PROFIL UMIEJĘTNOŚCI NAUKOWYCH W SZKOLE

Dziecko z zespołem Aspergera może mieć iloraz inteligencji sugerujący potencjał intelektualny do osiągania dobrych ocen w nauce, ale niektóre dzieci mają nietypowy profil zdolności uczenia się, który może obejmować specyficzne trudności w nauce i niższy niż oczekiwany poziom ocen (Manjiviona 2003). Nauczyciele i rodzice zgadzają się, że dziecko jest mądre, ale praca w szkole nie jest tak dobra, jak można by się spodziewać. Może to mieć bardzo szkodliwy wpływ na samoocenę dziecka. Istnieje kilka powodów, głównym wyjaśnieniem jest to, że dzieci z zespołem Aspergera często mają problemy z uwagą i funkcjami wykonawczymi. Być może najlepszym sposobem na zrozumienie pojęcia funkcji wykonawczej jest myślenie o dyrektorze naczelnym dużej firmy, który ma zdolność postrzegania

„pełnego obrazu”, może rozważyć potencjalne skutki różnych decyzji, jest w stanie zorganizować zasoby i wiedzę, planować i ustalać priorytety w wymaganych ramach czasowych oraz modyfikować decyzje na podstawie wyników. Takie umiejętności wykonawcze mogą być znacznie opóźnione u dzieci i dorosłych z zespołem Aspergera.

Problemy z uwagą

Hans Asperger zauważył, że „Regularnie stwierdzamy zaburzenia aktywnej uwagi u dzieci autystycznych” , a późniejsze badania sugerują, że co najmniej 75 procent dzieci z zespołem Aspergera ma również profil uczenia się , zdolności wskazujące na dodatkową diagnozę zespołu deficytu uwagi.

Psychologowie dzielą uwagę na cztery elementy: zdolność do podtrzymywania uwagi, zwracania uwagi na istotne informacje, przerzucania uwagi w razie potrzeby oraz kodowania uwaga - czyli zapamiętanie, o co zadbano. Wydaje się, że dzieci z zespołem Aspergera mają problemy ze wszystkimi czterema aspektami uwagi. Czas poświęcania uwagi na pracę w szkole może być oczywistym problemem, ale stopień uwagi może się różnić w zależności od poziomu motywacji. Jeśli dziecko wykonuje czynność związaną z jego szczególnym zainteresowaniem, poziom uwagi może być nadmierny. Dziecko wydaje się być niemal w transie i nieświadome zewnętrznych sygnałów, że nadszedł czas, aby przejść do innej czynności lub zwrócić uwagę na komentarze, prośby i instrukcje nauczyciela lub rodzica. Wydaje się, że jedynie trzęsienie ziemi złamałoby poziom koncentracji. Ilość ciągłej uwagi może również zależeć od tego, czy dziecko chce zwrócić uwagę na to, czego chce od niego dorosły. Dziecko z zespołem Aspergera może mieć własny plan na to, czym się zająć. Nawet jeśli wydaje się, że jest uważne na zadanie wyznaczone przez nauczyciela, dziecko może nie zwracać uwagi na to, co jest istotne w materiale, który ma przed nim. Typowe dzieci mogą łatwiej zidentyfikować i wybiórczo zająć się tym, co jest istotne w kontekście lub problemie. Dzieci z zespołem Aspergera są często rozproszone i zdezorientowane nieistotnymi szczegółami i nie wiedzą automatycznie, na co patrzeć. Mogą potrzebować szczegółowych

instrukcji, na co dokładnie patrzeć na stronie. Niektóre zajęcia akademickie wymagają umiejętności przeniesienia uwagi podczas zajęć i skupienia się na nowych informacjach. Niestety, dzieci z zespołem Aspergera mogą mieć trudności ze „zmianą toru” podczas „toru myślenia”. Mogą również wystąpić problemy z procesami pamięciowymi, tak że wyuczona informacja nie jest przechowywana lub kodowana tak, jak można by się tego spodziewać. Takie dzieci mogą nie pamiętać, czym się zająć, gdy ponownie napotkają ten sam problem. Ta cecha może wpływać na sytuacje społeczne. Dzieci i dorośli z zespołem Aspergera przetwarzają informacje społeczne za pomocą intelektu, a nie intuicji i mogą mieć problemy z zapamiętaniem tego, co jest istotne , jakie sygnały społeczne zmieniają swój mentalny

„tor” podczas interakcji z więcej niż jedną osobą. Jedną z cech zaburzonej funkcji wykonawczej jest trudność w przenoszeniu uwagi z jednego zadania na drugie. Osoba z zespołem Aspergera zwykle ma spore problemy z przestawieniem myśli na nową czynność do momentu jej zamknięcia, czyli czynności zakończonej sukcesem. Wydaje się, że inne dzieci potrafią zatrzymać myśl lub czynność i łatwo przejść do następnej czynności. W klasie dzieci z zespołem Aspergera mogą opierać się zmianie czynności, dopóki nie zakończą poprzedniej czynności, wiedząc, że ich myślenie nie radzi sobie tak łatwo z przejściami bez zamknięcia. Nauczyciel lub rodzic może potrzebować kilku słów werbalnych ostrzeżenia, gdy czynność ma się zmienić, być może odliczanie i, jeśli to możliwe, dające dziecku z zespołem Aspergera dodatkowy czas na ukończenie zadania. Programy zaradcze dla dzieci z zespołem Aspergera, które mają problemy z uwagą, będą bardzo podobne do tych przeznaczonych dla dzieci z zespołem deficytu uwagi. Na przykład:

• należy podkreślić istotne informacje

• zadania powinny być podzielone na mniejsze jednostki, zgodnie z zakresem uwagi dziecka

• nauczyciel powinien regularnie monitorować i przekazywać informacje zwrotne, aby utrzymać uwagę

• należy zmniejszyć ilość zakłóceń środowiskowych

• należy zapewnić cichą, wyizolowaną przestrzeń do pracy

• należy rozważyć możliwą wartość leku, jeśli istnieje dodatkowa diagnoza zespołu deficytu uwagi.

Obecnie opracowujemy strategie utrzymania i poprawy uwagi, które można wykorzystać w szkole i w domu szczególnie dla dzieci z zespołem Aspergera i zespołem deficytu uwagi

Funkcja wykonawcza

Psychologiczny termin funkcja wykonawcza obejmuje:

• zdolności organizacyjne i planistyczne

• Pamięć robocza

• hamowanie i kontrola impulsów

• autorefleksja i samokontrola

• zarządzanie czasem i ustalanie priorytetów

• rozumienie złożonych lub abstrakcyjnych pojęć

• stosowanie nowych strategii.

Mamy obecnie znaczne dowody naukowe potwierdzające, że niektóre dzieci, a zwłaszcza młodzież i dorośli, z zespołem Aspergera mają upośledzone funkcje wykonawcze).

We wczesnych latach szkolnych głównymi objawami zaburzonej funkcji wykonawczej są trudności w hamowaniu odpowiedzi (tj. impulsywność), pamięć operacyjna i stosowanie nowych strategii. Dziecko z zespołem Aspergera może być znane z tego, że jest impulsywne w pracy szkolnej i w sytuacjach społecznych, wydaje się reagować bez myślenia o kontekście, konsekwencjach i wcześniejszych doświadczeniach. W wieku ośmiu lat typowe dziecko jest w stanie „włączyć się” i użyć swojego płata czołowego, aby zahamować reakcję i pomyśleć przed podjęciem decyzji, co zrobić lub powiedzieć.

Dziecko z zespołem Aspergera może być zdolne do przemyślanego namysłu, zanim zareaguje, ale w warunkach stresu lub gdy czuje się przytłoczone lub zdezorientowane, może być impulsywne. Ważne jest, aby zachęcić dziecko do zrelaksowania się i rozważenia innych opcji, zanim zareaguje, a także zdać sobie sprawę, że bycie impulsywnym może być oznaką zagubienia i stresu. Pamięć robocza to zdolność do utrzymywania lub przechowywania informacji „on-line” podczas rozwiązywania problemu. Dziecko z zespołem Aspergera może mieć wyjątkową pamięć długotrwałą i być może jest w stanie recytować napisy końcowe lub dialogi ze swojego ulubionego filmu, ale ma trudności z przywoływaniem w myślach i manipulowaniem informacjami istotnymi dla zadania akademickiego. Pojemność pamięci roboczej dziecka może być mniejsza niż u jego rówieśników. Inne dzieci mają zdolność „wiaderka” do zapamiętywania i wykorzystywania odpowiednich informacji, ale dziecko z zespołem Aspergera ma

„kubek” pamięciowy, który wpływa na ilość informacji, które może „dobrze” wydobyć z pamięci.

Kolejnym problemem z pamięcią roboczą jest tendencja do szybkiego zapominania myśli. Jednym z powodów, dla których dzieci z zespołem Aspergera są znane z przerywania innym, został wyjaśniony przez jedno dziecko, które powiedziało, że musi powiedzieć to, co ma na myśli, ponieważ jeśli zaczeka, zapomni, co zamierza powiedzieć. Upośledzenie funkcji wykonawczych może obejmować trudności w rozważaniu alternatywnych strategii rozwiązywania problemów. Harold Stone, człowiek z zespołem Aspergera, wyjaśnił mi, że myślenie dzieci i dorosłych z zespołem Aspergera może być reprezentowane przez pociąg na jednym torze. Jeśli to właściwy tor, dziecko szybko dotrze do celu, rozwiązania problemu. Zauważyłem jednak, że dzieci z zespołem Aspergera mogą być ostatnimi, które dowiadują się, czy są na złej drodze, lub rozpoznają, że do celu mogą prowadzić inne szlaki. Może więc pojawić się problem z elastycznym myśleniem, jedną z cech zaburzonej funkcji wykonawczej. Typowe dzieci i dorośli są w stanie szybko reagować na informacje zwrotne i są przygotowani do zmiany strategii lub kierunku. Ich wehikułem myśli nie jest pociąg, ale pojazd z napędem na cztery koła, który z łatwością zmienia kierunek i jest w stanie zjechać „z drogi”. Badania wykazały, że dzieci z zespołem Aspergera nadal stosują nieprawidłowe strategie i rzadziej uczą się na własnych błędach, nawet jeśli wiedzą, że ich strategia nie działa. Dorosły z zespołem Aspergera wyjaśnił mi, że przy rozwiązywaniu problemu założył, że jego rozwiązanie jest prawidłowe i nie trzeba go zmieniać. Jego myśli brzmiały: „To jest właściwy sposób na rozwiązanie problemu, dlaczego to nie działa?”, co wywołało znaczną frustrację.

Wyjaśnia to również częste komentarze rodziców i nauczycieli, że dziecko z zespołem Aspergera nie uczy się na własnych błędach. Obecnie rozpoznajemy tę cechę jako przykład upośledzenia funkcji wykonawczych, która jest spowodowana problemem neurologii (funkcjonowanie płatów czołowych), a nie jest wyborem dziecka. W latach gimnazjum problemy z funkcjami wykonawczymi mogą stać się widoczne, gdy program szkolny zmienia się, stając się bardziej złożonym i samokierującym się, a nauczyciele i rodzice mają oczekiwania dostosowane do wieku, oparte na dojrzewających zdolnościach poznawczych rówieśników. W latach szkoły podstawowej lub podstawowej sukces z przedmiotów takich jak historia może być mierzony umiejętnością przypominania sobie faktów, takich jak daty. Do lat gimnazjalnych ocenianie z historii zmieniło się i wymaga, aby dziecko wykazywało się umiejętnością pisania wypracowań o jasnej strukturze organizacyjnej oraz aby potrafiło rozpoznawać, porównywać i oceniać różne perspektywy i interpretacje. Młodzież z zaburzeniami funkcji wykonawczych ma problemy z organizacją i planowaniem aspektów pracy klasowej, zadań i prac domowych. Jerry Newport, dorosły z zespołem Aspergera, powiedział, że jeśli chodzi o planowanie, „nie widzę dziur na drodze” (komunikacja osobista). Stephen Shore przedstawił również osobisty wgląd w problemy ze

zdolnościami organizacyjnymi w swoim opisie: „Bez odpowiedniego wsparcia dziecko z zespołem Aspergera może czuć, że tonie w milionie różnych podzadań. Wiele mamy problem z ustalaniem priorytetów i organizacją zadań” (komunikacja osobista). Nauczyciele mogą narzekać, że nastolatka z zespołem Aspergera nie potrafi „zgrać się” i krytykują tę osobę za brak organizacji. To kolejny znak zaburzenia funkcji wykonawczych i niekoniecznie z powodu lenistwa dziecka lub braku zaangażowania w pracę szkolną. Osoba z zespołem Aspergera może również odczuwać stres w sytuacjach w szkole, które nie dają okazji do próby psychicznej lub przygotowania do zmiany. Spontaniczna zmiana metody oceny zajęć lub testów może wywołać znaczne zamieszanie i niepokój. Niektóre nastolatki z zespołem Aspergera mogą również mieć trudności z abstrakcyjnym rozumowaniem, ustalaniem priorytetów, na którym zadaniu skoncentrować się w pierwszej kolejności, oraz zarządzaniem czasem, zwłaszcza tym, ile czasu poświęcić na wyznaczoną czynność. To może być irytujące dla rodziców oraz nauczycieli, którzy wiedzą, że dziecko ma zdolność intelektualną do wykonania pracy na wysokim poziomie, ale upośledzenie funkcji wykonawczych przyczyni się do opóźnienia w oddaniu pracy i tym samym poniesie kary. Mogą również wystąpić problemy z autorefleksją i samokontrolą. W wieku gimnazjalnym typowe dzieci rozwinęły zdolność do mentalnej „rozmowy” w celu rozwiązania problemu. Proces wewnętrznego myślenia może obejmować dialog, omawianie zalet różnych opcji i rozwiązań. Proces ten może nie być tak skuteczny w myśleniu dziecka lub nastolatka z zespołem Aspergera, jak u typowych rówieśników. Wiele osób z zespołem Aspergera „myśli obrazami” i rzadziej używa wewnętrznego głosu lub rozmowy, aby ułatwić rozwiązywanie problemów. Nastolatek z zespołem Aspergera może potrzebować głosu nauczyciela lub osoby dorosłej, aby kierować swoimi myślami.

Niektóre dzieci i młodzież z zespołem Aspergera ułatwiają rozwiązywanie problemów poprzez zewnętrzną (a nie wewnętrzną) rozmowę, a gdy myślą i rozwiązują problemy, odkrywają, że rozmowa ze sobą pomaga. Ten adaptacyjny sposób rozwiązywania problemów i uczenia się ma zarówno zalety, jak i wady: podczas gdy rówieśnicy mogą rozpraszać się własnymi rozmowami i uważać dziecko za dziwne, nauczyciele mogą wsłuchiwać się w tok rozumowania dziecka i korygować wszelkie błędy w wiedzy i logice. Jedną ze strategii ograniczania problemów związanych z upośledzonym funkcjonowaniem wykonawczym jest zatrudnianie kogoś jako „sekretarza wykonawczego”. Rodzic dziecka mógł zdać sobie sprawę, że został już sekretarzem wykonawczym, udzielając wskazówek dotyczących organizacji i planowania, zwłaszcza w odniesieniu do odrabiania zadań domowych.

Sekretarz wykonawczy (agent lub nauczyciel) może również wymagać asertywności w dyktowaniu harmonogramu, sprawdzaniu wersji roboczych raportów, oznaczaniu kolorami książek tematycznych, zachęcaniu do alternatywnych strategii i list kontrolnych „do zrobienia” oraz ustalaniu jasnego harmonogramu działań. Takie ścisłe monitorowanie i kierowanie może wydawać się przesadą dla nastolatka lub młodego dorosłego o uznanych zdolnościach intelektualnych. Rodzic, który zapewnia wsparcie jako sekretarz wykonawczy, może zostać oznaczony jako nadopiekuńczy ze strony agencji szkolnych i członków rodziny, ale ten rodzic dowiedział się, że bez takiego wsparcia osoba z zespołem Aspergera nie osiągnęłaby ocen odzwierciedlających jej rzeczywiste możliwości. Zachęcam rodzica lub nauczyciela do podjęcia tej bardzo ważnej roli sekretarza wykonawczego. Mamy nadzieję, że będzie to spotkanie tymczasowe, ponieważ osoba z zespołem Aspergera osiągnie większą samodzielność dzięki umiejętnościom organizacyjnym. Jednak matka sekretarza wykonawczego może nie być w stanie zrezygnować, dopóki jej rola nie zostanie zastąpiona żoną sekretarza wykonawczego.