Rozdział 2. Pomoc rozwojowa Wielkiej Brytanii
2.4. Formy pomocy rozwojowej
2.4.2. Pomoc multilateralna
Jeżeli środki pomocowe trafiają do kraju odbiorcy za pośrednictwem organizacji międzynarodowej, to pomoc taką określa się mianem pomocy multilateralnej. Praktyka pokazuje, że najważniejszymi instytucjami świadczącymi pomoc wielostronną są ONZ, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz UE55 (Andrzejczak, 2010, s. 18-19). Wcześniej wspomniane organizacje oraz inne 200 agencji międzynarodowych odpowiadają za wykorzystanie niemal 1/3 całych środków przeznaczanych na pomoc rozwojową56.
Wielka Brytania wraz z wieloma innymi instytucjami odgrywa wieloraką rolę w rozwoju globalnym - dla przykładu odpowiadając na potrzeby humanitarne rozwija infrastrukturę wspierając rozwój ekonomiczny, a także zapewnia odpowiednie i najnowsze metody leczenia chorób. Organizacje wielostronne są istotną częścią międzynarodowego systemu pomocy rozwojowej (w tym głównie pomocy humanitarnej) (Statistics on International Development, 2015). W działaniach instytucji międzynarodowych uwidacznia się efekt skali, a co więcej oprócz przepływów środków finansowych mogą one oferować ekspertyzy, nawet w obszarach trudnych politycznie ze względu na swoją niezależność.
W okresie pomiędzy 2011-2015 zmieniła się proporcja pomocy świadczona przez inne brytyjskie instytucje (niż departament ds. rozwoju międzynarodowego) oferujące pomoc rozwojową. W 2015 r. było to 21,6% (czyli kwota 967 mln GBP) a w 2011 r. zaledwie 4,3% (145 mln GBP). Wzrost tego kanału dystrybucji związany jest z powstaniem innych rządowych departamentów i agencji zapewniających podstawowe finansowanie (ang. core
commitments) wielostronne brytyjskiej pomocy, a także udoskonaleniem metodologii
przydzielania wydatków rozwojowych na rzecz UE dokonanymi wewnątrz parlamentu brytyjskiego (Statistics on International Development, 2015).
W 2016 r. DFID opublikowało pierwszy od 2011 r. raport „Kontrola rozwoju wielostronnego” (ang. the Multilateral Development Review), w którym określono priorytety dla przyszłych wydatków w ramach kanału wielostronnego. Zidentyfikowano mocne i słabe
55 UE w przeciwieństwie do np. ONZ nie jest organizacją uniwersalną a regionalną o ograniczonych zasadach członkowska i federacyjnych aspiracjach, w związku z tym pojawiają się kontrowersje czy, aby na pewno można zaliczać pomoc świadczoną w jej ramach jako pomoc multilateralną (Deszczyński, 2011, s. 109)
107 strony w odniesieniu do 37 partnerów multilateralnych (Anders, 2016). Warto nadmienić, że sam DFID wydał 40% z 14 mld budżetu pomocowego na kanał multilateralny.
Pozycję Wielkiej Brytanii jako donatora wielostronnego pokazać można na tle innych państw. Dla przykładu w 2013 r. Wielka Brytania na pomoc bilateralną przeznaczyła 38%, 40% na finansowanie zasadnicze w ramach pomocy multilateralnej i 22 % na dodatkowe finansowanie w ramach kanału wielostronnego. W tym samym roku Stany Zjednoczone udzieliły 72% pomocy w formie bilateralnej co wyraźnie pokazuje dysproporcje w zakresie administrowania pomocą (Gulrajani, 2016, s. 9). Innym ciekawym ujęciem znaczenia brytyjskiej pomocy multilateralnej jest pokazanie jaki odsetek środków trafia jako finansowanie zasadnicze (ang. core) a jaki jako finansowanie dodatkowe (ang. non-core). Dla Wielkiej Brytanii proporcje te kształtują się odpowiednio: 65% i 35% (Gulrajani, 2016, s. 18). Wielka Brytania posiada 38 multilateralnych partnerów w świadczeniu pomocy rozwojowej, którzy zostali wymienieni w tabeli 13.
Tabela 13. Instytucje, poprzez które Wielka Brytania udziela multilateralną oficjalną pomoc rozwojową.
L.p. Nazwa w języku polskim Nazwa w języku angielskim Skrót 1. Afrykański Bank Rozwoju African Development Bank AfDB 2. Azjatycki Bank Rozwoju Asian Development Bank ADB 3. Karaibski Bank Rozwoju Caribbean Development Bank CDB 4. Centralny Fundusz Reagowania
Kryzysowego
Central Emergency Response Fund
5. Fundusze na rzecz Inwestycji Klimatycznych
Climate Investments Funds CIFs
6. Sekretariat Wspólnoty Narodów Commonwealth Secretariat ComSec
7. Departament Pomocy
Humanitarnej i Ochrony Ludności Komisji Europejskiej
European Commission’s
Humanitarian aid and Civil Protection department
ECHO
8. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
European Bank for Reconstruction and Development
EBRD
9. Unijny Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju i Europejski Fundusz Rozwoju
European Commission’s
Development Cooperation Instrument and European
108
Development Fund
10. Organizacja Narodów
Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
Food and Agriculture
Organization
FAO
11. Globalny Sojusz do Spraw Szczepionek i Uodpornienia
Global Alliance for Vaccines and Immunisation
GAVI
12. Fundusz na rzecz Globalnego Środowiska
Global Environment Facility GEF
13. Globalny Instrument na rzecz Ograniczania Zakresu Klęsk Żywiołowych i Odbudowy
Global Facility for Disaster Reduction and Recovery
GFDRR
14. Światowy Fundusz do Zwalczania AIDS, Gruźlicy i Malarii
Global Fund to Fight Aids, Tuberculosis and Malaria
TGF
15. Światowy Instytut Zielonego Wzrostu
Global Green Growth Institute GGGI
16. Globalne Partnerstwo na rzecz Edukacji
Global Partnership for Education GPE
17. Zielony Fundusz Klimatyczny The Green Climate Fund GCF 18. Międzyamerykański Bank Rozwoju Inter-American Development Bank IDB 19. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
International Committee of the Red Cross
ICRC
20. Międzynarodowa Federacja Towarzystw Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies
IFRC 21. Międzynarodowa Korporacja Finansowa International Finance Corporation ICF 22. Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa
International Funds for Agricultural Development
IFAD
23. Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji
International Organization for Migration
IOM
24. Wspólny Program Narodów Zjednoczonych Zwalczania HIV i
Joint United Nations Programme on HIV/AIDS
109 AIDS
25. Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka
Office of the Hight Commissioner for Human Rights
OHCHR
26. Grupa Rozwoju ds. Infrastruktury Prywatnej
The Private Infrastructure Development Group
PIDG
27. brak polskiej nazwy UNITAID
28. Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci
United Nations Children Fund UNICEF
29. Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju
United Nations Development Programme
UNDP
30. Organizacja Narodów
Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
UNESCO
31. Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców
United Nations High Commission for Refugees
UNHCR
32. Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej
United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs
UNOCHA
33. Fundusz Budowania Pokoju ONZ United Nations Peacebuilding Fund
PBF
34. Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych
United Nations Population Fund UNFPA
35. Organizacja Narodów
Zjednoczonych Kobiety
UN Women
36. Bank Światowy World Bank WB
37. Światowy Program Żywnościowy World Food Programme WFP 38. Światowa Organizacja Zdrowia World Health Organization WHO Źródło: opracowanie własne na podstawie www.gov.uk/government/collections/multilateral-aid-review, pobrane 26 czerwca 2018
110 Ze względu na ograniczony dostęp do danych w tabeli 14 i na wykresie 5 umieszczono informacje o pomocy multilateralnej Wielkiej Brytanii w latach 2011-2015 w mln USD.
Tabela 14. Multilateralna pomoc rozwojowa Wielkiej Brytanii w latach 2011-2015 (w mln USD). 2011 2012 2013 2014 2015 suma 2011-2015 jaki to % całości organizacje multilateralne 2138,457 2111,349 2811,196 2540,1 2686,414 12287,52 100% ONZ 188,317 98,7104 1564,26 1614,106 1658,714 5124,107 42% instytucje UE 3,67 22,71 32,661 27,457 83,227 169,725 1% MFW 4,928 20,993 15,374 b.d. 36,872 78,167 1% BŚ 810,612 874,382 1023,797 743,84 720,782 4173,413 34% Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju 809,405 794,342 947,177 729,071 650,641 3930,636 32% Międzynarodowa Korporacja Finansowa 80,04 76,62 14,769 40,438 211,867 2%
regionalne banki rozwoju 66,102 105,214 61,951 35,92 117,857 387,044 3% inne multilateralne
instytucje 64,829 100,944 113,152 118,777 68,962 466,664 4%
Źródła: opracowanie własne na podstawie OECD. (2020). Members’ total use of the
multilateral system. Pobrano 11 kwietnia 2020 z
https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=MULTISYSTEM
W latach 2011-2015 na brytyjską pomoc multilateralną przeznaczono ponad 12 mld USD. Najwięcej z tej kwoty rozdysponowano poprzez Organizację Narodów Zjednoczonych (42%) i Bank Światowy (34%) . Wyraźnym priorytetem w ramach środków brytyjskich na inicjatywy BŚ odznacza się Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, który odpowiada za 32% środków pomocowych (czyli dysponuje niemal całością brytyjskiej pomocy multilateralnej w ramach Banku Światowego). Regionalne banki rozwoju jak np. Afrykański Bank Rozwoju otrzymują łącznie 3 % środków multilateralnych. Zaledwie po 1% brytyjskiej pomocy multilateralnej dystrybułowanych jest poprzez instytucje UE oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
111 Wykres 5. Wielkość pomocy multilateralnej Wielkiej Brytanii w latach 2011-2015 (w mln USD).
Źródła: opracowanie własne na podstawie OECD. (2020). Members’ total use of the
multilateral system. Pobrano 11 kwietnia 2020 z
https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=MULTISYSTEM
Na przestrzeni lat widać wyraźny wzrost wielkości pomocy dla organizacji wielostronnych jak i ONZ. Mniej środków zaczęto przeznaczać poprzez Bank Światowy oraz Międzynarodowy Bank Rozwoju i Odbudowy. Na relatywnie zbliżonym poziomie kształtowały się wielkość pomocy dla Międzynarodowego Funduszu Walutowego, instytucji Unii Europejskiej i Międzynarodowej Korporacji Finansowej. Wielka Brytania jak zostało to już wcześniej pokazane świadczy swoją poprzez znacznie więcej instytucji wielostronnych, a wymienione powyżej są tylko przykładami.