Rozbieżności przy kreowaniu składu rad familijnych przyrodniego rodzeństwaprzyrodniego rodzeństwa

W praktyce wiele wątpliwości pojawiało się przy kreowaniu składu rady familijnej przyrodniego rodzeństwa. Zgodnie z prawem, w takim

scu Wilhelma Schreyer, 2. Samuel Langhof, w miejscu Marcina Wegner, 3. Jan Langhof, w miejsce Jana Philipp, zupełnie nieletnim obcych, do rady przybrani, bracia rodzeni Nie-letnich, pierwsi dwa w m. Łodzi, trzeci we wsi Dąbrowie Powiecie Włocławskim, zamiesz-kali, a ostatni z mocy pełnomocnictwa urzędowego przed Rejentem Jaworskim w Łodzi dnia 11/23 Maja r. b. zeznanego, przez Józefa Magnuskiego Obrońcę Sadowego z Łodzi zastąpiony. SPwŁ, Akta Opieki nieletnich Langhof, sygn. 44, k. 6.

284 Wiedząc oskarżony, że kontrolle działań Opiekuna przywiązana iest do Rady Fa-milijnej-obrał dowolnie takich członków na których rachuie, że mu przeciwnemi nie będą. (Akta Sądu Pokoju Okręgu Łęczyckiego dotyczące się Uregulowania Opieki po niegdy Abrahamie Glücksman, k. 81, 86).

285 Ibidem, k. 86.

286 Ibidem, k. 88-89.

wypadku powinny odbyć się oddzielne rady familijne288. Trybunał Cywil-ny w 1866 r. potwierdził tę zasadę. Organ ten w zawiadomieniu o prze-niesieniu opieki do sądu pokoju stwierdził: Po otrzymaniu tychże akt Sąd

Pokoju nie zaniedba na to zwrócić uwagi, że skoro po Wilhelmie Hoffman

pozostały dzieci z 2ch małżeństw, które mogą mieć sprzeczny interes, zatem

dwie oddzielne, co do dzieci z Każdego małżeństwa, należy urządzić Rady Familijne289.

Praktyka była w takich okolicznościach różnorodna i nie zawsze od-powiadająca obowiązującemu wówczas prawu. Często uzależniona była od okoliczności występujących w danej opiece. Przykładowo 16 września 1822 r. rada familijna składająca się z 3 członków wywodzących się ze strony zmarłego ojca i 2 ze strony trzeciej żony, ustanowiła opiekę dla

dzieci pochodzących z drugiego małżeństwa290.

15/27 września 1855 r. odbyła się jedna rada familijna dla nieletnich Lisner i nieletniego Feibich po Zuzannie primo voto Feibich secundo voto

Lisner. W jej skład weszło 6 członków – przyjaciół291.

Zdarzało się, że tego samego dnia odbywało się posiedzenia dwóch rad familijnych (jedna w interesie dzieci pochodzących z pierwszego

mał-żeństwa, a druga w interesie nieletnich z drugiego)292. Następnym razem

rada familijna składała się z 6 członków i podejmowała uchwały w intere-sie nieletnich z obu małżeństw. Poza członkami obecni byli opiekunowie

nieletnich z pierwszego i z drugiego małżeństwa293.

2/14 czerwca 1865 r. odbyła się rada familijna w interesie nielet-nich pochodzących z dwóch małżeństw zmarłego ojca. W skład tej rady wchodziło 6 członków: brat nieletnich, wuj, 3 przyjaciół, wuj nieletnich z pierwszego małżeństwa. Powołano opieki główne, osobne dla dzieci z każdego małżeństwa i wspólnego opiekuna przydanego dla dzieci z obu

małżeństw294.

288 Np.: SPPŁ, Akta tyczące się opieki nad małoletnimi po niegdy Franciszku

Byszew-skim pozostałemi, sygn. 1, s. 31-34 (1810 r.).

289 SPwŁ, Akta Opieki nieletnich po małżonkach Hoffman pozostałych, sygn. 24, k. 1.

290 SPPŁ, Akta Opiekuńcze nieletnich po niegdy Janie Żurawskim z Dąbia, sygn. 17, k. 4-5. Na kolejnym posiedzeniu (s. 10-11), decyzje podejmowała nadal rada w składzie nieodpowiednim.

291 SPwŁ, Akta tyczące się opieki nieletnich Lisner, sygn. 9, k. 2-3.

292 SPwŁ, Akta Opieki nieletnich Rasalskich, k. 7, 8.

293 Ibidem, k. 11-12.

294 SPwŁ, Akta nieletnich po małżonkach Berger, sygn. 21, k. 1-2. W 1809 r. odbywały

się rady familijne łącznie dla nieletnich Byszewskich z obu małżeństw. SPPŁ, Akta tyczące się opieki nad małoletnimi po niegdy Franciszku Byszewskim pozostałemi, sygn.1, s. 8-13,

4/16 października 1869 r. odbyło się posiedzenie rady familijnej, którą zwołała matka dla swoich nieletnich dzieci i dla swoich nieletnich

wnu-cząt, jako babka. W skład weszło 6 członków295.

12/24 lutego 1870 r. odbyła się rada familijna nieletnich Dietsch (6 członków), która ustanowiła opiekę dla dzieci z pierwszego małżeństwa ich zmarłego ojca. Rada w tym samym składzie powołała kuratora z

po-wodu ciąży pozostałej wdowy – drugiej żony296.

Takie rozwiązania były niezgodne z prawem, ale w praktyce wygodne. Tego typu sytuacje zdarzały się dość często, zazwyczaj po pierwszej radzie wydzielano opiekę do osobnego postępowania i odbywały się dwie nieza-leżne rady. Zdarzało się jednak również i tak, że rada konstruowana była w istocie w sposób nielegalny, i funkcjonowała, jako jedna dla obu opiek.

Innym spotykanym w praktyce rozwiązaniem było kreowanie rady

familijnej w powiększonym składzie. Wówczas w niektórych kompa-rycjach wyszczególniano linię ojca nieletnich i „linię matek”. Rada fa-milijna nieletnich Hoffman na posiedzeniu z 25 maja/6 czerwca 1866 r. składała się z linii ojca (trzech przyjaciół) i „linii matek” (dwóch

wu-jów nieletnich)297. Np. 24 lutego 1817 r. rada familijna dla dzieci

pocho-dzących z dwóch małżeństw Adama Wężyka298 składała się z 9 osób,

a w jej obradach wzięły udział również matka i babka299. Rada familijna

23-27, 36. Podobnie w 1863 i 1864 r. odbyły się rady familijne łącznie dla nieletnich po-chodzących z drugiego i trzeciego małżeństwa ojca. Obie rady składały się z 6 członków podzielonych na tych wywodzących się z linii macierzystej (dziad dzieci z drugiego mał-żeństwa ojca, dwóch przyjaciół) i tych z linii ojczystej (brat nieletnich, dwóch przyjaciół). Decyzje podejmowane przez te rady dotyczyły zarówno nieletniej z drugiego małżeństwa, jak i dzieci pochodzących z trzeciego. SPwŁ, Akta tyczące się opieki nieletnich Lisner, sygn. 9, k. 26.

295 SPwŁ, Akta Opieki nieletnich Hermanów, sygn. 38, k. 4.

296 Zmarły ojciec przebywał, w Królestwie Polskim tymczasowo (SPwŁ, Akta

nielet-nich Dietsch, sygn. 43, k. 1-2).

297 SPwŁ, Akta Opieki nieletnich po małżonkach Hoffman pozostałych, sygn. 24, k. 18.

298 Sędzia Pokoju Powiatu Piotrowskiego.

299 W protokole zapisano: na sam przód do odczytania Wezwań od Sądu rozesłanych

przystąpił - Lecz z liczby podanych Członków, Jaśnie Wielmożnych, Kacpra Gembertha, Felixa Kretkowskiego, y Jozefa Załuskowskiego, Obecnemi Nieznalazł jednak pomimo Ich niezjechania –,, z Linij Macierzyńskiey 1wszy J Wielmożny Teodor Skrzyński Sędzia Poko-ju Powiatu Brzezińskiego w Niesułkowie-,, 2gi Wżny Stefan Złotnicki Komisarz Obwodu Sieradzkiego w Tomaszewicach-,, Trzeci Wżny Wincenty Zieleniewski Cambelan z Nagó-rek Czwarty Wżny Wincenty Głoskowski w Gołociciach-,, Piąty Wżny Teofil Zieleniawski w Nagórkach mieszkający A z Linij Oycowskiey-, 6ty Wżny Leonard Wężyk w Jastrzębi -,, 7my Wżny Michał Walewski Kapitan Woysk Polskich w Lisiscach-,, 8 my Wżny Stani-sław Walewski w Stuskiey Woli – 9ty Wżny Floryan Stokowski Pisarz Aktowy w Łęczycy zamieszkali Osobiście stanęli – z Tych więc osób, iako Krwią połączonych y z Oycem oraz

w powiększonym składzie, odbyła się łącznie dla nieletnich Schwalm i Klemer 22 grudnia/3 stycznia 1865 r. W skład weszło 7 członków – 4 z linii matki (dwóch szwagrów nieletnich i dwóch przyjaciół), 3 z linii ojca (tu dwóch braci ojca dzieci z I małżeństwa i rodzony brat nieletnich), czyli w składzie rady nie było członka wywodzącego się z linii ojca

nie-letniej Klemer300.

9/21 kwietnia 1869 r. odbyło się posiedzenie rady familijnej w intere-sie małoletniego z pierwszego małżeństwa mającego 17 lat oraz trzylet-niej małolettrzylet-niej, pochodzącej z drugiego małżeństwa. Pozostała wdowa macocha pierwszego, matka drugiej nieletniej przedstawiła następujący wniosek: dla tych, więc dwojga nieletnich jego dzieci wypada ustanowić

opiekę prawną301. Rada familijna ustanawiająca tę opiekę składała się z 3

członków pochodzących z linii ojca (trzech przyjaciół) i z pięciu pocho-dzących z „linii matek” (trzech wujów małoletniego z pierwszego mał-żeństwa i dwóch wujów małoletniej z drugiego małmał-żeństwa ojca). Kolejna rada w interesie tych samych nieletnich odbyła się 7/19 stycznia 1870 r. Skład był mniejszy (sześcioosobowy). Linię ojczystą reprezentował przy-jaciel i dwóch stryjów nieletnich. Linię macierzystą reprezentował wuj małoletniego z pierwszego małżeństwa ojca i dwóch wujów małoletniej z drugiego małżeństwa ojca. Rada podjęła decyzje dotyczące rodzeństwa

przyrodniego302.

Zdarzały się również wypadki, że rozdzielano tego typu opieki dopie-ro wówczas, kiedy pojawiła się sprzeczność interesów między przydopie-rod- przyrod-nim rodzeństwem. Np. w 17/29 marca 1856 r. opiekun główny nieletniego pochodzącego z pierwszego małżeństwa zmarłej matki poinformował, że chce wytoczyć proces przeciwko dzieciom pochodzącym z drugiego mał-żeństwa i ich ojcu. Ponieważ poprzednia rada odbywała się łącznie dla wszystkich nieletnich, toteż wnioskodawca stwierdził: Lecz w tym

wypad-ku zaydzie potrzeba oddzielenia Opieki Feibich, od opieki Lisner przez założenie oddzielnych akt i przywołanie osobnych członków, na których

ia co do Opieki Oswalda Feibich dotyczącey przedstawiam303. Woźny

Matką Nieletnich, ciągłe Zwiazki przyjaźni Maiących Rada Złożona, pod Prezydencyą Na-szą (SPPŁ, Akta Opiekuńcze Nieletnich Wężyków, k. 9-16).

300 Rada familijna utrzymała ojca przy opiece nad dwutygodniową córką (SPwŁ, Akta

opieki nieletnich po Wilhelmie Schwalm, sygn. 13, k. 21-22); W podobnym składzie

odby-ła się kolejna rada familijna (k. 23-24).

301 SPwŁ, Akta opieki nieletnich Perli Landau, sygn. 40, k. 2, 8-9.

302 Ibidem.

dostarczył osobne kurendy do członków obu rad familijnych. Sąd wyzna-czył jeden termin na 28 marca/9 kwietnia 1856 r., na tę samą godzinę – 10

rano do odbycia obu rad304. Spisane zostały dwa odrębne protokoły

posie-dzeń rad familijnych305.

3.3. Respektowanie wymogu wywodzenia się członków