Osoby ubezpieczone obciążone obowiązkiem

Przechodząc do szczegółowej analizy zakresu podmiotowego obowiąz-kowego ubezpieczenia zdrowotnego, należy stwierdzić, że w świetle art. 66 ust. 1 u.ś.o.z. najliczniejszą grupę ubezpieczonych stanowią osoby, których składka zdrowotna jest odprowadzana od uzyskiwanych przez nie przychodów (ewentualnie jest za nie opłacana z innych źródeł niż budżet państwa). Będą to zatem osoby spełniające warunki objęcia ubez-pieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są: pracownikami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, osobami prowadzącymi działal-ność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na pod-stawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej76.

Jak już ustalono, podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowot-nemu wymienionych grup społecznych determinowane jest spełnieniem określonych ustawowo przesłanek pozwalających na objęcie danego podmiotu ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Spełnienie warunków do objęcia właściwymi ubezpieczeniami społecznymi stanowi warunek sine qua non podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdro-wotnemu. W związku z tym nie wszystkie osoby zaliczane do grup zawo-dowych i społecznych wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a–i u.ś.o.z. będą podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

76 Do powyższego katalogu zaliczają się także: osoby wykonujące pracę nakładczą,

osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osoby z nimi współpracujące, duchowni, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub członkowie ich rodzin, osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnie-nia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy, jak również osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.

Szczegółowa analiza podmiotów, których podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu zależy od spełniania określonych prze-słanek wynikających z przepisów dotyczących właściwych ubezpie-czeń społecznych, wymaga odwołania się w niezbędnym zakresie do przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zależność podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu od spełnienia określonych kryteriów wynikających z odrębnych ustaw dotyczących właściwych dla danej osoby ubezpieczeń społecznych czyni niepełną regulację prawną zawartą w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, dotyczącą zasad podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, a w konsekwencji odnoszącą się także do składki zdrowotnej. Podmioty enumeratywnie wskazane w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a–i u.ś.o.z. stanowią najliczniejszą grupę spo-łeczną w Polsce. W konsekwencji zdecydowana większość przychodów NFZ pochodzących z tytułu pobierania składki na ubezpieczenie zdro-wotne pomniejsza przychody osób wymienionych w analizowanym przepisie. Można z tego wyciągnąć wniosek, zgodnie z którym przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o ubezpiecze-niu społecznym rolników mają istotny wpływ na zakres podmiotowy, a w związku z tym na ogólną wysokość przychodów z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne uzyskiwanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia77.

Z art. 66 ust. 1 pkt 1 u.ś.o.z. wynika, że podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu przez osoby wymienione w tym przepisie wymaga formalnego zarejestrowania w świetle przepisów o ubezpiecze-niach społecznych. Istotny z punktu widzenia ubezpieczenia zdrowotne-go jest fakt, że osoby te spełniają jedynie przesłanki do podlegania

odpo-77 Ustawodawca, konstruując zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu

wynikające z działu IV ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, odwołuje się do przepisów dotyczących właściwych ubezpieczeń społecznych nie tylko w przypadku zakresu podmiotowego obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Istotne znaczenie ma przede wszystkim bezpośrednie odwołanie się do powyższych przepisów w zakresie elementów konstrukcji prawnej składki zdrowotnej. Problematyka ta będzie jednak przedmiotem badań w dalszej części pracy.

wiednim ubezpieczeniom78. Ponadto przepis art. 66 ust. 1 pkt 1 u.ś.o.z. nie wskazuje na rodzaj właściwego ubezpieczenia. Lege non distinguente dla podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu nie będzie miało znaczenia, czy dany podmiot spełnia przesłanki obowiązkowe-go lub tylko dobrowolneobowiązkowe-go właściweobowiązkowe-go ubezpieczenia społeczneobowiązkowe-go. W przypadku spełnienia przez określoną osobę przesłanek dobrowol-nego ubezpieczenia społeczdobrowol-nego w świetle art. 66 ust. 1 pkt 1 u.ś.o.z. nie jest ważne, czy podmiot ten skorzystał z przysługujących mu uprawnień i dobrowolnie się ubezpieczył w zakresie ubezpieczeń społecznych. W przypadku właściwego dla danej osoby ubezpieczenia społecznego, gdy zostaną spełnione przesłanki do dobrowolnego ubezpieczenia, nie musi ona podlegać ubezpieczeniu społecznemu. Podmiot spełniający określone przesłanki ma zatem jedynie prawo, a nie obowiązek podle-gania ubezpieczeniu społecznemu79. Trzeba podkreślić, że w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego podmiotów wskazanych w art. 66 ust. 1 pkt 1 u.ś.o.z. spełnienie przesłanek dobrowolnego ubezpieczenia zdro-wotnego rodzi obowiązek ubezpieczenia. Taka konstrukcja analizowa-nego przepisu zwiększa niewątpliwie zakres podmiotowy ubezpieczenia zdrowotnego. W świetle przychodów uzyskiwanych przez NFZ z tytułu opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne jest to rozwiązanie bardzo korzystne, w przeciwieństwie do ubezpieczonego obciążonego obowiąz-kiem opłacania składki zdrowotnej z każdego tytułu ubezpieczeniowego. Spełnienie przesłanek do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego powoduje, że ubezpieczeni wymienieni w art. 66 ust. 1 pkt 1 u.ś.o.z. muszą opłacać składkę również z tytułów ubezpieczeniowych wska-zanych w tym przepisie. W związku z tym już na tym etapie pracy uzasadnione wydaje się twierdzenie, zgodnie z którym przy konstrukcji zasad podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu celem ustawodawcy jest zapewnienie właściwego poziomu finansowania udzielanych w ramach sytemu ubezpieczeniowego świadczeń, a nie dbałość o właściwe obcią-żenie ubezpieczonych obowiązkiem opłacania składki.

78 A. Sidorko, Komentarz do art. 66 [w:] K. Baka, G. Machulak,

A. Pietraszewska--Macheta, A. Sidorko, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej..., s. 525–526.

W myśl art. 6 ust. 1 u.s.u.s. obowiązek ubezpieczeniowy w zakresie ubezpieczeń społecznych powstaje wyłącznie w stosunku do osób wy-konujących określoną działalność lub posiadających określony status na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W świetle zakresu podmio-towego ubezpieczenia zdrowotnego przepis art. 6 ust. 1 u.s.u.s. należy interpretować w związku z art. 3 ust. 1 u.ś.o.z. Zgodnie z nim osobami ubezpieczonymi w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowot-nej finansowanych ze środków publicznych są m.in. osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego UE80.

W pierwszej kolejności do katalogu ubezpieczonych, których obowią-zek ubezpieczeniowy determinowany jest spełnieniem przesłanek do objęcia właściwym ubezpieczeniem zdrowotnym, zaliczono pracow-ników. W ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie ma autonomicznej definicji pracownika. W tym zakresie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a u.ś.o.z. wprost odsyła do sto-sowania przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W ten sposób ustawodawca konstruuje podwójne odesłanie do tych samych przepisów. W pierwszej kolejności art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a u.ś.o.z. uza-leżnia podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu od spełniania przez dany podmiot przesłanek do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Przez to nakazuje badać sytuację potencjalnego ubez-pieczonego przez pryzmat przepisów o ubezpieczeniach społecznych. W dalszej kolejności, oceniając możliwość podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu przez pracownika, ustawodawca wprost odsyła do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie kreując od-rębnej definicji pracownika jako podmiotu podlegającego obowiązkowi ubezpieczeniowemu.

Definicja pracownika została zawarta w art. 8 ust. 1 u.s.u.s., według którego za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Nie wchodząc w szczegółową analizę essentialia negotii stosunku pracy, należy jedynie wskazać, że zgodnie z art. 22 § 1 k.p.81 przez nawiązanie

80 A. Siwiecka, A. Staszyńska, Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, Warszawa 2005,

s. 62–64.

stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy okre-ślonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem82.

Analizując obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób pozostają-cych w stosunku pracy, należy wskazać, że zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. d u.ś.o.z. podmiotami podlegającymi obowiązkowemu ubezpiecze-niu zdrowotnemu są osoby wykonujące pracę nakładczą. Szczegółowe zasady i warunki świadczenia pracy nakładczej zostały uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą83. Nie definiuje ono stosunku pra-cy nakładczej. W nauce prawa prapra-cy przez umowę o pracę nakładczą rozumie się zobowiązanie wykonawcy do wytwarzania rzeczy lub ich części z materiałów powierzonych przez nakładcę lub stanowiących jego własność oraz zobowiązanie nakładcy do zapłaty wynagrodzenia84. Zgodnie z art. 8 ust. 2a u.s.u.s. za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz praco-dawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W świetle obowiązku ubez-pieczeniowego na gruncie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę oraz na podstawie którejkolwiek z wyżej wskazanych umów posiada jedynie status pracownika85. Tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego będzie zatem wynikał tylko z art. 66 ust. 1 82 Wskazać także trzeba, że w myśl art. 22 § 11 k.p. zatrudnienie na wyżej określonych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

83 Rozporządzenie Rady Ministrów z 31.12.1975 r. w sprawie uprawnień

pracow-niczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.).

84 A. Rycak, Komentarz do art. 303 [w:] Komentarz do kodeksu pracy, red. K. Walczak,

Warszawa 2015, Legalis.

pkt 1 lit. a u.ś.o.z. Dla podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w tej sytuacji nie będzie miał znaczenia przepis art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e u.ś.o.z. Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby wy-konujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, lub osoby z nimi współpracujące (jeżeli spełniają warunki do objęcia właściwymi ubezpieczeniami spo-łecznymi). Jak już wskazano, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e u.ś.o.z. będzie miał zastosowanie jedynie do samoistnie funkcjonujących umów nazwanych, o których mowa w Kodeksie cywilnym. Przepis ten nie będzie zatem dotyczył ubezpieczonego, który pozostaje w powoływanych stosunkach umownych ze swoim pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy. Duże znaczenie w świetle przychodów uzyskiwanych ze składki na ubezpie-czenie zdrowotne jako źródła finansowania ochrony zdrowia ma przepis art. 735 § 1 k.c., który dopuszcza możliwość pozostawania w nieodpłat-nym stosunku zlecenia. W doktrynie przyjmuje się, że zleceniobiorca nie podlega wówczas obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zawarcia umowy zlecenia86.

Gdy osoba pozostająca w stosunku pracy nawiąże jeden ze wskaza-nych wyżej stosunków zobowiązaniowych z podmiotem niebędącym jej pracodawcą, wówczas będzie podlegać obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z co najmniej dwóch różnych tytułów. Porównując zatrud-nienie na podstawie wskazywanych umów cywilnoprawnych zawartych z podmiotem niebędącym pracodawcą z zatrudnieniem na ich podsta-wie u pracodawcy ubezpieczonego, trzeba wskazać, że z punktu widzenia fiskalnego rozróżnienie tych dwóch sytuacji nie będzie miało większe-go znaczenia. W świetle art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a u.ś.o.z. w zw. z art. 8 ust. 2a u.s.u.s. powstanie jeden tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, co już zostało wyżej wskazane. Gdy pracownik nawiąże właściwy stosunek zobowiązaniowy z podmiotem innym niż pracodawca, wówczas będą istnieć jednocześnie dwa odrębne tytuły ubezpieczeniowe, z których osobno należałoby odprowadzić składkę zdrowotną.

86 A. Sidorko, Ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców, „Służba Pracownicza”

Nie oznacza to jednak, że w tych dwóch przypadkach wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie znacznie od siebie odbiegać. Wyni-ka to z faktu, że w przypadku zawarcia jednej z umów, o których mowa w art. 8 ust. 2a u.s.u.s., uzyskany z nich przychód zostanie doliczony do przychodu wynikającego z istniejącego już stosunku pracy. Następnie od zsumowanego przychodu zostanie obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne87.

Powoływane umowy będą miały natomiast inny charakter prawny, gdy będą zawierane w ramach prowadzonej przez ubezpieczonego pozarolni-czej działalności gospodarpozarolni-czej. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c u.ś.o.z. obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają także osoby prowadzące działalność pozarolniczą88 lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospo-darczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospogospo-darczej. Oznacza to, że w przypadku umów zawieranych w związku z prowa-dzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą jedynym tytułem do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu będzie ta działalność. Wynika to przede wszystkim z faktu, że istotą prowadzonej przez ubezpieczo-nego działalności gospodarczej jest osiąganie zysków ze wskazanych rodzajów umów. Dlatego też tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego będzie wyłącznie prowadzenie działalności pozarolniczej. Ma to duże znaczenie z punktu widzenia wysokości składki zdrowot-nej obciążającej ubezpieczonego. Odmiennie natomiast ustawodawca ukształtował sposób obliczania składki zdrowotnej w przypadku wskaza-nych wyżej umów cywilnoprawwskaza-nych, które nie są zawierane przez pod-miot ubezpieczony w ramach prowadzenia pozarolniczej działalności

87 A. Sidorko, Komentarz do art. 66..., s. 527.

88 Definiując pojęcie osoby prowadzącej działalność pozarolniczą, ustawodawca

w art. 5 pkt 21 u.ś.o.z. odsyła do art. 8 ust. 6 u.s.u.s. Zgodnie z tym przepisem za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę, która na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych prowadzi taką działal-ność, tj. twórcę i artystę, osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu, wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, a także osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

gospodarczej. Ważny jest fakt, że prowadzenie działalności pozarolni-czej nie stanowi tytułu do podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w przypadku gdy przedsiębiorca zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie dzia-łalności gospodarczej89.

Na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c u.ś.o.z. obowiązkowemu ubezpie-czeniu zdrowotnemu podlegają także osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. W tym zakresie ustawodawca również odsyła do właściwych przepisów o ubezpieczeniach społecz-nych. W świetle art. 5 pkt 24 u.ś.o.z. osobą współpracującą jest osoba, o której mowa w art. 8 ust. 11 u.s.u.s.90

Tak szeroki katalog podmiotów zaliczanych do kategorii osób współ-pracujących powoduje, że po spełnieniu określonych w przepisie art. 8 ust. 11 u.s.u.s. przesłanek pewne osoby są zobowiązane do uiszczenia składki zdrowotnej z tytułu posiadania określonego statusu. Uznanie da-nej osoby za osobę współpracującą w rozumieniu powyższych przepisów powoduje, że podlega ona ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wynika-jącego z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c u.ś.o.z. Konsekwencją tego jest fakt, że osoba współpracująca nie będzie podlegać obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z tytułów, w których obowiązek uiszczenia składki za ubez-pieczonego ciąży na podmiocie publicznoprawnym. Zaliczenie osoby współpracującej do członków rodziny ubezpieczonego w świetle art. 5 pkt 3 u.ś.o.z. nie zwolni ponadto danej osoby od obowiązku opłacania składki zdrowotnej z tytułu współpracy z przedsiębiorcą prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą. Konstrukcja art. 8 ust. 11 u.s.u.s.

89 Tryb oraz przesłanki zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej wynikają

z art. 14a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W świetle tego przepisu działal-ność gospodarcza może być, co do zasady, zawieszona na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W tym okresie przedsiębiorca nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, a w związku z tym nie jest zobowiązany do opłacania składki zdrowotnej z tego tytułu.

90 Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz

zleceniobiorcami uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozo-stają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

wskazuje, że po raz kolejny ustawodawca przedkłada interesy finansowe systemu ubezpieczeń zdrowotnych nad interesy podmiotów podlegają-cych obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Liczną grupą podmiotów podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu są rolnicy lub ich domownicy w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Do tej grupy należy odnieść te same uwagi dotyczące spełniania przesłanek do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b u.ś.o.z. ich spełnienie wpływa na podleganie przez rolników lub ich domowników obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ponadto ustawa o świad-czeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie zawiera odrębnych uregulowań w zakresie definicji rolnika oraz posiadania jego statusu.

Ubezpieczenie społeczne rolników obejmuje rolników i pracujących z nimi domowników, którzy są m.in. obywatelami polskimi lub obywate-lami UE (art. 1 ust. 1 u.s.r.)91. Powoływana ustawa zawiera normatywną definicję rolnika. W myśl art. 6 pkt 1 u.s.r. przez rolnika należy rozumieć pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

W świetle powoływanej definicji najważniejsza jest przesłanka prowa-dzenia działalności rolniczej92. Determinuje ona objęcie rolnika

właści-91 Ubezpieczenie społeczne rolników obejmuje także osoby, które są obywatelami

Konfederacji Szwajcarskiej, strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczpospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.

92 Zgodnie z art. 6 pkt 3 u.s.r. przez działalność rolniczą rozumie się działalność

w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszcze-larskiej i rybnej.

wym dla niego ubezpieczeniem społecznym, osoba będąca jedynie właś-cicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego nie jest bowiem objęta ubezpieczeniem społecznym rolników. Osoba ta nie jest również rolni-kiem na gruncie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b u.ś.o.z., który w tym zakresie odsyła wprost do regulacji prawnej zawartej w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. W związku z tym nie zostaje spełniona żadna z przesłanek koniecznych do podlegania obowiązkowemu ubezpiecze-niu zdrowotnemu.

Obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego są objęci też domownicy rolników. Pojęcie domownika nie jest objęte regulacjami ustawy o świad-czeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która w tym zakresie odsyła do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przez domownika należy rozumieć osobę, która łącznie speł-nia następujące przesłanki: ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, a także stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy (art. 6 pkt 2 u.s.r.).

Dla ustalenia zakresu podmiotowego obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego istotne znaczenie ma także fakt prowadzenia działal-ności gospodarczej przez osobę, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c u.ś.o.z., będącą jednocześnie rolnikiem w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i podlegającą ubezpieczeniu społecznemu rolników. Zgodnie z art. 5a ust. 1 u.s.r. rolnik lub domow-nik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej trzy lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowa-dzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie przesłanki