Początki finansowania przypominającego crowdfunding sięgają 1700 roku, kiedy to w Irlandii popularne stały się drobne pożyczki udzielane przedsiębiorcom w trudnej sytuacji finansowej. Prekursorem tych pożyczek był pisarz Jonathan Swift233. Nie był to crowdfun-ding w obecnym tego słowa znaczeniu (chociażby ze względu na ówczesny brak Internetu), jednak idea polegająca na tym, że wiele osób wspiera konkretny cel, pozostała taka sama.
230 E. Mollick, V. Kuppuswamy, After the Campaign: Outcomes of Crowdfunding, Social Science Research Network, 2014, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2376997 [13.03.2016].
231 J. Murray, Equity Crowdfunding and Peer-to-peer lending in New Zeland, „JASSA The Finsia Journal of Applied Finance”, ISSUE 2/ 2015, s.6.
232 Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Uwolnienie potencjału finansowania społecznościowego w Unii Europejskiej, protokół dostępu: www.mac.
gov.pl z dnia 13.07.2016.
233 A. Hollis, A. Sweetman: The life-cycle of microfinance institution: The Irish loan funds, „Journal of Economic Behaviour & Organization”, nr 46, 2001, s. 295.
4.2. rozwój crowdFundingu na świecie
Około 100 lat później bardziej sformalizowane i większe instytucje pożyczkowe działające na podobnych zasadach pojawiły się w całej Europie i Ameryce Łacińskiej. Przykład po-dobnego do crowdfundingu finansowania miał miejsce w 1885 roku, kiedy to naród francu-ski ufundował dla narodu amerykańfrancu-skiego Statuę Wolności. Zbiórki dokonywano zarówno wśród mieszkańców Francji, jak i wśród mieszkańców Stanów Zjednoczonych, ponieważ pomnik musiał być postawiony na odpowiednio do tego przygotowanym postumencie.
Koszt takiego postumentu oszacowano na około 300 tys. USD, a zarówno Stan Nowy Jork, jak i Kongres Stanów Zjednoczonych odmówiły finansowania234. W zamian za przekazane środki architekt Statuy Wolności Frederic Auguste Bartholdi oferował miniaturkę pomni-ka wraz z wygrawerowanym nazwiskiem darczyńcy235. Pomimo szeroko rozpropagowa-nej akcji zebranie całej potrzebrozpropagowa-nej kwoty było problematyczne. Dlatego też Joseph Pulitzer ogłosił zbiórkę pieniędzy na budowę podstawy dla Statuy Wolności w gazecie „New York World”236. W zamian za przekazane środki obiecywał wydrukowanie w tym czasopiśmie na-zwiska każdego z darczyńców. Akcja Pulitzera spotkała się z ogromnym zainteresowaniem Amerykanów. Nie był to oczywiście crowdfunding w obecnie znanej formie, jednak sposób prowadzenia zbiórki, wykorzystanie mediów (gazety) do rozpropagowania pomysłu pozwa-la na nazywanie Pulitzera i Bartholdiego prekursorami finansowania społecznościowego.
Pomimo upływu lat przesłanki, które wtedy zachęciły społeczeństwo do sfinansowania pro-jektu, są w dużej mierze takie same jak obecnie. Ludzie bardzo często chcą uczestniczyć w czymś ważnym, stać się częścią historii.
Współcześnie znaczenie finansowania społecznościowego rosło wraz z rozwojem In-ternetu. Pierwsza platforma internetowa ArtsistShare, służąca pozyskiwaniu środków fi-nansowych na wydanie płyt od fanów, została założona w 2003 roku przez Briana Came-lio, bostońskiego muzyka i informatyka237.
Ważnym wydarzeniem w rozwoju finansowania społecznościowego było powstanie w 2005 roku organizacji Kiva, której zadaniem było przekazywanie od osób fizycznych mikropożyczek przedsiębiorcom w krajach rozwijających się. Osoby fizyczne z różnych stron świata mają możliwość wejścia na stronę Kiva i samodzielnego decydowania, komu i na jaki cel chcą przekazać pożyczkę, której wartość waha się od 100 do 1 tys. dolarów amerykańskich. Pożyczkodawcy posiadają informacje o podmiotach, którym pożyczają pieniądze i mają możliwość (np. przez stronę internetową Kiva) obserwowania postępów w inwestycji. Łączna suma udzielonych pożyczek przez Kiva do końca I kwartału 2016 roku wyniosła ponad 871 mln USD. Udzielone one zostały przez ponad 1,5 mln osób dla 2,1 mln pożyczkobiorców w 83 państwach świata. Poziom spłaty pożyczek udziela-nych poprzez platformę Kiva wynosi 97,1%238. Organizacja Kiva jest przykładem sytuacji, w której pieniądze udzielane w formie mikropożyczek nie pochodzą z jednej instytucji (najczęściej banku), lecz od wielu drobnych pożyczkodawców. Inspiracją do jej stworze-nia były organizacje ACCION International w Wenezueli i Grameen Bank, uruchomiona w 1976 roku w Bangladeszu instytucja finansowa, której głównym celem było udzielanie mikropożyczek najbiedniejszym mieszkańcom krajów rozwijających się239.
Pomimo rosnącego zainteresowania zarówno finansowaniem muzyki i sztuki czy też udzielaniem wsparcia podmiotom w krajach rozwijających się prawdziwy wzrost wartości
234 D. M. Freedman, M. R. Nutting, op. cit., s. 3.
235 S. Dresner, op. cit., s. 4.
236 Ibidem, s. 5.
237 D. M. Freedman, M. R. Nutting, op. cit., s. 4.
238 www.kiva.org.pl [13.06.2016].
239 Twórcy Grameen Bank zostali uhonorowani Pokojową Nagrodą Nobla w 2006 roku.
76
rozdział iV: crowdFunding jaKo innowacyjna Forma FinanSowania
i liczby transakcji crowdfundingowych odnotowano dopiero po wybuchu ostatniego kry-zysu finansowego. Ograniczył on w dużej mierze dostęp do kapitału nowym przedsię-biorcom praktycznie na całym świecie. Banki nie udzielały kredytów inwestycyjnych nawet zyskownym przedsiębiorstwom, które odnosiły sukcesy. Wielkość kredytów udzie-lanych przez banki dla przedsiębiorstw malała przede wszystkim w Stanach Zjednoczo-nych. Wartość udzielonych kredytów w 2009 roku w porównaniu z rokiem 2008 spadła o 300 mld USD. Całkowita wartość kredytów dla przedsiębiorstw wynosiła w 2007 roku blisko 1,8 bln USD, natomiast w 2009 roku niespełna 0,5 bln USD240. Zmniejszenie licz-by udzielanych kredytów widoczne licz-było również w krajach Europy Zachodniej, gdzie ich wartość zmalała z ok.1,2 bln USD w 2007 do 0,4 bln USD w 2009 roku. Zmiany w warto-ści kredytów udzielanych instytucjom niefinansowym w Stanach Zjednoczonych i Euro-pie przed i po wybuchu kryzysu finansowego przedstawiono na rysunku 16.
Rys. 16.
Wartość kredytów dla instytucji niefinansowych w USA i Europie Zachodniej (w bln USD)
103
lanych instytucjom niefinansowym w Stanach Zjednoczonych i Europie przed i po wybuchu kryzysu finansowego przedstawiono na rysunku 16.
Rys. 16. Wartość kredytów dla instytucji niefinansowych w USA i Europie Zachodniej (w bln USD)
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Europa Zachodnia USA
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kirby E., Worner S., Crowd-funding: An Infant Industry Grow-ing Fast, Staff WorkGrow-ing Paper of the IOSCO Research Department, SWP3/2014, s. 13.
Wydarzeniem, które wpłynęło na rozpowszechnienie informacji o finansowaniu społecz-nościowym, była zbiórka środków na zakończoną sukcesem kampanię prezydencką Baracka Obamy realizowaną w 2008 roku240. Poprzez stronę internetową barakobama.com zgroma-dził on od drobnych darczyńców 631 mln dolarów241.
240 T. Kappel, Ex ante crowdfunding and the recording industry: A model for the U.S.,”Loyola of Los Angeles Enterta-inment Law Review”, 29(3), 2009, s. 375.
241 D. Marom, A Framework for Political Crowdfunding, [w:] The Crowdfunding Revolution, 2012 http://www.danmarom.com/post/35627344098/a-framework-for-political-crowdfunding-lessons, [20.10.2015].
Źródło: opracowanie własne na podstawie Kirby e., worner S., Crowd-funding: An Infant Industry Growing Fast, Staff working paper of the ioSco research department, Swp3/2014, s. 13.
Wydarzeniem, które wpłynęło na rozpowszechnienie informacji o finansowaniu spo-łecznościowym, była zbiórka środków na zakończoną sukcesem kampanię prezydencką Baracka Obamy realizowaną w 2008 roku241. Poprzez stronę internetową barakobama.com zgromadził on od drobnych darczyńców 631 mln dolarów242.
240 IOSCO Risk Outlook 2013-2014, s. 22, https://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/IOSCOPD426.
pdf [10.03.2016].
241 T. Kappel, Ex ante crowdfunding and the recording industry: A model for the U.S.,”Loyola of Los Angeles Entertainment Law Review”, 29(3), 2009, s. 375.
242 D. Marom, A Framework for Political Crowdfunding, [w:] The Crowdfunding Revolution, 2012 http://www.danmarom.com/post/35627344098/a-framework-for-political-crowdfunding-les-sons, [20.10.2015].
4.2. rozwój crowdFundingu na świecie
Już po sukcesie Baracka Obamy w 2009 roku rozpoczęła działalność jedna z najwięk-szych platform crowdfundingowych na świecie – Kickstarter. Platforma została założona przez Perry’ego Chena i w początkowej fazie swojej działalności służyła przede wszyst-kim odkrywaniu i finansowaniu talentów muzycznych243. Chen sam był artystą i wiedział, jak trudne jest przebicie się i zdobycie środków na sfinansowanie płyty. Na platformie dał możliwość prezentacji muzykom, artystom, aby fani mogli wspierać finansowo ich działa-nia. W zamian za to otrzymywali płytę, koszulkę, plakat z podpisem. Otwarcie Kickstar-tera było niejako początkiem istnienia tak zwanych mikropatronów sztuki244. Do rozwo-ju crowdfundingu przyczynił się również rozwój mediów społecznościowych, takich jak MySpace, Facebook, Instagram czy Twitter, gdzie ludzie mogli wymieniać informacje, przekazywać sobie pomysły, zachęcać się do podejmowania pewnych działań, niejedno-krotnie bez konieczności poznawania się osobiście.
Zainteresowanie crowdfundingiem wzrasta z roku na rok, co przedstawiono w tabeli 11. W 2011 roku wartość transakcji wzrosła o 64% w porównaniu z rokiem 2010, nato-miast w 2012 odnotowano wzrost wartości transakcji na świecie o blisko 81% w stosunku do roku 2011 i o 164% w porównaniu z rokiem 2010. Najwięcej transakcji, aż 72% ogółu, dokonywanych jest na rynku amerykańskim. Tam również odnotowano największy wzrost wartości transakcji, o 105%245.
Tab. 11.
Wartość transakcji crowdfundingowych na świecie w latach 2009-2015
Rok Wartość
(w mld USD) Wzrost procentowy
(rok do roku) Wzrost procentowy (rok 2010=100%)
2010 0,9 — 100%
2011 1,48 64,4% 164,4%
2012 2,67 80,4% 296,7%
2013 6,1 128,5% 677,8%
2014 16,2 165,6% 1800,0%
2015 34,4 112,34% 3822,2%
Źródło: opracowanie własne na podstawie Crowdfunding Industry Report 2013, 2015.
Rynek finansowania społecznościowego najbardziej rozwinął się w Stanach Zjedno-czonych i tam jego wartość jest największa. Zainteresowanie nim wzrasta w każdym rejo-nie świata, jednak najwyższy wzrost odnotowany został w Azji, a w szczególności w Chi-nach. Wartość transakcji wzrosła tam w roku 2014 aż o 320% w porównaniu z rokiem 2013 i tym samym Azja stała się drugim kontynentem po Ameryce Północnej (wyprze-dzając jednocześnie Europę), gdzie wartość transakcji była największa. Dane dotyczące wartości transakcji przedstawiono w tabeli 12.
243 www.kickstarter.com [10.04.2016].
244 J. Best, S. Neiss, A Historical Perspective, [w:] S. Dresner, Crowdfunding. A Guide to Raising Capital on the Internet, John Wiley&Son, New Jersey 2014, s. 10.
245 Massolution, op. cit., s. 5.
78
rozdział iV: crowdFunding jaKo innowacyjna Forma FinanSowania
Tab. 12.
Wartość transakcji crowdfundingowych na świecie w 2014 roku Kontynent Wartość transakcji
crowdfundingowych w 2014 roku
Wzrost w porównaniu z rokiem 2013
Udział procentowy poszczególnych regionów
w 2014 roku
ameryka północna 9,46 mld uSd 145% 58,29%
azja 3,4 mld uSd 320% 20,94%
europa 3,26 mld uSd 141% 20,08%
ameryka południowa 57,2 mln uSd 167% 0,35%
oceania 43,2 mln uSd 59% 0,27%
afryka 12 mln uSd 101% 0,07%
Razem 16,23 mld USD 128,5% 100%
Źródło: opracowanie własne na podstawie: i. pais: I cinesi hanno scoperto il crowdfunding, corriere de la serra [31.03.2015].
Blisko 80% wszystkich realizowanych transakcji przypada na Amerykę Północną i Azję, udział Europy w światowym finansowaniu społecznościowym wynosi niewiele ponad 20%. Najmniejszy udział w rynku crowdfundingowym mają Oceania i Afryka – pierwsza ze względu na fakt, że w skład tego rejonu geograficznego wchodzi najmniejszy kontynent Australia, druga ze względu na poziom rozwoju gospodarczego.
Znaczenie i rola różnych modeli finansowania społecznościowego również zmienia-ła się w poszczególnych latach. Początkowo dominowały transakcje dotacyjne i bonusowe, natomiast obecnie dominować zaczynają modele pożyczkowe. W tabeli 13 przedstawiono udział (według wartości transakcji) określonych modeli crowdfundingowych na rynku.
Tab. 13.
Udział poszczególnych form finansowania w crowdfundingu w latach 2010-2015
Model 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Donacyjny 54,65% 48,93% 36,81% 22,05% 11,96% 8,28%
Bonusowy 1,86% 4,45% 14,41% 11,95% 8,20% 7,79%
Inwestycyjny 5,92% 6,44% 4,35% 6,50% 6,84% 7,44%
Pożyczkowy 37,57% 40,18% 43,97% 56,61% 68,31% 72,95%
Mieszany 0,00% 0,00% 0,47% 2,90% 4,69% 3,53%
Razem 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Crowdfunding Industry Report 2013 i 2015 (massolution) i Business information industry association, „crowdfunding: peer-to-peer lending expects to triple in 2015”, http://www.biia.com/crowdfunding-peer-to-peer-lending-expect-to-triple-in-2015 [24.02.2016].
79
4.2. rozwój crowdFundingu na świecie
Model donacyjny w 2010 roku stanowił aż 54,65% wszystkich transakcji, podczas gdy jego udział w 2015 roku zmalał do zaledwie 8,28%. Zupełnie inna tendencja dotyczy modeli pożyczkowych. W 2010 roku stanowiły one 37,75% wszystkich transakcji, nato-miast w 2015 transakcje te stanowiły blisko 73% wszystkich przedsięwzięć crowdfundin-gowych realizowanych na świecie.
Najmniejsze znaczenie ma finansowanie udziałowe, stanowi ono niewiele ponad 3%
wszystkich transakcji. Taka wartość może być spowodowana przede wszystkim specyfiką tego rodzaju finansowania i jego krótką historią na rynku finansowym. Wartość poszcze-gólnych modeli finansowania społecznościowego w latach 2010-2015 przedstawiono na poniższym wykresie (Rys. 17).
Rys. 17.
Modele finansowania społecznościowego na świecie w latach 2010-2015 (w mln USD) Rys. 17. Modele finansowania społecznościowego na świecie w latach 2010-2015 (w mln USD)
0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Model donacyjny Model bonusowy Model udziałowy Model pożyczkowy Model mieszany
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Crowdfunding Industry Report 2013 i 2015 (Massolution) i Business Information Industry Association, “Crowdfunding: Peer-to-Peer Lending Expects to Triple in 2015”, http://www.biia.com/crowdfunding-peer-to-peer-lending-expect-to-triple-in-2015 [24.02.2016].
Modele finansowania pożyczkowego i udziałowego rozwinęły się głównie w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Wielkiej Brytanii, stanowiąc w 2013 roku łącznie ponad 95%
wszystkich tego typu transakcji na rynku światowym (Rys. 18).
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Crowdfunding Industry Report 2013 i 2015 (massolution) i Busi-ness information industry association, „crowdfunding: peer-to-peer lending expects to triple in 2015”, http://www.biia.com/crowdfunding-peer-to-peer-lending-expect-to-triple-in-2015 [24.02.2016].
Modele finansowania pożyczkowego i udziałowego rozwinęły się głównie w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Wielkiej Brytanii, stanowiąc w 2013 roku łącznie ponad 95%
wszystkich tego typu transakcji na rynku światowym (Rys. 18).
80
rozdział iV: crowdFunding jaKo innowacyjna Forma FinanSowania
Rys. 18.
Struktura crowdfundingu udziałowego i pożyczkowego w 2013 roku
108
Rys. 18. Struktura crowdfundingu udziałowego i pożyczkowego w 2013 roku
Stany Zjednoczone Chiny
Wielka Brytania Niemcy
Francja Polska Finlandia Holandia Dania
Włochy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kirby E., Worner S., Crowd-funding: An Infant Industry Grow-ing Fast, Staff WorkGrow-ing Paper of the IOSCO Research Department, SWP3/2014, s. 15.
Crowdfunding jest innowacyjną formą finansowania, która początkowo dotyczyła przede
wszystkim szeroko rozumianych projektów społecznych oraz projektów charytatywnych.
Jednak wraz z rozwojem i rozpowszechnieniem tej formy finansowania jej rola wzrasta również w innych obszarach. Crowdfunding odgrywa dużą rolę w finansowaniu sztuki i projektów filmowych. Tego typu projekty stanowią około 12% wszystkich transakcji finansowania społecznościowego. Wzrosło znaczenie tej formy pozyskania kapitału dla projektów biznesowych i przedsiębiorstw. W 2012 roku finansowanie projektów biznesowych i przedsiębiorstw stanowiło zaledwie 16,9% wszystkich transakcji, czyli miało wartość około 451,23 mln USD, natomiast w 2014 roku stanowiło już 41,26% wszystkich transakcji, osiągając wartość 6,68 bln USD. Szczegóły dotyczące głównych obszarów finansowanych w ramach crowdfundingu przedstawiono w tabeli 14.
Źródło: opracowanie własne na podstawie Kirby e., worner S., Crowd-funding: An Infant Industry Growing Fast, Staff working paper of the ioSco research department, Swp3/2014, s. 15.
Crowdfunding jest innowacyjną formą finansowania, która początkowo dotyczyła przede wszystkim szeroko rozumianych projektów społecznych oraz projektów charyta-tywnych. Jednak wraz z rozwojem i rozpowszechnieniem tej formy finansowania jej rola wzrasta również w innych obszarach. Crowdfunding odgrywa dużą rolę w finansowaniu sztuki i projektów filmowych. Tego typu projekty stanowią około 12% wszystkich trans-akcji finansowania społecznościowego. Wzrosło znaczenie tej formy pozyskania kapitału dla projektów biznesowych i przedsiębiorstw. W 2012 roku finansowanie projektów biz-nesowych i przedsiębiorstw stanowiło zaledwie 16,9% wszystkich transakcji, czyli miało wartość około 451,23 mln USD, natomiast w 2014 roku stanowiło już 41,26% wszystkich transakcji, osiągając wartość 6,68 bln USD. Szczegóły dotyczące głównych obszarów fi-nansowanych w ramach crowdfundingu przedstawiono w tabeli 14.
4.2. rozwój crowdFundingu na świecie
Tab. 14.
Główne obszary aktywności finansowania społecznościowego wyrażone procentowo
Obszary aktywności 2012 2013 2014
programy społecznościowe i socjalne 27,4 20,08 18,85
Biznes i przedsiębiorczość 16,9 30,66 41,26
produkcje filmowe i sztuka 11,9 11,97 12,13
muzyka (nagrywanie płyt, organizacja koncertów) 7,5 4,95 4,54
energia i środowisko 5,9 1,33 1,61
moda 5,5 1,24 1,2
Sztuka (ogółem) 4,8 1,81 1,68
technologie informacyjne i telekomunikacyjne 4,8 1,16 0,96
dziennikarstwo, książki, zdjęcia 3,5 1,77 1,62
nauki ścisłe i technologia 3,2 9,93 4,36
nieruchomości i mienie 6,23 6,16
inne 8,6 8,87 5,5
Razem 100 100 100
Źródło: opracowanie własne na podstawie Crowdfunding Industry Report 2013 i c.clifford: Crowdfunding Ne-arly Tripled Last Year, becoming a $16 billion industry, enterpreneur, www.enterpreneur.com/article /244503 [25.02.2016].
Dla finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych przedsiębiorstw znaczenie mają przede wszystkim modele udziałowe i pożyczkowe, przy czym te ostatnie rozwijają się zdecydowanie szybciej, praktycznie podwajając swoją wartość z roku na rok. Tak szyb-ki rozwój nie byłby możliwy, gdyby nie pośrednictwo platform crowdfundingowych. Na świecie powstaje ich coraz więcej, część z nich działa na rynku lokalnym, część znana jest w większości krajów i może pochwalić się realizacją dużych i innowacyjnych projek-tów. Najbardziej znane platformy crowdfundingowe na świecie przedstawiono w tabeli 15.
Dwie największe platformy osiągnęły w 2014 roku obrót 1 mld USD (Kickstarter 529 mln USD i Gofundme 470 mln USD).
82
rozdział iV: crowdFunding jaKo innowacyjna Forma FinanSowania
Tab. 15.
Wybrane platformy crowdfundingowe na świecie
Nazwa Strona internetowa Pobierana prowizja przez platformę (bez prowizji bankowej)
Kickstarter www.kickstarter.com 5%
gofundme www.gofundme.com 5%,
indiegogo www.indiegogo.com 5%
teespring teespring.com 10%
patreon www.patreon.com 5%
youcaring www.youcaring.com 5%
crowdfunder www.crowdfunder.com 5%
Kiva www.kiva.org 15%
giveforward www.giveforward.com 5%
Źródło: opracowanie własne na podstawie stron internetowych wymienionych platform.
W krajach Unii Europejskiej dominujący udział w transakcjach finansowania społecz-nościowego ma Wielka Brytania. Według danych za 2014 rok zostało tam zrealizowanych 101 477 projektów finansowania społecznościowego (co stanowi 79% wszystkich projek-tów zrealizowanych w krajach Unii Europejskiej) o łącznej wartości 1 397 611 000 EUR, czyli blisko 90% wartości wszystkich transakcji246. Na drugim miejscu wśród krajów Unii Europejskiej jest Francja, gdzie wartość transakcji wynosiła 50 494 000 EUR, co stanowi 3,24% wartości wszystkich transakcji w krajach UE (Tab. 16).
246 European Commission: Mapping EU Markets and Events Study, 2015, http://ec.europa.eu/finan-ce/general-policy/docs/crowdfunding/20150930-crowdfunding-study_en.pdf [10.06.2016].
4.2. rozwój crowdFundingu na świecie
Tab. 16.
Liczba i wartość transakcji crowdfundingowych w Europie w 2014 roku Kraj Liczba transakcji Wartość transakcji
(w tys. EUR)
Procentowy udział ze względu na liczbę transakcji
Procentowy udział ze względu na wartość transakcji
austria 151 2 297 0,12% 0,15%
Belgia 42 1 381 0,03% 0,09%
Bułgaria 15 186 0,01% 0,01%
cypr 3 2 0,00% 0,00%
czechy 20 1 511 0,02% 0,10%
niemcy 2 388 36 633 1,86% 2,35%
dania 350 2 271 0,27% 0,15%
estonia 4 757 11 281 3,71% 0,72%
grecja 33 226 0,03% 0,01%
hiszpania 4 572 13 929 3,56% 0,89%
Finlandia 1 314 6 489 1,02% 0,42%
Francja 7 511 50 494 5,85% 3,24%
chorwacja 13 101 0,01% 0,01%
węgry 21 330 0,02% 0,02%
irlandia 85 2 010 0,07% 0,13%
włochy 373 4 504 0,29% 0,29%
litwa 11 57 0,01% 0,00%
luksemburg 5 14 0,00% 0,00%
łotwa 3 48 0,00% 0,00%
malta 2 125 0,00% 0,01%
holandia 1 480 16 204 1,15% 1,04%
polska 2 934 4 111 2,29% 0,26%
portugalia 169 511 0,13% 0,03%
rumunia 57 586 0,04% 0,04%
Szwecja 167 5 058 0,13% 0,32%
Słowenia 10 152 0,01% 0,01%
Słowacja 379 936 0,30% 0,06%
wielka Brytania 101 477 1 397 611 79,07% 89,64%
EU28 128 342 1 559 058 100% 100%
Źródło: opracowanie własne na podstawie european commission, 2015, ec.europa.eu.
84
rozdział iV: crowdFunding jaKo innowacyjna Forma FinanSowania
Analizując różne typy finansowania społecznościowego, można zauważyć, że struk-tura form finansowania społecznościowego nie jest jednolita również w krajach Europy Zachodniej (Tab. 7). W Austrii i Belgii dominującą formą jest crowdfunding udziałowy.
Na Malcie jest to jedyna forma finansowania społecznościowego. Wśród krajów, w któ-rych największe znaczenie mają transakcje pożyczkowe, wyróżnić można Estonię, Hisz-panię, Finlandię, Irlandię i Wielką Brytanię. Dotacje są najczęściej spotykane w Polsce i Danii. Największą popularnością w pozostałych krajach Unii Europejskiej cieszy się cro-wdfunding oparty na nagrodach.
W Wielkiej Brytanii, która jest zdecydowanym liderem, jeżeli chodzi zarówno o licz-bę, jak i wartość transakcji, dominują transakcje pożyczkowe stanowiące w 2013 roku pra-wie 82% i w 2014 roku 77% wszystkich zrealizowanych transakcji.247. Na drugim miejscu znajduje się finansowanie udziałowe. Najmniejsze znaczenie ma tam finansowanie dona-cyjne, które stanowi zaledwie 0,04% wszystkich transakcji. Tak wysoki udział modelu udziałowego wynika przede wszystkim z faktu, że Wielka Brytania ma dostosowany do crowdfundingu system prawny oraz wprowadzony system zachęt podatkowych. W innych krajach Unii Europejskiej crowdfunding stał się, podobnie jak w Wielkiej Brytanii, al-ternatywą pozyskiwania środków na finansowanie działalności dla przedsiębiorstw, a nie tylko jest narzędziem wspierającym zbiórki publiczne, akcje charytatywne i inne działa-nia, które niewiele mają wspólnego z przedsiębiorczością. Rola finansowania społeczno-ściowego dla aukcji charytatywnych i różnych zbiórek publicznych jest ważna, jednak z punktu widzenia przedsiębiorstw istotne jest rosnące znaczenie crowdfundingu udziało-wego i pożyczkoudziało-wego. To, w jakim stopniu finansowanie udziałowe i pożyczkowe będzie wdrażane w konkretnym kraju, zależy w dużej mierze od regulacji prawnych, które tam funkcjonują. Zdecydowanie łatwiej jest wprowadzać rozwiązania tam, gdzie jest jasna i precyzyjna podstawa prawna do podejmowania tego typu działań.
W ramach crowdfundingu w Unii Europejskiej w niektórych krajach wyróżnia się invoice trading (sprzedaż wierzytelności), jednak stosowany jest on zaledwie w Wielkiej Brytanii oraz w bardzo niewielkim zakresie w Danii i Hiszpanii. Inne formy finansowa-nia społecznościowego (w tym finansowanie hybrydowe i royalty financing) występują w Czechach, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Holandii, Szwecji i Sło-wacji.
247 Ibidem.
4.2. rozwój crowdFundingu na świecie
Tab. 17.
Udział różnych modeli finansowania społecznościowego w crowdfundingu w krajach Unii Europejskiej w 2014 roku
Kraj Udziałowe Pożyczkowe Bonusowe Donacyjne Pozostałe Razem
austria 44,36% 0,78% 34,44% 20,46% 100%
Belgia 75,81% 1,59% 22,16% 0,36% 100%
Bułgaria 0,00% 0,00% 96,77% 3,23% 100%
cypr 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 100%
czechy 8,47% 0,00% 91,53% 0,00% 100%
niemcy 30,39% 28,12% 36,74% 4,76% 100%
dania 3,48% 0,57% 38,75% 57,24% 100%
estonia 0,48% 96,06% 3,47% 0,00% 100%
grecja 0,00% 0,00% 95,58% 3,98% 100%
hiszpania 8,08% 47,28% 39,95% 2,43% 2,26% 100%
Finlandia 34,38% 61,12% 4,50% 0,00% 100%
Francja 27,35% 19,80% 52,66% 0,18% 100%
chorwacja 0,00% 0,00% 98,02% 1,98% 100%
węgry 0,00% 0,00% 99,70% 0,30% 100%
irlandia 16,72% 62,64% 20,40% 0,30% 100%
włochy 29,04% 0,33% 69,43% 1,20% 100%
litwa 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 100%
luksemburg 0,00% 0,00% 85,71% 14,29% 100%
łotwa 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 100%
malta 88,80% 0,00% 10,40% 0,00% 0,80% 100%
holandia 9,82% 28,98% 46,06% 15,13% 100%
polska 1,95% 8,05% 40,14% 49,87% 100%
portugalia 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 100%
rumunia 0,00% 0,00% 94,71% 5,29% 100%
Szwecja 40,53% 0,06% 59,41% 0,00% 100%
Słowenia 0,00% 0,00% 94,74% 5,26% 100%
Słowacja 0,00% 73,93% 5,56% 7,80% 12,71% 100%
wielka Brytania 4,92% 77,15% 2,28% 0,05% 15,60% 100%
EU28 6,72% 72,29% 6,38% 0,60% 14,01% 100%
Źródło: opracowanie własne na podstawie european commission, 2015, ec.europa.eu
86
rozdział iV: crowdFunding jaKo innowacyjna Forma FinanSowania
Biorąc pod uwagę wartość wszystkich transakcji zrealizowanych w krajach Unii Eu-ropejskiej, można zauważyć, że struktura odpowiada strukturze światowej – dominująca jest rola finansowania pożyczkowego, odpowiednio 74,65% i 72,29% w każdym roku (Tab. 17). W 2014 roku zwiększyła się rola finansowania udziałowego, które w 2013 miało mniejszą wartość niż finansowanie oparte na nagrodach.
Udział poszczególnych modeli finansowania społecznościowego w strukturze wszyst-kich tego typu transakcji zmienia się, jeżeli z analizy wyłączona zostanie Wielka Brytania (Tab. 18). Realizowane tam jest 90% wszystkich transakcji crowdfundingowych w krajach Unii Europejskiej, co powoduje, że ujmowanie tego kraju w analizie nie pozwala na wy-chwycenie pewnych prawidłowości w pozostałych krajach Unii Europejskiej. W przypad-ku analizy struktury finansowania społecznościowego w Unii Europejskiej (z pominię-ciem Wielkiej Brytanii) zaobserwować można, że w zarówno w 2013, jak i w 2014 roku główną formą było finansowanie oparte o nagrody, jednak o ile jego udział w 2013 roku przekraczał 50%, o tyle w 2014 zmalał do niespełna 42%. Finansowanie pożyczkowe rów-nież stanowiło ważny element crowdfundingu w Unii Europejskiej, stanowiąc ponad 30%
wartości wszystkich transakcji.
wartości wszystkich transakcji.