Kluczowe podmioty w klastrze – edukacja oraz badania i rozwój

Identyfikacja klastra wymaga wskazania jego uczestników i istniejących pomiędzy nimi powiązań funkcjonalnych. Bardzo prostą i przydatną koncepcją jest ujęcie potrójnej helisy, a więc aktorów funkcjonujących w trzech sferach instytucjonalnych oraz organizacji hybrydowych funkcjonujących w dwóch lub wszystkich trzech sferach jednocześnie.

W leszczyńskich placówkach edukacyjnych były podejmowane próby kształcenia w zawodach dla tego sektora gospodarki. Jedna z prywatnych szkół – Prywatne Policealne Studium Reklamy – posiadała w ofercie kształcenie w zawodzie technik organizacji rekla-my, inna prywatna szkoła – Instytut Edukacji i Biznesu – w 2009 r. ogłosiła ofertę kształ-cenia w zawodzie technik cyfrowych procesów graficznych dla dorosłych, a od roku szkol-nego 2011/2012 dzięki staraniom organizacji klastrowej, rozpoczęło się kształcenie na potrzeby rynku pracy klastra w pierwszej szkole publicznej – w Zespole Szkół Elektronicz-no-Telekomunikacyjnych w Lesznie (ZSE-T) – w zawodzie technik organizacji reklamy (TOR). ZSE-T jest partnerem inicjatywy klastrowej i członkiem wspierającym stowarzy-szenia Klaster Poligraficzno-Reklamowy w Lesznie, a jeden z nauczycieli (poprzedni dy-rektor szkoły) jest członkiem zwyczajnym stowarzyszenia Klaster Poligraficzno-Reklamowy oraz Wiceprezesem Zarządu. Dwóch przedsiębiorców sektora poligraficznego podjęło się nauczania w przedmiotach specjalistycznych. Poza współpracą w procesie kształcenia w tym zawodzie planowane jest także w przyszłości utworzenie klasy kształcą-cej w zawodzie technik cyfrowych procesów graficznych oraz innych zawodów w zależno-ści od zidentyfikowanych potrzeb rynku pracy klastra. Pozostałe szkoły publiczne nie przygotowują do zawodów oczekiwanych w tym sektorze. Na poziomie leszczyńskich szkół wyższych także nie są uwzględniane potrzeby w zakresie zasobów ludzkich w sekto-rze poligrafii i reklamy. Kształcenie w innych specjalnościach technicznych w ZSE-T, ta-kich jak np. informatyka i teleinformatyka, automatyka, robotyka, robotronika, elektronika i mechatronik, sprzyja rozwojowi sektora poligrafii i reklamy, nie jest jednak na ten sektor ukierunkowane. Podobnie w innych zawodach technicznych i ekonomicznych, w których

kształcona jest młodzież w innych publicznych szkołach leszczyńskich, nie związanych z inicjatywą klastrową.

W 2015 r. pierwsi absolwenci kierunku technik organizacji reklamy opuścili szkołę. Nie oznacza to jednak, że w całości zasilili kadry przedsiębiorstw klastrowych. Organizacja klastrowa śledzi losy absolwentów patronackiego kierunku. Część z nich wyjechała za gra-nicę i tam podjęła pracę, część kontynuuje naukę w polskich uczelniach, a część podjęła pracę w Polsce. Na lokalnym rynku pracy pozostało zaledwie czworo absolwentów pierw-szego rocznika, z których dwie osoby podjęły pracę w firmach reprezentowanych w orga-nizacji klastrowej. Organizacja klastrowa aktywnie wsparła szkołę w zakresie promocji podczas pierwszej i kolejnych rekrutacji. Stowarzyszenie objęło patronatem wszystkie kla-sy TOR (utrzymana została ciągłość kształcenia przez pomyślną rekrutację kolejnych rocz-ników, a liczba kandydatów nieznacznie, lecz systematycznie wzrasta), przedsiębiorstwa uczestniczą w procesie dydaktycznym (wizyty uczniów w zakładach pracy, praktyki ucz-niowskie), organizacja klastrowa pomaga szkole w tworzeniu nowoczesnej bazy dydak-tycznej (rozpoczęcie wspólnego projektu utworzenia w szkole nowoczesnej, multimedial-nej pracowni designu – stowarzyszenie sfinansowało projekt pracowni), zajęcia dydaktyczne z zakresu przedmiotów specjalistycznych prowadzone są przez doświadczo-nych przedsiębiorców.

Lokalne szkoły wyższe dotychczas nie prowadzą działalności dydaktycznej bezpo-średnio związanej z rozwojem sektora. Nie prowadzą także działalności badawczej, nie ma też w obszarze klastra instytucji badawczej w rozumieniu Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych. Zarówno w obszarze kształcenia jak i badań przedsię-biorstwa realizują swoje potrzeby samodzielnie lub we współpracy z ośrodkami spoza re-gionu. W centrum regionu – w Poznaniu – także nie ma instytutu prowadzącego badania w tym obszarze, są jednak możliwości kształcenia na poziomie szkół wyższych w zawo-dach związanych ze specjalnością klastra. Nie jest to jednak kształcenie w zawodzie inży-nier poligraf. Tylko trzy politechniki w Polsce kształcą w tym zawodzie – Politechnika Warszawska, Politechnika Łódzka oraz Politechnika Szczecińska. Także na tych uczelniach prowadzone są prace badawcze związane z rozwojem materiałów i technologii poligraficz-nych. Ponadto istnieją dwa wyspecjalizowane instytuty branżowe – Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego (COBRPP) oraz Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań (COBRO). Organizacja klastrowa zainteresowała dwie spośród wyżej wymienionych instytucji współpracą ze środowiskiem gospodarczym

subre-gionu. Tymi instytucjami są Instytut Poligrafii Politechniki Warszawskiej (obecnie Zakład Poligrafii) oraz COBRPP, które blisko ze sobą współpracują. Ośrodki te okazały się bardzo przydatnym partnerem organizacji klastrowej przy uruchamianiu kształcenia w zawodzie technik organizacji reklamy.

Spośród placówek badawczych zajmujących się sektorem poligrafii i reklamy su-bregionu, lecz nie wyspecjalizowanych technologicznie, organizacja klastrowa także znala-zła wartościowych partnerów.

Najaktywniejszym partnerem jest Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu. W Kate-drze Konkurencyjności Międzynarodowej Uniwersytetu Ekonomicznego (wówczas nazwa katedry brzmiała: Katedra Strategii i Polityki Konkurencyjności Międzynarodowej), pro-wadzone były badania klastra w sektorze poligrafii i reklamy subregionu leszczyńskiego obejmujące zagadnienia związane z korzyściami przedsiębiorstw z uczestniczenia w struk-turze klastrowej. Współpraca w zakresie specjalistycznych badań rynków docelowych firm stowarzyszonych w organizacji klastrowej ma perspektywy rozwojowe. Zaplanowano przygotowanie prac licencjackich/projektowych, które powstaną we współpracy studentów UEP i ich opiekunów naukowych, na potrzeby przedsiębiorstw zrzeszonych w organizacji klastrowej. Będą one realizowały tematy użyteczne z punktu widzenia przedsiębiorstw, a studentom dadzą możliwość prowadzenia prac na podstawie rzeczywistych danych pozy-skanych w przedsiębiorstwach. Pracownicy wspomnianej Katedry przeprowadzili na zlece-nie UMWW badazlece-nie potencjału rozwoju gospodarczych sieci powiązań w Wielkopolsce, które objęły także Klaster Poligraficzno-Reklamowy w Lesznie [Jankowska 2009]. Organi-zacja klastrowa była uczestnikiem współrealizowanego przez Katedrę międzynarodowego projektu szkoleniowo doradczego pod nazwą Strengthening Business Performance

Mana-gement in Economic Networks (SeBPEN). Międzynarodowe grupy studentów w projekcie Microeconomics of Competitiveness (MOC) oraz studenci MBA Executive podczas zajęć

projektowych tworzyli strategie rozwojowe dla klastra w zakresie internacjonalizacji oraz innowacyjności. Także niniejsza praca doktorska i badania wykonane przez autora są zwią-zane z klastrem i będą wykorzystane przez organizację klastrową.

Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa (obecnie Collegium da Vinci) oraz Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe są wykonawcami zleceń badawczych organizacji klastrowej związanych z projektowaniem i wdrożeniem pracowni designu w partnerskiej szkole. Zle-cenia były finansowane ze środków pozyskanych przez organizację klastrową w

konkur-sach organizowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego „Vou-chery dla inicjatyw klastrowych” w latach 2012 i 2014.

Działania jednostek badawczo-rozwojowych na rzecz Klastra bezpośrednio związa-ne z jego specyfiką branżową zostały podjęte dzięki inicjatywie organizacji klastrowej. Wcześniejsze, zasygnalizowane prace miały charakter analityczny.