Kluczowe podmioty w klastrze – przedsiębiorstwa sektora poligrafii

W środowisku gospodarczym sektora poligrafii i reklamy subregionu leszczyńskie-go funkcjonują przedsiębiorstwa oferujące pełny zakres produktów i usług teleszczyńskie-go sektora, firmy stanowiące specjalistyczne zaplecze serwisowe dla tych przedsiębiorstw oraz do-stawcy materiałów eksploatacyjnych, surowców produkcyjnych, półproduktów i urządzeń. Specjalizacja przedsiębiorstw klastrowych została z jednej strony wymuszona szybkim rozwojem technologicznym, a przede wszystkim wejściem do sektora poligrafii i reklamy technologii cyfrowych, z drugiej zaś znaczną koncentracją przedsiębiorstw w omawianym obszarze.

Pomimo tej specjalizacji sprzedawcy produktów końcowych dysponują ofertą znacznie wykraczającą poza własną specjalizację. Dzieje się tak za sprawą silnych relacji kooperacyjnych w środowisku. Relacje te są bardzo często stymulowane działaniami inte-gracyjnymi organizacji klastrowej.

Zdefiniowanie kryterium kwalifikowalności przedsiębiorstwa do sektora poligrafii i reklamy jest trudnym zadaniem. Inicjatywa klastrowa zrodziła się w przedsiębiorstwie świadczącym specjalistyczną usługę dla wykonawców druków – w przygotowalni poligra-ficznej. Początkowo w obszarze zainteresowania byli tylko klienci przygotowalni – przed-siębiorstwa wykonujące druk różnymi technikami na nośnikach materialnych. Można więc było definiować produktowo specjalizację branżową powstającej organizacji jako sektor poligrafii. Wkrótce okazało się, że wiele przedsiębiorstw oferujących nadruk na nośniku materialnym wykonuje także usługi dodatkowe związane z identyfikacją firm. Takie też są

oczekiwania klientów, którzy potrzebują konsekwentnej identyfikacji własnego przedsię-biorstwa. Wszystkie materiały, na których występuje znak graficzny (logotyp) firmy, mu-szą być spójne stylistycznie i kolorystycznie. Często więc od wykonawcy usługi poligra-ficznej – wizytówka, papier firmowy, folder reklamowy, katalog produktów itd. - klient oczekuje wykonania szyldu reklamowego, identyfikacji środków firmowego transportu, przygotowania stoiska targowego, wykonania opakowań itd. Wszystkie te usługi wiążą się z identyfikacją firmy na nośniku materialnym. Przedsiębiorstwa oferujące identyfikację firmy poprzez nośnik elektroniczny lub w Internecie także należą do oferentów usług re-klamowych. Ostatecznie należy więc przyjąć, że klaster obejmuje wszystkie firmy oferują-ce elementy identyfikacji wizualnej przedsiębiorstwa oraz te, które świadczą specjalistycz-ne usługi na rzecz tych pierwszych49. Widać to na rysunku 34, który pokazuje schemat klastra. Wobec gwałtownego rozwoju cyfrowych technik druku oraz cyfryzacji technik tradycyjnych (przygotowanie druku, sterowanie procesem produkcji poligraficznej, etc.) rozbudowuje się coraz bardziej sektor przedsiębiorstw świadczących specjalistyczny serwis komputerowy dla sektora poligrafii i reklamy – to firmy z pogranicza branży poligraficznej i komputerowej.

Warta wyróżnienia jest grupa przedsiębiorstw produkujących opakowania. Naj-większe przedsiębiorstwa w klastrze są aktywne właśnie w sekcji opakowań. Zostały one także wymienione przy okazji omawiania danych ilościowych. Jedynym dużym przedsię-biorstwem wyspecjalizowanym w produkcji opakowań i w produkcji tektury falistej jest firma Werner Kenkel sp. z o.o. znajdująca się w powiecie leszczyńskim. W jej bezpośred-nim sąsiedztwie funkcjonuje kilka mniejszych przedsiębiorstw. Są to producenci opakowań głównie z tektury falistej, lecz także litej, stosujący mniej skomplikowane techniki druku, jak sitodruk i fleksodruk, posiadające znacznie mniejsze moce przerobowe, a najważniejsze jest to, że korzystają oni z produkowanej przez spółkę Werner Kenkel tektury falistej jako surowca do produkcji kartonów. Niektóre z tych przedsiębiorstw zostały założone przez byłych pracowników spółki lub są powiązane z tym przedsiębiorstwem pozabiznesowo, np. więzami rodzinnymi. W organizacji klastrowej relatywnie słabo reprezentowany jest sektor

49 Tak zdefiniowana specjalizacja sektorowa klastra nie w pełni odpowiada przyjętym do analizy ilościowej kryteriom wyboru przedsiębiorstw. Kryterium wynika z posiadanych przez GUS danych dotyczących przed-siębiorstw ewidencjonowanych w systemie Regon. W praktyce gospodarczej ani system Regon, ani inne kryterium nie posiada waloru jednoznaczności. Zmieniają się technologie, rynki, oczekiwania klientów, spo-soby komunikacji, itd. Wraz z tymi zmianami zmienia się także kryterium przynależności sektorowej przed-siębiorstw, które zawsze będzie miało charakter umowny i tymczasowy.

opakowań. Przedsiębiorstwo Werner Kenkel współpracuje z inicjatywą klastrową, lecz samo nie jest formalnym członkiem organizacji klastrowej. Przedsiębiorstwo Werner Ken-kel sp. z o.o. przekształciło się w Grupę Werner KenKen-kel i, pomimo odejścia założyciela, dynamicznie się rozwija. Najpierw w głównej lokalizacji firmy, w Krzycku Wielkim, obok zakładu produkcji tektury falistej i opakowań z tego surowca drukowanych w technologii typograficznej, powstał drugi zakład produkujący opakowania z tektury litej, stosujący technologię druku offsetowego. Przedsiębiorstwo stale powiększa moce produkcyjne oraz pozyskuje nowe rynki. W 2015 roku firma uruchomiła kolejny zakład produkcji tektury falistej i opakowań. Tekturnica do produkcji tektury falistej oraz maszyny do produkcji opakowań i druku fleksograficznego stanęły w Bochni – Małopolska. Zakład ma zaspoka-jać potrzeby klientów firmy z Polski Południowo-Wschodniej oraz z Europy Południowej. Przedsiębiorstwo Werner Kenkel sp. z o.o. jest liderem klastra stosującym najnowocze-śniejsze technologie druku i produkcji opakowań i dzielącym się swoją wiedzą technolo-giczną z innymi przedsiębiorstwami w bezpośrednim sąsiedztwie. Dynamiczny rozwój firmy i efektywne wykorzystywanie przez nią funduszy wsparcia jest także wartościowym przykładem prowadzenia biznesu. Firma tworzy także standardy funkcjonowania w środo-wisku lokalnym jako lider w praktycznej realizacji społecznej odpowiedzialności biznesu – wspiera organizacje kulturalne oraz prowadzi wielostronną działalność charytatywną. Po-mimo tego że Werner Kenkel nie jest formalnym członkiem organizacji klastrowej, aktyw-nie uczestniczy w projekcie edukacyjnym organizacji klastrowej. W kolejnym rozdziale dysertacji ten projekt edukacyjny zostanie bliżej przedstawiony.

Drugim ośrodkiem produkcji opakowań jest przedsiębiorstwo Rawibox S.A. z cen-trum w Rawiczu, w powiecie rawickim. Jest to również producent tektury falistej, która jest głównym surowcem produkowanych w firmie opakowań. Rawibox jest więc niezależny od innych producentów w regionie i nie tworzy relacji w środowisku lokalnym sektora. Jako członek francuskiej Grupy Rossmann utrzymuje raczej relacje z centrum zarządzania zlo-kalizowanym poza klastrem, a nawet poza krajem oraz z innymi przedsiębiorstwami grupy. Jak wynika również z danych ilościowych, w sąsiedztwie tego przedsiębiorstwa nie tworzą się firmy odpryskowe ani nie lokują się podwykonawcy. Tym niemniej na mapie klastra jest to przedsiębiorstwo istotne pod względem technologii i wielkości zatrudnienia, sprze-dające swoje produkty poza rynek lokalny klastra.

Trzecim ośrodkiem produkcji opakowań jest firma Netbox sp. z o.o. Jest to podob-nie jak Werner Kenkel przedsiębiorstwo określające się jako firma rodzinna ze 100%

kapi-tałem polskim. Geneza firmy mocno różni się od pozostałych przykładów. Netbox powstał z wydzielenia jako osobny podmiot gospodarczy działu poligraficznego w firmie Filtron, produkującej filtry stosowane głównie w przemyśle motoryzacyjnym. Był to dział realizu-jący potrzeby produkcji opakowań jednostkowych wykonywanych z tektury litej. Techno-logiczny rozwój tego działu spowodował powiększenie jego potencjału produkcyjnego znacznie ponad potrzeby firmy macierzystej. Okazało się, że ofertą tego działu zaintereso-wanych jest bardzo wiele firm lokalnych oraz firmy spoza powiatu gostyńskiego, gdzie zlokalizowany był ten dział firmy Filtron. W wyniku restrukturyzacji Netbox został wy-dzielony z Filtrona i utworzono dla niego nową lokalizację w Czachorowie, koło Gostynia. Krótko po tym, w tej samej lokalizacji powstała firma zajmująca się produkcją i dystrybu-cją tektury litej i falistej – Convert Papier sp. z o.o.. Obie firmy systematycznie aktualizują swoje technologie i pozyskują nowe rynki. Firmy pozostają w silnych relacjach współpracy z wieloma przedsiębiorstwami lokalnymi działającymi w sektorze poligrafii i reklamy głównie z powodu interesującej oferty w zakresie uszlachetniania druku.

Wszystkie trzy wymienione ośrodki produkcji opakowań posiadają rozwinięte dzia-ły eksportu i dostarczają swoje produkty do wielu krajów w Europie i poza kontynentem.