ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Dziecko z zespołem Aspergera może preferować własne, specyficzne podejście do rozwiązywania problemów, które określam jako „Syndrom Franka Sinatry” lub „Moja droga”. Dorośli z zespołem Aspergera mogą być słynni (lub notorycznie) z tego, że są obrazoburcami i odrzucają popularne przekonania i konwencjonalną mądrość. Dziecko nie bierze pod uwagę zaleceń nauczyciela ani podejść stosowanych przez inne dzieci. Może to mieć potencjalną zaletę w postaci uzyskania oryginalnej

odpowiedzi, nieuwzględnianej przez inne dzieci, ale niestety większość pracy szkolnej opiera się na rozwijaniu rozwiązywania problemów u typowych dzieci, a „moja droga” może prowadzić do zirytowania nauczyciela próbowaniem zachęcić dziecko do rozważenia w pierwszej kolejności konwencjonalnych strategii. Ważne jest, aby zachęcać do elastyczności w myśleniu, a to może zacząć się w młodym wieku. Bawiąc się z bardzo małymi dziećmi z zespołem Aspergera, dorosły może zagrać w grę „Co jeszcze może to być?” W przypadku typowych dzieci aspektem wyobraźni towarzyskiej jest elastyczne myślenie, które pozwala obiektowi reprezentować coś innego lub mają kilka funkcji. Jednak wiele dzieci z zespołem Aspergera ma utrwalone wyobrażenia na temat funkcji przedmiotów. Bawiąc się z małym dzieckiem z zespołem Aspergera, mogę przytrzymać prosty odcinek toru kolejowego z zestawu pociągu Thomas the Tank Engine i zapytać dziecko, co to jest, a co jeszcze może być.

Propozycje są takie jak skrzydła samolotu (odgrywające lot samolotu, wykorzystanie toru do reprezentowania skrzydeł), drabina do wspinania się na domek na drzewie (z dwoma palcami odgrywającymi wspinanie się po „drabinie”) lub linijka do rysowania linii prostej (odgrywającej tor będący linijką). Inną aktywnością jest gra „Ile zastosowań możesz wymyślić dla…?” (np. cegła, klamerka do bielizny itp.). Te gry mogą być świetną zabawą i zachęcą do elastyczności i kreatywności myślenia i ułatwianie zabawy towarzyskiej z rówieśnikami. Kiedy dorosły bawi się z małym dzieckiem z zespołem Aspergera, ważne jest, aby od czasu do czasu dorosły wykorzystywał lub celowo tworzył rzeczywistą sytuację, w której wymagane jest rozwiązanie problemu. Dorosły może wokalizować swoje myśli, aby dziecko z zespołem Aspergera mogło wysłuchać różnych podejść, które dorosły rozważa w celu rozwiązania problemu. Jednak po znalezieniu rozwiązania dorosły może zachęcić do dalszej koncentracji i określić, czy inne podejście również byłoby skuteczne. Jest to przykład „Możemy to zrobić, ale możemy też to zrobić”, co zachęca do uznania, że może istnieć więcej niż jeden sposób rozwiązania problemu. Gdy dorosły wypowiada swoje myśli, wokalizacje muszą zawierać komentarze, takie jak „Jeśli zachowam spokój, szybciej znajdę rozwiązanie” oraz „Mądrą i przyjazną rzeczą jest proszenie o pomoc”. w latach szkolnych nauczyciele będą musieli stosować tę samą strategię wyrażania swoich myśli, gdy udzielają wskazówek dotyczących problemu akademickiego, z którym boryka się dziecko. Należy również pamiętać, że uczeń z zespołem Aspergera jest bardziej elastyczny psychicznie, gdy jest zrelaksowany. Jeśli staje się niespokojny, ponieważ rozwiązanie jest nieuchwytne, pierwszym priorytetem jest zachęcanie do spokojnego nastawienia lub tymczasowego odwrócenia się do uspokajającej aktywność, aby mógł lepiej słuchać, koncentrować się i rozważać alternatywne strategie. Niektóre niekonwencjonalne strategie rozwiązywania problemów stosowane przez osoby z zespołem Aspergera można interpretować jako brak szacunku. Mick wyjaśnił: „Patrzę na przedmiot nieożywiony, to pomaga mi myśleć. Mogę się bardziej skoncentrować, gdy patrzę na pustą ścianę, ale ludzie myślą, że ich ignoruję". Inni ludzie muszą rozpoznać, że takie zachowanie jest konstruktywnym działaniem ułatwiającym myślenie, podczas gdy osoba z zespołem Aspergera może potrzebować unikaj niezrozumienia.

Radzenie sobie z błędami

Profil uczenia się dzieci i dorosłych z zespołem Aspergera może obejmować tendencję do skupiania się na błędach, potrzebę naprawy nieprawidłowości oraz chęć bycia perfekcjonistą. Może to prowadzić do strachu przed popełnieniem błędu i odmowy rozpoczęcia aktywności przez dziecko, chyba że potrafi je perfekcyjnie ukończyć. Unikanie błędów może oznaczać, że dzieci z zespołem Aspergera wolą dokładność niż szybkość, co może wpływać na wyniki w testach czasowych i prowadzić do tego, że ich myślenie zostanie opisane jako pedantyczne. Kreatywni dorośli z zespołem Aspergera, tacy jak kompozytorzy, inżynierowie i architekci, często nie radzą sobie z żadnym odchyleniem od pierwotnego projektu. Dzieci z zespołem Aspergera mogą postrzegać siebie bardziej jako dorosłych niż dzieci i oczekiwać od siebie dorosłego poziomu kompetencji w działaniu. Małe dzieci i nastolatki z zespołem Aspergera mogą obawiać się poczucia głupoty i ośmieszenia przez rówieśników, którzy nie wiedzą, co

robić. Może też występować ograniczona akceptacja, że się mylą, co może być odbierane przez innych jako wyraz arogancji. Wszelkie porady mogą być odbierane i traktowane jako osobista krytyka, potencjalnie antagonizująca nauczycieli i przyjaciół. Ważne jest, aby zmienić postrzeganie błędów i pomyłek przez dziecko. Ludzie z Zespołem Aspergera często ceni zdolności intelektualne u siebie i innych, a małe dzieci można zachęcić do rozpoznania, że rozwój „siły” poznawczej jest podobny do rozwoju siły fizycznej, ponieważ mózg potrzebuje ćwiczeń na trudną lub wytężoną aktywność umysłową, aby poprawić intelektualną umiejętność. Gdyby wszystkie zadania umysłowe były łatwe, nie poprawilibyśmy naszego intelektu. Wysiłek intelektualny czyni mózg mądrzejszym. Historie społeczne™ mogą być wykorzystane do wyjaśnienia, że uczymy się więcej na naszych błędach niż na naszych sukcesach; błędy mogą prowadzić do interesujących odkryć, a błąd to szansa, a nie katastrofa.

Dorośli będą musieli modelować, jak reagować na błąd i konstruktywnie reagować na błędy dziecka, z komentarzami w rodzaju: „To jest trudny problem, który ma skłonić Cię do myślenia i uczenia się, a razem możemy znaleźć rozwiązanie”. należy również pamiętać, że chociaż może istnieć obawa przed popełnieniem błędu, może być ogromna radość z uzyskania czegoś dobrze, a sukces i doskonałość mogą być ważniejszymi motywatorami niż zadowolenie osoby dorosłej lub zaimponowanie rówieśnikom. Zauważyłem, że dzieci, a czasem dorośli z zespołem Aspergera mają tendencję do wytykania błędów innych ludzi, nie zdając sobie sprawy, że taki komentarz łamie społeczne konwenanse i może być krępujący lub obraźliwy. Twój status nie ma znaczenia; dziecko z zespołem Aspergera zwróci uwagę na twój błąd i pomyśli, że powinieneś być mu za to wdzięczny. Zwłaszcza nauczyciele nie lubią, gdy ich błędy są głośno ogłaszane w klasie. Opowieści Społeczne™ i Rozmowy Komiksowe można wykorzystać, aby umożliwić dziecku z zespołem Aspergera zrozumienie, w jaki sposób można zidentyfikować czyjeś błędy bez powodowania urazy.

Osiągnięcia w szkole w czytaniu i matematyce

Badania wykazały, że ogólne osiągnięcia szkolne dzieci z zespołem Aspergera w czytaniu i matematyce są zgodne z ich rówieśnikami. Jednak pod względem statystycznym standardowe różnice są duże, ponieważ więcej dzieci z zespołem Aspergera osiąga skrajne wyniki w nauce czytania i liczenia, jakich można by się spodziewać. Przegląd 74 przypadków klinicznych Aspergera wykazał, że 23 procent było wybitnych w matematyce, 12 procent miało wybitny talent artystyczny, ale 17 procent miało poważne problemy z czytaniem i pisaniem (Hippler i Klicpera 2004). Zdajemy sobie sprawę, że hiperleksja ( zaawansowana umiejętność rozpoznawania słów ze stosunkowo słabym rozumieniem słów lub fabuły) jest bardziej powszechna niż oczekiwalibyśmy u dzieci z zespołem Aspergera. Jednak niedawne badanie osiągnięć akademickich sugeruje, że co piąte dziecko z zespołem Aspergera ma poważne problemy z czytaniem, a prawie połowa dzieci z zespołem Aspergera ma problemy z matematyką. W związku z tym dziecko z zespołem Aspergera częściej niż jego rówieśnicy ma oznaki osiągnięć szkolnych w czytaniu i matematyce lub brak osiągnięć w tych dziedzinach. Nie jesteśmy pewni, dlaczego poszczególne dzieci z zespołem Aspergera osiągają wysokie wyniki w testach z czytania, ale wiemy, że takie dzieci mają później tendencję do osiągania wysokich ocen w testach osiągnięć szkolnych, ze względu na stosunkowo zaawansowaną zdolność uczenia się z materiałów pisemnych. Bycie dobrym czytającym w szkole jest oczywiście zaletą. Nie jesteśmy też pewni, dlaczego niektóre dzieci z zespołem Aspergera mają specyficzne problemy z czytaniem. Wiemy, że takie dzieci mogą mieć specyficzne problemy percepcyjne i językowe, które wpłyną na zdolność czytania. Na przykład dziecko z zespołem Aspergera opisało mi, jak może nauczyć się czytać określone słowo, ale kiedy zostało wydrukowane inną czcionką, postrzegał je jako zupełnie nowe słowo. Problemy percepcyjne, poznawcze i językowe oraz historia rodzinna mogą sugerować niektóre cechy związane z dysleksją. Z mojego doświadczenia klinicznego wynika, że konwencjonalne programy naprawcze czytania nie były tak skuteczne w przypadku dzieci z zespołem Aspergera, jak można by się spodziewać. Dziecko może potrzebować dokładnej oceny przez specjalistę neuropsychologa lub eksperta od czytania, aby dokładnie określić,

dlaczego ma trudności z nauką czytania. Możemy również potrzebować odkryć nowe strategie dla takich dzieci i zdawać sobie sprawę z wpływu na samo dziecko -doceniać, czy nadal ma trudności z czytaniem w klasach gimnazjalnych. Interesującym aspektem zespołu Aspergera jest to, że niektóre dzieci, które zostały ocenione jako mające znaczne opóźnienie w nauce czytania, mogą w ciągu kilku dni nabyć umiejętność czytania na poziomie odpowiednim do wieku. Luke Jackson, nastolatek z zespołem Aspergera, napisał przewodnik dla kolegów nastolatków z zespołem Aspergera i opisuje, jak

„Szkoła dała mi wszelkiego rodzaju dodatkową pomoc w czytaniu i nawet nie pamiętałem jednego listu z drugiego. Bez względu na to, jak wiele mnie ktoś nauczył, to po prostu nie do mnie dotarło”. Potem prawie z dnia na dzień, w wieku siedmiu lat, nabył umiejętności czytania. W swoim przewodniku pisze:

„Mam nadzieję, że zachęci to rodziców, by nigdy nie rezygnowali z dziecka, które wydaje się niezdolne do nauki czytania. Powiedziałem w szkole, że ktoś „włączył mi światło w głowie”’. Są dzieci z zespołem Aspergera, które wydają się opanować ogólną umiejętność czytania, ale mają szczególne problemy z czytaniem w milczeniu i czytaniem niezależnym, tj. poziomem czytania, na którym pojedyncze dziecko może samodzielnie czytać wygodnie. Warto zauważyć, że w badaniu Smitha Mylesa dzieci z zespołem Aspergera, które były opóźnione w umiejętności czytania w ciszy, osiągnęły wyższy poziom czytania ze zrozumieniem podczas głośnego czytania. Właściwie mówienie tego, co czytasz, może ułatwić zrozumienie, ale gdy dzieci dojrzeją, oczekuje się od nich, że będą czytać po cichu. W przypadku niektórych dzieci z zespołem Aspergera wypowiadanie myśli i głośne czytanie może zachęcić do lepszego zrozumienia i rozwiązywania problemów. Szczególne zainteresowanie i zdolności matematyczne, które mogą rozwinąć niektóre dzieci z zespołem Aspergera, można wyjaśnić profilem poznawczym związanym z zespołem Aspergera. Wielcy matematycy mieli tendencję do rozwijania pojęć matematycznych za pomocą obrazów wizualnych, w których liczby są postrzegane jako kształty, a nie ilość; a rozumowanie wizualne i obrazowanie mogą być stosunkowo zaawansowane u niektórych dzieci z zespołem Aspergera. Zdajemy sobie również sprawę, że osobowości niektórych wielkich matematyków zawierały wiele cech charakterystycznych zespołu Aspergera. Marc Fleisher ma zespół Aspergera i naturalny talent do matematyki. Ukończył studia podyplomowe z matematyki i opisuje swoją radość: Matematyka jest pełna drobnych szczegółów i fascynacji, które aż proszą się o odkrycie.

To właśnie natura tematu może przemawiać do wielu osób dbających o szczegóły, w tym osób z autyzmem. Trudnością dla dzieci z zespołem Aspergera, które potrafią rozwiązywać złożone problemy matematyczne, może być wyjaśnienie słowami, w jaki sposób osiągnęły odpowiedź. Hans Asperger opisał, jak jedno z dzieci, które zdiagnozował, powiedziało: „Nie mogę tego robić ustnie, tylko z głową”

(1991, s.71). Dziecko potrafi udzielić prawidłowej odpowiedzi na problem matematyczny, ale niełatwo przełożyć na mowę procesy myślowe użyte do rozwiązania problemu. Może to zdumiewać nauczycieli i prowadzić do problemów z testami, gdy osoba z zespołem Aspergera nie jest w stanie wyjaśnić swoich metod na teście lub arkuszu egzaminacyjnym. Jedną z cech profilu uczenia się związanego z zespołem Aspergera jest silne dążenie do poszukiwania pewności, a dziecko lub dorosły wydaje się nieswojo w każdej sytuacji, w której istnieje więcej niż jedna prawidłowa odpowiedź. W szkole wolą przedmioty, które dają pewność, takie jak matematyka, i unikają przedmiotów, które zawierają oceny wartościujące, takich jak literatura angielska. Zatem skłonność do wizualizacji liczb i poszukiwania pewności może być dwoma czynnikami wyjaśniającymi skłonność do rozwijania talentu matematycznego. Niektóre dzieci z zespołem Aspergera mają znaczne trudności ze zrozumieniem nawet podstawowych pojęć matematycznych i używamy terminu dyskalkulia, aby opisać takie trudności. Podobnie jak w przypadku możliwych objawów dysleksji, które wpływają na umiejętności czytania, dziecko z objawami dyskalkulii będzie wymagało dokładnej oceny zdolności poznawczych wymaganych do rozwijania umiejętności matematycznych. Problemem może nie być wykonanie prostych zadań arytmetycznych czy zapamiętanie tabliczki mnożenia, ale zastosowanie wiedzy matematycznej w codziennych sytuacjach (Jordan 2003). Musimy jeszcze ustalić, dlaczego tak powinno

być i co możemy zrobić, poza oferowaniem pacjentowi korepetycji w zakresie rozwoju, a zwłaszcza stosowania pojęć matematycznych.

Słaba spójność centralna

Uta Frith i Francesca Happé zbadały profil uczenia się i przetwarzanie informacji u dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera i zauważyły kilka intrygujących zjawisk. Takie dzieci potrafią być wyjątkowo dobre w zwracaniu uwagi na szczegóły, ale wydają się mieć znaczne trudności w postrzeganiu i rozumieniu całościowego obrazu lub istoty. Przydatną metaforą do zrozumienia tego aspektu słabej centralnej spójności jest wyobrażenie sobie wtaczania kawałka papieru do tuby i zamykania jednego oka, przykładania tubusu do otwartego oka jak teleskopu i patrzenia na świat przez tubę: widoczne są szczegóły, ale kontekst nie jest postrzegany. Typowi rówieśnicy będą mieli szerszą perspektywę poznawczą niż dziecko z zespołem Aspergera. Podczas nauki w klasie problemem może nie być uwaga, ale skupienie. Niektóre czynności są trudne do wykonania na czas, ponieważ dziecko z zespołem Aspergera zajęło się szczegółami, skupiając się raczej na częściach niż na całościach. Nauczyciel lub rodzic czasami będzie musiał wyjaśnić dziecku, gdzie patrzeć. Nowszym terminem jest monotropizm.

Osoba z zespołem Aspergera ma nietypowe strategie przydziału uwagi, a duże obszary potencjalnych informacji nie są rejestrowane poznawczo. Prowadzi to do bardzo fragmentarycznego obrazu świata.

Osoba może poznać pojedyncze fakty, ale mieć trudności z ogólną analizą. Jako fotograf-amator konceptualizuję problem jako postrzeganie świata przez teleobiektyw, a nie obiektyw szerokokątny.

Kiedy muszą przetwarzać złożone informacje, typowe dzieci są w stanie organizować jednoczesne wydarzenia w spójne ramy i przetwarzać informacje na głębszym poziomie. Wkrótce zostanie zidentyfikowany centralny, spójny temat. Wydaje się, że dzieci i dorośli z zespołem Aspergera mają problem z określeniem, co jest istotne, a co zbędne, oraz z rozszyfrowaniem ogólnego wzorca lub znaczenia, aby stworzyć ramy mentalne. Psychologowie używają terminu słaba koherencja centralna, aby opisać ten styl przetwarzania informacji. Słaba spójność centralna wyjaśnia niektóre talenty i trudności osób z zespołem Aspergera w zakresie zdolności poznawczych, językowych i społecznych. W kategoriach poznawczych osoba może czasami zidentyfikować szczegóły i zauważyć połączenia, które nie są postrzegane przez innych, którzy mają inne ramy mentalne. Identyfikacja nowych połączeń i reprezentacja może przyczynić się do odniesienia sukcesu przez naukowca lub artystę, podczas gdy dbałość o szczegóły jest zaletą dla prawnika kontraktowego, księgowego lub redaktora zajmującego się kopiowaniem rękopisu. Jedną z wad jest to, że rozszyfrowanie wzorca w tych zajęciach szkolnych, w których potrzebne jest jednoczesne przetwarzanie informacji z wielu różnych źródeł, zajmuje więcej czasu i wymaga powtórzeń oraz konsekwencji. W języku typowe dzieci potrafią zapamiętać istotę przekazu, kluczowe części, co ułatwia zapamiętanie informacji. W rozmowie słaba spójność centralna oznacza, że osoba może pamiętać szczegóły, ale nie całą historię; mogą być znani z podawania nieistotnych informacji i mieć trudności z podsumowaniem i powiedzeniem tylko ważnych punktów.

Silna, a nie słaba koherencja centralna oznacza, że osoba może łatwo zidentyfikować, co jest istotne lub zbędne w danej sytuacji. Kiedy typowa osoba wchodzi do dużego pokoju, w którym jest wiele osób i czynności, mózg może być przytłoczony ilością nowych informacji , ale radzi sobie z sytuacją, określając, na co należy zwrócić uwagę. Mamy system priorytetów, a zwykle priorytetem jest zauważenie ludzi i rozmów, a nie wzoru na dywanie lub opraw oświetleniowych. Osoby z zespołem Aspergera są mniej zdolne do określenia, co należy zauważyć, a co jest nieistotne. Po zdarzeniu typowi ludzie mają tendencję do zapamiętywania ludzi, ich emocji i rozmów, a inne informacje są szybko zapominane. W przeciwieństwie do tego, osoba z zespołem Aspergera może nie pamiętać, kto tam był, ale pamięta, co inni uznaliby za błahe lub nieistotne szczegóły. Być może najbardziej złożona informacja do przetworzenia przez dziecko z zespołem Aspergera ma charakter społeczny i emocjonalny. Gdy dziecko odszyfruje zasady społeczne, może stać się bardzo poruszone, gdy zasady społeczne zostaną naruszone, wykazując skrajną nietolerancję wymyślonych zasad i oszustwa. Dziecko staje się także

policjantem klasowym, przestrzegającym wszelkich naruszeń zasad społecznych i zdecydowanie wymierzającym konsekwencje. Ponieważ wielu typowych nastolatków jest zdeterminowanych, by testować i łamać społeczne zasady lub konwencje, nastolatek z zespołem Aspergera wydaje się być ich stałym krytykiem, co oczywiście nie jest cechą popularną wśród typowych nastolatków. Kryteria diagnostyczne DSM-IV dla zespołu Aspergera obejmują to, że dziecko rozwija „pozornie nieelastyczne przestrzeganie określonych, niefunkcjonalnych procedur lub rytuałów”. Rozwój rutyn i rytuałów może być oznaką niepokoju i wiemy, że dzieci z zespołem Aspergera mają skłonność do niepokoju, ale innym powodem rozwoju rutyn może być słaba koherencja centralna, czyli trudności w określeniu wzorców lub koherencji w życiu codziennym .Zdajemy sobie sprawę, że małe dzieci z zespołem Aspergera mają skłonność do ustanawiania i egzekwowania rutyny. Kiedy wzór się pojawi, należy go utrzymać.

Niestety, składniki oczekiwanej sekwencji mogą z czasem rosnąć. Na przykład rutyna przed snem mogła zacząć się od ustawienia w kolejce tylko trzech zabawek, ale stała się skomplikowanym rytuałem, w którym dziesiątki zabawek muszą być umieszczone zgodnie ze ścisłymi zasadami porządku i symetrii.

Gdy podróż do miejsca docelowego przebiega tą samą trasą, kilka razy istnieje oczekiwanie, że musi to być jedyna trasa i żadne odchylenie nie jest tolerowane. Poniższy cytat ilustruje, dlaczego istnieje determinacja, aby stworzyć porządek i pewność:

Rzeczywistość dla osoby z autyzmem to zagmatwana, oddziałująca na siebie masa wydarzeń, ludzi, miejsc, dźwięków i widoków. Wydaje się, że nic nie ma wyraźnych granic, porządku ani znaczenia.

Sporą część mojego życia spędzam na próbowaniu wypracowania wzoru, który kryje się za wszystkim.

Ustalone rutyny, godziny, konkretne trasy i rytuały pomagają zaprowadzić porządek w nieznośnie chaotycznym życiu. Donna Williams opisuje, jak:

Uwielbiałem kopiować, tworzyć i porządkować rzeczy. Uwielbiałem nasz zestaw encyklopedii. Miały litery i cyfry z boku, a ja zawsze sprawdzałem, czy są w porządku, czy też umieszczam je w ten sposób.

Robiłam porządek z chaosu. Poszukiwanie kategorii nie skończyło się na encyklopediach. Czytam książkę telefoniczną, licząc liczbę wymienionych Brownów lub liczbę odmian konkretnego nazwiska lub rzadkości innych. Badałem pojęcie spójności. Mogło się wydawać, że mój świat stoi do góry nogami, ale chciałem uchwycić spójność. Ciągła zmiana większości rzeczy nigdy nie dawała mi szansy na przygotowanie się do nich. Dzięki temu znalazłem przyjemność i pocieszenie w robieniu wciąż tych samych rzeczy.

Możemy zrozumieć, dlaczego dziecko z zespołem Aspergera, które ma słabą spójność centralną, narzuca rutynę i rytuały w swoim codziennym życiu, aby pomóc określić nieuchwytny wzorzec lub spójność. Wydaje się, że rutyna ma na celu uczynienie życia przewidywalnym i narzuceniem porządku,

Możemy zrozumieć, dlaczego dziecko z zespołem Aspergera, które ma słabą spójność centralną, narzuca rutynę i rytuały w swoim codziennym życiu, aby pomóc określić nieuchwytny wzorzec lub spójność. Wydaje się, że rutyna ma na celu uczynienie życia przewidywalnym i narzuceniem porządku,