawach podatkowych, 2) reprezentowanie klientów,
3) udzielanie pomocy przy opracowywaniu spraw podatkowych i wypełnianiu ich obowiązków podatkowych (łącznie z prowadzeniem ksiąg podatkowych).
Pod pojęciem doradztwa StBerG rozumie udzielanie klientowi porad dotyczących jego sytuacji prawnej i informowanie o środkach, jakie należy podjąć. Cechą doradztwa jest jego indywidualny charakter, świadczenie doradztwa o charakterze ogólnym (np. w formie odczytu czy działalności dydaktycznej) nie jest doradztwem podatkowym.
Reprezentowanie w myśl StBerG polega na występowaniu doradcy podatkowego w roli pełnomocnika podatnika, także w postępowaniu administracyjnym, sądowo-finansowym. Do reprezentowania zalicza się także wspieranie podatnika w rozprawach i naradach przy obecności podatnika.
Do świadczenia pomocy przy opracowywaniu spraw podatkowych i przy wypełnianiu obowiązków podatkowych należy w szczególności: udzielanie pomocy przy sporządzaniu księgowości, łącznie z bilansami handlowymi, wstępnymi zgłoszeniami i deklaracjami podatkowymi, kontrola wymiaru podatkowego w połączeniu z nakazem płatniczym, wspieranie przy kontroli zewnętrznej oraz udzielanie pomocy w podatkowych sprawach karnych oraz wykroczeniach podatkowych zagrożonych karą grzywny. Tak rozumianą pomoc w sprawach podatkowych doradca podatkowy może świadczyć na rzecz każdego, nieistotne jest, czy jest to podatnik139.
Zgodnie z StBerG pomoc w sprawach podatkowych może być wykonywana wyłącznie przez osoby i zrzeszenia, które są do tego uprawnione. Niezależnie od tego, czy pomoc ta wykonywana jest jako zajęcie główne, dodatkowe, zarobkowe czy darmowe140. Udzielenie pomocy w sprawach podatkowych StBerG zastrzeżone jest dla doradców podatkowych oraz przedstawicieli zawodów zrównanych z zawodem doradcy podatkowego w rozumieniu § 3 StBerG. Zgodnie z jego treścią, podmiotami
139 H. Gehre, Steuerberatungsgesetz mit Durchfürungsverornungen. Kommentar, München 1999, s. 30-32.
68 uprawnionymi do zawodowego udzielania pomocy w sprawach podatkowych są: doradca podatkowy, pełnomocnik podatkowy141, adwokat, rewident księgowy, zaprzysiężony rewident księgowy (biegły rewident), prawnik europejski142, spółki partnerskie tych osób, a także spółki doradztwa podatkowego, spółki adwokatów, spółki dokonujące rewizji bilansów, spółki zaprzysiężonych rewidentów księgowych i spółki rewizji księgowej143.
Nieuprawnione zawodowe wykonywanie czynności doradztwa podatkowego jest zabronione. Zgodnie z § 5 StBerG, kto udziela pomocy w sprawach podatkowych bez uprawnień, może być ukarany grzywną do 5 tys. euro (§ 160 StBerG), a podszywanie się pod osobę mającą uprawnienia do udzielania pomocy w sprawach podatkowych jest przestępstwem w myśl § 132a niemieckiej ustawy Kodeks karny, i podlega karze pozbawienia wolności do jednego roku lub karze grzywny.
Doradcy podatkowi posiadają nieograniczone uprawnienia do zawodowego świadczenia pomocy w sprawach podatkowych, co stanowi istotę ich zawodu. Mogą oni wykonywać swój zawód w spółkach zrzeszonych w nich doradców podatkowych. Spółka jednak nie może reprezentować klientów w postępowaniu przed Bundesfinanzhof (BFH), Federalnym Sądem Finansowym, a także w postępowaniu w sprawach o wykroczenia podatkowe. Pełnomocnicy podatkowi mają takie same uprawnienia jak doradcy
141 Pełnomocnik podatkowy – wymierający już zawód (od 1980 r. dostęp do niego został zamknięty), odróżnia się od doradców podatkowych brakiem uprawnień do reprezentowania klientów przed sądem oraz do prowadzenia spółek doradztwa podatkowego. Por. Leksykon…, s.108.
142 Prawnicy europejscy stanowią odpowiednik polskich prawników zagranicznych. Zgodnie z § 3a StBerG, do udzielania tymczasowej i okazjonalnej pomocy w sprawach podatkowych uprawnione są także osoby, które mają siedzibę prowadzenia działalności w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub w Szwajcarii i tam nabyły kwalifikacje do wykonywania zawodów regulowanych lub działalności. Zakres tego uprawnienia w Republice Federalnej Niemiec uzależniony jest od stopnia uprawnień uzyskanych w państwie siedziby. Jeżeli ani szkolenie dla tego zawodu w państwie siedziby, ani zawód nie jest regulowany, prawo do wsparcia biznesu w sprawach podatkowych w Niemczech stosuje się tylko wtedy, gdy osoba wykonywała zawód co najmniej przez dwa lata w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Pomoc w sprawach podatkowych jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy właściwa osoba wystąpi z zawiadomieniem na piśmie przed rozpoczęciem świadczenia pomocy do właściwego organu w kraju (przykładowo odpowiedzialnym za Polską Izbę Doradców Podatkowych jest organ samorządu w Brandenburgu). W zawiadomieniu należy wskazać m.in. nazwisko i imię, nazwisko lub nazwę firmy, w tym przedstawicieli prawnych, rok urodzenia lub rok powstania firmy, adres firmy, w tym adresy wszystkich oddziałów, nazwę zawodu, w ramach którego ma być świadczona działalność na terytorium kraju, zaświadczenie stwierdzające, że dana osoba jest uprawniona do świadczenia pomocy w sprawach podatkowych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, w innym Umawiającym się Państwie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub w Szwajcarii, i że w momencie składania zaświadczenia nie wykonuje tę działalność jest nawet czasowo zabronione, dowód kwalifikacji zawodowych, informacje o szczegółach ubezpieczenia lub innego indywidualnego lub zbiorowego zabezpieczenia w odniesieniu do odpowiedzialności zawodowej (tłumaczenie własne).
143 Wspólnikami w tych spółkach mogą być wyłącznie doradca podatkowy, pełnomocnik podatkowy, adwokat, rewident księgowy, zaprzysiężony rewident księgowi (biegły rewident), prawnik europejski (§ 3 ust. 2 StBerG).
69 podatkowi, z wyjątkiem prawa do kierowania spółkami doradztwa podatkowego oraz reprezentowania klientów przed BFH.
Obecnie zawód pełnomocnika podatkowego jest zawodem zamkniętym i traci na znaczeniu. Adwokat w zakresie doradztwa podatkowego ma takie same prawa jak doradca podatkowy. W praktyce jednak tylko niewielka część adwokatów zajmuje się doradztwem podatkowym, szczególnie w zakresie udzielania pomocy przy wypełnianiu obowiązków związanych z prowadzeniem ksiąg. W szczególności chodzi tutaj o adwokatów specjalizujących się w prawie podatkowym. Nie mają oni jednak żadnych dodatkowych uprawnień oprócz udzielonego im przez Izbę adwokacką prawa posługiwania się tytułem adwokat specjalista w prawie podatkowym. Rewidenci księgowi, zaprzysiężeni rewidenci księgowi oraz spółki rewizji bilansów i spółki rewizji księgowej uprawnieni są do przeprowadzania kontroli ekonomiki przedsiębiorstw, ale także do doradzania zleceniodawcom w sprawach podatkowych i ich reprezentowania.
StBerG w § 4 określa także krąg podmiotów uprawnionych do ograniczonego świadczenia pomocy prawnej w sprawach podatkowych i zalicza do nich m.in.: notariusza, rzecznika patentowego i ich spółki w ramach ich kompetencji zawodowych, stowarzyszenia i organizacje zawodowe, o ile świadczą usługi doradztwa podatkowego w ramach zakresu swoich działań i na rzecz własnych członków.
Wykonywanie doradztwa podatkowego przez inne niż uprawnione podmioty jest zabronione144.
Warunkiem wykonywania zawodu doradcy podatkowego jest uzyskanie wpisu na listę doradców podatkowych145. Zgodnie z § 40 ust. 1 StBerG, aby uzyskać wpis na listę doradców podatkowych, należy zdać egzamin146 lub być z niego zwolnionym na podstawie § 38 StBerG. Warunkiem podejścia do egzaminu jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia oraz odbycie kilkuletniej praktyki w sprawach podatkowych. § 40 ust. 2 StBerG uzupełnia listę warunków stawianych osobie starającej się o wpis, wymagając m.in. posiadania pełni praw publicznych oraz uregulowanej sytuacji majątkowej. Ponadto kandydat do zawodu nie może być niezdolny do prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego ze względów zdrowotnych
144 Ibidem, s. 34-46.
145 StBerG przewidywała dwa rodzaje wpisów na listę doradców podatkowych: wpis ostateczny oraz wpis warunkowy. Wpis warunkowy otrzymywali w RFN doradcy podatkowi wykonujący swój zawód za czasów NRD. Nie mogli oni jednak działać poza granicami danego landu. Uczestnictwo w specjalnym seminarium pozwalało im na uzyskanie wpisu ostatecznego. Po grudniu 1997 r. wpis warunkowy wygasał. Por.:
Leksykon. Terminologia fachowa…, s. 31.
70 oraz swoim dotychczasowym zachowaniem musi dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu.
Do egzaminu dopuszcza się osoby, które posiadają odpowiednie wykształcenie i kilkuletnią praktykę zawodową z zakresu podatków, przy czym StBerG przewiduje cztery drogi, poprzez które kandydat do zawodu może nabyć prawo do przystąpienia do egzaminu na doradcę podatkowego (§ 36 StBerG):
1) poprzez ukończenie uniwersyteckich wyższych studiów (co najmniej czteroletnich) na kierunku ekonomicznym lub prawnym i odbycie dwuletniej praktyki zawodowej pod opieką doświadczonego doradcy podatkowego,
2) poprzez ukończenie zawodowych wyższych studiów (trwających krócej niż cztery lata) na kierunku ekonomicznym i odbycie trzyletniej praktyki zawodowej pod opieką doświadczonego doradcy podatkowego,
3) poprzez uzyskanie wykształcenia handlowego lub innego porównywalnego i posiadanie co najmniej 10-letniego doświadczenia zawodowego w pracy w doradztwie podatkowym, a w przypadku zdania egzaminu na księgowego bilansistę lub specjalistę podatkowego – siedmioletletniego doświadczenia w pracy w doradztwie podatkowym,
4) poprzez pracę w organach podatkowych jako wysoki urzędnik służby cywilnej lub inny równorzędny pracownik i posiadanie co najmniej siedmioletniego doświadczenia zawodowego w sprawach podatkowych.
Praktyka zawodowa powinna odbywać się w federalnych lub związkowych organach administracji finansowej i powinna wynosić co najmniej 16 godzin tygodniowo. Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej (§ 37 ust. 2 StBerG), niezdany można dwa razy powtarzać (§ 35 ust. 4 StBerG). Przeprowadza go Izba Doradców Podatkowych i obejmuje on wszystkie zagadnienia z zakresu prawa podatkowego (§ 37 ust. 3 StBerG), tj.: podatków od dochodu, podatkowego prawa procesowego, prawa regulującego wycenę, podatku spadkowego i gruntowego, podatku konsumpcyjnego i podatku od środków transportu, prawa handlowego, ekonomii przedsiębiorstwa i rachunkowości, gospodarki narodowej, prawa do wykonywania zawodu. Ponadto egzamin na doradcę podatkowego obejmuje podstawy prawa celnego, zarys prawa cywilnego, prawo spółek handlowych, prawo upadłościowe i prawo Unii Europejskiej. Z obowiązku zdawania egzaminu StBerG zwalnia się profesorów wyższych uczelni, sędziów sądów finansowych i wysokich urzędników państwowych, jeśli mają wieloletnie doświadczenie zawodowe
71 (w zależności od pełnionej funkcji lub wykonywanego zawodu – 10 lub 15 lat) w sprawach podatkowych (§ 38 StBerG).
Zdanie egzaminu na doradcę podatkowego nie przesądza jeszcze o uzyskaniu wpisu na listę doradców podatkowych. Po zdaniu egzaminu kandydat do zawodu powinien zgłosić się do właściwej regionalnej Izby Doradców Podatkowych i przedłożyć jej list motywacyjny, a także dowód zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej oraz dołączyć zaświadczenie o niekaralności (§ 40 StBerG). W Niemczech zawód doradcy podatkowego wiąże się z prestiżem i dużym zaufaniem społecznym, stąd też kandydat do zawodu musi wykazać się dodatkowo innymi niż tylko wiedza i umiejętności przesłankami dającymi gwarancję prawidłowego wykonywania zawodu. Izba Doradców Podatkowych może odmówić wpisu na listę m.in., gdy kandydat ma nieuporządkowaną sytuację ekonomiczną, nie jest zdolny do należytego wykonywania swoich obowiązków jako doradca podatkowy z powodu problemów zdrowotnych, był karany oraz gdy istnieją uzasadnione przesłanki ku temu, że nie sprosta swoim obowiązkom.
Dopiero po weryfikacji dokumentów kandydata do zawodu kończy się proces uzyskiwania wpisu na listę. Regionalna Izba Doradców Podatkowych wydaje stosowny dyplom (licencję), a kandydat nabywa uprawnienia do wykonywania zawodu doradcy podatkowego. Zdobycie takiego uprawnienia zobowiązuje doradcę podatkowego do sumiennej, dokładnej, niezależnej działalności przy zachowaniu tajemnicy zawodowej.
StBerG przewiduje możliwość skreślenia doradcy podatkowego z listy m.in. w przypadku: uzyskania wpisu na listę doradców podatkowych w wyniku oszustwa, groźby lub przekupstwa, podania przez kandydata do zawodu informacji nieprawdziwych lub niekompletnych. Ponadto skreślenie z listy następuje, gdy doradca podatkowy wykonuje działalność handlową, gospodarczą lub zatrudnienie, które nie są zgodne z zasadami wykonywania zawodu doradcy podatkowego, zostaje pozbawiony pełni praw publicznych, zostaje pozbawiony prawa wykonywania zawodu, nie zawarł umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za wyrządzone szkody, ogłosił upadłość, nie prowadzi działalności. Skreślenia dokonuje właściwa regionalna Izba Doradców Podatkowych (§ 46 StBerG). Z chwilą skreślenia z listy doradca podatkowy traci prawo do używania tytułu zawodowego doradca podatkowy (§ 47 StBerG).
Doradcy podatkowi podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, jednakże niemiecka ustawa o doradztwie podatkowym zrezygnowała z tworzenia własnego sądownictwa w ramach samorządu zawodowego, ustawowo powierzono rozstrzyganie
72 spraw dyscyplinarnych sądom powszechnym. Postępowanie jest dwuinstancyjne, przed istniejącymi w każdym landzie Sądem Krajowym i Naczelnym Sądem Krajowym. W określonych przypadkach można następnie wnieść rewizję do niemieckiego Sądu Najwyższego. Postępowania dyscyplinarne są prowadzone przez sędziów zawodowych, jednak wymagane jest uczestnictwo dwóch doradców podatkowych jako ławników (§ 95-97 StBerG). Karami dyscyplinarnymi, jakie mogą zostać nałożone na doradców, są: upomnienie, nagana, grzywna nieprzekraczająca 50 tys. euro, zakaz wykonywania zawodu na okres od jednego roku do pięciu lat, pozbawienie prawa wykonywania zawodu (§ 90 ust. 1 StBerG). Kara nagany i grzywny mogą być nałożone jednocześnie (§ 90 ust. 2 StBerG). Najsurowszą karą dyscyplinarną, na jaką można skazać doradcę, jest pozbawienie prawa wykonywania zawodu. Jednakże zgodnie z § 48 ust. 1 pkt 2 StBerG ustawodawca przewidział możliwość ubiegania się o ponowny wpis na listę doradców podatkowych, jeżeli kara uległa zatarciu (po ośmiu latach od prawomocnego wyroku) lub w drodze ułaskawienia. Prawo łaski przysługuje (w zależności od landu) ministrowi finansów lub premierowi landu147.
Spółki doradztwa podatkowego mogą istnieć w formie spółki akcyjnej, z o.o., komandytowej, jawnej, komandytowo-akcyjnej lub partnerskiej (§ 49 StBerG). Jej udziałowcami (wspólnikami) oprócz doradców podatkowych mogą zostać także biegli rewidenci, adwokaci, pełnomocnicy podatkowi oraz prawnicy europejscy.
Warunkiem wykonywania doradztwa podatkowego przez spółki jest uznanie danej spółki jako spółki doradztwa podatkowego (§ 49 ust. 1 StBerG). Uznania, na wniosek spółki, dokonuje właściwa regionalna Izba Doradców Podatkowych (§ 49 ust. 3 StBerG). Warunkiem koniecznym uznania spółki jest, aby członkami zarządu spółki, osobami prowadzącymi interesy spółki lub udziałowcami (wspólnikami) odpowiadającymi całym swym majątkiem byli wyłącznie doradcy podatkowi (§ 50 StBerG). W przypadku uznania spółki właściwa regionalna Izba Doradców Podatkowych wydaje spółce świadectwo (certyfikat).
W Austrii zasady wykonywania wolnego i niezależnego zawodu doradcy podatkowego regulują w szczególności: ustawa o zawodach w zakresie księgowości – Bundesgesetz über die Wirtschaftstreuhandberufe148 (zwana dalej WTBG) oraz
147 Por. Leksykon…, s. 125.
148 Bundesgesetz über die Wirtschaftstreuhandberufe (Wirtschaftstreuhandberufsgesetz ̶ WTBG)StF: BGBI. I Nr. 58/1999 (NR: GP XX RV 1273 AB 1635 s. 159. BR: AB 5877 S. 651), Fassung vom 20.07.2016,
73 dyrektywa Rady Izby Księgowych w sprawie wykonywania zawodów w zakresie księgowości – Richtlinie des Vorstandes der Kammer der Wirtschaftstreuhänder über die Ausübung der Wirtschaftstreuhandberufe 149.
W przeciwieństwie do Polski czy Niemiec, austriacka WTBG reguluje nie tylko zasady wykonywania zawodu doradcy podatkowego, ale i wszystkich publicznych zawodów w zakresie księgowości, tj. biegłego rewidenta, wirtschaftsprüfer, oraz doradcy podatkowego, steuerberater.
Zgodnie z WTGB, wszyscy doradcy podatkowi z mocy ustawy należą do samorządu zawodowego Kammer der Wirtschaftstreuhänder (zwanego dalej KWT). KWT jest publiczną, posiadającą osobowość prawną izbą zawodów księgowych150 powołaną w celu reprezentowania wspólnych interesów jej członków. KWT wykonuje zadania w zakresie nałożonym na nią przez WTBG, przy czym sposób realizacji części tych zadań określa bezpośrednio sama ustawa, a sposób realizacji pozostałych WTBG pozostawia do rozstrzygnięcia KWT.
Do zadań KWT realizowanych na zasadach określonych w WTBG należą: powoływanie i odwoływanie doradców podatkowych, uznawanie kwalifikacji doradców podatkowych, określanie procedur egzaminacyjnych i przeprowadzanie egzaminów na doradcę podatkowego oraz testów kwalifikacyjnych, opracowywanie zasad etyki zawodowej, określanie procedur oceny zdolności do wykonywania zawodu kandydata na doradcę podatkowego, określanie rodzajów działalności wykonywanej osobiście (lub w innych formach), które jest zakazane, określanie zasad zawieszania wykonywania zawodu, skreślenia z listy, wydawania pozwolenia na kontynuację wykonywania zawodu oraz inne zadania powierzone KTW na mocy prawa151.
Do pozostałych zadań KTW należy m.in.: reprezentowanie i promowanie interesów i praw wszystkich jej członków, wspieranie rozwoju zawodowego i dbanie o podnoszenie kwalifikacji zawodowych doradców podatkowych (w tym celu KTW może tworzyć i
https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10005162, z 20.07.2016 r.
149 Richtlinie des Vorstandes der Kammer der Wirtschaftstreuhänder über die Ausübung der
Wirtschaftstreuhandberufe (Wirtschaftstreuhänders – Ausübungsrichtlinie 2003 – WT-ARL 2003) in der
Fassung ABl-KWT 2/2005, ABl-KWT 2/2008, ABl-KWT 1/2010 und ABl-KWT Sondernummer I/2011, http://www.kwt.or.at/PortalData/2/Resources/downloads/berufsrecht/WT-ARL_2003_konsolidiert_ABl-KWT-SonderNrI-2011.pdf www.kwt.or.at, z 9.08.2016 r.
150 Członkami KWT oprócz doradców podatkowych są także stażyści – doradcy podatkowi i biegli rewidenci oraz spółki doradztwa podatkowego. Obecnie KWT skupia około 9150 członków, w tym ok. 4800 doradców podatkowych, ok. 2730 stażystów – doradców podatkowych i biegłych rewidentów oraz ok. 1630 spółek.
74 prowadzić własne placówki edukacyjne), prowadzenie list doradców podatkowych, nadzór nad prawidłowym wykonywaniem zawodu przez swoich członków152.
Kandydat do zawodu musi spełnić szereg wymogów, m.in. musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu, musi mieć uporządkowaną sytuację ekonomiczną, musi ubezpieczyć się od odpowiedzialności za szkody, musi mieć odpowiednie kwalifikacje potwierdzone