Organizacja klastrowa

Jedna z gazet lokalnych napisała, że Klaster Poligraficzno-Reklamowy w Lesznie (KPR) to organizacja, która powstała po to, aby pozyskiwać fundusze unijne. Jest to dość niezrozumiałe, gdyż KPR pierwsze kroki w kierunku pozyskania środków publicznych podjął dopiero po pięciu latach działalności. Tymczasem zwłaszcza te pierwsze lata były

postrzegane przez środowisko przedsiębiorstw i partnerów organizacji jako okres owocny w działania sprzyjające rozwojowi środowiska gospodarczego. Jednocześnie były to dzia-łania często krytykowane przez podmioty nieuczestniczące w organizacji jako nieefektyw-ne w pozyskiwaniu funduszy UE. W rozdziale 3 dysertacji autor pisze o funkcjonującym we wszystkich środowiskach potrójnej helisy, rozpowszechnianym także przez media i niektóre materiały informacyjne stereotypie mówiącym, że klaster jako rozwiązanie insty-tucjonalne, to klucz do unijnych funduszy. Ten stereotyp bardzo utrudniał funkcjonowanie organizacji, która zbudowała strategię rozwoju opartą na aktywności istotnych aktorów klastra, a nie na pozyskiwaniu funduszy wsparcia. Środki publiczne nigdy nie stanowiły celu organizacji, ani ich brak bariery w realizacji działalności.

5.1.1. Inicjatywa klastrowa jako czynnik sprawczy organizacji klastrowej

Na jednym ze szkoleń w Centrum Innowacji i Transferu Technologii w Lesznie (CIiTT) w 2006 r., w którym autor uczestniczył jako przedsiębiorca, była mowa o inicjaty-wach klastrowych w efektywnie funkcjonujących klastrach światowych. Pozyskane wtedy informacje były wystarczającym bodźcem dla autora i kilku innych przedsiębiorców, aby rozpocząć poszukiwanie źródeł wiedzy na temat klastrów. Po zdobyciu i przestudiowaniu kilku publikacji, animator rozpoczął mobilizację wszystkich znanych mu przedsiębiorców z branży i motywował ich do wspólnego podjęcia inicjatywy klastrowej. Niemal przez dwa miesiące autor i kilku innych przedsiębiorców odwiedzali firmy sektora poligraficznego subregionu zachęcając do podjęcia inicjatywy klastrowej. Na bazie tego entuzjazmu udało się zgromadzić 28 przedsiębiorców na szkoleniu tematycznym zorganizowanym przez CIiTT w listopadzie 2006 r. Na pierwsze robocze spotkanie zwołane w przedsiębiorstwie autora stawiło się jednak zaledwie 8 osób. Potem w trakcie kolejnych spotkań roboczych przedsiębiorcy dyskutowali wizję przyszłej organizacji, definiowali jej cele strategiczne i operacyjne, omawiali także sprawy techniczne, jak forma prawna organizacji, jej nazwa, znak i sposób finansowania działalności. Spotkania te były okazją do przekazywania sobie wiedzy zdobytej na temat działalności także innych odnalezionych w różnych źródłach, głównie w internecie, inicjatyw klastrowych w kraju i za granicą. W 2006 r. publikacje na temat klastrów nie były jeszcze tak popularne jak obecnie. W literaturze taki proces

pozy-skania wiedzy w środowisku przedsiębiorstw nosi nazwę collective learning50 [Capello 1999, s. 354]. Miejscem spotkań była za każdym razem siedziba innej firmy. Po jakimś czasie zaczęli dołączać inni przedsiębiorcy, którzy uczestniczyli w pierwszym wykładzie i tacy, którzy od uczestników spotkań po raz pierwszy usłyszeli o możliwości bliższej współpracy w środowisku branżowym. Od października 2006 roku, kiedy odbyło się spo-tkanie w CIiTT, do sierpnia 2007 roku, gdy odbyło się zebranie założycielskie stowarzy-szenia Klaster Poligraficzno-Reklamowy w Lesznie, miało miejsce kilkanaście spotkań, w których uczestniczyło coraz więcej osób. Członkami założycielami zostali przedsiębior-cy prowadząprzedsiębior-cy działalność w sektorze poligrafii i reklamy w subregionie leszczyńskim – 25 osób reprezentujących 21 przedsiębiorstw.

Według stanu na styczeń 2017 r. stowarzyszenie liczy 42 członków zwyczajnych reprezentujących 32 przedsiębiorstwa i partnerską średnią szkołę techniczną – Zespół Szkół Elektroniczno-Telekomunikacyjnych w Lesznie (ZSE-T), w której KPR objął patronatem klasy kształcące na potrzeby rynku pracy klastra. Do stowarzyszenia należy 2 członków wspierających – szkoła ZSE-T oraz Leszczyńskie Centrum Biznesu (kontynuator działalno-ści zlikwidowanego już CIiTT). O działalnodziałalno-ści KPR można uzyskać informacje z ciągle aktualizowanego portalu stowarzyszenia: www.poligrafia.leszno.eu (dostęp: styczeń 2017), prowadzonego nieprzerwanie od lipca 2008 r. oraz od lipca 2012 r. z profilu na portalu www.facebook.com/klasterPR (dostęp: styczeń 2017). Administracją portalu Klastra oraz profilu na portalu Facebook zajmują się nieodpłatnie członkowie stowarzyszenia. Obecność w mediach internetowych jest szczególnie pożądana od czasu rozpoczęcia współpracy z ZSE-T i objęcia patronatem klas, w których młodzież kształci się w zawodzie technik organizacji reklamy (TOR). Młodzież, która uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez stowarzyszenie, poszukuje informacji (zwłaszcza zdjęciowej) na popularnym obecnie portalu społecznościowym oraz stronie domowej stowarzyszenia.

50 Wspólne zdobywanie wiedzy (collective learning) określa się jako „społeczny proces kumulacji wiedzy opierający się na wspólnych regułach i procedurach umożliwiających jego uczestnikom usprawnianie działań prowadzących do rozwiązania problemów” [Capello 1999, s. 354].

5.1.2. Misja, wizja, cele organizacji klastrowej51

Organizacja klastrowa sformułowała swoją misję następująco: Misją organizacji klastrowej jest podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw sektora poligrafii i reklamy subregionu leszczyńskiego poprzez współpracę wewnątrz inicjatywy klastrowej oraz z partnerami stowarzyszenia. Na podkreślenie zasługuje fakt, że organizacja klastrowa nie ogranicza swojej misji do zdobywania pożytków wyłącznie dla swoich członków, lecz po-stuluje wspieranie całego sektora w subregionie, a więc całego klastra.

Wspólna wizja motywująca środowisko klastrowe do działania, to dążenie do skon-solidowania reprezentatywnej grupy podmiotów gospodarczych z sektora poligrafii i re-klamy, współpracujących w ramach potrójnej helisy (biznes-nauka-administracja) w pro-jektach biznesowych i badawczo-rozwojowych oraz zbudowanie ekosystemu klastrowego zdolnego do stymulowania rozwoju przedsiębiorstw, kształcenia specjalistów pożądanych w przedsiębiorstwach, zaspokajania potrzeb przedsiębiorstw w zakresie podnoszenia kwali-fikacji oraz realizującego w środowisku przedsiębiorstw i wspólnie z nimi projekty badaw-czo-rozwojowe, w wyniku których przedsiębiorstwa będą osiągały przewagę konkurencyjną oraz zdobywały rynki zewnętrzne. W wizji organizacji zawarte jest dążenie do osiągnięcia

masy krytycznej podmiotów zaangażowanych w działalność inicjatywy klastrowej tak, aby była ona reprezentatywna dla całego sektora w subregionie. Mają to być przedsiębiorstwa, które wolne będą od oporów przed podejmowaniem współpracy zarówno w projektach biznesowych z innymi aktorami klastra jak i w projektach badawczych z partnerami w sfe-rze nauki i rozwoju. Będzie to jednak możliwe, jeśli powstanie efektywnie funkcjonujący otwarty system, który poza tymi przedsiębiorstwami tworzyć będą wyspecjalizowane insty-tucje badawcze, edukacyjne, szkoleniowe, finansowe, zarządzające i doradcze, publiczne lub prywatne, których działalność ukierunkowana będzie na wsparcie gospodarczego śro-dowiska klastra.

Celem strategicznym jest wspieranie rozwoju sektora poligrafii i reklamy

subregio-nu leszczyńskiego, a nie pozyskanie środków, jak napisała wspomniana powyżej lokalna

51 Misja, wizja i cele stowarzyszenia KPR są cytowane w niniejszej części za materiałami promocyjnymi oraz wewnętrznymi organizacji klastrowej. Cele zostały opisane w „Biuletynie Informacyjnym” nr 1/1/2007 wy-danym 17.11.2007 (w formacie PDF dostępnym na stronie http://www.poligrafia.leszno.eu/32,biuletyn-informacyjny.html – dostęp: styczeń 2017 r.). Misja i wizja zostały zaczerpnięte z prezentacji koordynatora Klastra przedstawianej na spotkaniu instytucji otoczenia biznesu w Inkubatorze Przedsiębiorczości w Lesznie 7 lutego 2013 r.

gazeta. Nowa organizacja postawiła sobie wiele celów statutowych, z których cztery uznała za najważniejsze cele operacyjne na obecnym etapie rozwoju organizacji:

(1) współpraca wewnątrzklastrowa:

• tworzenie i rozwijanie sieci powiązań biznesowych pomiędzy przedsiębior-stwami z organizacji i spoza organizacji, lecz aktywnych w obszarze klastra, • poszukiwanie możliwości specjalizacji przedsiębiorstw,

(2) stymulacja rozwoju przedsiębiorstw:

• pomoc przedsiębiorcom we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań produk-towych, procesowych, organizacyjnych i rynkowych,

• pomoc przedsiębiorstwom w podejmowaniu projektów z partnerami ze sfery badawczo-rozwojowej,

(3) powiększanie rynku:

• rozszerzenie oferty każdej z firm i uzyskanie efektu synergii z połączenia ofert innych członków organizacji klastrowej,

• promocja organizacji klastrowej, klastra, subregionu i regionu,

• pomoc przedsiębiorstwom w pozyskaniu rynków zewnętrznych, w szczególno-ści zagranicznych,

(4) rozwój kapitału ludzkiego:

• podnoszenie kwalifikacji osób już pracujących w branży,

• dostosowanie publicznej oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy klastra, • pomoc przedsiębiorstwom w tworzeniu nowych miejsc pracy,

• stymulowanie powstawania nowych przedsiębiorstw w subregionie w branży poligraficznej i reklamowej.