Ewelina Gudarowska, Adam Szewczuk
Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Wstęp
Poszukiwania odpowiedniej podkładki dla brzoskwini trwają od wielu lat na całym świecie, jak dotąd bez większego powodzenia. Poszukuje się podkładki, która oprócz zapewnienia stabilnej plenności odmiany i tolerancji na czynniki stresowe, pozwoli modyfikować wzrost drzewa [FIDEGHELLI i in. 1998]. Pewne nadzieje wiązane są z podkładką Pumiselect®, badaną na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu [SZEWCZUK,GUDAROWSKA 2008].
Podkładka Pumiselect® została wyselekcjonowana przez prof. F. Jacoba w Geisennheim w Niemczech, a pochodzi od Prunus pumila. W 1995 roku została wpisana do księgi ochrony wyłącznego prawa. Jest to podkładka karłowa, która wpływa na zmniejszenie wzrostu drzewa o 50%, dlatego można ją polecać do intensywnych nasadzeń [REIGHARD 2002]. Zrasta się ze wszystkimi odmianami brzoskwiń i nektaryn.
Prowadzone są również badania nad zastosowaniem tej podkładki dla produkcji drzewek moreli [DANILOVICH, SHANE 2004]. Podkładka Pumiselect® jest odporna na wirusa szarki. Wytwarza mało odrostów korzeniowych i tworzy dobry system korzeniowy. Podkładka Pumiselect® ma duże wymagania glebowe [OKIE 2002]. Jest wytrzymała na mróz i tolerancyjna na suszę. Rozmnażana jest przez sadzonki zdrewniałe, zielne, odkłady poziome i pionowe oraz in vitro [GUDAROWSKA,LICZNAR -MAŁAŃCZUK 2006].
Celem podjętych badań w latach 2006-2008 była ocena wydajności mateczników i jakości uzyskanych odkładów podkładki Pumiselect® w zależności od zastosowania metody rozmnażania przez odkłady pionowe i poziome.
Materiał i metody
1 Praca dotowana przez KBN, umowa nr 3413/P01/2006/31, projekt badawczy własny nr N31008031/3413.
Badania prowadzono w Stacji Badawczo-Dydaktycznej w Samotworze koło Wrocławia w latach 2006-2008. Mateczniki założono wiosną 2005 roku z 2-letnich roślin matecznych Pumiselect®. Rośliny mateczne przeznaczone dla odkładów pionowych posadzono 1,50,3 m, a dla odkładów poziomych 1,50,6 m. Badaniami
E. Gudarowska, A. Szewczuk 216
objęto po 30 roślin matecznych dla każdego sposobu rozmnażania. Doświadczenie założono metodą losowanych bloków w 3 powtórzeniach po 10 roślin na poletku. Po swobodnym wzroście i rozwoju w pierwszym roku po posadzeniu, eksploatację matecznika rozpoczęto wiosną 2006 roku. Rośliny mateczne odkładów pionowych silnie przycięto, a przy odkładach poziomych przygięto poziomo 2 najsilniejsze pędy w kierunku północnym. W miarę wzrostu wyrastające pędy były obsypywane trzykrotnie trocinami: w połowie maja, czerwca i lipca. Odkłady odbierano jesienią w latach 2006-2008. Ocenę jakości uzyskanych odkładów przeprowadzono na podstawie pomiarów części nadziemnej i ukorzenionego odcinka. Na wszystkich otrzymanych podkładkach zmierzono: wysokość, średnicę, długość ukorzenionego odcinka i liczbę wyrastających korzeni na obsypywanym odcinku odkładu oraz świeżą masę korzeni grubych - o średnicy >2 mm i cienkich <2 mm grubości.
Wyniki i dyskusja
W prowadzonych badaniach stwierdzono wpływ metody rozmnażania na liczbę uzyskanych odkładów z 1 rośliny matecznej (tab. 1). W ciągu trzech lat badań większą liczbę podkładek Pumiselect® z jednej rośliny matecznej uzyskano stosując odkłady poziome (32,1 szt.). Jednak zależność tę udowodniono statystycznie tylko w drugim roku eksploatacji (40,6 szt.). W pierwszych trzech latach rozmnażania podkładki Pumiselect® najwięcej odkładów uzyskano w 2 roku eksploatacji matecznika. Nie zanotowano różnic w wydajności badanych mateczników w 1 i 3 roku produkcji (tab.
1).
Tabela 1; Table 1 Wpływ metody prowadzenia matecznika na wydajność
z 1 rośliny matecznej i z 1 ha
Influence of propagation methods on the productivity of 1 mother plant and 1 ha of stool-beds
Metoda prowadzenia matecznika
Type of stool-beds 2006 2007 2008 Średnia Mean Liczba odkładów z 1 rośliny matecznej; Number layers per mother plant
Odkłady poziome; Horizontal layers 30,3 a 40,6 b 26,7 a 32,5 a Odkłady pionowe; Vertical layers 25,2 a 29,6 a 29,7 a 28,1 a
Średnia; Mean 27,7 a 35,1 b 28,2 a -
Średnie oznaczone tą sama literą nie różnią się istotnie przy =0,05; Means marked with the same letter do not significantly differ at =0.05
Badane czynniki: wiek i sposób prowadzenia matecznika miały wpływ na parametry uzyskanych odkładów (tab. 2, 3). Otrzymane w drugim roku eksploatacji matecznika podkładki Pumiselect® charakteryzowały się wyższymi parametrami wzrostu części nadziemnej i systemu korzeniowego. Podkładki rozmnażane metodą odkładów pionowych były wyższe od odkładów poziomych w 1 i 3 roku eksploatacji matecznika. W 1 roku odbierania podkładek z matecznika zanotowano również większą średnicę dla roślin kopczykowanych. Podkładki odbierane w 1 roku eksploatacji miały:
większą średnicę pędu, niższą wysokość od podkładek uzyskanych w 3 roku. Natomiast podkładki otrzymane w 3 roku eksploatacji, niezależnie od zastosowanej metody rozmnażania, miały więcej miejsc, z których wyrastają korzenie, ale były to głównie korzenie cienkie o średnicy <2 mm (tab. 3, rys. 1, 2).
WPŁYW RÓŻNYCH METOD PROWADZENIA MATECZNIKA ... 217
Tabela 2; Table 2 Wpływ metody prowadzenia matecznika na wysokość i średnicę
uzyskanych podkładek Pumiselect®
Influence of propagation methods on the height and diameter of obtained Pumiselect®
rootstock Metoda prowadzenia matecznika
Type of stool-beds 2006 2007 2008 Średnia Mean Wysokość podkładki (cm); Height of layer (cm)
Odkłady poziome; Horizontal layers 79,4 a 126,4 d 98,0 b 101,3 a Odkłady pionowe; Vertical layers 99,1 b 113,3 c 113,7 c 108,7 b
Średnia; Mean 89,2 a 119,8 c 105,9 b -
Średnica podkładki (mm); Diameter of layer (mm)
Odkłady poziome; Horizontal layers 5,5 a 7,1 c 5,2 a 5,9 a Odkłady pionowe; Vertical layers 6,1 b 6,8 c 5,6 a 6,2 a
Średnia; Mean 5,8 b 7,0 c 5,4 a -
Objaśnienia jak w tab. 1; Explanations see Table 1
Tabela 3; Table 3 Wpływ metody prowadzenia matecznika na jakość systemu korzeniowego
otrzymanych podkładek Pumiselect®
Influence of propagation methods on the quality of root system in obtained
Pumiselect® rootstock
Metoda prowadzenia matecznika
Type of stool-beds 2006 2007 2008 Średnia Mean Długość ukorzenionego odcinka (cm); Length of rooted section of layer (cm)
Odkłady poziome; Horizontal layers 5,7 a 10,0 b 5,3 a 7,0 a Odkłady pionowe; Vertical layers 5,3 a 10,0 b 6,3 a 7,5 a
Średnia; Mean 5,5 a 10,0 b 6,3 a -
Liczba miejsc, z których wyrastają korzenie; Number of places with growing out roots
Odkłady poziome; Horizontal layers 4, 8 ab 6,8 bc 7,8 c 6,5 a Odkłady pionowe; Vertical layers 3,9 a 6,2 bc 7,7 c 5,9 a
Średnia; Mean 4,3 a 6,5 b 7,7 b -
Świeża masa korzeni (g); Fresh matter of roots (g)
Odkłady poziome; Horizontal layers 1,53 bc 2,00 c 0,61 a 1,38 a Odkłady pionowe; Vertical layers 1,07 ab 1,51bc 0,63 a 1,07 a
Średnia; Mean 1,30 b 1,75 b 0,62 a -
Objaśnienia jak w tab. 1; Explanations see Table 1
ŚWIERCZYŃSKI [2001] uzyskał 13,6 szt. podkładek Prunus besseyi z roślin ma-tecznych rozmnażanych metodą odkładów pionowych. Autor badań zanotował również wyższą wydajność dla starszych mateczników. Wiek matecznika nie miał jednak wpływu na wysokość i grubość oraz stopień ukorzenienia otrzymanych odkładów.
E. Gudarowska, A. Szewczuk 218
Rys. 1. Wpływ metody prowadzenia matecznika na świeżą masę korzeni grubych dla otrzymanych podkładek Pumiselect®
Fig. 1. Influence of propagation methods on the fresh matter of thick roots for obtained Pumiselect® rootstock
Rys. 2. Wpływ metody prowadzenia matecznika na świeżą masę korzeni cienkich dla otrzymanych podkładek Pumiselect®
Fig. 2. Influence of propagation methods on the fresh matter of thin roots in obtained Pumiselect® rootstock
Zróżnicowane: wydajność mateczników i parametry jakościowe odkładów w poszczególnych latach wskazują na istotny wpływ warunków pogodowych na badane cechy mateczników podkładki Pumiselect®. Najwyższą wydajność i najlepsze parametry odkładów zanotowano w 2007 roku, podczas ciepłego sezonu wegeta-cyjnego, kiedy w okresie od maja do lipca nie zanotowano niedoborów wody w porównaniu do wielolecia.
Wnioski
1. Rozmnażanie podkładki Pumiselect® w matecznikach odkładów pionowych i poziomych zapewniły wysoką wydajność i odpowiednie parametry wzrostu otrzymanych podkładek.
WPŁYW RÓŻNYCH METOD PROWADZENIA MATECZNIKA ... 219
2. Średnia liczba odkładów uzyskanych z 1 rośliny matecznej wyniosła około 30 sztuk podkładek.
3. Istotnym czynnikiem warunkującym wielkość części nadziemnej i rozwój korzeni był przebieg pogody w okresie V-VII. Ciepły, obfitujący w opady sezon wegetacyjny w 2 roku eksploatacji matecznika zapewnił najwyższą liczbę i wysokie parametry jakościowe uzyskanych odkładów.
Literatura
DANILOVICH M.,SHANE W.2004. Plum Research Trials, Fruit ICM News: 1-6.
FIDEGHELLI C.,DELLA STRADA G.,GRASSI F.,MORICO G.1998. The peach industry in the world: present situation and trend. IV International Peach Symposium. Acta Hor-ticulturae 465: 29-40.
GUDAROWSKA E.,LICZNAR-MAŁAŃCZUK M. 2006. The quality of root system of dwarf rootstock ’Pumiselect’ for peach trees. Latvian Journal of Agronomy 9: 24-27.
OKIE W.R. 2002. Register of new fruit and nut varieties. List 41. Hort. Science 37(2):
251-271.
REIGHARD G.L.2002. Current directions of peach rootstock programs worldwide. Acta Horticulturae 592, V International Peach Symposium: 421-427.
SZEWCZUK A.,GUDAROWSKA E.2008. The estimation of winter hardiness of peach trees on Pumiselect rootstock in the conditions of Poland. First Symposium Horticulture in Europe, Vienna. 17th-20th February 2008. Book Abstract: 102-103.
ŚWIERCZYŃSKI S.2001. Propagation of Prunus besseyi Bailey as a rootstock for peach and Prunus tomentosa Thunb as a rootstock for plum. Zeszyty Naukowe AR Poznań, Ogrodnictwo 34: 127-135.
Słowa kluczowe: Pumiselect®, matecznik, wydajność, odkłady, jakość Streszczenie
Badania prowadzono w Stacji Badawczo-Dydaktycznej w Samotworze koło Wrocławia w latach 2006-2007. Mateczniki założono wiosną 2005 roku z 2-letnich roślin matecznych Pumiselect®. W matecznikach zastosowano 2 metody rozmnażania:
odkłady pionowe i poziome. Rośliny mateczne dla odkładów pionowych posadzono 1,50,3 m, a dla odkładów poziomych 1,50,6 m.
W ciągu trzech lat eksploatacji 5-letniego matecznika liczba uzyskanych odkładów wahała się od 25 do 40 sztuk z rośliny matecznej. Najwięcej odkładów o najwyższych parametrach wzrostu otrzymano w 2 roku eksploatacji z mateczników odkładów poziomych (40 szt.). Uzyskane w 2007 roku podkładki były najwyższe, najgrubsze i najlepiej ukorzenione. Wynikało to z korzystnego przebiegu warunków pogodowych. W trzecim roku eksploatacji matecznika, otrzymane podkładki były wyższe, ale cieńsze w porównaniu do podkładek odbieranych z matecznika w 1 roku produkcji. Uzyskane w trzecim roku badań odkłady charakteryzowały się również mniejszą masą korzeni grubszych <2 mm.
E. Gudarowska, A. Szewczuk 220
THE INFLUENCE OF DIFFERENT METHODS OF STOOL-BED TRAINING ON FORMING LAYERS
OF PUMISELECT® ROOTSTOCK Ewelina Gudarowska, Adam Szewczuk
Department of Horticulture,
University of Environmental and Life Sciences, Wrocław Key words: Pumiselect®, stool-beds, productivity, layers, quality
Summary The experiment was conducted in 2006-2008 at the Fruit Experimental Station Samotwór, near Wrocław. The stool beds were founded in the spring 2005 with two-year-old mother plant of Pumiselect®. Two method of propagation were used in the stool beds: horizontal and vertical layering. The mother plant were planted horizontally – at spacing 1,50,6 m and vertically – at spacing 1.50.3 m. During 3 year exploitation of five-year-old stool beds the number of obtained layers amounted to 25-40 rootstocks per mother plant. The highest number of layers (40 plants) was noted in the second year of horizontal layers exploitation. Layers received in the 2nd year of exploitation were the highest, thickest and best rooted. It was connected with advantageous weather conditions during vegetation season. The layers obtained in the 3rd year of stool beds exploitation were higher and thinner than those produced in the 1st year. Moreover, the propagated rootstock obtained relatively low weight of the thick roots.
Dr inż. Ewelina Gudarowska Katedra Ogrodnictwa
Uniwersytet Przyrodniczy pl. Grunwaldzki 24a 53-363 WROCŁAW
e-mail: ewelina.gudarowska@up.wroc.pl
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 539: 221-228