Przykłady działań podejmowanych na świecie

Zintegrowane podejście do komunikacji na temat nanotechnologii w wymiarze europejskim zaproponowane zostało w projekcie NanoDialogue606, realizowanym w latach 2006-2007. Jego celem było z jednej strony dostarczanie informacji i zwiększenie świadomości wśród ogółu społeczeństwa na temat ostatnich odkryć w tym obszarze, z drugiej natomiast inicjowanie dialogu pomiędzy naukowcami, organizacjami pozarządowymi oraz obywatelami, w celu identyfikacji oczekiwań każdej z grup. Filarami projektu były interaktywne ekspozycje modułowe, zaprojektowane w celu wystawiania ich w ośmiu krajach europejskich (Belgia, Estonia, Francja, Niemcy, Włochy, Portugalia, Hiszpania, Szwecja), oraz program wydarzeń i aktywności (seminaria, pokazy, warsztaty, dyskusje, występy artystyczne) towarzyszących wystawom, kierowanych do różnych grup docelowych. Zamiar wzbudzenia zaciekawienia i stymulowania debaty na temat nanotechnologii sprawił, iż wystawy musiały być wystarczająco ekscytujące, aby zainteresować publiczność. Moduły wystawy zorganizowane zostały na wzór starożytnej agory, gdzie zwiedzający mogli porównać swoje pomysły, opinie i punkty widzenia.^607,608

606 Koordynatorem konsorcjum realizującego projekt była Fundacja IDIS - Citta Della Scienza z Neapolu. W jego skład wchodziło 11 podmiotów specjalizujących się w różnych obszarach: badania naukowe, angażowanie społeczeństwa, a także komunikowanie zagadnień naukowych. Przedsięwzięcie finansowane było w ramach szóstego programu ramowego Unii Europejskiej.

607 W. Heckl, NanoDialogue: recommendations to achieve sustainable governance and social acceptance, EuroNanoForum 2007, European and International Forum on Nanotechnology, Dusseldorf, 19-21.06.2007, s. 30. 608 Z badań przeprowadzonych przez organizatorów wynika, iż największą grupą osób zwiedzających wystawę (45 proc.) byli ludzie młodzi, poniżej 24 roku życia. Ponad 88 proc. respondentów zgodziło się, iż wystawa zwiększyła ich zrozumienie nanotechnologii. (NanoDialogue, Final Conference, European Parliament, Brussels, 05.02.2007, s. 12.)

Ciekawym przykładem interaktywnej i multimedialnej ekspozycji poświęconej tematyce nanotechnologii jest Expo Nano⁶⁰⁹, będące pierwszą tego typu wystawą we Francji. Celem projektu jest wyjaśnienie opinii publicznej czym jest nanotechnologia, uświadomienie jej naukowych, ekonomicznych oraz społecznych następstw, a także rozpoczęcie dyskusji na temat nowej technologii. Interaktywna wystawa składa się z czterech modułów. Zadaniem pierwszego jest wprowadzenie zwiedzających w świat nanotechnologii - nietypowej skali nanometrów oraz praw fizyki światem tym rządzących. Drugi moduł poświęcony jest zagadnieniu manipulowania atomami - widzowie odkrywają metody i przyrządy umożliwiające obserwowanie i manipulowanie atomami, poznają niezwykłe właściwości nanomateriałów, a także ograniczenia i perspektywy badawcze. Kolejny moduł dotyczy obecności nanomateriałów w środowisku naturalnym, aktualnych zastosowań nanotechnologii, a także ich wpływu na gospodarkę. W ramach ostatniego modułu zwiedzający zapoznają się z wybranymi zagadnieniami rozwoju nowych technologii na przestrzeni wieków, a także z możliwymi zagrożeniami i problemami etycznymi związanymi z rozwojem nanotechnologii, po czym zachęcani są do wyrażenia własnych opinii i przemyśleń powstałych w trakcie zwiedzania wystawy. Zgodnie z deklaracją organizatorów, zebrane w ten sposób opinie i pytania zwiedzających dotyczące nowej technologii wydane zostaną w formie publikacji, która trafi następnie do kluczowych osób ze świata nauki, polityki oraz biznesu działających w obszarze nanotechnologii.⁶¹⁰

Podobne cele (zwiększenie zrozumienia nanotechnologii oraz inicjowanie dialogu) realizować ma projekt Nano for Youth⁶¹¹, zaplanowany na lata 2009-2011. W tym przypadku precyzyjnie określona została jednak grupa docelowa. Zgodnie z założeniami, w ramach projektu podjęta zostanie współpraca z ponad 400 szkołami, pozwalając na dotarcie do co najmniej 25 tys. uczniów w wieku 11-18 lat, a także szereg wspólnych inicjatyw z centrami oraz muzeami nauki, umożliwiając dotarcie do 4 tys. osób w wieku 18-25 lat. Planowane działania obejmować będą między innymi: prezentacje wideo oraz plakaty dotyczące nanotechnologii i obszarów jej zastosowania, symulacje i wirtualne eksperymenty

609 Wystawa przygotowana została we współpracy Centre de Culture Scientifique Technique et Industrielle de Grenoble oraz Cite des Sciences et de l’Industrie w Paryżu. Aktualnie (od kwietnia 2009 do stycznia 2010) wystawa prezentowana jest w centrum nauki Cap Sciences w Bordeaux (patrz: http://www.cap-sciences.net/). 610 http://www.exponano.com/

611 W skład konsorcjum realizującego projekt wchodzą: The Parc Científic de Barcelona, The Centre de Culture Scientifique, Technique et Industrielle de Grenoble, the Centre for Social Innovation w Wiedniu, La Cité des sciences et de l’industrie, European Schoolnet, The Interdisciplinary Nanoscience Center Uniwersytetu Aarhus, Nanoscience Centre Uniwersytetu Cambridge, a także ORT i ARTTIC z Izraela. Przedsięwzięcie finansowane jest w ramach siódmego programu ramowego Unii Europejskiej.

bazujące na aktualnie prowadzonych badaniach, oraz warsztaty wykorzystujące gry planszowe objaśniające istotę nanotechnologii. Szereg aktywności realizowanych będzie także za pośrednictwem stworzonego w tym celu portalu internetowego, który stać się ma miejscem prowadzenia dyskusji pomiędzy młodymi ludźmi oraz wymiany doświadczeń i zasobów pomiędzy instytucjami i szkołami.⁶¹²

Z myślą o osobach młodych (12-17 lat) przygotowany został także nowatorski projekt AccessNano⁶¹³, oferujący unikatowy zestaw materiałów dydaktycznych dla nauczycieli, zaprojektowany w celu wprowadzenia problematyki nanotechnologii do australijskich szkół średnich. Zestaw ten składa się z 13 gotowych do użycia modułów skierowanych do różnych grup wiekowych, zawierających prezentacje multimedialne, eksperymenty, animacje oraz odnośniki do interaktywnych stron internetowych. Tematyka modułów pozwolić ma między innymi na zrozumienie rozmiaru i właściwości nanoskali, charakterystyki wybranych nanomateriałów, zastosowania nanotechnologii w medycynie oraz branży kosmetycznej, a także społecznych następstw rozwijającej się technologii.614

Innym interesującym projektem jest amerykańska produkcja telewizyjna Nanotechnology: The Power of Small⁶¹⁵ zrealizowana dla sieci PBS, wyemitowana po raz pierwszy w kwietniu 2008 roku. Celem trzyczęściowej audycji było zaangażowanie amerykańskiej opinii publicznej w dialog na temat możliwych następstw dynamicznie rozwijającej się technologii. W dyskusji panelowej prowadzonej przez znanego publicystę udział wzięli decydenci, naukowcy, dziennikarze oraz liderzy społeczności lokalnych. Tematem rozmów były złożone, choć zasadnicze kwestie związane z potencjalnym wpływem nanotechnologii na prywatność i bezpieczeństwo obywateli, ich zdrowie oraz środowisko naturalne.⁶¹⁶ Premiera serii stanowiła jedno z głównych wydarzeń NanoDays 2008 - ogólnokrajowego festiwalu poświęconego nanotechnologii⁶¹⁷.

Wiele wartościowych treści przeznaczonych dla szerokiego odbiorcy zawartych jest także w portalach tematycznych poświęconych nanotechnologii. W dwóch największych - amerykańskim Nanowerk.com oraz europejskim Nanoforum.org, obok informacji o nowych       

612 http://www.nanoyou.eu/

613 Projekt jest inicjatywą rządu Australii, finansowaną przez Departament Innowacji, Przemysłu, Nauki i Badań. Za jego realizację odpowiedzialna jest firma Bridge8 Pty Ltd.

614 http://www.accessnano.org/

615 Projekt zrealizowany został przy współpracy: EarthSky Communications, Museum of Science w Bostonie, Fred Friendly Seminars, ICAN Productions, Oregon Public Broadcasting, American Association for the Advancement of Science, South Carolina State Museum oraz Lawrence Hall of Science. Przedsięwzięcie finansowane było ze środków National Science Foundation.

616 http://www.powerofsmall.org/ 617 http://www.nisenet.org/nanodays/

odkryciach naukowych, przygotowywanych zmianach prawnych, czy prowadzonych inwestycjach kapitałowych w obszarze nanotechnologii, znajdują się obszerne wprowadzenia w tematykę nowej technologii dla osób niemających z nią wcześniej kontaktu. Sekcje te, napisane w przystępny i ciekawy sposób, wzbogacone są o liczne ilustracje oraz filmy pozwalające na lepsze zrozumienie istoty, osiągnięć oraz problemów nanotechnologii. Oprócz dużych portali poruszających szerokie spektrum zagadnień związanych z nanotechnologią, funkcjonują również mniejsze serwisy tematyczne, kierowane do określonych grup odbiorców. Jednym z najciekawszych przykładów jest edukacyjna witryna dla dzieci Nanozone.org⁶¹⁸, zawierająca atrakcyjne gry i zabawy przybliżające najmłodszym świat nanotechnologii. Na uwagę zasługuje też serwis Nanoandme.org⁶¹⁹, poruszający kwestie obecności nanotechnologii w życiu codziennym. Zamiarem jego twórców jest dostarczanie społeczeństwu wyważonej informacji na temat nowej technologii, a także odgrywanie roli centrum dyskusji o problemach i wyzwaniach związanych z jej zastosowaniami.