Zmiany technologiczne, a w głównej mierze popularyzacja Internetu, w bardzo wielu obszarach wpłynęły na funkcjonowanie organizacji. Nie tylko bowiem koniecznym sta-ło się przeniesienie działalności organizacji, między innymi marketingowej, szczególnie tej adresowanej do otoczenia, do Internetu, ale otworzyły się także zupełnie nowe moż-liwości dotychczas niedostępne na możliwą obecnie skalę. „Dzisiaj towary bądź usługi coraz częściej oferuje się za darmo (…), wymiana przebiega więc w odmienny niż do-tychczas sposób – w zamian za swoją pracę prosument dostaje darmowy produkt (współ-tworzony przez siebie). Z jednej strony obserwujemy niechęć firm do płacenia zaangażo-wanym w produkcję amatorom, z drugiej prosumenci wolą w zamian za swoje działania nie płacić (lub płacić niewiele) – obydwie strony dopełniają się w swoich oczekiwaniach, tworząc w ten sposób podwaliny pod nowy rodzaj kapitalizmu”116, którego przejawami są ekonomia dzielenia się oraz crowdsourcing. Obie koncepcje są rezultatem podobnych zmian technologicznych i społecznych, wykorzystują te same tendencje na rynku. W kon-sekwencji bardzo często ekonomia dzielenia się i crowdsourcing są ze sobą błędnie utoż-samiane, jednak ich cele i zakresy działania są odmienne. W literaturze pojawia się pogląd, iż obecnie ekonomia zmienia się i ewaluuje w kierunku tzw. sharing economy, inaczej na-zywanej także ekonomią dzielenia się, ekonomią 4.0. lub collaborative economy – ekono-mią współpracy117. Zauważalnym jest odejście od tradycyjnego modelu „jeden do wielu”
116 P. Siuda, Kultury prosumpcji. O niemożności powstania globalnych i ponadpaństwowych spo-łeczności fanów, Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012, s. 23.
117 Wg autorki pojęcia te nie są tożsame, a zależność między nimi i uporządkowanie definicji zna-leźć można w: K. Łazorko, Zachowania polskich konsumentów w kontekście koncepcji Ego-to-Eco, [w:] Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe UE w Katowicach, nr 254, s. 109-117.
46
rozdział iii: dzielenie Się i crowdSourcing jaKo innowacyjne Formy działalności organizacji
w stronę działania „wielu do wielu”, co wpływa znacząco na różne obszary życia konsu-mentów.
Sundararajan wyróżnia trzy główne czynniki, które w największym stopniu ukształto-wały obecną gospodarkę, uwzględniającą aspekt dzielenia się118:
1. Powszechna digitalizacja – coraz więcej rzeczy związanych z ekonomią i różny-mi aspektaróżny-mi społecznyróżny-mi, tj. informacje, pieniądze, dźwięk, obrazy, pojawia się w wersjach cyfrowych. Coraz więcej produktów ma swoje cyfrowe odpowiedniki, które są modyfikowane w celu uzyskania pożądanego kształtu, a w procesie pro-dukcji zyskują one jedynie formę materialną. Strategie sprzedażowe to coraz czę-ściej sekwencje zasad i algorytmów;
2. Ciągły i rosnący rozwój sprzętu komputerowego przy minimalizacji urządzeń cy-frowych;
3. Wzrost sprawności programowania, który sprawia, że jego kompleksowość jest coraz większa i możliwe jest dodawanie nowych funkcji, rozszerzanie możliwości implikacji, adaptacji itp.
Znaczenie ekonomii dzielenia się ciągle rośnie, ponieważ jej założenia wpisują się zarówno w racjonalne oczekiwania odbiorców – tj. oszczędność pieniędzy, ochrona śro-dowiska, mobilność, elastyczność, jak i emocjonalne – takie jak: pomoc sobie i innym, przynależność do grupy, współdzielenie inteligentnego stylu życia, odpowiedzialność za bycie częścią większego ruchu119. W konsekwencji, analizując współczesne trendy, wska-zać można zasadność działań marketingowych, których celem jest sprawienie, by świat stawał się lepszy. Kotler wywodzi ten rodzaj marketingu, tzw. marketing 3.0, z marke-tingu kooperacyjnego, kulturowego i duchowego, zgodnie z założeniem, że konsumenci oczekują, iż firmy będą troszczyć się nie tylko o własne dobro, ale także o dobro globalne-go społeczeństwa120. Według Nowackiego marketing ewoluuje w kierunku orientacji 4.0, w ramach której organizacje przygotowywać będą miejsca (np. platformy internetowe) zapewniające możliwość interakcji między konsumentami i organizacjami, i konsumen-tami między sobą, na których zgłaszane będą propozycje innowacji dotyczące różnych wymiarów działalności organizacji121, ponieważ jak zauważają także Vargo i Lusch, typo-wy podział na producentów i konsumentów przestaje być uzasadniony, a Moffitt i Dover wskazują, że współczesne technologie oparte na współpracy (collaborative technologies) i media społecznościowe, które łączą członków rodzin, przyjaciół, znajomych, grupy inte-resów, są nie tylko przelotną modą, ale walutą, która rządzić będzie rynkami w przyszło-ści122. Obecnie obie strony wymiany tworzą wartość wspólnie i każda angażuje własne, unikalne zasoby w ten proces123.
Rosnące możliwości programowania i rozwój urządzeń (komputerów, smartfonów, tabletów etc.) daje już efekty, które można obserwować w społeczeństwie i biznesie
118 A. Sundararajan, The Sharing Economy. The end of employment and the rise of crown-based capitalism, The MIT Press, 2016, s. 52-53.
119 D. Sokołowski, Społeczności firmami, firmy społecznością. Marketing w Praktyce, nr 3 (193), 2014, s. 30.
120 Więcej: P. Kotler, H. Kartajaya, I. Setiawan, Marketing 3.0. Dobry produkt? Zadowolony klient?
Spełniony człowiek!, MT Biznes, 2010.
121 F. Nowacki, Marketing 4.0 – nowa koncepcja w obliczu przemian współczesnego konsumenta, Marketing i Rynek, nr 6, 2014, s. 17-19.
122 Za: A. Sundararajan, The Sharing Economy…, op. cit, s. 63.
123 Za: L. V. Casalo, C. Flavian, M. Guinaliu, Relationship quality, community promotion and Brand loyalty in virtual communities: Evidence from free software communities. International Journal of Information Management, vol. 30, 2010, s. 358.
3.1. Koncepcja eKonomii dzielenia Się
Należą do nich: rozdzielenie informacji od fizycznych artefaktów poprzez pojawienie się całkowicie cyfrowych produktów, które można zaobserwować w muzyce (iTunes), roz-rywce (Netflix), działalności wydawniczej (Kindle); stworzenie cyfrowych platform opar-tych na udostępnianiu i współtworzeniu (Google Maps); pojawienie się cyfrowych prze-strzeni takich jak Facebook, Snapchat, o coraz większej złożoności, które opierają się na interakcjach między ludźmi. Sundararajan wskazuje także następujące konsekwencje wy-mienionych powyżej zmian technologicznych, które w największym stopniu kształtują rozwijający się kapitalizm bazujący na tłumie (crowd-based capitalism)124:
1. Konsumeryzacja cyfryzacji oznaczająca, że wiele produktów cyfrowych jest naj-pierw tworzonych dla użytkowników indywidualnych, a z czasem znajdują one zastosowanie na rynku B2B (np. YouTube), w związku z powyższym tradycyj-na koncepcja „własności” czy konieczność zakupu nie są już tak uniwersalne. To firmy zaczynają zastanawiać się, w jaki sposób dostosować swoje oferty do pro-duktów cyfrowych oferowanych przez grupy indywidualnych uczestników rynku, np. jak pozyskiwać najlepszych współpracowników w sytuacji, gdy korzystają oni z mobilnych technologii i bez ograniczeń pojawiają się, i znikają z rynku pracy;
2. Digitalizacja produktów – wspomniana wcześniej digitalizacja muzyki czy publi-kacji, możliwości druku w 3D sprawiają, że pojawiają się zupełnie nowe oferty, np. coraz szersze grono muzyków, pisarzy, nowe możliwości przesyłania produk-tów. Wpływa to także na zmiany w społecznościach i relacjach między różnymi uczestnikami rynku, którzy wymieniają częściej informacje i dane niż przedmioty;
3. Powstawanie zdecentralizowanych grup działających na zasadzie „wielu do wie-lu” dostarczających na rynek różne oferty, swój czas, pracę, stanowiących market makers (twórców rynków);
4. Digitalizacja zaufania – aby działania w zakresie dzielenia się były efektywne, ko-nieczne jest zaufanie. Nowoczesne technologie umożliwiają tworzenie systemów do weryfikacji poszczególnych uczestników wymiany, a rozwój ekonomii wymia-ny jest zaskakująco wysoki, np. w Polsce, jeśli odnosić go do poziomu kapitału społecznego w naszym kraju. Pomocną w budowaniu społeczności jest także zna-na i zaufazna-na marka portalu, zna-na którym dokonywazna-na jest wymiazna-na, dlatego ważne jest zdobywanie zaufania użytkowników do takich rozwiązań. Mimo iż tworzenie zaufania jest charakterystyczne dla „tradycyjnej” ekonomii, marka portali tworzo-nych do dzielenia się jest budowana przez tysiące ich użytkowników, więc każdy nowy użytkownik, przyłączając się do już wypracowanego brandu, pracuje dalej na jego dobrą pozycję.
Oczywiście nie tylko zmiany technologiczne sprawiły, że ekonomia ewoluuje w kie-runku dzielenia się. Podstawową przyczyną takiego stanu rzeczy są zmiany w zachowa-niach nabywców, które z kolei są konsekwencją między innymi pojawienia się nowych form i możliwości komunikowania. Kluczową kwestią wydaje się fakt, że grupa tzw. mile-nialsów (urodzonych w latach 1980-1989 starszych milemile-nialsów i 1990-2000 młodszych), których w Polsce jest obecnie 11 mln, to główni odbiorcy i propagatorzy ekonomii dziele-nia się. Cechuje ich ciągłe bycie on-line i korzystanie z urządzeń mobilnych. Dla nich sieć to społeczność (starsze pokolenie – X traktuje Internet bardziej utylitarnie). Zdecydowa-nie bardziej cenią sobie przyjaźń niż zdrowie czy pieniądze. „94 proc. polskich milenial-sów dzieli się zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi informacjami o markach i pro-duktach. Żaden konsument nie był tak świadomy, dobrze poinformowany i aktywny jak dzisiejszy milenials. Dostęp do wielu informacji z różnych źródeł oraz udział w społecz-nościach daje mu wielką władzę. (…) Milenialsi to najbardziej wpływowa i najbardziej
124 Więcej: A. Sundararajan, The Sharing Economy…, op. cit, s. 54-56.
48
rozdział iii: dzielenie Się i crowdSourcing jaKo innowacyjne Formy działalności organizacji
wymagająca grupa konsumentów, z którą rynek ma obecnie do czynienia”125. To grupa, która przyzwyczajona jest do pożyczania i dzielenia się – udostępniają oni treści przygo-towywane przez innych, dzielą się informacjami, nie kupują gazet, tylko powielają histo-rie na Facebooku czy Twitterze, nie kupują płyt, tylko subskrybują muzykę na serwisach internetowych126.
Także badania przeprowadzone przez autorkę w 2015 roku wskazują, że studenci (również członkowie pokolenia milenialsów) chętnie udostępniają rówieśnikom rzeczy, z których nie korzystają. 88% ankietowanych studentów deklaruje, że to robi. Raczej nie gromadzą oni rzeczy, a wymieniają się nimi w miarę potrzeb. Najczęściej wymieniają oni ubrania i książki, rzadziej gry, kosmetyki. Niekiedy korzystają z platform tworzonych do wymiany, częściej jednak kontaktują się przez Facebook127.
Porządkując rozważania, stwierdzić można, że ekonomię współpracy (sharing econo-my), nazywaną także kapitalizmem bazującym na tłumie (crowd-based capitalism), cha-rakteryzują następujące cechy128:
1. Znaczna orientacja na rynek: ekonomia współpracy tworzy rynki, w jej efekcie pojawiają się nowe produkty, głównie usługi, co z kolei przekłada się na wyższy poziom aktywności ekonomicznej;
2. Duży potencjał: ekonomia współpracy otwiera nowe szanse właściwie dla wszyst-kich i przyczynia się do rozwoju umiejętności i kapitału, zbliża wykorzystanie po-szczególnych zasobów (np. czasu czy umiejętności) do maksymalnego poziomu;
3. Powstawanie sieci zamiast hierarchicznych struktur charakterystycznych dla orga-nizacji: zasoby kapitałowe i zasoby pracy pochodzą od osób indywidualnych, a nie firm czy władz; w przyszłości wymiana na rynkach może odbywać się raczej przez podmioty społecznościowe zamiast przez scentralizowane organizacje/instytucje;
4. Zacieranie się granic między działaniami o charakterze amatorskim a profesjonal-nym: działania takie jak podwożenie kogoś czy pożyczanie pieniędzy odbywają się między indywidualnymi osobami i świadczone są nie przez profesjonalistów – tak-sówkarzy czy banki, a indywidualne, „zwykłe” osoby;
5. Zacieranie różnic między pracą a czasem wolnym, pracą na pełen etat a doryw-czą: wiele działań w zakresie ekonomii dzielenia się jest realizowanych w czasie wolnym, a przybiera formę pracy na rzecz społeczności (np. tworzenie wiki). Ta-kie działania zmieniają poziom zaangażowania czasowego, siłę zależności ekono-micznej i poziom przedsiębiorczości.
Dzielenie się staje się coraz popularniejsze także w Polsce. Wskazują na to rosnące liczby użytkowników portali zajmujących się różnego rodzaju pożyczaniem, np. pienię-dzy, wymianą produktów (tj. Wymiennik.org, Thingo.pl, Trejdoo.com) czy wspólną kon-sumpcją (Blablacar.pl) oraz wyniki badań. Te ostatnie wskazują jednak, że o ile „prawie co drugi ankietowany chętnie zarabiałby na wypożyczaniu zawartości swojej bibliotecz-ki, a więcej niż co trzeci nie miałby nic przeciwko pożyczaniu innym własnej odzieży, to kiedy jednak mowa o kosztownych symbolach statusu, jak auto lub domowa elektronika, skłonność do dzielenia się własnością za pieniądze maleje – odpowiednio do 10 i 21%.
125 Milenials: Cechy pokolenia Y, http://www.brief.pl/artykul,2501,milenials_cechy_pokolenia_y.
html [20.11.2014].
126 T. Geron, Airbnb And The Unstoppable Rise of The Share Economy, „Forbes”, http://www.
forbes.com/sites/tomiogeron/2013/01/23/airbnb-and-the-unstoppable-rise-of-the-share-econo-my/3/#7fb0ded690f7 [23.01.2013].
127 Więcej: K. Łazorko, Sharing as an Aspect of Customer Behaviour of Digital Natives in Poland, Theory, Methodology, Practice, vol.11, nr 3, 2015, s. 31-36.
128 A. Sundararajan, The Sharing Economy…, op. cit., s. 27.
3.1. Koncepcja eKonomii dzielenia Się
Nic dziwnego, w końcu kapitał społeczny, czyli zdolność do zaufania bliźnim i współpra-cy na rzecz społeczeństwa, szwankuje w Polsce od lat”129.
Typowymi przykładami działań z zakresu sharing economy są: ruch „Uwolnij Książ-kę”, zbieranie rzeczy dla dzieci i przekazywanie ich innym matkom, platformy, na któ-rych klienci mogą udostępniać na krótki czas produkty, z któktó-rych w danym momencie nie korzystają (np. ruch share your couch), gdzie mogą wspólnie konsumować produkty (np.
blablacars.pl) czy wspólnie płacić rachunki (tzw. FairSplitting).
W tym modelu działalności osoby pozyskują zasoby od innych, omijając nieefektyw-ne korporacje, wyszukując korzystnieefektyw-ne alternatywy dla skostniałych kanałów dystrybucji, a czasem stawiając czoła regulacjom prawnym130.
Przykładem tego, jak zmienia się ekonomia pod wpływem wzrostu popularności zja-wiska dzielenia się, jest Bitcoin. Ta wirtualna moneta powstała w odpowiedzi na kryzys ekonomiczny z początku wieku. Jako innowacyjny, wirtualny środek płatności nie jest wy-puszczany na rynek ani regulowany przez żadne instytucje finansowe. „Największą tością monety są jej posiadacze, którzy napędzają zapotrzebowanie, ustalają fizyczną war-tość Bitcoina. (…) Do systemu przystępuje coraz więcej sklepów i punktów usługowych – ostatnio głośno było o bydgoskiej kawiarni, w której za kawę można zapłacić właśnie Bitcoinem”131. Istnieją trzy sposoby nabywania Bitcoinów – można je pozyskać od inne-go użytkownika, oferując produkt, za który odbiorca zapłaci Bitcoinami, oraz nabywając udziały w tzw. kopalniach Bitcoinów. Wokół monety pojawia się dość dużo kontrowersji, głównie związanych z kwestiami finansowymi, w tym podatkowymi, oraz możliwościa-mi, jakie stwarza ona dla przestępców – pranie brudnych pieniędzy132. Bitcoin stanowi przykład oferty realizowanej w społeczności dzielenia się stworzonej i dystrybuowanej przez użytkowników, którzy sami ustalają popyt na nią.
Kolejnym przykładem działania wpisującego się w założenia ekonomii dzielenia się jest ruch share your couch. Społeczność zgromadzona wokół tego pomysłu to osoby, które udostępniają łóżka, pomieszczenia lub całe mieszkania turystom przyjeżdżającym do ich miejscowości. W ten sposób mogą w przyszłości liczyć na to, że będą mogli wybrać się w podróż do miejsc, gdzie mieszkają ich odwiedzający, gdyż na takich samych zasadach zostanie im udostępniony nocleg. „Dzielenie się życiem, budowanie relacji, serdeczność i dociekliwość, podróż jako rzeczywiste społeczne doświadczenie – takie wartości przy-świecają społeczności couchsurferów. Zatem zgodnie z tą filozofią korzystanie z portalu Couchsurfing.org nie powinno ograniczać się tylko do zdobywania darmowego noclegu, ale również dążyć do rzeczywistego kontaktu z drugim człowiekiem. W praktyce oznacza to zajmowanie się gośćmi ze strony hosta oraz otwartość ze strony gości”133.
Społeczność couchsurferów skupiona jest na platformie www.couchsurfing.com, która umożliwia nie tylko kontaktowanie się między osobami udostępniającymi nocle-gi a potencjalnymi odwiedzającymi, ale także daje możliwości skontaktowania się z in-nymi osobami, które odwiedzają określone miejsce w tym samym czasie. Każdy z tzw.
129 M. Rabij, Pożyczalscy.pl, czyli sharing economy, „Nesweek”, http://www.newsweek.pl/pozy-czalscy-pl--czyli-sharing-economy,103856,1,1.html [11.05.2013].
130 J. Owyang, Liberals and Conservatives Both Love and Loathe the Sharing Economy, The Wall Street Journal. Business, http://blogs.wsj.com/accelerators/2015/02/20/weekend-read-liberal--and-conservatives-both-love-and-loathe-the-sharing-economy/ [20.02.2015].
131 Co to jest Bitcoin i jak zmienia świat finansów?, http://odkryjbitcoin.pl/ [17.06.2016].
132 Więcej: Tamże oraz Kontrowersje wokół Bitcoina-fiskus, ISIS, kwestia chińska, http://bitcoin--kurs.prv.pl/kontrowersje-wokol-bitcoina-fiskus-isis-kwestia-chinska/ [01.12.2015].
133 K. Sobiepanek-Szczęsna, Co to jest couchsurfing, Dziennik Turystyczny, http://dzienniktury-styczny.pl/2014/06/couchsurfing/ [06.05.2014].
50
rozdział iii: dzielenie Się i crowdSourcing jaKo innowacyjne Formy działalności organizacji
hostów (udostępniających lokum) i surferów ma swój profil, na którym inni użytkowni-cy zamieszczają o nich opinie. Platforma oferuje także własny system komunikacji mię-dzy użytkownikami. Statystyki zamieszczone na stronie serwisu informują, że corocznie z portalu korzysta ok. 4 mln użytkowników – surferów, którzy mają możliwość wyszuka-nia ofert spośród 400 000 dostępnych. Na polskim profilu społeczności couchsurferów na Facebooku zarejestrowanych jest ponad 3000 użytkowników. Umieszczane są na nim in-formacje o różnych eventach w Polsce, goście zamieszczają pytania dotyczące korzystania z serwisu i kontaktują się ze sobą.
Kolejnym przykładem społeczności, która opiera swoją działalność na złożeniach ekonomii współpracy jest Społecznościowy System Wymiany działający na platformie Wymiennik.org. Na portalu zarejestrowanych jest ponad 3300 kont. Ideą społeczności jest wymiana różnych ofert, produktów i umiejętności, a umowną walutą są tzw. alterki. Nie są one w żaden sposób spieniężane, a jedynie używane do wskazania, ile wart jest dany pro-dukt (towar lub usługa), tak by nabywający ją mógł w sposób dla siebie dogodny i w do-wolnym czasie „odrobić” to zobowiązanie, zdobywając alterki poprzez działania na rzecz społeczności (a nie użytkownika, od którego nabył wcześniej produkt). Ideą serwisu jest więc nie tylko realizacja wymian, ale także nawiązywanie kontaktów między użytkowni-kami.
Polski Wymiennik stanowi element większego systemu wymiany, tzw. Community Exchange System (CES). Jest to platforma, która wyposaża inicjatywy takie jak Społecz-nościowy System Wymiany w stosowne narzędzia umożliwiające tworzenie lokalnych platform służących do dokonywania wymiany bez użycia pieniędzy. CES stanowi wspar-cie dla tego typu inicjatyw realizowanych on-line oraz jest rodzajem rynku, gdzie użyt-kownicy mogą ogłaszać swoje umiejętności, oferty i wymagania134. Dzięki uniwersalności narzędzi nie ma żadnych ograniczeń w dokonywaniu wymiany między użytkownikami platform pracujących na systemie CES z różnych części świata.
W celu realizacji założenia ekonomii współpracy działa także platforma thingo.pl.
Jej funkcjonowanie umożliwia wirtualne wymienianie się różnymi rzeczami, usługami/
przysługami, z tym że jej użytkownicy nie posługują się żadną walutą. Była to pierwsza tego typu platforma w Polsce, która oprócz integracji osób o ciekawych zainteresowaniach i pomysłach stanowić miała odpowiedź na niepewne czasy kryzysu135.
Śledząc jednak profile społecznościowe obu inicjatyw – Wymiennika i Thingo, za-uważyć można, że nie są one aktualizowane na bieżąco, co wskazuje, że intensywny roz-wój tych inicjatyw nie został utrzymany. Problem ewolucji społeczności zostanie jeszcze przywołany w kolejnym podrozdziale.
W działania, które opisać można jako ekonomię współpracy, wpisuje się także trend FairSplitting (dzielenie się opłatami), który w raporcie TrendWatching wskazany został jako jeden z 10 trendów kształtujących zachowania konsumentów136. Jednym z jego prze-jawów jest wzrost popularności portali i aplikacji umożliwiających sprawiedliwe dziele-nie się kosztami.
Społecznością, która powstała właśnie w celu zmniejszania kosztów, jest BlaBla-Car. To serwis społecznościowy, na którym spotykają się kierowcy mający wolne miejsca w samochodzie z pasażerami, którzy chcieliby jechać w tym samym kierunku. System
134 Więcej: https://www.community-exchange.org/home/how-it-works/ [23.06.2016].
135 O. Święcicka, Masaż za meble, zdjęcie za tatuaż, dobra kolacja za opowiadanie. Rusza portal kreatywnej wymiany, http://natemat.pl/16031,masaz-za-mebel-zdjecie-za-tatuaz-dobra-kolacja--za-opowiadanie-rusza-portal-kreatywnej-wymiany [10.05.2012].
136 TrendWatching, 10 Trends for 2015, http://trendwatching.com/trends/10-trends-for-2015 [10.12.2015].
3.1. Koncepcja eKonomii dzielenia Się
działa w 22 krajach europejskich. Korzysta z niego 30 mln użytkowników, a liczba udo-stępnionych przejazdów sięgnęła 50 mln. Serwis służy nie tylko do krótszych przejazdów, przeciętna długość trasy, jaką pokonują użytkownicy, to 342 km. Poprzez platformę, stwo-rzoną dla serwisu, można pobrać specjalne aplikacje mobilne (21 mln pobrań), które służą bardziej efektywnemu korzystaniu z BlaBlaCar137. Zarówno kierowcy, jak i pasażerowie mają swoje profile, na których współpodróżujący mogą oceniać się wzajemnie, co poma-ga kolejnym użytkownikom podjąć decyzje dotyczące wyboru kierowcy czy ewentualne-go pasażera (kierowca za każdym razem akceptuje pasażerów, którzy zainteresowani są przejazdem z nim).
Społeczność skupiona na platformie BlaBlaCar ma możliwość śledzenia także bloga, na którym prezentowane są różne zagadnienia powiązane z ideą działalności serwisu, tzn.
ekonomia dzielenia, oszczędzanie itp. W zakładce BlaBlaComunity można znaleźć opo-wieści różnych użytkowników serwisu opisujące ich doświadczenia związane z tą formą
ekonomia dzielenia, oszczędzanie itp. W zakładce BlaBlaComunity można znaleźć opo-wieści różnych użytkowników serwisu opisujące ich doświadczenia związane z tą formą