OCENA WIELKOŚCI I JAKOŚCI PLONU
WYBRANYCH ODMIAN PAPRYKI OSTREJ W ZALEŻNOŚCI OD LICZBY SADZONYCH ROŚLIN W GNIEŹDZIE
Dorota Jadczak 1, Monika Grzeszczuk2, Dominika Kosecka 1
1 Katedra Warzywnictwa,
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
2 Zakład Technologii Rolnej i Przechowalnictwa
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Wstęp
Papryka odmian ostrych i półostrych jest specyficzną przyprawą, nadającą potrawom charakterystyczny ostry i piekący smak. Do najczęściej uprawianych w Polsce odmian papryki ostrej należą ‘Cyklon’ i ‘Orkan’ [KUPCZAK, LOSKA 2003]. Stosunkowo nową jest odmiana ‘Wulkan’, wyhodowana w Zakładzie Hodowli i Agrotechniki w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Plewiskach k. Poznania.
Ponadto na rynku znaleźć można nasiona wielu odmian zagranicznych, które mogą być wprowadzone do uprawy w naszym kraju. Owoce papryki ostrej są cenione ze względu na swoje właściwości nie tylko przyprawowe, ale i lecznicze. Zawierają duże ilości witaminy C i E, cukrów, barwników karotenoidowych, związków alkaloidowych i kapsaicynoidów, flawonoidów, pochodnych kwasów fenolowych i składników mineralnych [PERUCKA 1995; BUBICZ i in. 1999; BUCZKOWSKA i in. 2001; PERUCKA,MATERSKA
2001; ORŁOWSKI i in. 2003; JADCZAK, GRZESZCZUK 2004].
Materiał i metody
W latach 2005-2008 w Katedrze Warzywnictwa i Pracowni Technologii Rolnej i Przechowalnictwa Akademii Rolniczej w Szczecinie przeprowadzono doświadczenie polowe, którego celem była ocena plonowania wybranych odmian papryki ostrej, w zależności od liczby sadzonych roślin w gnieździe (po 1 i po 2 sztuki). Badaniami objęto:
- trzy polskie odmiany – ‘Cyklon’, ‘Orkan’ i ‘Wulkan’, - odmianę czeską ‘Beros’,
- odmianę bułgarską ‘Trakijska Shipka’.
Rozsadę papryki produkowano w szklarni. Gotową rozsadę, po uprzedniej ocenie jakościowej, sadzono na polu na przełomie maja i czerwca w rozstawie 4040 cm, odpowiednio po 1 lub po 2 sztuki w gnieździe.
Przygotowanie gleby, zabiegi pielęgnacyjne w czasie produkcji rozsady i we-getacji roślin na polu wykonywano standardowo. Nawożenie roślin wykonywano w
D. Jadczak, M. Grzeszczuk, D. Kosecka 222
oparciu o analizy chemiczne gleby pola doświadczalnego, uzupełniając składniki pokarmowe do poziomu optymalnego w uprawie papryki – 120 N (NH4+NO3, 80 P, 250 K w mgdm3 gleby. W dniu 20 sierpnia wykonywano cięcie ograniczające dalszy wzrost roślin, mające na celu przyspieszenie dorastania i dojrzewania owoców.
Zbiór jednorazowy papryki przeprowadzano w ostatniej dekadzie września. Po zbiorze oceniono wielkość plonu, z podziałem na frakcje owoców fizjologicznie dojrzałych, przebarwiających się, zielonych wyrośniętych i plon poza wyborem (owoce niewyrośnięte, chore i uszkodzone), jak również udział plonu owoców fizjologicznie dojrzałych w plonie ogółem. Ze względu na wyjątkowo niesprzyjające warunki pogodowe panujące w 2007 roku (intensywne opady deszczu spowodowały podtopienie doświadczenia) nie uzyskano plonu owoców papryki, który pozwoliłby na ocenę jego wielkości z powierzchni 1 hektara. W ramach oceny jakościowej plonu określono średnią masę, długość i średnicę owoców, grubość perykarpu i zawartość suchej masy.
Otrzymane wyniki opracowano statystycznie testem Tuckeya, wyliczając półprzedziały ufności na poziomie istotności =0,05.
Wyniki i dyskusja
Ocena jakościowa rozsady papryki wykonana przed jej sadzeniem na polu (tab. 1) wykazała, że wśród badanych odmian największą wysokością i szerokością charakteryzowała się rozsada odmiany ‘Orkan’ – odpowiednio 17,0 i 18,6 cm. Rośliny tej odmiany posiadały również największe liście. Najmniejsze natomiast były rośliny odmiany ‘Trakijska Shipka’. Rozsada odmiany ‘Wulkan’ była natomiast najbardziej ulistniona i posiadała najmniejszą średnicę łodygi u podstawy. Niezależnie od odmiany rozsada w momencie sadzenia na polu spełniała wszystkie normy jakości.
Tabela 1; Table 1 Cechy biometryczne rozsady badanych odmian papryki ostrej
(wartości średnie z lat 2005-2008)
Biometrical seedling characteristics of tested hot pepper cultivars (means for years 2005-2008)
OCENA WIELKOŚCI I JAKOŚCI PLONU ... 223
D. Jadczak, M. Grzeszczuk, D. Kosecka 224
OCENA WIELKOŚCI I JAKOŚCI PLONU ... 225 Badane w doświadczeniu odmiany różniły się istotnie pod względem wielkości plonu owoców poszczególnych frakcji (tab. 2). W przypadku owoców fizjologicznie dojrzałych istotnie największy plon otrzymano z uprawy odmian ‘Orkan’ i ‘Cyklon’ – średnio z lat badań wynosił on odpowiednio 15,10 i 13,46 tha-1. Istotnie najmniejszy plon analizowanej frakcji owoców zebrano w przypadku bułgarskiej odmiany
‘Trakijska Shipka’, jednak wielkość plonu owoców fizjologicznie dojrzałych w przypadku tej odmiany nie różniła się istotnie od plonu zebranego z uprawy odmian
‘Beros’ i ‘Wulkan’. Odmiana ‘Beros’ charakteryzowała się istotnie największym plonem owoców przebarwiających się. Z kolei najmniej owoców tej frakcji zebrano z roślin odmian ‘Trakijska Shipka’ i ‘Wulkan’. Średni plon owoców zielonych wyrośniętych był największy dla odmiany ‘Orkan’, lecz tylko w stosunku do plonu zabranego z odmiany ‘Wulkan’, różnica wynosiła 3,29 tha-1. Podsumowując plon ogółem wykazano, że był on istotnie największy w przypadku odmian ‘Orkan’ i ‘Beros’
oraz najmniejszy przy uprawie polskiej odmiany ‘Wulkan’ i bułgarskiej odmiany
‘Trakijska Shipka’. W badaniach DĄBROWSKIEJ i SUCHORSKIEJ [1999] plon owoców technologicznie dojrzałych odmiany ‘Cyklon’ wyniósł średnio 19,5 tha-1. W badaniach GOLCZ i KUJAWSKIEGO [2004] spośród pięciu badanych odmian, plon owoców zebranych z roślin odmiany ‘Wulkan’ był najmniejszy (280 g z rośliny). Sadzenie po dwie rośliny w gnieździe wpłynęło istotnie, niezależnie od odmiany, na zwiększenie plonu owoców fizjologicznie dojrzałych, zielonych wyrośniętych i niehandlowych. Również plon ogółem był o 22,5% większy, gdy rośliny sadzono po dwie w gnieździe. Udział w plonie ogółem owoców fizjologicznie dojrzałych wynosił od 55,5% w przypadku odmiany ‘Beros’ do 76,0 % dla odmiany ‘Wulkan’. Przy sadzeniu po jednej roślinie w gnieździe udział owoców fizjologicznie dojrzałych był tylko o 0,6% większy w po-równaniu do obiektów, na których rośliny sadzono pojedynczo.
Analizując wyniki oceny jakościowej owoców (tab. 3) stwierdzono, iż badane parametry były uzależnione od odmiany. Największą masą charakteryzowały się owoce odmiany ‘Orkan’, najmniejszą natomiast owoce odmian ‘Beros’ i ‘Trakijska Shipka’.
Najdłuższe były owoce odmian ‘Orkan’ i ‘Beros’, a istotnie większą średnicą charakteryzowały się owoce odmian ‘Cyklon’, ‘Wulkan’ i ‘Orkan’. Nie stwierdzono istotnego wpływu odmiany na grubość perykarpu owoców. Zawartość suchej masy była istotnie większa w owocach ‘Beros’ (19,7%) i ‘Wulkan’ (19,2%) lecz tylko w stosunku do suchej masy oznaczonej w papryce odmiany ‘Trakijska Shipka’ (15,5%). Znacznie niższą zawartość suchej masy w owocach papryki ostrej w latach oznaczyli BUBICZ i in.
[1999], BUCZKOWSKA i in. [2000] oraz GOLCZ i in. [2004]. W badaniach GOLCZ i KUJAWSKIEGO
[2004] zawartość suchej masy w plonie odmiany ‘Wulkan’ wynosiła 18,1%.
Liczba sadzonych roślin w gnieździe wpłynęła istotnie tylko na masę poje-dynczego owocu, która była większa dla owoców zebranych z roślin rosnących pojedynczo. Przedstawione powyżej wyniki wskazują na wyraźne różnice w kształcie i wielkości owoców badanych odmian, wynikające z ich cech odmianowych. Cechą charakterystyczną owoców odmiany ‘Beros’ jest ich pofałdowanie i skręcenie, a odmiany ‘Trakijska Shipka’ lekkie spłaszczenie. Na wyraźne różnice parametrów biometrycznych, takich jak: masa, długość, szerokość owoców i grubość perykarpu odmian papryki ostrej, zwracają uwagę również GOLCZ i KUJAWSKI [2004].
Wnioski
1. Badane w doświadczeniu odmiany papryki ostrej różniły się istotnie pod względem wielkości plonu. Największy plon owoców fizjologicznie dojrzałych, zielonych wyrośniętych i plon owoców ogółem otrzymano przy uprawie polskiej
D. Jadczak, M. Grzeszczuk, D. Kosecka 226
odmiany ‘Orkan’. Odmiana ‘Beros’ charakteryzowała się największym plonem owoców przebarwiających się.
2. Sadzenie po dwie rośliny w gnieździe wpłynęło istotnie na zwyżkę plonu badanych odmian papryki.
3. Największy udział w plonie owoców fizjologicznie dojrzałych odnotowano u odmiany ‘Wulkan’.
4. Owoce poszczególnych odmian różniły się istotnie pod względem ocenianych cech jakościowych.
Literatura
BUBICZ M.,PERUCKA I., MATERACKA M. 1999. Zawartość biopierwiastków w owocach wybranych odmian papryki słodkiej i ostrej (Capsicum annuum L.). Biul. Magnezol.
4(2): 289-292.
BUCZKOWSKA H., DYDUCH J., NAJDA A. 2000. Wpływ krotności zbioru na zawartość niektórych składników chemicznych w owocach papryki ostrej. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 71: 57-60.
BUCZKOWSKA H., DYDUCH J.,NAJDA A. 2001. Kształtowanie się zawartości niektórych składników chemicznych w owocach papryki ostrej w zależności od odmiany i wielo-krotności zbioru. Zesz. Nauk. ART w Bydgoszczy 234, Rol. 46: 27-32.
DĄBROWSKA B., SUCHORSKA K. 1999. Wpływ matrykondycjonowania nasion papryki ostrej (Capsicum annuum L.) na wigor nasion i siewek, plonowanie i jakość surowca.
Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 466: 135-145.
GOLCZ A.,KUJAWSKI P. 2004. Analysis of yielding and selected biometric parameters of the fruit of several hot pepper (Capsicum annuum L.) cultivars. Rocz. AR w Poznaniu 360: 31-36.
GOLCZ A.,KUJAWSKI P., POLITYCKA B. 2004. Wpływ rodzaju nawozu potasowego na plonowanie papryki ostrej (Capsicum annuum L.). Folia Univ. Agric. Stetin., Agri-cultura 239(95): 109-114.
JADCZAK D., GRZESZCZUK M. 2004. Zawartość składników mineralnych w owocach wybranych odmian papryki ostrej i półostrej (Capsicum annuum L.). J. Elementol. 9(1):
15-23.
KUPCZAK K.,LOSKA P. 2003. Odmiany warzyw. Uprawy polowe 2003-2004. Plantpress, Kraków: 204 ss.
ORŁOWSKI M.,GRZESZCZUK M.,JADCZAK D. 2003. Ocena plonowania i wartości odżyw-czej wybranych odmian papryki ostrej (Capsicum annuum L.). Folia Hortic., Supp. 1:
250-252.
PERUCKA I. 1995. Efekt działania etefonu na wzrost roślin oraz akumulację karotenoidów i kapsaicynoidów w owocach papryki ostrej (Capsicum annuum L.). Rozpr. Nauk. 181, AR w Lublinie.
PERUCKA I.,MATERSKA M. 2001. Phenylalanine ammonia-lyase and antioxidant activities of lipophilic fraction of fresh pepper fruits Capsicum annuum L. Innovative Food Science & Emerging Technologies 2: 189-192.
OCENA WIELKOŚCI I JAKOŚCI PLONU ... 227 Słowa kluczowe: papryka ostra, odmiany, plon, jakość owoców
Straszczenie
W latach 2005-2008 przeprowadzono doświadczenie polowe, którego celem była ocena plonowania wybranych odmian papryki ostrej, w zależności od liczby sadzonych roślin w gnieździe (po 1 i po 2 sztuki). Badaniami objęto trzy polskie odmiany papryki:
‘Cyklon’, ‘Orkan’ i ‘Wulkan’ oraz odmianę bułgarską ‘Trakijska Shipka’ i czeską odmianę ‘Beros’. Owoce papryki zbierano jednorazowo w ostatniej dekadzie września.
Oceniono wielkość plonu z podziałem na frakcje owoców fizjologicznie dojrzałych, przebarwiających się, zielonych wyrośniętych i plon poza wyborem, jak również udział plonu owoców fizjologicznie dojrzałych w plonie ogółem. W ramach oceny jakościowej plonu określono średnią masę, długość i średnicę owoców, grubość perykarpu i zawartość suchej masy.
Wykazano, iż wielkość plonu poszczególnych frakcji owoców była istotnie zróżnicowana w zależności od badanej odmiany. Najwięcej owoców fizjologicznie dojrzałych zebrano przy uprawie odmiany ‘Orkan’ (15,10 tha-1), najmniej natomiast w przypadku odmiany ‘Trakijska Shipka’ (10,65 tha-1). Odmiana ‘Beros’
charakteryzowała się istotnie największym plonem owoców przebarwiających się. Plon owoców zielonych wyrośniętych był istotnie największy w przypadku odmiany ‘Orkan’
(5,19 tha-1). Najmniejszy plon powyższej frakcji owoców zebrano z uprawy odmiany
‘Wulkan’ (1,90 tha-1). Liczba sadzonych roślin w gnieździe miała istotny wpływ na wielkość plonu papryki poszczególnych frakcji, który był istotnie większy, gdy rośliny sadzono po dwie w gnieździe. Największy udział w 4plonie owoców fizjologicznie dojrzałych odnotowano dla odmiany ‘Wulkan’ (76%).
Owoce poszczególnych odmian różniły się istotnie pod względem ocenianych cech jakościowych, takich jak masa, długość i średnica owocu. Najwięcej suchej masy zawierały owoce odmiany ‘Beros’.
ESTIMATING THE YIELD QUANTITY AND QUALITY IN SELECTED HOT PEPPER CULTIVARS AS DEPENDET
ON PLANTING METHOD
Dorota Jadczak 1, Monika Grzeszczuk 2, Dominika Kosecka 1
1 Department of Vegetable Growing,
West Pomeranian University of Technology, Szczecin
2 Department of Plant Raw Material Processing and Storage, West Pomeranian University of Technology, Szczecin
Key words: hot pepper, cultivar, yield, fruit quality
Summary Field experiment was carried out within the years 2005-2008 at Dołuje Horti-cultural Experimental Station, near Szczecin. The aim of experiment was to estimate the yielding of some hot pepper cultivars depending on the number of seedlings planted per hole (1 and 2 plants per hole). The research material consisted of three Polish hot pepper cultivars: ‘Cyklon’, ‘Orkan’ and ‘Wulkan’, one Bulgarian – ‘Trakijska Shipka’ cv. and one Czech – ‘Beros’ cv. The fruits were harvested once – in last decade of September.
After harvest the quantity of yield was evaluated considering including physiologically
D. Jadczak, M. Grzeszczuk, D. Kosecka 228
mature fruits, colouring stage fruits, green and fully grown fruits, unmarketable yield and also the participation of physiologically mature fruits in total yield. The qualitative estimation included mean weight, length and diameter of fruits, pericarp thickness and dry matter content.
The quantity of each fraction of fruit yield differed significantly depending on the cultivar. The highest yield of physiologically mature fruits was obtained for ‘Orkan’
cultivar (15.10 tha-1), while the least for ‘Trakijska Shipka’ cultivar (10.65 tha-1).
Cultivar ‘Beros’ was characterized by the highest yield of colouring stage fruit. The highest yield of green and fully grown fruit was observed in ‘Orkan’ cultivar (5.19 tha-1), while the least in ‘Wulkan’ cultivar (1.90 tha-1). The number of plants per hole significantly affected the quantity of each yield fraction. The highest yield was obtained for two plants per hole. The highest participation of physiologically mature fruits in total yield was noted for cultivar ‘Wulkan’ (76%).
Fruit of particular cultivars tested were significantly different in respect of the quality characteristics, such as weight, length and diameter of fruit. The highest dry matter content was observed in fruits of ‘Beros’ cultivar.
Dr hab. Dorota Jadczak, prof. ZUT Katedra Warzywnictwa
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. Janosika 8
71-424 SZCZECIN
e-mail: dorota.jadczak@zut.edu.pl
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 539: 229-237