rozjaśnić 3 – ‘spowodować, że coś jest jasne, jaśniejsze [dodatnie, pomyślne,

pozytywne, szczęśliwe, szczęśliwsze / szczęśliwy, szczęśliwszy, wesołe, we-selsze]’, USJP nie notuje dokładnie tego znaczenia; por. jasny3 [dodatni,

pomyślny, pozytywny, szczęśliwy, szczęśliwszy, wesoły, weselszy]

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V V_p ..., V_q ...

To, że zauważyli go jurorzy festiwalu filmowego w Wenecji, rozjaśniło to, jak przebiega kariera zawodowa Maćka (NKJPp).

V Nap Vp ..., Vq ...

Tym, że go zauważyli, jurorzy festiwalu filmowego w Wenecji rozjaśnili to, jak przebiega zawodowa kariera Maćka (NKJPp).

V V_p ..., NV_q ...

To, że zauważyli go jurorzy festiwalu filmowego w Wenecji, rozjaśniło nieco zawodową przyszłość Maćka (NKJPp).

V NV_p ..., V_q ...

Pojawienie się dziecka rozjaśniło to, jak żyli rodzice. (konstrukcja sztuczna)

V NVp ..., NVq ...

Pojawienie się dziecka rozjaśniło szarą egzystencję rodziców. Zauważenie przez jurorów festiwalu filmowego w Wenecji rozjaśniło nieco zawodową przyszłość Maćka (NKJPp).

V NVp ..., Naq Øq

Deszczowy weekend rozjaśnił nam koncert legendarnej formacji (NKJPp).

V N_ap Ø_p, NV_q ...

Tegoroczną galę aktor rozjaśnił swoją rozwichrzoną fryzurą, żywcem zdjętą z jakiegoś amerykańskiego nastolatka (NKJPp). Dziecko rozjaśniło szarą egzy-stencję rodziców.

23) rozmoczyć – ‘spowodować, że coś jest mokre’, «zmiękczyć, rozmiękczyć coś mocząc w płynie» USJP; por. mokry

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

Nx, Ny

Garncarz rozmoczył glinę.

V Nx Nx part, Ny

Ręka garncarza rozmoczyła glinę.

Druga struktura semantyczna rozmoczyć: P (p, y) Frazy zdaniowe:

V Vp ..., Ny

To, że cały tydzień padał deszcz, rozmoczyło podłoże.

V Nap Vp ..., Ny

Tym, że ciągle spadała, woda rozmoczyła glebę.

V NVp ..., Ny

Deszcz rozmoczył fotografie ofiar (NKJPp). Deszcz rozmoczył podłoże w rejonie Morskiego Oka, potem zaczął wiać halny, który spowodował ruch kamieni, następnie zeszła lawina (GWp).

V Nap Øp, Ny

Woda rozmoczyła kartony / papier / banknoty.

24) rozpłaszczać – ‘powodować, że coś staje się płaskie’, «gniotąc, uciskając robić coś płaskim» USJP; por. płaski1

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Nx, Ny

Maciek rozpłaszcza zabawkę (na podłodze). Gospodyni właśnie rozpłaszcza wałkiem ciasto na pierogi.

V N_x, _y

V Nx Nx part, Ny

Ręce gospodyni rozpłaszczają ciasto. Stylista rozpłaszcza kapelusz jedną ręką, a drugą rozpłaszcza kokardę.

V N_x, N_y N_{y part}

Nieuważny przechodzień rozpłaszcza łapę zwierzęcia. Niesforny chłopiec roz-płaszcza właśnie twarz kolegi na szybie.

V Nx, y Nx part, y part

Zwierzęta rozpłaszczają sobie nawzajem pyski (podczas wzajemnego tarmosze-nia).

V N_x N_{x part}, N_y N_{y part}

Plażowicz swoją stopą rozpłaszcza łapę leżącego psa.

D r u g a s t r u k t u r a s e m a n t y c z n a rozpłaszczać: P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że nieustannie spada woda wraz z wodospadem, rozpłaszcza dno zbiornika. To, że bardzo często schodzą tu lawiny błotne, stopniowo rozpłaszcza dach.

V N_ap V_p ..., N_y

Tym, że nieustannie spada, woda rozpłaszcza dno zbiornika.

V V_p ..., N_y N_{y part}

Tym, że nieustannie spada, woda rozpłaszcza korpusy gadów.

V NV_p ..., N_y

Schodzenie lawin błota rozpłaszcza obiekty.

V NV_p ..., N_y N_ypart

Schodzenie lawin błota rozpłaszcza rośliny i ciała zwierząt.

V N_ap Ø_p, N_y

Woda rozpłaszcza dno jeziora.

N_ap Ø_p, N_y N_ypart

25) rozpłaszczyć – ‘spowodować, że coś jest płaskie’, «gniotąc, uciskając zrobić [...] coś płaskim» USJP; por. płaski1

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Nx, Ny

Maciek rozpłaszczył zabawkę (na podłodze). Gospodyni rozpłaszczyła ciasto wałkiem. Piekarz rozpłaszczył kulę drożdżowego ciasta. Strażnik ciężkim bucio-rem rozpłaszczył więźnia na ziemi (NKJP). Artysta rozpłaszczył kulkę gliny.

V Nx, y

Zwierzęta rozpłaszczyły się nawzajem na podłodze podczas zabawy.

V Nx Nx part, Ny

Ręce gospodyni rozpłaszczyły ciasto. Stylista rozpłaszczył kapelusz jedną ręką. Pies rasy dog jedną łapą rozpłaszczył mniejszego przeciwnika. Łapa niedźwie-dzia rozpłaszczyła zwierzątko żyjące w poszyciu leśnym. Ręce garncarza roz-płaszczyły glinianą masę.

V N_x, N_y N_{y part}

Nieuważny przechodzień rozpłaszczył łapę zwierzęcia. Niesforny chłopiec rozpłaszczył twarz kolegi na szybie.

V Nx, y Nx part, y part

Zwierzęta rozpłaszczyły sobie nawzajem pyski (podczas wzajemnego tarmosze-nia).

V N_x N_{x part}, N_y N_{y part}

Plażowicz swoją stopą rozpłaszczył łapę leżącego psa. Ręka podróżnika roz-płaszczyła korpus salamandry.

D r u g a s t r u k t u r a s e m a n t y c z n a rozpłaszczyć: P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że zeszła lawina błotna, rozpłaszczyło pagórek.

V Nap Vp ..., Ny

Tym, że spadała, woda rozpłaszczyła pagórek.

V Vp ..., Ny Ny part

V NVp ..., Ny

Uderzenie wody z wodospadu rozpłaszczyło korpus żaby – mieszkanki dżungli. Upadek meteorytu rozpłaszczył wzgórze.

V NV_p ..., N_y N_ypart

Uderzenie wody z wodospadu rozpłaszczyło ogon jaszczura – mieszkańca dżungli. Upadek skalnego odłamka rozpłaszczył (a następnie zmiażdżył) stopę turysty.

V N_ap Ø_p, N_y

Woda rozpłaszczyła żabę. Woda rozpłaszczyła pagórek.

N_ap Ø_p, N_y N_ypart

Woda rozpłaszczyła ogon jaszczura.

26) rozweselać – ‘powodować, że ktoś staje się wesoły’, «czynić wesołym» USJP; por. wesoły

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, co się dzieje, rozwesela ją. To, że terapeuci zakładają czerwone nosy clow-nów, rozwesela małych pacjentów w szpitalnych oddziałach (Familiada – Dzień Czerwonego Nosa) (NKJPp).

V Nap Vp ..., Ny

Przez to, co robi, mąż ją rozwesela. Tym, że zakładają czerwone nosy clownów, terapeuci rozweselają małych pacjentów (NKJPp).

V V_p ..., N_y N_{y part}

To, co się dzieje, rozwesela jej serce.

V NV_p ..., N_y

To zdarzenie ich rozwesela.

V NV_p ..., N_y N_ypart

To zdarzenie rozwesela serce dziewczyny. Pieśni rozweselają serce człowieka

V Nap Øp, Ny

Dzieci często rozweselają rodziców i dziadków. Ten mężczyzna rozwesela Irenę. Kolorowe obrazy rozweselają również dzieci z oddziału rehabilitacji oraz chirurgii dziecięcej szpitala (NKJPp). Kolorowe ściany dziecięcych sal rozwese-lają i wprawiają w lepszy nastrój rekonwalescentów (NKJPp). Barwne sari rozweselają ubogich przechodniów (NKJPp).

Nap Øp, Ny Nypart

Dzieci często rozweselają matczyne serce.

V Nap Øp, Øq

Dzieci często rozweselają.

V NVp, Øq

Piosenka czasem rozwesela. Dobry film rozwesela. Komediowe przedstawienie czasem rozwesela.

27) rozweselić – ‘spowodować, że ktoś jest wesoły’, «uczynić wesołym» USJP; por. wesoły

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, co się zdarzyło, rozweseliło ją.

V Nap Vp ..., Ny

Przez to, co zrobił, mąż rozweselił ją.

V Vp ..., Ny Ny part

To, co się zdarzyło, rozweseliło jej serce.

V NVp ..., Ny

Pogodny sposób bycia mężczyzny rozweselił kobietę. Nadejście wiosny rozwese-liło Danusię. Występ zespołu rozweselił zgromadzonych gości (NKJPp). Naiwne wyznanie męża rozweseliło kobietę (NKJPp).

V NVp ..., Ny Nypart

V Nap Øp, Ny

Tamten mężczyzna rozweselił Irenę. Pięcioosobowy zespół całkowicie rozweselił publiczność (NKJPp).

N_ap Ø_p, N_y N_ypart

Tamten mężczyzna rozweselił jej serce.

Uwaga – materiał współczesny poświadcza znaczenie p rozweseliły y – ‘p rozśmieszyło y’ – ‘p

było dla y śmieszne, zabawne’, np. Ten cytacik mnie rozweselił (NKJPp).

28) skrzywić – ‘spowodować, że coś jest krzywe’, «spowodować, że coś staje się krzywe, zgiąć coś, odchylić od linii prostej» USJP; por. krzywy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V N_x, N_y

Robotnik skrzywił drut. Chłopak skrzywił drąg. Sprawca zniszczeń skrzywił też sygnalizator świetlny (GWp). Siłacz skrzywił metalowy pręt.

V Nx Nx part, Ny

Ręka fachowca skrzywiła druty. Ręka siłacza skrzywiła metalowy pręt.

V Nx, Ny Ny part

Bokser skrzywił Antkowi nos (podczas walki).

V Nx, y Nx part, y part

Bokserzy skrzywili sobie nawzajem nosy podczas walki.

V Nx Nx part, Ny Ny part

Pięść boksera skrzywiła nos Antkowi.

29) słodzić – ‘powodować, że coś jest słodkie, słodsze’, «czynić coś słodkim przez dodanie cukru, miodu itp., nadawać czemuś słodki smak» USJP; por.

słodki1

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V N_x, N_y

V Nx Nx part, Ny

Kucharz słodzi zupę prawą ręką (lewą podtrzymuje garnek).

30) smucić – ‘powodować, że ktoś jest smutny’, «być przyczyną czyjegoś smutku, napełniać smutkiem; martwić, zasmucać» USJP; por. smutny S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, y)

F r a z y z d a n i o w e : V Vp ..., Ny

To, że artystka przedstawia skecz o zmarłych, bardzo smuci osobę w żałobie. To, że ulubioną potrawą Polaków jest pomidorowa z ryżem oraz schabowy, niezwy-kle smuci konesera dobrej kuchni (NKJPp).

V Nap Vp ..., Ny

Tym, że w skeczu żartuje na temat zmarłych, artystka smuci pogrążoną w żałobie córkę.

V NV_p ..., N_y

Rozstrzygnięcie Sądu bardzo smuci i porusza inwestorów (GWp). Smuci mnie twoja postawa. Zniknięcie dziewczyny smuci jej chłopaka (NKJPp). Narzekania męża smuciły żonę (NKJPp).

V N_ap Ø_p, N_y

Syn smuci matkę.

V NV_p, Ø_q

Realia często smucą. Choroby innych smucą.

31) spłaszczyć – ‘spowodować, że coś jest płaskie, bardziej płaskie, mniej wypukłe’, «zrobić [...] coś płaskim lub bardziej płaskim; rozpłaszczyć» USJP; por. płaski1

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Nx, Ny

Modystka spłaszczyła kapelusz. Chińczycy spłaszczyli 700 gór (by wybudować metropolię) (GWp). Robotnicy zupełnie spłaszczyli solidne stalowe rury (GWp). Budowniczowie spłaszczyli stożek wieży (GWp).

V N_x N_{x part}, N_y

Ręka modystki spłaszczyła kapelusik. Chłopczyk spłaszczył górę śniegu nogami.

V N_x, N_y N_{y part}

Chirurg spłaszczył wystający brzuch pacjenta.

V N_x, _y N_{x part, y part}

Dziewczyny spłaszczyły sobie nawzajem koki.

V Nx Nx part, Ny Ny part

Ręka fryzjera spłaszczyła wielkiego koka klientki. Ręka chirurga spłaszczyła wystający brzuch pacjenta.

D r u g a s t r u k t u r a s e m a n t y c z n a spłaszczyć: P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że niespodziewanie spadła z góry wielka drewniana szafka, niemal spłasz-czyło pracownika (NKJPp).

V Nap Vp ..., Ny

Tym, że niespodziewanie spadła z góry, wielka drewniana szafka niemal spłasz-czyła pracownika (NKJPp).

V V_p ..., N_y N_{y part}

To, że niespodziewanie spadła z góry wielka drewniana szafka, niemal spłasz-czyło kręgosłup pracownika (NKJPp).

V NV_p ..., N_y

Niespodziewany upadek wielkiej drewnianej szafki z dużej wysokości prawie spłaszczył pracownika (NKJPp). Upadek meteorytu spłaszczył dolinę. Fala powodziowa zupełnie spłaszczyła solidne stalowe rury (GWp). Lawina błotna zupełnie spłaszczyła dachy domów.

V NVp ..., Ny Nypart

Niespodziewany upadek wielkiej drewnianej szafki z dużej wysokości prawie spłaszczył ciało pracownika (NKJPp). Lawina błotna spłaszczyła ciała zwierząt.

V Nap Øp, Ny

Woda spłaszczyła teren. Ziemia zupełnie spłaszczyła solidne stalowe rury

Nap Øp, Ny Nypart

Woda niemal spłaszczyła ogon gada.

Uwaga – Materiał poświadcza też frazy będące eksplikacją struktury P (p, q). Frazy zdaniowe:

V Vp ..., NVq ...

To, że woda rozlała się na tereny zalewowe, spłaszczyło falę na Warcie (GWp).

V NVp ..., NVq ...

Zmiany spłaszczyły strukturę organizacyjną firmy (GWp).

32) spowolnić – ‘spowodować, że coś jest bardziej powolne, wolniejsze’, «zmniejszyć szybkość czegoś, uczynić coś powolniejszym» USJP; por.

po-wolny

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V V_p ..., V_q ...

To, że inżynierowie zastosowali przestarzałe technologie, spowolniło to, w jaki sposób technicy prowadzili obliczenia. To, że całą noc wiał wicher i przechodzi-ły zamiecie, bardzo spowolniło to, jak podróżowaliśmy.

V N_ap V_p ..., V_q ...

Tym, że zastosowali przestarzałe technologie, inżynierowie spowolnili to, w jaki sposób technicy prowadzili obliczenia.

V Vp ..., NVq ...

To, że inżynierowie zastosowali przestarzałe technologie, spowolniło pracę techników. To, że budowlańcy zamontowali specjalne progi, spowolniło ruch na jezdniach wewnątrz osiedli

V Vp ..., Naq Øq ...

To, że inżynierowie zastosowali przestarzałe technologie, spowolniło techników.

V NVp ..., Vq ...

Zastosowanie przestarzałych technologii spowolniło to, w jaki sposób technicy prowadzili obliczenia.

V NVp ..., NVq ...

Kryzys spowolnił tempo wzrostu gospodarczego (NKJPp). Ogromny korek spowolnił jazdę (NKJPp). Niespodziewana kłótnia spowolniła przemarsz demon-strantów.

V NVp ..., Naq Øq

Ukrop spowolnił zawodnika. Opady śniegu spowolniły pośpieszne autobusy w Szczecinie (GWp).

V N_ap Ø_p, V_q ...

Przedsiębiorca spowolnił to, co robili jego podwładni.

V N_ap Ø_p, NV_q ...

Trener spowolnił karierę zawodnikowi (NKJPp). Nowy rząd spowolnił prywaty-zację (NKJPp).

V Nap Øp, Naq Øq

Mur spowolnił pocisk (NKJP).

33) suszyć – ‘powodować, że coś staje się suche’, «czynić suchym coś mokrego, zmoczonego; także: pozbawiać coś wilgoci pod wpływem ciepła» USJP; por. suchy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V N_x, N_y

Ewa suszy koc / psa / dziecko. Chłopi suszą trzcinę na słońcu (NKJPp). Suszył rośliny i zakładał zielniki (NKJPp). Wszyscy zbierają i suszą grzyby (NKJPp). Gospodarze suszą na palach duże dębowe beczki wymyte po zimowej kapuście

(NKJPp). V Nx, y

Turyści suszą się nawzajem (po ulewie).

V Nx Nx part, Ny

Ewa suszy psa jedną ręką.

V Nx, Ny Ny part

V Nx, y Nx part, y part

Turyści suszą sobie nawzajem włosy (ręcznikiem i suszarką).

V Nx Nx part, Ny Ny part

Mama suszy włosy dziecku prawą ręką.

34) udomowić – ‘spowodować, że coś jest domowe’, «przystosować zwierzę do życia w środowisku człowieka, służenia mu; oswoić, obłaskawić» USJP; por. domowy [oswojony]

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V N_x, N_y

Człowiek już dawno udomowił dzikie psy, wilki. Kury prawdopodobnie udomo-wili przed tysiącami lat mieszkańcy Azji.

35) ulepszać – ‘powodować, że coś staje się lepsze’, «czynić lepszym, zmieniać coś tak, żeby stało się lepsze, bardziej użyteczne, funkcjonalne itp.; popra-wiać, udoskonalać» USJP; por. lepszy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V V_p ..., V_q ...

To, że programiści wprowadzają digitalizację, ulepsza to, w jaki sposób inni pracownicy archiwizują dane.

V Nap Vp ..., Vq ...

Tym, że wprowadzają digitalizację, archiwiści ulepszają archiwizację danych.

V Vp ..., NVq ...

To, że archiwiści wprowadzają digitalizację, ulepsza archiwizację danych.

V Vp ..., Naq Øq ...

To, że producent stosuje wyższe normy, ulepsza pasy bezpieczeństwa w autach.

V NVp ..., Vq ...

Działania pracowników Instytutu Audiowizualnego ulepszają to, w jaki sposób inni rejestrują i archiwizują przedstawienia teatralne.

V NVp ..., NVq ...

Digitalizacja ulepsza rejestrację spektakli i archiwizację dziedzictwa kulturowego.

V NVp ..., Naq Øq

Działania pracowników Instytutu Audiowizualnego ulepszają dokumenty w zbiorach.

V N_ap Ø_p, V_q ...

Producent samochodów ulepsza to, w jaki sposób funkcjonują pasy bezpie-czeństwa.

V Nap Øp, NVq ...

Pracownicy Instytutu Audiowizualnego ulepszają rejestrację spektakli i archiwi-zację dziedzictwa kulturowego. Rolnicy ulepszają hodowlę trzody chlewnej

(NKJPp).

V Nap Øp, Naq Øq

Genetycy ulepszają jęczmień. Producent samochodów ulepsza pasy bezpie-czeństwa.

V N_ap Ø_p, Ø_aq Ø_q

Książki czasem ulepszają.

V NV_p, Ø_aq Ø_q

Nauka czasem ulepsza. Kultura ulepsza.

36) ulepszyć – ‘spowodować, że coś jest lepsze’, «uczynić lepszym, zmienić coś tak, żeby stało się lepsze, bardziej użyteczne, funkcjonalne itp.; poprawić, udoskonalić» USJP; por. lepszy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Vq ...

To, że pracownicy Instytutu Audiowizualnego wprowadzili cyfryzację i digitali-zację, ulepszyło to, w jaki sposób archiwizują spektakle.

V N_ap V_p ..., V_q ...

Tym, że wprowadzili cyfryzację, pracownicy Instytutu Audiowizualnego ulepszyli to, w jaki sposób archiwizują przedstawienia teatralne i audycje.

V V_p ..., NV_q ...

To, że pracownicy Instytutu Audiowizualnego wprowadzili cyfryzację i digitali-zację, ulepszyło archiwizację zasobów kultury.

V V_p ..., N_aq Ø_q ...

To, że pracownicy Instytutu Audiowizualnego wprowadzili cyfryzację, ulepszyło dokumenty.

V NVp ..., Vq ...

Wykorzystanie systemów komputerowych znacznie ulepszyło to, w jaki sposób funkcjonuje w Polsce opieka medyczna (NKJPp). Pionierski projekt naukowców genetyków ulepszył to, w jaki sposób zachowują się nasiona jęczmienia (GWp).

V NVp ..., NVq ...

Cyfryzacja ulepszyła archiwizację dziedzictwa kulturowego. Wykorzystanie systemów komputerowych znacznie ulepszyło sprawność funkcjonowania opieki medycznej (NKJPp). Działania reformatorów ulepszyły zarządzanie państwem. To rozwiązanie ulepszyło funkcjonowanie mechanizmu przydziału mieszkań komunalnych (NKJPp).

V NV_p ..., N_aq Ø_q

Cyfryzacja ulepszyła płyty. Pionierski projekt naukowców genetyków ulepszył nasiona jęczmienia (GWp). To rozwiązanie architektoniczne znacznie ulepszyło nowe mieszkania.

V N_ap Ø_p, V_q ...

Pracownicy Instytutu Audiowizualnego ulepszyli to, w jaki sposób archiwizuje się dziedzictwo kultury narodowej.

V N_ap Ø_p, NV_q ...

Pracownicy Instytutu Audiowizualnego ulepszyli archiwizację dziedzictwo kulturowego. Projektanci ulepszyli wygląd i funkcjonalność samochodów. Jednak polscy informatycy znacznie ulepszyli rozwiązania zachodnie (NKJP). Rzymianie ulepszyli sposoby pozyskiwania soli morskiej (NKJPp).

V N_ap Ø_p, N_aq Ø_q

Projektanci ulepszyli samochody. Naukowcy genetycy ulepszyli nasiona jęcz-mienia (GWp).

37) ułatwiać – ‘powodować, że coś staje się łatwe, łatwiejsze’, «sprawiać, że coś staje się łatwe lub łatwiejsze, pomagać w osiąganiu czegoś» USJP; por.

łatwy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V V_p ..., V_q ...

To, że pracownicy muzeum uporządkowali dzieła malarskie według epok ich powstania, ułatwia to, w jaki sposób poznają je zwiedzający.

V N_ap V_p ..., V_q ...

Tym, że porządkują dzieła malarskie według epok ich powstania, pracownicy muzeum ułatwiają to, w jaki sposób poznają je zwiedzający.

V Vp ..., NVq ...

To, że pracownicy muzeum uporządkowali dzieła malarskie według epok ich powstania, ułatwia zwiedzanie.

V NVp ..., Vq ...

Digitalizacja ułatwia to, w jaki sposób zbieramy dane.

V NVp ..., NVq ...

Nakreślenie przez kolegę fabuły przyszłego poważnego reportażu ułatwia Tom-kowi pracę (NKJPp). Takie uporządkowanie prac malarskich ułatwia ich odbiór

(NKJPp). Przewóz górników podziemnym przenośnikiem taśmowym ułatwia

pracę (GW). Digitalizacja ułatwia archiwizację dziedzictwa kulturowego. Lądowanie przy brzegu ułatwia desant na ląd (NKJPp).

V N_ap Ø_p, V_q ...

Banki czasem ułatwiają to, w jaki sposób bierzemy kredyty.

V N_ap Ø_p, NV_q ...

Banki czasem ułatwiają życie przedsiębiorcom (GWp). Pastelowa paleta barw ułatwia młodym czytelnikom przyswajanie wzbogacających moralnie treści

(NKJP).

V NV_p, Ø_aq Ø_q

Digitalizacja czasem ułatwia, czasem utrudnia. (to zdanie trudno jednak

38) unieszczęśliwiać – ‘powodować, że ktoś staje się nieszczęśliwy’, «czynić kogoś nieszczęśliwym» USJP; por. nieszczęśliwy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że w tym roku jest ciężka zima, unieszczęśliwia Danusię.

V Nap Vp ..., Ny

Tym, jak się zachowuje, mąż unieszczęśliwia Annę.

V Vp ..., Ny Ny part

To, jak postępuje jej mąż, unieszczęśliwia serce Anny. (metafor.)

V NVp ..., Ny

Postępowanie męża unieszczęśliwia Annę. Zdrady unieszczęśliwiają bliskich.

V NVp ..., Ny Nypart

Postępowanie męża unieszczęśliwia jej serce. (metafor.)

V Nap Øp, Ny

Mąż często unieszczęśliwia Annę.

V Nap Øp, Øq

Mężowie czasem unieszczęśliwiają.

V NVp, Øq

Zdrady unieszczęśliwiają.

39) unieszczęśliwić – ‘spowodować, że ktoś jest nieszczęśliwy’, «uczynić kogoś nieszczęśliwym» USJP; por. nieszczęśliwy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że brat oszukał siostrę, unieszczęśliwiło ją.

V Nap Vp ..., Ny

V NVp ..., Ny

Postępowanie brata unieszczęśliwiło siostrę.

V Nap Øp, Ny

Mąż zdominował i unieszczęśliwił Annę. Ten mężczyzna unieszczęśliwił wiele kobiet.

40) unowocześnić – ‘spowodować, że coś jest nowoczesne, nowocześniejsze’, «uczynić coś nowoczesnym, przystosować do współczesności; zmoderni-zować» USJP; por. nowoczesny

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Vq ...

To, że inżynierowie zaprojektowali nowe linie kolejowe, unowocześniło to, w jaki sposób jeżdżą podróżni na kolei.

V N_ap V_p ..., V_q ...

Tym, że zaprojektowali nowe linie kolejowe, inżynierowie unowocześnili to, w jaki sposób wszyscy podróżujemy.

V Vp ..., NVq ...

To, że inżynierowie zaprojektowali nowe linie kolejowe, unowocześniło podróże pociągiem.

V V_p ..., N_aq Ø_q ...

To, że konstruktorzy wybudowali wiele stacji paliw, sklepów, dodali dobre oznakowanie i oświetlenie, unowocześniło autostradę.

V NVp ..., Vq ...

Zmiany w handlu unowocześniły to, jak wszyscy kupujemy.

V NVp ..., NVq ...

Wprowadzenie tego elementu (koła narysowanego na stole) zdynamizowało i unowocześniło ruletkę (NKJPp). Zaprowadzenie tych procedur unowocześniło drukowanie.

V NVp ..., Naq Øq

V Nap Øp, Vq ...

Admirał unowocześnił to, w jaki sposób inni szkolą przyszłych marynarzy marynarki wojennej (NKJPp).

V N_ap Ø_p, NV_q ...

Admirał unowocześnił metody szkolenia w marynarce wojennej (NKJPp).

V N_ap Ø_p, N_aq Ø_q

Dyrektor unowocześnił i skomputeryzował starą drukarnię (NKJPp). Inżyniero-wie unowocześnili baseny (GWp). Drugi syn unowocześnił ojcowskie gospodar-stwo (NKJPp).

41) uszczęśliwić – ‘spowodować, że ktoś jest szczęśliwy’, «uczynić szczęśli-wym, bardzo mocno ucieszyć, uradować» USJP; por. szczęśliwy

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V V_p ..., N_y

To, że mąż wrócił, uszczęśliwiło Annę.

V N_ap V_p ..., N_y

Tym, że powrócił z emigracji, mąż uszczęśliwił Annę. Tym / Przez to, że powiła bliźniaki, żona uszczęśliwiła męża. Przez to, że przyjęła oświadczyny, dziewczy-na uszczęśliwiła chłopaka.

V V_p ..., N_y N_{y part}

To, że syn jest dobry, uszczęśliwiło serce matki. To, że spędzali urlop w pięknym miejscu, uszczęśliwiło ich.

V NVp ..., Ny

Powrót męża uszczęśliwił żonę. Liczne zamówienia ze strony firm uszczęśliwiły przedsiębiorcę budowlanego. Jej odpowiedź mnie uszczęśliwiła. Gotowość córki na bycie matką uszczęśliwiła jej ojca.

V NVp ..., Ny Nypart

Przyjazd syna uszczęśliwił serce matki.

V Nap Øp, Ny

N_ap Ø_p, N_y N_ypart

Syn uszczęśliwił serce matki.

Uwaga – przy imperfectivum także fraza V Nap Øp, Øq Góry uszczęśliwiają.

42) utrudniać – ‘powodować, że coś jest trudne, trudniejsze’, «stwarzać prze-szkodę, czynić coś trudnym, trudniejszym; przeszkadzać, komplikować» USJP; por. trudny

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Vq ...

To, że kolejarze strajkują, utrudnia to, w jaki sposób funkcjonuje kolej.

V Nap Vp ..., Vq ...

Tym, że strajkują, kolejarze utrudniają to, jak ludzie podróżują. (zdanie dziwne,

nieakceptowalne) V Vp ..., NVq ...

To, że ktoś uregulował rzekę, utrudnia jej swobodny bieg (NKJPp). To, że szybkość opadania klocków się zwiększa, utrudnia grę (NKJPp).

V NV_p ..., V_q ...

Swoim zachowaniem zatrzymany utrudnia to, co wykonują policjanci.

V NV_p ..., NV_q ...

Swoim zachowaniem zatrzymany utrudnia zadanie policjantom. Brak dostatecz-nej liczby parkingów przy centrach handlowych utrudnia zakupy. Strajki na lotniskach utrudniają podróżowanie samolotami. Opady utrudniają podróżowa-nie. Zamieć utrudnia jazdę samochodem. Ruch turystyczny w polskiej części Puszczy Białowieskiej utrudnia sen zwierzętom.

V N_ap Ø_p, V_q ...

Przestępca utrudnia to, co wykonują policjanci.

V Nap Øp, NVq ...

43) utrudnić – ‘spowodować, że coś jest trudne, trudniejsze’, «stanowić lub stworzyć przeszkodę, uczynić coś trudnym, trudniejszym; przeszkodzić, skomplikować» USJP; por. trudny

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (p, q) F r a z y z d a n i o w e :

V V_p ..., V_q ...

To, że producenci obniżyli ceny, utrudniło to, w jaki sposób politycy realizują swój program gospodarczy.

V Nap Vp ..., Vq ...

Tym, że obniżyli ceny, producenci utrudnili politykom to, w jaki sposób realizują oni program gospodarczy.

V Vp ..., NVq ...

To, że producenci obniżyli ceny, utrudniło realizację całego programu (NKJPp).

V NVp ..., NVq ...

Obniżka cen utrudniła realizację całego programu (NKJPp). Odcięcie od kontaktów organizacyjnych utrudniło im prowadzenie zdradzieckiego procederu

(NKJPp).

V N_ap Ø_p, V_q ...

Pas zarośli utrudnił kierowcom to, w jaki sposób obserwują jezdnię.

V N_ap Ø_p, NV_q ...

Pas zarośli utrudnił skuteczny pościg (NKJPp). Posłowie utrudnili życie rowe-rzystom (GWp).

44) wygładzać1– ‘powodować, że coś zaczyna być gładkie, bardziej gładkie’, «czynić gładką powierzchnię czegoś, usuwać nierówności, zmarszczki», «wyrównywać powierzchnię czegoś [...]” USJP; por. gładki1

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Nx, Ny

Robotnik wygładza podłogę przed położeniem glazury. Kamieniarz wygładza płytę nagrobkową. Drogowcy wygładzają ulicę (GWp).

V Nx Nx part, Ny

Kamieniarz wygładza płytę nagrobkową prawą ręką (na drugiej ma opatrunek gipsowy).

V N_x, N_y N_{y part}

Kosmetyczka wygładza skórę stóp u pacjentki.

V N_x, _y N_{x part, y part}

Koleżanki wygładzają sobie nawzajem skórę twarzy specjalnym peelingiem.

V N_x N_{x part}, N_y N_{y part}

Kosmetyczka obiema rękami wygładza skórę twarzy klientki.

D r u g a s t r u k t u r a s e m a n t y c z n a wygładzać1: P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że uderza w nie fala morska, wygładza kamienie.

V Nap Vp ..., Ny

Przez to, że długo w nie uderza, woda wygładza kamienie.

V Vp ..., Ny Ny part

To, że często pada deszcz, wygładza twarze mieszkańców. (konstrukcja sztuczna)

V NVp ..., Ny

Opady wygładzają kamienie. Opady wygładzają skalne półki. Opady wygładzają powierzchnię.

V NV_p ..., N_y N_ypart

Opady wygładzają policzki tubylców.

V N_ap Ø_p, N_y

Woda wygładza skały.

N_ap Ø_p, N_y N_ypart

Woda wygładza policzki mieszkańców.

V N_ap Ø_p, Ø_q

45) wygładzić1 – ‘spowodować, że coś jest gładkie, gładsze’, «uczynić gładką powierzchnię czegoś, usunąć nierówności, zmarszczki», «wyrównać po-wierzchnię czegoś [...]» USJP; por. gładki1

S t r u k t u r a s e m a n t y c z n a : P (x, y) F r a z y z d a n i o w e :

V N_x, N_y

Robotnik wygładził podłogę przed położeniem glazury. Drogowcy wygładzili tę ulicę (GWp).

V Nx Nx part, Ny

Kamieniarz wygładził tę płytę nagrobkową prawą ręką (na drugiej miał opatru-nek gipsowy).

V N_x, N_y N_{y part}

Kosmetyczka wygładziła skórę twarzy klientki.

V N_x, _y N_{x part, y part}

Koleżanki wygładziły sobie nawzajem skórę twarzy specjalnym peelingiem.

V N_x N_{x part}, N_y N_{y part}

Kosmetyczka obiema rękami wygładziła skórę u klientki.

D r u g a s t r u k t u r a s e m a n t y c z n a wygładzić1: P (p, y) F r a z y z d a n i o w e :

V Vp ..., Ny

To, że uderzała w nie fala morska, wygładziło kamienie.

V Nap Vp ..., Ny

Przez to, że długo w nie uderza, woda wygładziła kamienie.

W dokumencie Polskie i słoweńskie predykatory kauzatywne z parafrazą przymiotnikową (Stron 168-190)