Struktura organizacyjna Narodowego

Działalnością Narodowego Funduszu Zdrowia kierują organy enume-ratywnie wymienione art. 98 u.ś.o.z. Są nimi: Rada Funduszu, Prezes Funduszu, rady oddziałów wojewódzkich Funduszu i dyrektorzy od-działów wojewódzkich Funduszu. Centralne organy Funduszu (Rada i Prezes) mają zapewnioną obsługę techniczno-organizacyjną przez centralę Funduszu. Rady oraz dyrektorzy oddziałów wojewódzkich obsługują oddziały wojewódzkie Funduszu.

W sprawach niezastrzeżonych do zakresu zadań Rady Funduszu, rady oddziału wojewódzkiego Funduszu lub dyrektora oddziału

wojewódz-12 G. Machulak, Komentarz do art. 96 [w:] K. Baka, G. Machulak,

A. Pietraszewska--Macheta, A. Sidorko, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

kiego Funduszu organem właściwym jest Prezes Funduszu (art. 98 ust. 2 u.ś.o.z.). Przepis ten statuuje zasadę domniemania kompetencji Prezesa NFZ, w związku z tym art. 98 ust. 2 u.ś.o.z. stanowi podstawę prawną rozstrzygania wątpliwości co do organu Funduszu właściwe-go do realizacji określonych zadań i kompetencji. Ponadto, zwłaściwe-godnie z art. 102 ust. 1 u.ś.o.z., Prezes Funduszu kieruje jego działalnością. Jest on powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw zdro-wia spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru po zasięgnięciu opinii rady Funduszu (art. 102 ust. 2 u.ś.o.z.)13. Drugim obok Prezesa Funduszu organem centralnym NFZ jest Rada Funduszu. Przepis art. 100 ust. 1 u.ś.o.z. wskazuje dziesięć rodzajów kompetencji Rady. Należy do nich zaliczyć przede wszystkim: kontrolo-wanie bieżącej działalności Funduszu, uchwalanie planu pracy Funduszu oraz rzeczowego planu wydatków inwestycyjnych, opiniowanie projektu planu finansowego na dany rok, przyjmowanie sprawozdań z działal-ności NFZ, podejmowanie uchwał w sprawach dotyczących majątku Funduszu, kontrolę prawidłowej realizacji planu finansowego Funduszu, wyrażanie opinii w sprawie kandydata na Prezesa NFZ. Ponadto, zgod-nie z art. 100 ust. 1a u.ś.o.z., Rada Funduszu może w drodze uchwały upoważnić Prezesa Funduszu do dokonywania zmian rzeczowego planu wydatków inwestycyjnych do wysokości określonej przez Radę kwoty lub w zakresie określonym przez Radę. W doktrynie przyjmuje się, że

13 Katalog zadań Prezesa Funduszu określono w art. 102 ust. 5 u.ś.o.z. Z uwagi na

domniemanie kompetencji z art. 98 ust. 2 u.ś.o.z. należy stwierdzić, że katalog zadań wykonywanych przez Prezesa NFZ jest otwarty. W przepisie tym wskazano ponad 30 rodzajów zadań powierzonych do wykonywania Prezesowi. Do jego kompetencji należy przede wszystkim prowadzenie gospodarki finansowej Funduszu, efektywne i bez-pieczne zarządzanie funduszami i mieniem Funduszu, zaciąganie w imieniu Funduszu zobowiązań, opracowywanie i realizacja projektu planu finansowego NFZ, sporządzanie rocznego planu finansowego Funduszu, pełnienie funkcji pracodawcy w stosunku do osób zatrudnionych w centrali NFZ, wykonywanie uchwał Rady Funduszu, nadzór nad realizacją zadań oddziałów wojewódzkich NFZ. Wskazane wyżej zadania są zada-niami o charakterze zarządczym. W ich świetle Prezes NFZ zarządza Funduszem oraz odpowiada za jego działalność. Przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie wskazują wprost, że Prezes Funduszu jest organem wykonawczym. Można z nich jednak wywnioskować, że w świetle nałożonych na Prezesa zadań, z uwzględnieniem domniemania kompetencji, może być on uznany za organ wykonawczy Funduszu.

powyższe kompetencje Rady Funduszu można podzielić na kompetencje kontrolne, stanowiące i opiniujące14.

Struktura organizacyjna Narodowego Funduszu Zdrowia ma charakter zdecentralizowany. Zgodnie z § 5 statutu NFZ ma on 16 oddziałów wo-jewódzkich. Oddziały jako jednostki organizacyjne Funduszu nie mają osobowości ani zdolności prawnej. Zobowiązania zaciągane przez dyrek-tora oddziału wywołują skutek prawny w sferze majątkowej NFZ, a nie tylko w sferze danego oddziału wojewódzkiego. W każdym z oddziałów funkcjonują rady oddziałów wojewódzkich Funduszu będące jego or-ganami15. Do ich kompetencji należy przede wszystkim opiniowanie projektu planu finansowego oddziału, uchwalanie planu pracy oddziału, monitorowanie prawidłowości postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz realizacji tych umów, kontrolowanie bieżącej działalności oddziału, występowanie do Prezesa NFZ o przeprowadzenie kontroli oddziału, przy którym działa rada16. Drugim obok rad oddziałów wojewódzkich organem NFZ działającym w strukturze terytorialnej Funduszu jest dyrektor oddziału

wojewódz-14 G. Machulak, Komentarz do art. 100 [w:] K. Baka, G. Machulak,

A. Pietraszewska--Macheta, A. Sidorko, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej..., s. 708. Większość kompetencji Rady Funduszu dotyczy działalności opiniodawczo-kontrolnej. W świetle obecnych przepisów nie ma ona skutecznych instrumentów prawnych, za pomocą któ-rych może wpływać na decyzje Prezesa NFZ. Za kompetencje istotne i mające znaczenie z punktu widzenia funkcjonowania Funduszu należy uznać uchwalanie planu pracy funduszu na dany rok, uchwalanie rzeczowego planu wydatków oraz podejmowanie uchwał w sprawach dotyczących majątku Funduszu i inwestycji przekraczających zakres upoważnienia statutowego dla Prezesa Funduszu oraz nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości stanowiących własność Funduszu, a także podejmowanie uchwał w spra-wach pokrycia straty netto oraz przeznaczenia zysku netto. Pozostałe uprawnienia Rady mają w większości charakter opiniodawczy, a wydawane przez nią opinie nie są wiążące dla Prezesa Funduszu. Zgodnie z art. 100 ust. 3 u.ś.o.z. Rada nie ma prawa wydawania Prezesowi Funduszu wiążących poleceń dotyczących bieżącej działalności Funduszu.

15 Zgodnie z art. 106 ust. 1 u.ś.o.z. mają one wyłącznie charakter

opiniodawczo--nadzorczy. Rada wojewódzkiego oddziału składa się z dziewięciu członków powoły-wanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

16 W związku z taką konstrukcją kompetencji rad oddziałów wojewódzkich można

stwierdzić, że wbrew art. 106 ust. 1 u.ś.o.z. rady nie mają kompetencji o charakterze nadzorczym. Charakter kompetencji rady oddziałów wojewódzkich należy uznać raczej za kontrolny niż nadzorczy.

kiego. Kieruje on tym oddziałem oraz reprezentuje go na zewnątrz w zakresie właściwości danego oddziału. W treści art. 107 ust. 5 u.ś.o.z. został określony szeroki katalog zadań dyrektora oddziału wojewódzkie-go. Jest on przede wszystkim odpowiedzialny za efektywne i bezpieczne gospodarowanie środkami finansowymi oddziału wojewódzkiego Fun-duszu, realizację planu finansowego oddziału i planu pracy oddziału, zawieranie i rozliczanie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, w tym świadczeń wysokospecjalistycznych i programów lekowych17. Z tak ukształtowanych kompetencji zarówno Rady Funduszu, jak i rad oddziałów wojewódzkich wynika, że mają one w istocie charakter opi-niodawczy i nie wywierają istotnego wpływu na wykonywanie zadań Funduszu18. Głównymi organami NFZ są Prezes Funduszu i dyrektorzy oddziałów wojewódzkich. Ustawodawca przyznał im najszersze kom-petencje, odpowiadają oni za działalność Funduszu oraz reprezentują go na zewnątrz19.

17 Dyrektor oddziału jest także odpowiedzialny za zawieranie i rozliczanie umów

o realizację programów zdrowotnych, sporządzanie sprawozdania z wykonania planu finansowego oddziału wojewódzkiego Funduszu za dany rok, przeprowadzanie postę-powań o zawarcie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, w tym świadczeń wysokospecjalistycznych, przeprowadzanie kontroli świadczeniodawców i aptek oraz monitorowanie celowości świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych w ramach umów. Wydaje także indywidualne decyzje w sprawach ubezpieczenia zdrowotnego.

18 Rada Funduszu ma wpływ na działalność NFZ jedynie poprzez uchwalanie planu

pracy Funduszu i rzeczowego planu wydatków inwestycyjnych.

19 W tym miejscu należy wskazać, że dyrektor oddziału wojewódzkiego w pewien

sposób ogranicza kompetencję Prezesa Funduszu. Ten ostatni upoważniony jest do reprezentowania Funduszu na zewnątrz. Jednak dyrektor oddziału wojewódzkiego re-prezentuje oddział na zewnątrz w zakresie swojej właściwości. Oddział wojewódzki nie ma osobowości prawnej, działa w strukturze NFZ. W związku z tym, gdyby nie ustawowe zastrzeżenie kompetencji do reprezentowania oddziału na zewnątrz dla dyrektora oddzia-łu, uprawnionym do składania wszelkiego rodzaju oświadczeń w stosunkach z osobami trzecimi byłby Prezes Funduszu. Zatem uprawnienie do reprezentowania na zewnątrz oddziału, a w konsekwencji również Funduszu, wyłącza możliwość reprezentowania Funduszu w tym zakresie przez Prezesa.